Коммерциялық емес акционерлік қоғам

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Электртехниканың теориялық негіздері  кафедрасы

 

 

ЭЛЕКТРОТЕХНИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 3

Электр тізбектеріндегі өтпелі және орнатылған режимдерді зерттеу

Зертханалық жұмыстарды орындау үшін әдістемелік нұсқаулар

(5В071800 – Электр энергетикасы мамандығы студенттер үшін)

 

 

 

Алматы 2012 

Құрастырушылар: Аршидинов М. М, А.Н.Бекеева.Электротехниканың теориялық негіздері 3. Электр тізбектеріндегі өтпелі және орнатылған режимдерді зерттеу. Зертханалық жұмыстарды орындау үшін әдістемелік нұсқаулар (5В071800- Электр энергетикасы   мамандығына студенттерге арналған). – Алматы:АЭжБУ, 2012- 30 бет.

 

Әдістік нұсқаулар зертханалық жұмыстарды орындау, безендіру және қорғау жөніндегі негізгі ережелерден тұрады.

Әрбір зертханалық жұмыс келесі бөлімдерден құралады: жұмыстың мақсаты, жұмысқа дайындық, жұмыс тапсырмасы, бейнелеуі және талдау мәліметтердің жұмыстары және әдістемелік нұсқаулар.

Зертханалық жұмыстар 5В071800-Электр энергетикасы мамандығына студенттерге арналған.

Сурет 18, кестелер 11, әдебиеттер- 7 ат.

 

Пікір беруші: техн. ғыл. д-ры, проф. Қ.Қ. Жұмағұлов

 

«Алматы энергетика және байланыс университетінің» KEAҚ 2012 жылғы жоспары бойынша басылады.

 

© «Алматы энергетика және байланыс университеті» КЕАҚ  2012ж.

 

Мазмұны 

1 Зертханалық жұмыс. Бірінші ретті тізбектерде өтпелі процесстер                       4

2 Зертханалық жұмыс. R-L-C тізбектегі өтпелі процесстер                                      8

3 Зертханалық жұмыс. Ұзын желілердегі әртүрлі режимді зерттеу                       11

4 Зертханалық жұмыс. Сызықсыз элементтері бар тұрақты токтың электр тізбегін зерттеу                                                                                                                        16

5 Зертханалық жұмыс. Электр шұралы бар тізбектерді зерттеу                            18

6 Зертханалық жұмыс. Кернеулер феррорезонансын зерттеу                                20

7 Зертханалық жұмыс. Екі сымды желінің жазық

параллельдіэлектростатикалық өрісін зерттеу (ЭЕМ қолданумен)                        24

Әдебиеттер тізімі                                                                                                         30

 

1 Зертханалық жұмыс. Бірінші ретті тізбектерде өтпелі процесстер

 

Жұмыстың мақсаты: бір реактивтік элементі бар тізбекте өтпелі процестерді тәжірибелі зерттеудің әдеттерін алу.

 

1.1  Жұмысқа дайындық

 

ЭТН курстың “R-L,R-C тізбектердегі” өтпелі процестер тарауын қайталап қарап шығу керек.

[1] 17-27 б.

[2] 234-243 б.

 

Келесі сұрақтарға жазбаша жауап беру және орындау керек:

1) Өтпелі процесс дегеніміз не және не себептен олар пайда болады? Қандай  тізбектерде олар туады?

2)   Коммутация заңдардың маңызы неде?

3)   Өтпелі, қалыптасу және еркін токтар деген не?

4) Тізбектін уақыт тұрақтысының  физикалық маңызы қандай? R-L және R-C тізбектердің уақыт тұрақтылары неге тең? Тізбектің уақыт тұрақтысын тәжірибелі қалай анықтауға болады?

5)  Тізбектің өшу коэффициенті деп нені атайды?

6) R-C тізбекте қысқа тұйықталу кезде  және  өзгерудің теңдеулерін   келтіріңіз,  және графиктерін сызу керек.

7) Кілт ажыратқаннан кейін тізбектін (1.2 суретті қара) уақыт тұрақтылығы неге тең болады?

8) Теңдеулерді келтіріңіз, кілт ажыратқаннан кейін тізбек (1.2 суретті қара) үшін  арқылы өзгеретінді және графиктерін салу керек.

 

1.2 Жұмысты орындау тәртібі

 

1.2.1  Тізбекті жинау керек (1.1 суретті қара).

1.2.2 Нұсқа бойынша (1.1 кестені қара), R және C мәндерін орнату керек, Ом.

1.2.3  Осциллографтың кірісіне конденсатордан кернеуді беру керек.

1.2.4  Болып шыққан   масштабымен болып шыққан қисықты суретке салу керек.

1.2.5 Осциллографтың кірісіне резистордан кернеуді беріп, масштабта болып шыққан  қисықты суретке салу керек.

1.2.6 Нұсқа бойынша тізбектің бір параметрін өзгертіп (1.2 кестені қара), жаңа  қисығының суретін масштабпен салу керек.

1.2.7 Тізбекті жинау керек (1.2 суретті қара).

1.2.8 Нұсқа бойынша (1.3 кестені қара) ,  мәндерін орнату керек. Кедергі Ом, Ом.

1.2.9 Осциллографтың кірісіне резистордан R1 кернеуді беріп, масштабта болып шыққан  қисықтың суретін салу керек, берілген масштаб бойынша тоқтың қисығын көрсетіп тұр.

1.2.10 Осциллографтың кірісіне индуктивтігінен кернеуді беру керек.

1.2.11 Масштабпен болып шыққан  қисықтың суретін салу керек (егер орауыштың активті кедергімен Rк пайдаланбай жүрсек, демек есептеуге болады).

1.2.12 Нұсқа бойынша индуктивті  (1.3 кестені қара) өзгертіп, жаңа  қисығының суретін масштабымен салу керек.

 

1.3 Жұмыстың нәтижелерін талдау және безендіру

 

1.3.1 Уақыт тұрақтысын  және тізбектің өшу коэффициентін тізбектің параметрлерін өз нұсқалары бойынша (1.1 кестені қара) және ,  берілген нұсқамен (1.2 кестені қара) есептеу керек.

1.3.2  кернеудің бейнелеу бойынша  уақыт тұрақтысын және тізбектің өшу коэффициентін (1.2.4 бөлімін қара) және ,(1.2.6 бөлімін қара) табу керек.

1.3.3  кернеуді берілген тізбектің параметрлері өз нұсқалары бойынша (1.1 кестені қара) есептеу керек.

1.3.4 Есептелген және тәжірибелі мәліметтер бойынша  бір графикке салу керек.

1.3.5 Уақыт тұрақтысы және өшу коэффициенті  RL тізбегі параметрдің тізбектері үшін, берілген өз нұсқа бойынша және    нұсқа бойынша(1.3 кестені қара) есептеу керек. Тізбектің кедергісі  бұл жерде Rк – активті кедергі орауыштың индуктивтілігін ескеру керек.

1.3.6 Бейнелеу қисығының RL тізбек үшін ұақыт тұрақтысын  және өшу коэффициентін (1.2.9 бөлімін қара) және  (1.2.12 бөлімін қара) анықтау керек.

1.3.7 RL тізбегінде ток  және кернеу  тізбектің берілген мәндері бойынша нұсқамен (1.3 кестені қара) есептеу керек.

1.3.8 Есептелген және тәжірибелі қисықтарын  бір графикке салу керек.

1.3.9 Жұмыс жөнінде толық қорытынды жасау керек: кедергінің R немесе сыйымдылықтың С тізбектің ұақыт тұрақтысын t және осыған қарап өтпелі процесстің жылдамдық өтуіне шаманың әсер тигізуін талдап шығу; конденсатордың ұақыт разрядталған кезде анықтау; L индуктивтігінің τL уақыт тұрақтысына RL тізбегінің және осыған қарап өтпелі процесстің жылдамдық өтуіне шаманың әсер тигізуін талдап шығу.

                                                        1.1 сурет

1.2 сурет

            1.1 кесте

Нұсқа №

Uвх,В

R,Ом

С,мкФ

1

10

300

4

2

15

400

2

3

12

200

5

4

10

600

5

5

15

500

3

            

             1.2 кесте

Нұсқа №

Uвх,В

R,Ом

С,мкФ

1

10

600

4

2

15

400

4

3

20

400

5

4

10

300

5

5

15

500

6

 

       1.3 кесте

Нұсқа №

Uвх,В

L1,мГн

L2,мГн

1

10

20

10

2

15

15

30

3

12

30

15

4

20

10

20

5

15

40

20

 

Әдістемелік нұсқаулар

Масштаб уақыт осі бойымен шарт бойынша табылады, не электрондық кілт (ЭК) f=50 Гц жиілігімен және с периодымен тұйықталады және ажыратылады.

Уақыт тұрақтысы tС тәжірибелік uС(t) қисығымен RC тізбек үшін (1.3 суретті қара), бұл жерде t3- уақыт, бұның ішінде электрондық кілт ЭК тұйықталған кезде (t3»0,01с).

        

 

1.3 сурет

 

Уақыт тұрақтысы tL тәжірибелік  қисығымен RL тізбегі үшін (1.4 суретті қара) анықталады, бұл жерде tP - уақыт, бұның ішінде электрондық кілт ЭК ажыратылған кезде (tР»0,01 с).

 

 

1.4 сурет

  

2 Зертханалық жұмыс. R-L-C тізбектегі өтпелі процестер

          

         Жұмыстың мақсаты: конденсатордың апериодикалық және тербелеу разрядтардың тәжірибелі   зерттеудің әдеттерін алу.

 

2.1 Жұмысқа дайындық

 

ЭТН курстың “ R-L-C тізбектердегі өтпелі процестер” тарауын қайталап қарап шығу керек.

          [1] 167-172 б.

[2] 244-256 б.

          Келесі сұрақтарға жазбаша жауап беру және орындау керек:

1) R-L-C тізбектің кернеуінің еркін құрастырушысы үшін Кирхгофтың екінші   заңы бойынша теңдеуді және оған сәйкес сипаттамалы теңдеуді жазу керек.

2) R-L-C тізбекте сипаттамалы теңдеудің қандай түбірлері кезде  конденсатордын апериодикалы разряды туады? Конденсатордың апериодикалы разряд кезде  үшін теңдеулерді жазып осы шамалар үшін графиктерді келтіру керек.

3) R-L-C тізбекте сипаттамалы теңдеудің қандай түбірлері кезде конденсатордың тербелену разряды туады? Конденсатордың тербелену разряд кезде үшін теңдеулерді жазып осы шамалар үшін графиктерді келтіру керек.

4) Тербеленудің логарифмдік декременті не болады?

5)  Өшу коэффициентін α және өздік тербелену жиілігін есептеу және тәжірибелі жолмен графиктен қалай белгілеуге болады? Бұл шамалар R,L және С-ден қалай тәуелді?

6) R-L-C тізбектің аумалы кедергісі деп нені атайды? R-L-C тізбектің аумалы ережесі деп нені атайды?

 

2.2  Жұмысты орындау тәртібі

 

2.2.1 Тізбекті жинау керек (2.1 суретті қара).

2.2.2 Нұсқа бойынша (2.1 кестені қара) R,L және C мәндерін орнату керек. Орауыштың  кедергісін өлшеу керек. Кірістегі кернеуді В, Ом тең қылып жасау керек.

2.2.3 Осциллографқа конденсатордан кернеуді беру керек.

2.2.4 Конденсатордың тербелену разрядын зерттеу керек, масштабта  кернеудің осциллограммасын суретке салу керек.

2.2.5 Конденсатордың тербелену разряд кезде  және  осциллограммаларды суретке салу керек.

2.2.6 R кедергіні өзгертіп тізбекте аумалы ережені құру керек.  (нәт) кедергінің мәнін жазып алу керек. Орауыштың  кедергісін ескерту керек.  кернеудің осциллограмманың суретін салып алу керек.

2.2.7Аумалы кедергіге қарағанда тізбектің кедергісін R 2есе үлкейту керек. Конденсатордың  апериодикалы разряды кездегі , кернеулердің және  токтың осциллограммаларының суреттерін салып алу керек.

 

2.3 Жұмыстың нәтижелерін талдау және безендеу

 

2.3.1 Тапсырылған контурдың кедергісі L және С мәндері бойынша (2.2.2 бөлімін қара)  өшу коэффициентті және өздік тербелену жиілікті есептеу керек.

2.3.2  кернеудің қисығының кескіні бойынша (2.2.4 бөлімін қара)  және  тәжірибелі мәндерін есептеу керек. α және  есептелген және тәжірибелі мәндерін салыстыру керек.

2.3.3 Нұсқа бойынша  аумалы кедергіні есептеу керек. Есептелген және тәжірибелі мәндерді салыстыру керек.

2.3.4 Орындалған жұмыс туралы қорытынды жасау керек: есептелген мәндерді тәжірибемен саластыру керек, конденсатордың разрядтың сипатына  кедергінің шама әсер тигізуін талдап шығу.

         

          2.1 кесте

Нұсқа №

R, Ом

L, мГн

С, мкФ

1

1

10

4

2

1

20

3

3

1

20

2

4

1

15

2

5

1

10

3

 

 

2.1 сурет

 

Әдістемелік нұсқаулар

         Өшу коэффициенті , өздік тербелу жиілігін  және аумалы кедергіні  мынандай формулар бойынша анықталады

.

         Тәжірибелік мағына  және  алынған кернеудің қисығы  бойынша анықталады.       

 

2.2 сурет

 

Өздік тербелу жиілігі  мынандай формула бойынша есептеуге болады , бұл жағдайда  осциллограммамен анықталады, № 1 зертханалық жұмыс сияқты масштаб уақыт осі бойынша табылады; - уақыт,  бұның ішінде электрлі кілт ЭК жабық болып тұр.

Тәжірибелік мән  логарифмдік декремент тербелумен есептеледі ;   уақыт мезеті бойынша ыңғайлы алу  бұл жерде .

 

3  Зертханалық жұмыс. Ұзын желілердегі әртүрлі кезеңде зерттеу

 

          Жұмыстың мақсаты: әртүрлі кезеңде ұзын желілердегі компьютерлік модельдеу жолмен зерттеуінің әдістерін алу («Electronics Workbench» бағдарламасын қолдана отырып).

        

3.1 Жұмысқа дайындық

 

«Таратылған көрсеткіштері бар тізбектерде орнатылған режимдер» тарауын қайталау.

 [1] 269-283 б.

 [2] 344-364 б.

Сұрақтарға жауап беріп және келесі тапсырмаларды орында:

1) Желінің біріншілік көрсеткіштері деп қандай шамаларды атайды?

2) Қандай желілер біртекті деп атайды?

3)  оларды табу үшін формуларды жазу керек.

4) Желінің екіншілік көрсеткіштері деп қандай шамаларды атайды?

5) Zт толқындық кедергі және g тарату коэффициентін анықталуын жазып алу.

6) Желінің гиперболикалық функцияларының теңдеулерін жазып алу.

7) Желінің кіріс кедергісі қалай есептеледі?

8) Қандай жүктемені келіскен деп атайды?

9) ПӘК, Р1 желінің басында,  Р2 желінің соңында қуаттарды қалай есептеуге болады?

10 Берілген нұсқа бойынша R1, L1, C2, R2, Zт  мәндерін есептеу.

Ұзын желіндегі әр түрлі кезеңдерді зерттеу үшін компьютерлік модельдеу жолымен желі симметриялық төрт ұштық сияқты қарастырылады, симметриялық Т-сияқты алмастыру сұлбасы орнатылған (3.1 суретті қара).

3.1 сурет

 

                                                        (3.1)

                                                                                                    (3.2)

                                                      (3.3)

                                                                                    (3.4)

 

мұнда  - желінің біріншілік параметрлері;

          - желінің ұзындығы;

          - комплекстік коэффициенттер, жеткілікті практикалық есептеулер үшін  модульдерді дәлдікпен пайдалануға болады;

          - тарату коэффициенті.

 

3.2 Жұмысты орындау тәртібі

 

3.2.1 U1 желінің басындағы кернеуді таңдап алу, желінің параметрлері және жүктеменің соған қарап берілген вариантпен 3.1 кестесі бойынша.

 

3.1 кесте

нұсқа

U1,

КВ

,

км

ZH, Ом

1

400

700

1,043

0,927

0,07

1,0

0,2

9,0

450

2

600

800

1,056

0,899

0,09

1,2

0,08

8,3

400

3

110

1000

1,11

0,815

0,1

1,3

0,3

9,5

500

4

220

900

1,089

0,845

0,08

1,4

0,06

8,8

470

5

330

1100

1,16

0,753

0,06

1,35

0,1

10

550

 

3.2.2 Электр сұлбаны жинау (3.2 суретті қара).

3.2.3 Генераторға бастапқы желідегі кернеудің амплитудалық мәнін , жиілігін  және  төртұштылардың есептелген көрсеткіштерін  қондыру.

3.2.4 Келісімді нұсқа бойынша Zж қабылдағыштың кедергісін қондыру.

Желінің соңындағы кернеудің әсерлік мәнін , желінің басындағы  тоғының және соңындағы токтарының әсерлік мәндерін өлшеу. Желінің соңындағы кернеудің бастапқы фазасын , желінің басындағы  және соңындағы  токтардың фазаларын өлшеу. Нәтижесін 3.2-кестеге енгізу.

 

 

3.2 сурет

 

3.2.5 Бос жүріс кезіндегі желінің соңында  кернеудің әсерлік мәнін желі соңында, желінің басындағы  және соңында  токтардың әсерлік мәндерін, желінің соңындағы кернеудің бастапқы фазасын , және желінің  басында токтың бастапқы фазасын  өлшеу. Нәтижесін 3.2-кестеге енгізу.

3.2.6 Қысқа тұйықталу кезінде желінің соңында  кернеудің әсерлік мәнін, желінің басындағы  және соңында  токтардың әсерлік мәндерін, желінің басындағы токтың бастапқы фазасын , және желінің соңындағы токтың фазасын  өлшеу. Нәтижесін 3.2-кестеге енгізу.

3.2.7 Келісімді жүктеме  кезіндегі   кернеудің әсерлік мәнін, желінің басындағы  және соңында  токтардың әсерлік мәндерін, желінің соңындағы кернеудің бастапқы фазасын , және желінің басында токтың бастапқы фазасын  өлшеу. Нәтижесін 3.2-кестеге енгізу.

 

Әдістемелік нұсқаулар

 

Осциллограф көмегімен кернеулердің және токтардың бастапқы фазаларын өлшеу.

Бастапқы фаза өлшеген кезде  ампалитудалық мәнді 103 есе азайту керек.

Кернеулердің бастапқы фаза өлшеу үшін осциллографтың А каналын 1-ші нүктесіне, ал В каналды 2-ші нүктесіне қосады. 1 курсорды нөльге  желінің басында кернеудің , ал 2-ші курсорды желінің соңындағы  кернеудің  нольге орнату керек, Т2-Т1 кесте бойынша  және  кернеулердің арасындағы уақыт өзгерісін өлшеу болады.  мына кейіптеме бойынша фазаның өзгерісін есептеуге болады.

Егер қабылдап алсақ, мұндаѓы , онда .

Токтардың бастапқы фаза өлшеу үшін ток потенциалға өзгерту тәсілі қолданылады, сондай-ақ тізбектегі өлшенетін ток резисторы кіші  кедергімен қосылуын қорытындылайды.

Токтың бастапқы фаза  өлшеу үшін 6 және 3 нүктелердің арасына  кедергіні қосып қояды, осциллографтың В каналы 3 нүктесіне қосылады. 1 курсорды нөльге  кернеуді шығарып қою, ал 2 курсорды нөльге  токты, Т2-Т1 көрсеткіш тақта бойынша уақыт өрісін токтың және  кернеудің арасын өлшеп алады.

Токтың бастапқы фазасын  мына кейіптемемен есептеу

.

Желінің соңында токтың бастапқы фазасын  өлшеу үшін 5 және 4 нүктелердің арасында  кедергіні қосып қояды, осциллографтың В каналы 4 нүктесіне қосылады. 1 курсорды нөльге  кернеуді шығарып қою, ал 2 курсорды  кернеу нөль болып тұрған кезде 1 курсорды соған орнату керек, ал 2 курсорды ток  нөльге тең болған кезде, уақыт өрісті  кернеудің және  токтың арасында Т2-Т1 көрсеткіш тақта бойынша өлшейді.

Токтың бастапқы фаза  мына кейіптемемен есептеу

.

 

3.3 Жұмыстың нәтижелерін талдау және безендіру

 

3.3.1 Бастапқы фазаның кернеуін және ,  тоқтарын есептеңіз. Нәтижесін 3.2-кестеге жазыңыз.

3.3.2 Барлық зерттелген ережелер үшін кешенді кернеулер  және  тоқтарды жазыңыз.

3.3.3 Барлық зерттелген ережелер үшін тәжірбиедегі алынған мәндер бойынша  кіріс кедергісін,  активті қуаттарын жєне ПЄК h есептеңіз. Нәтижесін 3.2-кестеге жазыңыз.

3.3.4 Шыққан мәндерді салыстырып, жасалған жұмысқа қорытынды жасаңыз. Желінің кіріс кедергісіндегі жүктеме кедергі шамасының әсерін және активті қуатын талдаңыз.

 

3.2 кесте

Жұмыс кезеңдері

U1,

КВ

U2,

КВ

Т2-Т1 с

, град

I1,

A

Т2-Т1 с

, град

I2,

A

Т2-Т1 с

,

град

, Ом

Р1

кВт

Р2 кВт

жүктемелік режим; ZH=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бос жүріс

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қысқа тұйықталу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Келісілген жүктеме

ZH= ZВ=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        

  4 Зертханалық жұмыс. Сызықсыз элементтері бар тұрақты токтың электр тізбегін зерттеу

 

          Жұмыстың мақсаты: сызықсыз элементтері бар тұрақты ток электр тізбектерді тәжірибелі зерттеудің әдеттерін алу.

 

4.1 Жұмысқа дайындық

 

ЭТН курсының «Тұрақты токтың сызықсыз электр тізбектері» тарауын қайталап қарап шығу керек.

[1]362-368б.

[2] 404-408б.

 

Келесі сұрақтарға жазбаша жауап беру керек:

1) Қандай сызықсыз элементтер симметриялы, ал қандай симметриясыз деп аталады? Олардың вольт-амперлі сипаттамаларын бейнелеу керек.

2) Сызықсыз элементтердің статикалық және дифференциалдық кедергілердің кедергілердің айырмашылықтары неде?

3) Кернеуін байсалды өзгертуге болатын тұрақты кернеудің көзінен көріктенетін тізбектің сызықсыз элементінің вольт-амперлі сипаттамасын түсіру үшін схемасын суреттеу керек. Негізгі құралдарды сұлбада қарастыру керек.

4) Бір ЭҚК-і сызықсыз элементпен тізбектеп қосылған тізбектің графикалық есептеуін көрсету керек.

5) Сызықсыз элементтері параллельді қосылған тізбектің графикалық есептеуін көрсету керек.

6) Сызықсыз элементтері аралас қосылған тізбектің графикалық есептеуін көрсету керек.

7) Сызықсыз элементтері тізбектің екі түйін әдісімен графикалық есептеуін көрсету керек.

 

4.2 Жұмыстың орындалу тәртібі

 

4.2.1 Үш сызықсыз элементтердің вольт-амперлі сипаттамаларын түсіру керек (оқытушының айтуы бойынша).

4.1 сурет

 

4.2.2 Екі сызықсыз элементтері тізбектеп қосылған тізбекті жинау керек. Тізбекте токты және бөлек элементтердің кернеуді және ток көзінің қысқыштарында қосылуын құралдардың өлшеуін қарастыру керек. Кірісте 15¸20 В тең кернеуді орнатып, барлық өлшегіш аспаптардың көрсеткіштерден жазып алу керек.

4.2.3 Екі параллельді қосылған сызықсыз элементі бар тізбекті жинау керек. Қоректендіру кернеу 15¸20 В тең кезіндегі, барлық өлшегіш аспаптардың көрсеткіштердін жазып алу керек.

4.2.4 4.1-суретте көрсетілген сұлбаны жинап, барлық өлшегіш аспаптардың көрсеткіштерін жазып алу керек. Кернеу кірісінде 15¸20 В болған кезде барлық өлшегіш аспаптардың көрсеткіштерін жазып алу керек.

4.2.5 4.2-суретте көрсетілген екі ЭҚК-і бар схеманы жинап көздердің ЭҚК-терін, әрбір элементтегі кернеулерді және тармақтардағы токтарды өлшеу керек.

 

4.1 сурет

 

4.2 сурет

 

4.3 Жұмыстың нәтижелерін талдау және безендіру

 

4.3.1 Үш сызықты элементтердің вольт-амперлі сипаттамаларын салу керек.

4.3.2 4.2.2 тармақшадағы сұлбаның графикалық есептеуін өткізіп есептелген мәндерді тәжірибелі мәндермен салыстыру керек.

4.3.3 4.2.3 тармақшадағы сұлбаның графикалық есептеуін өткізіп есептелген мәндерді тәжірибелі мәндермен салыстыру керек.

4.3.4 4.2.4 тармақшадағы сұлбаның графикалық есептеуін өткізіп есептелген мәндерді тәжірибелі мәндермен салыстыру керек.

4.3.5 4.2.5 тармақшадағы сұлбаның графикалық есептеуін өткізіп есептелген мәндерді тәжірибелі мәндермен салыстыру керек.

4.3.6 Орындалған жұмыс туралы қорытынды жасау керек.

 

5 Зертханалық жұмыс. Электр шұралы бар тізбектерді зерттеу

 

Жұмыстың мақсаты: шұралы бар электр тізбектерді тәжірибелі зерттеудің әдістерін алу.

 

 5.1 Жұмысқа дайындық

 

ЭТН курстық синусоидалсыз токтар және электр шұралы бар тізбектерде қаралатын тарауларды қайталап қарап шығу керек.

[1] 424-426 б.

[2] 430-436 б.

 

Келесі сұрақтарға жазбаша жауап беру керек:

1) Электр шұрал деп қандай сызықсыз элемент аталады? Оның вольт-амперлік сипаттамасын келтіру керек. Идеалды шұралдың белгілеуін беру керек.

          2) Синусоидалы кернеуді ынта салғанда электр шұралы және активтік кедергісі бар тізбекті токтың лезді мәнінің графигін қалай салуға болады?

3) Жүктемесі активтік кедергі түрде бір периодты түзеткіштің сұлбасын келтіру керек. Жүктемедегі токтың және кернеудің лезді мәндерінің графиктерін салу керек, идеалды түзету кезде жүктемедегі токтың және кернеудің тұрақты құрастырушының және әрекетті мәндерін есептеу үшін көріністерді жазу керек.

4) Екі периодты түзеткіштің көрнекті сұлбасын келтіру керек. Жүктемедегі токтың және кернеудің лезді мәндерінің графиктерін салу керек, идеалды түзету кезде жүктемедегі токтың және кернеудің тұрақты құрастырушының және әрекетті мәндерін есептеу үшін көріністерді жазу керек.

5) Тапсырылған гармоникалық құрастырушылар бойынша кернеудің әрекетті мәні қалай есептеледі?

6) Активті жүктемесі бар идеалды бір және екі периодты түзеткіштер үшін кернеудің және токтың амплитудалары арқылы көрсетіп S толық, Р активтік және Т бұрмалар қуаттарының мәндерін есептеу керек.

Алған шамалар салыстырылып және екi сұлба үшiн түзетудi тиiмдi бағалау

 

5.2 Жұмыстың орындалу тәртібі

 

5.2.1 Тұрақты кернеу көзінен қоректенген тізбектеп қосылған кедергісі бар диодтық статикалық вольт-амперлік сипаттамасын тура және кері бағыттарда түсіру керек.

5.2.2 Сұлбаға сәйкес (5.1-суретті қара) бір периодты түзеткішті жинау керек. Көздің кернеуін 10¸20 В шектерде орнатып. Жүктемедегі токтың және кернеудің айнымалы құрастырушысын және тұрақты құрастырушысын өлшеу керек.

5.2.3 Осциллографтың көмегімен жүктемедегі кернеудің және көздің кернеуінің лезді мәндерінің қисықтарының суреттерін салу керек.

5.2.4 Сұлба бойынша (5.2 суретті қара) көпірлік түзеткішті жинау керек. 5.2.2 тармақтағы   сияқты жүктеменің кедергісін және көздің кернеуін орнатып. Жүктемедегі кернеудің және токтың тұрақты құрастырушысын және айнымалы құрастырушысының әрекетті мәнін өлшеу керек.

5.2.5 Осциллографты жүктемеге қосып түзетілген кернеу қисығын суретке салу керек.

 

5.3 Жұмыстың нәтижелерін талдау және безендіру

 

5.3.1 Бір периодты түзеткіштің (5.1 суретті қара) сұлбасының графикалық есептеуін өткізу керек. Ол үшін 5.2.1 тармақтағы түсірілген вольт-амперлік сипаттаманы пайдалану керек. 5.2.3 тармақтағы болғаны, жүктемедегі кернеуді осциллограммамен токтың кисығын болып шыққан форманы салыстыру.

5.3.2 5.2.2 тармақта өлшенген V20 тұрақты құрастырушысы және V2~ жүктемедегі кернеудің айнымалы құрастырушысының әрекетті мәні бойынша V2 жүктемедегі кернеудің әрекетті мәнінің шамасын есептеп оны көздің кернеуінің әрекетті мәнінің шамасымен салыстыру керек.

5.3.3 5.2.2 тармақтағы өлшеудің нәтижелері бойынша қоректендіру көздің S толық қуатын, Р жүктемедегі активтік қуатты және Т бұрмалау қуатын есептеп оларды 5.2.6 тармақтағы келтірілген идеалды бір периодты түзеткіш үшін табылған мәндерімен салыстыру керек.

5.3.4 5.2.4 тармақта өлшенген V20 тұрақты құрастырушысы және V2~ жүктемедегі кернеудің айнымалы құрастырушысының әрекетті мәні бойынша V2 жүктемедегі кернеудің әрекетті мәнінің шамасын есептеп оны көздің кернеуінің әрекетті мәнінің шамасымен салыстыру керек.

5.3.5 5.2.4 тармақтағы өлшеудің нәтижелері бойынша қоректендіру көздің S, Р жүктемедегі активтік қуатты және Т бұрмалау қуатты есептеп оларды идеалды екі периодты түзеткіш үшін табылған мәндермен салыстыру керек.

5.3.6 Бір және екі периодты түзеткіштер үшін табылған нәтижелерді салыстыру керек.

5.3.7 Орындалған жұмыс туралы қорытынды жасау керек.

 

5.1 сурет

 

 

5.2 сурет

  

6 Зертханалық жұмыс. Кернеулер феррорезонансын зерттеу

 

Жұмыстың мақсаты: феррорезонанс ережеде сызықсыз тізбектерді тәжірибелі зерттеудің әдеттерін алу

 

6.1 Жұмысқа дайындық

 

«Феррорезонанс құбылысы» тарауды қайталап қарап шығу керек.

[1] 411-417 б.

[2] 455-460 б.

Келесі сұрақтарға жазбаша жауап беру керек:

1) Кернеу феррорезонансы қай тізбекте пайда болады?

2) Неге феррорезонанс тізбектегі токтың сырғуын құбылысты сол сияқты фаза төнкеру құбылысы деп атайды? Екі режимге кернеулердің векторлық диаграммаларын құрастыру керек: токтың секірмеліне дейін және кейінгісін.

3) Феррорезонанс тізбегінде секірмелі тоқ өзгеретіндігін болып өту үшін, конденсатордағы сыйымдылықты қалай таңдау болады?

         4) Тізбекті феррорезонанс тізбектің вольт-амперлік сипаттамасын салу керек. Кірістегі кернеуді байсалды өзгерткен кезде токтың өзгергенін талдау керек.

5) Соның ішіндегі керекті өлшегіш аспаптарды қарастырып, ферромагнит өзекшесі бар индуктивтік орауыштың вольт-амперлік сипаттамасын түсіру үшін схеманың суретін салу керек.

6) Келесі сұлбаларды салу керек: 1– вольт-амперлік сипаттамасын тізбектеп қосылған орауыш индуктивтігі мен ферромагнит өзекшесі және конденсаторды  түсіру үшін (6.1 суретті қара); 2 – ток тізбегінде бір қалыпты кезінде өзгеруін қосынды кернеуден токтан тәуелдігінің қисығын түсіру (6.2 суретті қара); 3 – феррорезонанс тізбегі үшін, кернеу тұрақтандырғыштың нәтижесінде жұмыс істеген кезде (6.3 суретті қара).

 

6.1 сурет

 

 

6.2 сурет

 

6.3 сурет

 

 

6.1 кесте

U, B

I, мА

UL, B

UC, B

 

 

 

 

 

6.2 кесте

I, мА

 

 

 

 

 

 

 

U, B

 

 

 

 

 

 

 

        

6.3 кесте

U1, B

 

 

 

 

 

U2, B

 

 

 

 

 

  

6.2 Жұмыстың орындалу тәртібі

 

6.2.1 Жұмысқа дайындығын жасағанынан 5 тармақ бойынша сұлбадан тізбекті құрастыр. Орауыш индуктивтілігі бар ферромагнит өзекшесімен бірге вольт-амперлік сипаттамасын түсіру және құрастыру керек (5-7 өлшеу). Тізбекке орауыш индуктивтілігі орнына конденсаторды қосу керек, (2 өлшеуді, өйткені конденсатор сызықты) конденсатордың вольт-амперлік сипаттаманы түсіру, орауыш индуктивтілігі вольт-амперлік сипаттамасымен бірге бір суретте конденсатордың вольт-амперлік сипаттамасын құрастыру.

Нұсқау. Конденсатордың вольт-амперлік сипаттамасы орауыш индуктивтілігін вольт-амперлік сипаттамасын қиылысу керек.

6.2.2 6 тармақтан (6.1 суретті қара) сұлба бойынша жұмысқа дайындықтан тізбекті жинау керек.

6.2.3 Жалпы кернеуді нөльден бастап 30¸40 В дейін бірте-бірте үлкейте, кейін оны кішірейте, кернеу көзінен конденсаторда және орауыштың кернеуді және ток тізбектегі тәуелдігін түсіру. Жалпы кернеуді үлкейткен кезде ток секірісіне дейін және кейін 7¸8 өлшеуден кем болмау керек, сол сияқты жалпы кернеудің кему кезінде болатын 7¸8 өлшеуден кем болмау керек.

Нұсқау. Қоректендіру кернеу бірте-бірте көбейген кезде кенет секірмелі ток өзгереді, жалпы кернеу төмендейді өйткені генератордағы кернеу түсуі үлкейеді.

Аспаптың көрсетуін жазбасы бұрын секірістен кейін, қорек кернеуін орнатады, секіріс тоғы алдындағы тікелей болу керек. Аналогты және кері токтың секіруі болады, сондай-ақ кернеудің өсуі кезінде байқалады.

Алынған нәтижені 6.1 кестеге енгізу.

6.2.4 6 тармақтан (6.2 суретті қара) сұлба бойынша жұмысқа дайындықтан тізбекті жинау керек.

6.2.5 Тізбектегі токтың бір қалыпты өзгеріс кезінде болатын жиынтық кернеудің (орауышта және конденсаторда) токқа тәуелділігінің қисығын тұрғызу керек.

Алынған нәтижені 6.2 кестеге енгізу.

Нұсқау. Тоқты бір қалыпта реттеу үшін генераторға тізбектеп қосымша кедергілер жиынтығы қосылады, сонда жиынтық пен генератор жасанды ток көзі деп қарастырылады. Жиынтық кедергісінің мөлшері мүмкіндігінше аз алынады, бірақ та мұнда тізбектің қоректендіру кернеудің бір қалыпты өзгерісінде токтың секірісі болмау керек. Тізбектің жалпы кернеуін өлшейтін вольтметр кедергілер жиынтығындағы кернеулер түсуін ескермеу керек.

6.3.6 6.2.6 бөлімнен жұмысқа дайындық (6.3 суретті қара) сәйкес кернеу тұрақтандырғышының сұлбасын жинау. Орауыштың қысқыштарына жүктеме ретінде кедергі жинағы қосу керек.

6.3.7 Тізбектің кірісінде жүктемедегі кернеудің жалпы кернеудің тәуелділікті түсіріп алу керек. Ол үшін алдымен кірістегі максималды кернеуді орнатып, содан кейін оны азайтып секіріс кернеу жүктемеде пайдалы болғанша және приборлардың көрсеткіштерін 6.3 кестеге (5-7 өлшемдерді) жазып алу керек.

 

6.3 Жұмыстың нәтижелерін талдау және безендіру

 

6.3.1 Бір графикке барлық тізбектің вольт-амперлік сипаттамаларын, индуктивтік орауыштың және конденсатордың 6.2.3 тармақтан алынған нәтижелер бойынша шыққан мәндерінен тұрғызу керек.

6.3.2 6.2.5 тармақтан алынған нәтижелер бойынша қосынды кернеудің токтан тәуелдігін қисықты тұрғызу керек.

6.3.3 6.2.7 тармақтан алынған нәтижелер бойынша кернеу жүктемедегі кернеу көзінен тәуелділігін тұрғызу керек. Болған тәуелділігін түсіндіру керек. Коэффициент тұрақтылығын есептеу керек.

6.3.4 Жұмыс бойынша қорытынды жасау керек: тізбектің көретін вольт-амперлік сипаттамасын тәжірибелі шыққанмен салыстырып тізбектің кірісінде кернеудің өзгерумен және олардың арасындағы (6.2.1 тармағы) айырмашылықтарын түсіндіру керек; 6.3.1 тармақта– шыққандығын, 6.3.2 тармақта шыққанмен қисықтың тікелей қосынды кернеуді тоқтан, олардың айырмашылықтарын түсіндіру керек.

 

Әдістемелік нұсқаулар

 

Коэффициент тұрақтылығы мына формула бойынша есептеледі

,

бұл жерде U1- тізбектің кірісіндегі кернеу; U2- шыға берісте кернеу (жүктемедегі); , - (6.4 сурет) шыға берісте және кірісте кернеудің өзгерісі.

 

6.4 сурет

  

         7 Зертханалық жұмыс. Екі сымды желінің жазық параллельді электростатикалық өрісін зерттеу (ЭЕМ қолданумен)

 

         Жұмыстың мақсаты: екі сымды желінің жазық параллельді электростатикалық өрісін алынған мәліметтерін тәжірибелі зерттеу

 

7.1 Жұмысқа дайындық

 

ЭТН курстың келесі тарауларын білулеріңіз керек:

[1]  52-56 б.

 

Келесіні орындау керек:

1) Өткізгіштердің бетіндегі шекаралы шарттарды жазып алу.

2) Электр зарядының тығыздығын есептеу үшін өткізгіштің бетіндегі теңдеуді жазу.

3) Тапсырманың нұсқасымен сәйкес (7.1 кестені қара) мынандай кезінде  (7.2 суретті қара)  а,  есептеу керек.

4) Сәйкес нұсқаммен тапсырма (7.1 кестені қара) сыйымдылықты С есептеу керек, бірлікке  сызықтың ұзындығын мынандай кезінде .

5) Сәйкес нұсқамен тапсырма (7.1 кестені қара) L, M, N нүктелерінде өткізгіштердің беттеріндегі (7.2 суретті қара) мынандай кезінде  электростатикалық өрістің кернеулігін есептеу.

6) Сәйкес нұсқамен тапсырма (7.1 кестені қара) L, M, N нүктелерінде мынандай кезінде  және  электр зарядтың тығыздығын есептеу.

7) 7.2 кестені дайындау. Есептеу нәтижелерді 7.2 кестеге енгізу керек.

 

7.2 Жұмыс тапсырмасы

 

7.2.1 POLE1 программаны шақыру керек.

7.2.2 Шыққан берілгендерді енгізу: және  сымдарының радиусы, d арақашықтық арасындағы U кернеу

7.2.3 Мынандай кезінде  электростатикалық өрісінің суретін салу. Эквипотенциалдардың потенциалын шығарып және сымдарының электрлік осьтердің орналасудың белгілеу керек.

7.2.4      ЭЕМ-мен есептеу мынандай кезінде:

1)     ;

2)     .

7.2.5 ЭЕМ-мен сыйымдылық С сызықтың ұзындығының біріне есептеу мынандай кезінде:

1)     ;

2)     .

7.2.6 (7.2 суретті қара) M, L, N нүктелерінде ЭЕМ-мен электростатикалық өрістің кернеулігін есептеу мынандай кезінде:

1) ; 

2)  есептегенмен салыстыру

7.2.7 (7.2 суретті қара) M, L, N нүктелерінде сымдарының беттерінде электр зарядтың тығыздығын ЭЕМ-мен есептеу керек мынандай кезінде:

1) ;

2) .

Алдын ала есептеуде өлшеулi тығыздықтармен салыстыру. Нәтижелерді 7.2 кестеге енгізу керек.

7.2.8 Жасалған жұмыс туралы қорытынды жасау керек.

 

          7.1 кесте

Нұсқа №

Сымның радиусы

R1, мм

Сымдарының арасындағы арақашықтық d, мм

Сымдарының арасындағы кернеу  U, B

1

10

60

50

2

20

80

100

3

30

80

120

4

20

60

80

5

16

40

70

6

10

40

80

7

30

100

120

8

18

70

40

9

20

90

50

10

10

50

30

        

Әдістемелік нұсқаулар

 

Шама, цилиндр сым зарядтары бір-біріне параллель бірнеше шексіз желі өрісінің жүйелерімен сипатталады, біртекті диэлектрик таратылған оның ұзындықтары бірдей болып табылады, екі координатқа тәуелді. Егер ОZ осін параллельді ось сымына бағыттасақ, онда желі кернеулігінің сол өрісі, жазықтықта жатады, XOY параллельді жазықтық болады. Өріс сызбасы барлық жазықтықтың бірдей, және XOY жазықтығындағы өрісті ғана зерттеу жеткілікті. Мұндай өрісті жазық параллельді деп айтады.

Жазық параллельді өрістің потенциалы екі координат X және Y: φ(x¸y) функциясымен орындалады. Эквипотенциалды беттік өріс екісымды желімен цилиндр бетпен ОZ осіне параллель өзара бейнеленіп қарастырылады. XOY жазықтығындағы эквипотенциалдық желілер шеңберлік және төмендегі теңдеумен табылады.

                                     (7.1)

            Координат ортасы   

және радиуспен ,

а – электрлік осінің арақашықтығы нольдік потенциал жазыққа дейінгі  (7.1 суретті қара).

7.1 сурет

 

Желі кернеулігі шеңбер доғасымен өзара қарастырылады, электр өрісі арқылы өтеді, және төмендегі теңдеумен анықталады

                                                                           (7.2)

Координат ортасы      (7.1 суретті қара).

Потенциал бірігу өрісінің сызбасын салған кезде кез келген эквипотенциал желі көршілеске өту кезінде тұрақты болып қалу керек.

                              ,                        (7.3)

мұндағы ν – эквипотенциал желінің реттік саны.

Өту кезінде кез келген желінің өріс кернеулігі көршілеске γ бұрышқа тұрақты шамамен  Δγ өзгерту керек.

Реалды желі сымы соңғы қима болып келеді, таратылған электрлік зарядының сым беті бірдей емес және ауытқу электрлік өсінің салыстырмалы сымдарына болады. Электрлік ось нольдік потенциал жазықтығына дейін арақашықтығы мына теңдеумен табылады

                                          ,                                  (7.4)

мұндағы және – қашықтық сымдарының геометриялық ось сымдарынан нөльдік потенциал жазықтығы дейінгі.

және мына теңдеу бойынша есептейді (7.1 суретті қара)

                            ,                         (7.5)

мұндағы d – геометриялық ось сымдарының арасындағы қашықтық – сымдардың радиустары.

7.2 сурет

 

Екі сымды желінің өріс сызбасы сол сияқты, сондай-ақ электр өрісінің әрекетті разрядталған өріс сызбасындай. Осы кезде өріс ішінде металдық сым болмайды.

Өріс кернеулігі мына кейіптемемен табылады

                                                                 ,                                                    (7.6)

мұнда - көршi эквипотенциалды сызықтардың арасындағы потенциалдардың айырымы;

- көршi эквипотенциалды сызықтардың арасындағы қашықтық.

Өрiстiң кез келген нүктесiндегi кернеулiктiң Е есептеуi формула бойынша жүргiзiле алады

                                                   ,                                (7.7)

мұнда - ұзындықтың бiрлiгiне өткiзгiштiң заряды;

- оң оқтаулы өсі нүктесiнен қашықтық;

- терiс оқтаулы өсі нүктесiнен қашықтық;

- жеке (единичные) векторлар.

Сызықтық екіөткізгіштіктің сыйымдылығы С ұзындықтар бiрлiгіне мына формуламен есептелінеді

                                                   .                                        (7.8)

Заряд  өткiзгiш ұзындықтары бiрлiкке  формула бойынша анықталады  

     .                                                  (7.9)

 

 

 

7.2 кесте

 

Алдын ала есептеу

ЭЕМ-мен есептелді

R1=R2

R2=0,5R1

R1=R2

R2=0,5R1

а, мм

 

 

 

 

S1, мм

 

 

 

 

S2, мм

 

 

 

 

С, Ф/м

 

 

 

 

Ем, В/м

 

 

 

 

ЕN, В/м

 

 

 

 

EL, В/м

 

 

 

 

, Кл/м2

 

 

 

 

,Кл/м2

 

 

 

 

, Кл/м2

 

 

 

 

 

 

Әдебиеттер тізімі 

1 К.С.Демирчян, Л.Р.Нейман, Н.В.Коровкин, В.Л. Чечурин. Теоретические основы электротехники. – том 2. – СПб.: Питер, 2003.-576 с.

2 К.С.Демирчян, Л.Р.Нейман, Н.В.Коровкин, В.Л.Чечурин. Теоретические основы электротехники. – том 3. – СПб.: Питер, 2003.-377 с.

3 Г.В.Зевеке, П.А.Ионкин, А.В.Нетушил, С.В.Страхов. Основы теории цепей.- М.: Энергоатомиздат, 1989.-528 с.

4 Л.А.Бессонов. Теоретические основы электротехники. – М.: Гардарики, 1999.-638 с.

5 Г.В.Бакалов, В.Ф.Дмитриков, Б.Е.Крук. Основы теории цепей.- М.: Радио и связь, 2000.-592 с.

6 Сборник задач по теоретическим основам электротехники/Л.Д.Бессонов, И.Г.Демидова, М.Е.Заруди и др.-М.: Высшая школа, 1988.-543 с.

7 Карлащук В.И. Электронная лаборатория на IВМ РС. Программа Electronics Workbench и её применение.-М.:Солон-Р, 1999.-506 с.

 

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

 

Электротехниканың теориялық негіздері кафедрасы

 

 

                                                                     БЕКІТЕМІН

                                                                     Оқу-әдістемелік бөлімінің жұмысы

                                                                     бойынша проректор

                                                                    _________________  Э.А. Сериков

                                                                    “____”____________ 2012ж.

 

Электротехниканың теориялық негіздері 3

Электр тізбектеріндегі өтпелі және орнатылған режимдерді зерттеу

Зертханалық жұмыстарды орындау үшін әдістемелік нұсқаулар

(Электрэнергетика 5В071800 – мамандығы студенттер үшін)

 

КЕЛІСІЛГЕН                                                 ЭТН кафедрасының отырысында

ОӘБ бастығы                                                  қаралып мақұлданды

____________ М. А. Мустафин                    Хаттама №__ от “   ”  2012ж.

“___”_______ 2012ж.                                    ЭТН кафедрасының меңгерушісі

                                                                         ____________ З.И. Жолдыбаева

Стандарттау бойынша маман

____________                                                 Келісілді

“___”_______ 2012ж.                                   Каф. меңгерушісі ӨКЭЖ

                                                                      ____________ К.А. Бакенов

Редактор                                                         “___”_______ 2012ж.

____________

“___”_______ 2012ж.                                  Каф. меңгерушісі  ЭСТЖ

                                                                     ____________ С.Е. Соколов

                                                                    “___”_______ 2012ж.

 

                                                                    Каф. меңгерушісі ӨҚЕА

                                                                    ____________ П.И. Сагитов

                                                                    “___”_______ 2012ж.

                                                         

                                                                       Құрастырушылар:

                                                                       _____________М.М.Аршидинов

                                                                       _____________А.Н.Бекеева     

 

                                                 Алматы 2012

 

 

 

 

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

 

Электротехниканың теориялық негіздері кафедрасы

 

 

                                                                     БЕКІТЕМІН

                                                                     Оқу-әдістемелік бөлімінің жұмысы

                                                                     бойынша проректор

                                                                    _________________  Э.А. Сериков

                                                                    “____”____________ 2012ж.

 

Электротехниканың теориялық негіздері 3

Электр тізбектерін және электрмагнитті өрістерді есептеу  

 

№ 1-5есептеу-графикалық жұмыстарға әдістемелік нұсқаулар мен тапсырмалар

(05В071800-электрэнергетика бакалавриат мамандығы үшін)

 

КЕЛІСІЛГЕН                                                 ЭТН кафедрасының отырысында

ОӘБ бастығы                                                  қаралып мақұлданды

____________ М. А. Мустафин                    Хаттама № 4 от  1.11.2011ж.

“___”_______ 2012ж.                                    ЭТН кафедрасының меңгерушісі

                                                                         ____________ З.И. Жолдыбаева

Стандарттау бойынша маман

____________                                                 Келісілді

“___”_______ 2012ж.                                   Каф. меңгерушісі ӨКЭЖ

                                                                      ____________ К.А. Бакенов

Редактор                                                         “___”_______ 2012ж.

____________

“___”_______ 2012ж.                                  Каф. меңгерушісі  ЭСТЖ

                                                                     ____________ С.Е. Соколов

                                                                    “___”_______ 2012ж.

 

                                                                    Каф. меңгерушісі ӨҚЕА

                                                                    ____________ П.И. Сагитов

                                                                    “___”_______ 2012ж.

                                                         

                                                                       Құрастырушылар:

                                                                       _____________М.М. Аршидинов

                                                                       _____________А.И. Нурова    

                                              Алматы 2012

 

 

Пікір 

 «Электртехникасының теориялық негіздері - 3». № 1-5 есептеу-графикалық жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқаулар мен тапсырмалар. Авторлары: Аршидинов М.М., Нурова А.И.

         ЭТН3 - курсының «Электр тізбектері және электрмагнитті өрістер» тақырыптары бойынша есептеу-графикалық жұмыстарына тапсырмалар мен әдістемелік нұсқаулар келтірілген.

«Электротехниканың теориялық негіздері-3» (ЭТН-3)  курсын оқығанда есептеу-графикалық жұмыстар (ЕГЖ) оның маңызды компоненті. ЕГЖ-н орындау студентке теориялық жағдайларды практикалық есептеу жасағанда қолдануға, электр тізбегін өз бетінше талдап үйренуге, ал олар ЭТН-3 курсын жақсы меңгеруге көмектеседі.

Ұсынылып отырған әдістемелік құралда 3-семестрде оқылатын ЭТН-нің негізгі бөлімдерінің бес ЕГЖ-на тапсырмалар мен нұсқаулар бар. №1– тапсырма.  Сызықты электр тізбетеріндегі бірінші ретті өтпелі процестерді есептеу, № 2 – тапсырма.  Сызықты электр тізбектеріндегі өтпелі процестерді  есептеу, № 3  –  тапсырма. Таратылған параметрлері  бар тізбектерді  есептеу, № 4 –  тапсырма.  Магнит тізбектерін есептеу, № 5  –  тапсырма.  Электр және магнит өрістерін есептеуге тапсырмалар келтірілген.

         Есептеу-графикалық жұмыстар «Электротехника» бағыты бойынша оқитын екінші курс студенттеріне арналған (бакалвриат, 05В071800-эектрэнергетика мамандығының студенттері үшін).

 

Пікір беруші: техн. ғыл. док.,  проф. Қ.Қ. Жұмағұлов.

 

2012 ж. жиын. жосп., реті 46