Коммерциялық емес акционерлік қоғам

Алматы энергетики және байланыс университеті

Автоматты электр байланыс кафедрасы

 

 

 

БАЙЛАНЫС ЖЕЛІЛЕРІ ЖӘНЕ КОММУТАЦИЯ ЖҮЙЕЛЕРІ 

5B071900 - Радиотехника, электроника және телекоммуникация

мамандығы бойынша барлық бөлімде оқитын студенттерге арналған

Есептеу-графикалық жұмыстарды орындау үшін әдістемелік нұсқау

 

 

 

 

Алматы 2011

ҚҰРАСТЫРҒАНДАР: Е.К. Есназаров  Н.В. Глухова. Байланыс желілері және коммутация жүйелері. 5В071900 – Радиотехника, электроника және телекоммуникация мамандығы бойынша барлық оқу түрінің студенттеріне арналған есептеу - графикалық жұмысқа әдістемелік нұсқау. –  Алматы: АЭжБУ, 2011. – 27 б.

 

Есептеу графикалық жұмысқа әдістемелік нұсқаудың құрамына  ЕГЖ тапсырма, жұмысты орындауға және ресімдеуге қойылатын талаптар, тапсырманың 100 нұсқасына бастапқы мәліметтер, жұмысты орындауға әдістемелік нұсқа және ұсынылған әдебиеттер тізімі кіреді.   

 

Без.  13, кесте.  14, көрсеткіші. – 6 атау.

 

Пікір беруші: техн. ғыл. канд., доцент К.С. Чежимбаева.  

 

 «Алматы энергетика және байланыс  университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамының 2011 ж. баспа жоспары бойынша басылады.  

      

 

© «Алматы энергетика және байланыс  университеті» КЕАҚ, 2011ж.

 

Кіріспе

«Байланыс желілері және коммутация жүйелері» (БЖжКЖ) 4 курста оқылады (5В071900 – Радиотехника, электроника және телекоммуникация мамандығы бойынша оқитын студенттерге арналған).

Курс бойынша дәрістер оқылады, есептеу графикалық және курстық жұмыс, зертханалық және тәжірибелік сабақтар орындалады. 

«Байланыс желілері және коммутация жүйелері» курсының мақсаты байланыс желілерінің архитектурасын, желі құрудың негізгі принциптерін, біріншілік жәнеи екіншілік желінің құрылымын, желілердің жіктелуін оқып-үйрену. Аналогтық және цифрлық коммутация негіздерін, уақыт бойынша бөлінетін арналарды мультиплекстеу, сымсыз абоненттік байланыс,  ISDN, NGN желілерін,  цифрлық коммутация жүйелерінің ерекшеліктермен танысу.

№1 есептеу-графикалық жұмыс желілерді құрудың негіздерін және цифрлық коммутация жүйелерін қамтиды.

№ 2 есептеу - графикалық жұмыс цифрлық арналар теориясын, арна-ларды уақыт бойынша бөлу арқылы мультиплекстеу және цифрлық желілерді құрудың негіздерін қамтиды.

Оқу процесі кезінде студенттермен орындалатын есептеу-графикалық жұмыс (ЕГЖ) студентерге БЖжКЖ курсының бөлімдерін жақсы игеруге және тәжірибеде жиі кездесетін  есеп шығару дағдысын үйренуге мүмкіндік береді.

ЕГЖ құрамына БЖжКЖ пәнінің әр бөлімдеріне кіретін бес есеп бері-леді.  

ЕГЖ тапсырмасын орвындауға кіріу алдында нұсқаны таңдаудың тәртібімен, ЕГЖ орындаудың және ресімдеудің талабымен  танысыңдар..

ЕГЖ қорғау емтиханға дейін, оқытушы белгілеген уақытта өткізілуі керек. ЕГЖ қорғамаған студенттер емтиханға жіберілмейді.

Алматы энергетика және байланыс университеті  студенттерді университетте шығарылатын әдістемелік әдебиеттерге ұқыпты болуларын сұрайды.

 

1 ЕГЖ жұмысты орындауға және рәсімдеуге қойылатын талаптар

 

1.1 ЕГЖ орындаудың нұсқасын таңдау

 

Тапсырманың нұсқасы ЕГЖ орындауға арналған әдістемелік нұсқауда келтірілген есептердің нөміріне сәйкес  кестелер және суреттер арқылы таңдалады.

 

1.2  ЕГЖ орындауға талаптар қою

 

1.2.1 Әр есепті шешу тақырыпқа сәйкес теориялық материалдарды оқудан басталады. Оған әдістемелік нұсқауда әр есепке келтірілген оқу әдебиеттері жәрдем береді. Тапсырманы орындау үшін, есепті шешу кезеңін жақсы түсініп, алынған нәтижені негіздей білу керек. Орындалған жұмыс АЭС кафедрасының оқытушысына тексерілуге тапсырылады.

 Тексерілгеннен кейін, жұмыс қорғалуға жіберілмесе, қателерді түзеуге қайтарылады. Қателерді түзегеннен кейін студент жұмысты тексеруге қайта тапсырады. Барлық түзету сол парақтың таза бетінде келтіріледі.

Есептеу кезінде Mathcad немесе басқа бағдарламалары  пайдаланы-лады, ал графикалық бөлімін  Paint немесе басқа графикалық бағдарламалар арқылы орындау керек.

1.2.2 Тексерілген жұмысты студент қорғау керек.   Қорғауға жіберіл-геннен кейін студент оқытушы тағайындаған уақытта қорғауы керек. Табысты қорғау үшін: ескертулерді түзеу; қойылған сұрақтарға ауызша немесе жазбаша жауап беру; есеп шешу кезеңдерін толық түсіндіре білу; есептеу формулаларын дұрыс пайдалануын түсіндіру және формула құрамындағы символдарды мағынасын білу; алынған нәтижені негіздеу.

1.2.3 Толық орындалмаған, өз нұсқасына сәйкес емес жұмыс тексерілмейді, қайта орындау және түзеу үшін студентке қайтарылады.

 

1.3 ЕГЖ рәсімдеуге қойылатын талаптар

 

1.3.1 ЕГЖ А4 форматты ақ қағаздың парағында орындалады. Ол парақтың бір бетінде таза тексті компьютерлік теру арқылы орындалуы керек. Парақтың екінші жағы тексеру нәтижесінде көрсетілген қателерді түзеу және қосымша материалдарды жазуға арналған.  

1.3.2 ЕГЖ алғашқы парағы және жалпы жұмыс университетте қабылданған стандартқа сәйкес орындалады.

1.3.3 Әр есептің басында сол нұсқаның шарты және бастапқы мәліметтері келтірілген.  

1.3.4  Текстің беттері, суреттер, кестелер және формулалар нөмірленеді. Барлық есептеулер толық келтіріледі. Есептеудің дұрыстығын тексеру үшін, олар керек түсініктемемен орындалады. 

1.3.5  Есептеу формулалары әріптік белгілерді анықтайтын жалпы түрде жазылады. Барлық сандық мәндер формулаға негізгі бірлікте қойылады.

 1.3.6 ЕГЖ аяғында қорытынды, студенттердің жұмыста пайдаланған әдебиеттер тізімі болуы керек. Тексте пайдаланған әдебиеттерге, сызбаларға , теориялық материалдарға және формулаларға ұсыныс болуы керек.

1.3.7  Студент өз жұмысын орындалған уақытын көрсетіп, қол қояды.    Ескеріңдер! Жоғарыда көрсетілген талапты  орындамаған жұмыстар, қайта жөндеу үшін студентке қайтарылады.

 

2 Тапсырма, бастапқы мәліметтер және №1 есептеу графикалық жұмысты орындауға арналған әдістемелік ңнұсқау

 

 

2.1 Цифрлық сақинаның өткізу қабілеттілігін анықтау

 

2.1.1 Тапсырманың нұсқасын таңдау  (1кестеге қара) студенттің сынақ кітапшасының соңғы екі саны арқылы анықталады.

Есептеуге арналған бастапқы мәліметтер 2.1 кестеде келтірілген.

 

2.1 к е с т е  -  Есептеуге арналған бастапқы мәліметтер

ОПС

 

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

МТС

 

УСС

 

1

-

540

378

1123

762

985

3265

639

1348

1531

963

432

2

975

-

2754

2630

369

974

862

3821

2390

4096

1254

983

3

1287

983

-

1386

2345

2875

2764

1962

2864

1370

1843

1840

4

2875

1347

1269

-

863

985

1246

2580

1469

1596

964

753

5

4865

1236

2389

2530

-

2164

1368

2651

2531

1793

842

530

6

3642

1974

2640

3167

1483

-

1754

2368

1632

1974

975

674

7

894

985

1746

1358

2684

2961

-

3086

1956

3846

1013

955

8

509

1693

2085

2649

1973

3852

1370

-

2902

1854

983

851

9

2985

2095

2818

3197

2087

1540

1507

2356

-

3258

1348

973

10

1749

1064

2048

3900

4974

1006

1963

2370

3591

-

963

581

МТС

3652

4692

2064

3951

1850

2006

1963

2053

2693

1274

-

-

 

2.1.2 Тапсырма:

1 суреттегі ҚТЖ берілген құрылымы үшін:

- сақина құрылымды ПЦТ кестесін құрастырыңдар;

- сәйкес А.В.С,Д мултиплексорларына кіретін және шығатын ПЦТ  шоғын есептеңдер;

- сақинаның әр учаскесіндегі ПЦТ қосынды санын есептеңдер;

- алынған мәліметтерді және 2 кестедегі деректерді пайдаланып (1 суретті қара) синхронды транспорттық модулдің барлық жерде  STM керек түрін таңдап алыңдар.

1 сурет – ҚТЖ сақиналы құрылымы

 

2 к е с т е - SDH  синхронды цифрлық иерархия стандартты жүйесі

SDH жүйесінің түрі

STM-1

STM-4

STM-16

STM-64

Арналар саны

1920

7680

30720

122880

Жылдамдық, Мбит/с

155.520

622.080

2488,320

9953,280

 

2.1 тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқау

 

Қазіргі уақытта ҚТЖ негізгі тасымалдау құралы ретінде синхронды цифрлық  иерархияның SDH байланыс құралдары пайдаланылады.  SDH  жоғарыда тұратын цифрлық желілік трактадан  желілік трактаның сигналдарын демультиплестемейақ бөлуге болады.

SDH стандартты жүйесі  2 кестеде келтірілген.

SDH жүйесін сипаттаған кезде синхроды иерархияның деңгейлерінің қысқартылған жылдамдықтары: 155 Мбит/с, 622 Мбит/с, 2.5 Гбит/с және 10 Гбит/с көрсетіледі. SDH  негізінде орнатылған желілердің маңызды ерекшеліктері:

- желі жұмысын бақылау;

- желіні пайдаланудың тиімділігі.

SDH  қондырғыларын пайдаланған кезде желі талшықты-опти-калық сақина түрінде  құрылады, жүктеменің біріктірілген пункттерінде қуатты транзиттік орталық орнатылады, ал сақинаның ұзындығы бойынша, керек болған кезінде цифрлық ағындарды бөлу үшін мультиплексорлар және кростық қондырғылар орнатылады.   SDH жүйесі жоғарғы жылдамдықты мәлімет ағындарына жеке арналарды немесе арналар тобын енгізеді(шығарады). Сондықтан, желілік түйіндердің арасындағы оптикалық кабелді пайдаланудың күрделі процестерін тысқа шығарады. SDH жүйесі қазіргі уақытта өмір сүретін плезиохронды желілермен  (PDH) бірге жұмыс істей алады және осы замандағы цифрлық желілерді үздіксіз дамыту және моделдеу мүмкіндігін береді.  

ҚТЖ  барлық стансалары синхрондық желінің сақинасына екі мегабит-тік цифрлы ағын арқылы қосылады. ҚТЖ станция аралық байланыс жоғарғы қатарлы цифрлық жіберу жүйесі арқылы жүзеге асырылады.

Станцияны синхронды цифрлық сақинаға қосу үшін, төменгі жылдамдықты ағынды жоғарғы жылдамдықты ағынға мультиплекстеу және жоғарғы жылдамдықты ағыннан төменгі жылдамдықты ағынды бөлу мүмкіндіктері бар сәйкес мультиплексорлар пайдаланылады.

Синхронды желілерді құру үшін синхронды мультиплексордың екі түрі пайдаланылады:

- цифрлық кросты түйіндер ЦКУ или кроссконнекторлар;

- кіргізу- шығару мультиплексорлары (МВВ).

Цифрлық кросты түйіндер цифрлық ағындарды мультиплекстеу (демультиплекстеу) және ҚТЖ біріншілік құрылымын анықтау үшін тұрақты және жартылай тұрақты қосылу орнатады. Бұл құрылым, біріншілік желінің өткізу қабілеттілігін оперативті өзгерту мүмкіндігін қамтамасыз етеді. ЦКУ негізгі элементі цифрлық коммутациялық өріс және басқару құрылғысы болады.

Кіргізу-шығару мультиплексорларын басқару  құрылғысы жоқ  және біріншілік желінің өткізу қабілеттілігін оперативті өзгерту мүмкіндігі жоқ (барлық қосылу механикалық кросс арқылы жүзеге асырылады) оларды қарапайым ЦКУ ретінде қарастыруға болады.  

SDH желілерін жобалаудың мақсаты, олардың сенім ділігін және өмір сүру қабілетін жоғарылату. SDH аппаратурасы өте сенімді. Бірақ пайдаланатын талшықты-оптикалық байланыстың өткізу қабілеттілігі өте жоғары, сондықтан байланыстың бір учаскеде істен шығуы көп абоненттердің байланыссыз қалуына және экономикалық шығынға әкеледі.

SDH желісін ҚТЖ жобалау әдісі сақинаның әр учаскесінде арнаны қайта пайдалану мүмкіндігін қарастырады. Сақинадағы цифрлық ағынды есептеу құрылымы төрт оптикалық талшықтан тұратын сақинаны қарастырады. Оптикалық талшықтың санын анықтау келесі жағдайларға негізделген:

1) Бір оптикалық талшықта бір бағытты байланыс қарастырылады (сағат тілінің бағыты бойынша) . Екі бағытты байланс қамтамасыз ету үшін басқа оптикалық талшық пайдаланылады (сағат тілінің қарсы бағыты бойынша). Бұл кезде  сақинаның бір учаскесі пайдаланылады.  

2) Бір сақина бойынша бір станцияның кіріс және шығыс байланысын қамтамасыз етуге болады. Бұған сақинаның әртүрлі учаскелері қатысады.

Сондықтан екі бағытты кіріс және шығыс байланысты қамтамасыз ету үшін сақинада екі оптикалық талшық пайдаланылады.

Ақпараттық ағынның тіке бағытына шығыс байланыс бағыты қабылданған(мысалы, сағат тілінің бағыты бойынша).

3) Байланыстың сенімділігін қамтамсыз ету үшін байланысты кері бағытта қамтамасыз ету қарастырылған (сақинаның бір учаскесі немесе бөлек оптикалық талшық үзілген кезде). Сол мақсатта екі басқа оптикалық талшық пайдаланылады. Резервке ауыстыру желіні оперативті басқару қызметі арқылы жүзеге асырылады(автоматты немесе қолмен).

Сондықтан сақинаның сенімді қызмет көрсетуін қамтамасыз ету үшін төрт оптикалық талшық керек, екеуі негізгі сақинаға, ал екеуі резервті сақинаға қажет. 

Цифрлық сақинаның өткізу қабілеттілігі негізгі сақинадағы цифрлық ағынның максималды жылдамдығына сәйкес таңдалады.

Мысал ретінде желінің жалпы жағдайын қарастырамыз, сақинаға кроссконнектор немесе  мультиплексорлар (жүктемені кіргізу және шығару пункттері) арқылы қосылатын станциялар және сақинаға транзиттік станциялар арқылы   байланыс орнататын станциялар (тіректі-транзиттік станциялар-ОПТС).

Желідегі станция аралық жүктемелер анықталады (АМТС және УСС байланыстарын ескере отырып). Мәліметтер станция аралық жүктеменің кестесіне енгізіледі, ол әрі қарай есептеудің негізі болып саналады (кесте 3).

 

3 к е с т е - Станция аралық жүктемелер мысалы

ОПС

1

2

3

4

5

6

7

МТС

УСС

1

-

V1-2

V1-3

V1-4

V1-5

V1-6

V1-7

V1-мтс

V1-усс

2

V2-1

-

V2-3

V2-4

V2-5

V2-6

V2-7

V2-мтс

V2-усс

3

V3-1

V3-2

-

V3-4

V3-5

V3-6

V3-7

V3-мтс

V3-усс

4

V4-1

V4-2

V4-3

-

V4-5

V4-6

V4-7

V4-мтс

V4-усс

5

V5-1

V5-2

V5-3

V5-4

-

V5-6

V5-7

V5-мтс

V5-усс

б

V6-1

V6-2

V6-3

V6-4

V6-5

-

V6-7

V6-мтс

V6-усс

7

V 7-1

V7-2

V7-3

V 7-4

V7-5

V7-6

-

V7-мтс

V7-усс

МТС

Vмтс-1

Vмтс-2

Vмтс-3

Vмтс-4

Vмтс-5

Vмтс-6

Vмтс-7

-

-

 

Цифрлық сақинаның керекті өткізу қабілеттілігін есептеу әдістемесі келесі кезеңдерден тұрады:

1) i пунктінде кіретін және   j пунктінде шығатын АТС Yij – АТС арасындағы жүктеме есептелінеді. Сақинаның көрсетілген пункттер арасында айналатын барлық станция аралық жүктеменің қосындысы арқылы анықталады, қайда i = 1, 2, …, N; j = 1, 2, N;

 N – сақинадағы  кіріс-шығыс пункттерінің саны.

2) ОПС-дан АМТС-ке және УСС-ке жүктеме бөлек анықталады (Yij – АТС), (Yij - АМТС, Yij – УСС)i пунктіне кіретін және  j пунктінен шығатын станция аралық жүктеменің қосындысы арқылы анықталады .

3) 2.3 бөлімде келтірілген әдістеме бойынша, жоғарыда анықталған жүктеменің (Yij – АТС), (Yij – АМТС, YijУСС әрқайсысына қызмет көрсете-тін  арналар саны есептелінеді.

4) Есептелген қосу сызықтарының шоғының сыйымдылығының нәтижесі Е1 біріншілік цифрлық ағынның санын анықтау үшін30-ға дейін үлкен дағына дөңгеленеді. 

5) Vk сақинасының әрбір к учаскесіндегі біріншілік цифрлық ағынның керекті саны анықталады (сәйкес учаскеде пайдаланылатын барлық біріншілік цифрлық ағынның қосындысы арқылы).

қайда  А - сақинаның учаскесінің нөмірі, к = 1, 2, .... К;

К - сақина участкелерінің жалпы саны.

6) Біріншілік цифрлық ағынның ең көп керек болатын саны Vkmax бар сақинаның учаскесі таңдалады.

7) Алынған сан Vkmax желінің дамуын ескере отырып 30-40%  (сыйымдылық қосалқысы басқа болуы мүмкін) көбейтеміз.

8) SDH цифрлық тарату жүйесінің түрін таңдау  цифрлық сақинаны жүзеге асыру біріншілік цифрлық ағынның максималды саны арқылы анықталады, оған сәйкес жүйелер:

-STM-1 — 63 ағын Е1;

 -STM-4 — 252 ағын Е1;

- STM-16 — 1008 ағын Е1.

Егер керек сақинаның цифрлық ағынының арналық сыйымдылығы SDH стандартты сыйымдылығынан жоғары болса, жоғарғы деңгейлі жүйе таңдалады, желіде бір немесе бірнеше сақина құралады. Егер бірнеше сақина болса, желінің барлық станциялары сақина арасында шамамен бірдей бөлінеді (олардың сыйымдылығына байланысты), әртүрлі сақинаның цифрлық ағындарының сыйымдылығы мүмкін болғанша бірдей болуы керек.  

Екі сақинаны өзара байланыстыру үшін 1-2 шлюздік кіріс-шығыс мультиплексоры қолданылады. Әр сақинаның цифрлық ағындарынның сыйымдылығын анықтау үшін, басқа сақинаның станцияларына бағытталған цифрлық ағындарды ескеру керек.

 

2.2 Цифрлық сақинаның өткізу қабілеттілігін анықтау

 

Тіректі-транзитті станциясы жоқ (2 суретті қара) ҚТЖ стация аралық байланысты қамтамасыз ететін цифрлық сақинаның керекті өткізу қабілеттілігі келесі тізбек бойынша есептелінеді:

Сақинада төрт жүктемені кіргізу-шығару мультиплексоры пайдаланылады. Олар 2 суретте А, В, С және D деп белгіленген.

А мультиплексорына ТС-1 және ТС-4 қосылған. В мультиплексорына АМТС, ТС-2, ТС-5, ТС-6 қосылған. Мультиплексор С ОПС-3 қосылған, ал D мультиплексорына - ТС-7 және АБТ қосылған. Мультиплек­сорлар арасындағы сақина участкесі  I, II, III және  IV деп белгіленген.

Қарастырылған желіде қосу сызықтарының шоғын толық пайдалануды қамтамасыз транзиттік және тіректі-транзитті станциялар жоқ болғандықтан, желінің барлық станцияларының арасындағы шоқты сәйкес жүктеменің негізінде тәуелсіз деп санауға болады.

 

ОПС-3 ОПС-7                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        

 

2 сурет – ҚТЖ сақиналық құрылымының мысалы

 

Шоқтар сыйымдылығының мағынасы 30 санына дейін үлкен жағына дөңгеленеді, алынған сан 30-ға бөлінеді. Сондықтан, біріншілік цифрлық трактағы  (БЦТ) 2,048 Мбит/с қосу сызықтарының шоғының сыйымдылық кестесі алынады.

         Желінің қарастырылған мысалы үшін бұл кесте келесі түрде болады

(4 кестені қара).

 

4 к е с т е – Станция аралық байланыс шоғының сыйымдылығы

ОПС

1

2

3

4

5

6

7

МТС

УСС

1

-

V1-2

V1-3

V1-4

V1-5

V1-6

V1-7

V1-мтс

V1- усс

 

V2-1

-

V2-3

V2-4

V2-5

V2-6

V2-7

V2-мтс

V2-усс

3

V3-1

V3-2

-

V3-4

V3-5

V3-6

V3-7

V3-мтс

V3-усс

4

V4-1

V4-2

V4-3

-

V4-5

V4-6

V4-7

V4-мтс

V4-усс

5

V5-1

V5-2

V5-3

V5-4

-

V5-6

V5-7

V5-мтс

V5-усс

б

V6-1

V6-2

V6-3

V6-4

V6-5

-

V6-7

V6-мтс

V6-усс

7

V7-1

V7-2

V7-3

V7-4

V7-5

V7-6

-

V7-мтс

V7-усс

МТС

Vмтс-1

Vмтс-2

Vмтс-3

Vмтс-4

Vмтс-5

Vмтс-6

Vмтс-7

-

-

 

Әрі қарай цифрлық сақинаның  j-тық мультиплексорға кіретін және шығатын БЦТ кестесі толтырылады.

Қарастырылған мысал үшін бұл кесте келесі түрде болады (5 кестені қара).

5 к е с т е – Сақина құрылымды станция аралық БЦТ

БЦТ(ПЦТ) кіргізу мультиплексоры

БЦТ(ПЦТ) шығару мультиплексоры

Кіргізілген

БЦТ(ПЦТ)

қосындысы

 

 

А

В

С

D

 

 

А

-

VA-B

VA-C

VA-D

V∑A

В

VB-A

-

VB-C

VB-D

V∑B

С

VC-A

VC-B

-

VC-D

V∑C

D

VD-A

VD-B

VD-C

-

V∑D

 

5 кестенің соңғы бағанасында әр қатардың барлық элементтерінің қосындысы  келтірілген, ол сәйкес мультиплексорларға кіретін БЦТ қосынды санын анықтайды. Қарастырылған мысал үшін, сәйкес мультиплексорларға кіргізілетін және шығарылатын БЦТ шоғын есептеу формуласы  келесі түрде болады:

VА-В = V1-2+V1-5+V1-6+V1-АМТС+V4-2+V4-5+V4-6+V4- АМТС;

VА-С = V1-3+V4-3;

VА-D = V1-7+V1- УСС +V4-7+V4-УСС;

VB-A = V2-1+V2-4+V5-1+V5-4+V6-1+V6-4+V АМТС -1+V АМТС -4;

VB-C = V2-3+V5-3+V6-3+V АМТС -3;

VB-D = V2-7+V2- УСС +V5-7+V5- УСС +V6-7+V6- УСС + V6- УСС +V АМТС -7;

VC-A = V3-1+V3-4;

VC-B  = V3-2+V3-5+V3-6+V3- АМТС;

V C-D = V3-7+V3- УСС;

V D-A = V7-1+V7-4;

V D-B = V7-2+V7-5+V7-6+V7- АМТС;

V D-C = V7-3.

Сақинаның әр учаскесіндегі БЦТ жалпы саны учаскенің басын анық-тайды және БЦТ сақинаның басқа учаскелелерінің мультиплексорларынан түсіп бұл учаске  үшін транзитпен өтетін БЦТ санын анықтайды.

Қарастырылған мысал үшін сақинада төрт учаске  бар. Сақинаның әр учаскесіндегі БЦТ қосынды санын есептеу келесі формулалармен анықталады:

 

VI = V∑A + VD-B + VC-B + VD-C;

VII = V∑B + VA-C + VD-C + VA-D;                                                                         

VIII = V∑C + VA-D + VB-D + VA-B;

VIV = V∑D + VC-A a+ VB-A + VC-B.

 

Цифрлы сақинаның керекті өткізу қабілеттілігі бөлек участкелердің өткізу қабілеттілігінің максималды мағынасымен анықталады.

Есептелген мәндерді және 2 кестедегі мәліметтерді пайдаланып, керекті синхронды транспорттық модулдің түрі таңдалады.

2.3 есеп. Пайда болатын және станция аралық жүктемені есептеу

 

ҚТЖ абоненттен пайда болатын жүктемені есептеу, тағы да жүктеменің екпінділігін бағыт бойынша бөлу статистикалық мәліметтерге негізделуі керек, егер ондай мәлімет жоқ болса, аз және орта сыйымдылықты желілерде пайда болатын жүктеменің екпінділігін 6 кестеде келтірілген мәліметтерді пайдаланып есептеуге болады. Нұсқа сынақтық кітапшасының нөмірінің соңғы цифрына сәйкес таңдалады.

 

   6  к е с т еТапсырманың нұсқалары

Параметр

Сынақ кітапшасының нөмірінің соңғы цифры

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Желі нөмір-ленуі

5

белгі

6  белгі

6  белгі

5 белгі

6 белгі

5

белгі

6  белгі

5 белгі

5 белгі

6

белгі

Кала тұрғын-дарының саны

 

20 мың адам

дей.

100 ден

500 мың адам

20 дан 100 мың адам

500 ден

1 млн

адам

20 мың адам

20 дан 100 мың адам

500 ден

 1млн

адам

100 ден

500 мың адам

20 дан

100 мың адам

20 мың адам

дей.

Желі станция-ларының саны

10

12

15

20

15

12

20

12

15

10

Тапсырма. Жобаланатын АТС азанғы және кешкі ЧНН пайда болатын жүктемені есептеңдер:

- станция ішіндегі жүктемені есептеңдер;

- шығыс жүктемелерін есептеңдер.

 

7 к е с т е Абоненттердің орташа шығыс жүктемелері

 

 

Абоненттік сызықтың түрі

1 АС ЧНН орта шақырулар саны

 

Шақырудың орташа ұзақтығы (t), с

 

1 АС ЧНН (у) шығыс жүктемесі-нің орташа екпінділігі, Эрл

Жүктемені есептеуге пайдаланған

уақыттар

 

5-бел.

нөмір.

6- бел.

нөмір.

5- бел.

нөмір.

6- бел.

нөмір.

5- бел.

нөмір.

6- бел.

нөмір..

Жеке  пайдаланатын

  (кв.)

 

 

0,65

0,9

0,8

1,1

99,6

100

99

98

0,018

0.025

0,022

0,030

Таңғы ЧНН

Кешкі. ЧНН

Ауыл-шаруашылық

секторлары:

а) «жұмыстық»

 

6)«ұйқтау» ауданы

 

 

3,5

 

1,1

 

 

4,0

 

1,2

 

 

56,6

 

82,0

 

 

63

 

90

 

 

0,055

 

0,025

 

 

0,070

 

0,030

Таңғы  ЧНН

 кешкі. уақыт немесе

Кешкі. ЧНН Таңғы уақыт

Жергілікті байланыс таксофоны

7,5

8,0

9,5

10,5

144

90

76

93

0,15

0,2

0,2

0,27

Таңғы  ЧНН

 Кешкі. ЧНН

Қалааралық таксофон (шығ.байланыс)

-

-

-

-

0,65

0,65

Күндіз.  ЧНН

 кешкі. уақыт

Сериялық іздеу аудандық ПГП

-

-

-

-

0,6

0,6

Кешкі. ЧНН Таңғы. уақыт

7 кестенің соңы

 

Абоненттік сызықтың түрі

1 АС ЧНН орта шақырулар саны

 

Шақырудың орташа ұзақтығы (t), с

 

1 АС ЧНН (у) шығыс жүктемесі-нің орташа екпінділігі, Эрл

Жүктемені есептеуге пайдаланған

уақыттар

5-бел.

нөмір.

6- бел.

нөмір.

5- бел.

нөмір.

6- бел.

нөмір.

5- бел.

нөмір.

6- бел.

нөмір..

Абонент құқықты аз

УАТС сызықтары

 

-

 

-

 

-

 

-

 

0,075

 

0,075

Таңғы  ЧНН

 кешкі. уақыт

Мәлімет жіберу  құрылғылары (телефон алгоритмі арқылы қосылу)

 

-

 

-

 

-

 

-

 

0,075

 

0,075

 

Факс гр. 2, 3

(телефон алгоритмі арқылы қосылу)

-

-

-

-

0,15

0,15

Таңғы  ЧНН

 кешкі. уақыт

ЦСИС абоненті. УПАТС ЦСИС-ОПТС

а) нагрузка на доступ (2B+D)

б) нагрузка на доступ (30B+D)

 

 

-

 

-

 

-

 

-

 

-

 

-

 

-

 

-

 

0,25

 

12

 

0,25

 

12

 

Таңғы  ЧНН

 кешкі. уақыт

Шығыс жүктемесінің орта екпінділігі таңғы және кешкі уақытта (1) және (3) формуламен есептеледі.

   

 

 2.2 тапсырманы орындауға әдістемелік нұсқау

 

Жобаланатын станцияның қондырғыларының көлемін есептеу үшін станцияға желінің басқа АТС-тен түсетін және станция ішіндегі жүктемелер-дің шамасын білу керек.

Жобаланатын АТС-те пайда болатын жүктемені таңғы және кешкі уақыттағы ЧНН бөлек есептеу керек, содан кейін екі шаманың ең үлкенін таңдалып, есептелген жүктеме ретінде қабылданады.

Таңғы ЧНН келесі формуламен есептеледі:

Yтаң. чнн=Yiтаң.чнн+Yтаң.уақыт,                                     (1)

қайда Yiтаң.чнн-абонентердің барлық категориясының азанғы ЧНН максималды шамасының қосынды жүктемелері:

Yiтаң. чнн=Ni*Yi                                                    (2)

қайда  Nii категориялы абоненттер саны; Yi-i категориялы абоненттер-дің жүктемесінің екпінділігі  (2 кесте);

Yазан.уақыт- азанғы ЧНН уақытында пайда болатын қосымша қосынды жүктеме, кешкі ЧНН бар абоненттер категориясына:

Yтаңғы .уақыт = .                                              (3)

Yj кешкі.ЧНН-Кешкі ЧНН уақытында жүктемесі ең үлкені болатын j катего-риялы, абоненттердің қосынды жүктемесі:

Yjкешкі. чнн = Nj*yj ,                                               (4)

мұнда Nj - j-й категориялы абоненттер саны;

 уj - j-й категориялы абоненттер жүктемесінің меншікті екпінділігі (2 кесте бойынша);

К-жүктемені концентрациялау коэффициенті; T=24 сағ.–тәуліктік жүк-теменің пе­риоды. Бірақ кешкі уақытта, күндізгіге қарағанда жүктеме өте аз, осыны ескере отырып Т=16 сағатқа тең  деп қабылдауға болады.

Статистикалық мәліметтер жоқ болса,  К = 0,1 деп қабылдаймыз, т.е.

 

          Yтаң.уақыт= .                                     (5)

 

Кешкі ЧНН пайда болатын жүктеме осыған ұқсап есептеледі:

 

   Yкеш.ЧННj.кеш.чнн+Yкеш.уақыт.                                              (6)

 

Цифрлық АТС-терді жобалаған кезде көп жиілікті нөмер теретін DTMF телефон аппараттарын қосуды ескеру керек. Желі операторын прогназдау арқылы Олардың саны желі операторын прогноздау арқылы анықталады:

 

Ydtmf=kdtmf  Yпайд.i                                 (7)

қайда kDTMF – станцияның жалпы сыйымдылығының ішінде көп жиілікті нөмір теретін телефон аппараттарының үлесі;

Yвозн.р – Жобаланған АТС пайда болатын жүктеме, Эрл;

 tDTMF = 0,08 n – жиілік тәсілімен нөмір теру уақыты (n–номердің цифрының саны);

tОС = 3-4 с – «Станция жауабы» сигналын тыңдау уақыты;

ti бір шақырудың орта уақыты, с (2 кесте бойынша).

Сонымен, жалпы жүктеме келесі формуламен анықталады:

 

    Yпайд.    =Yпайд.р   +Ydtmf                                                    (8)

мұнда Yпайд.рYтаң.чнн және Yкеш.чнн таңдап алынған максималды мағана.

Станция ішілік жүктемені анықтау үшін әр АТС-тен жалпы пайда болатын желі жүктемесінен әр АТС жүктеменің үлесі есептеледі.

 (АМТС жүктемесі есептелмейді):

mi=                                                                   (9)

 

Yпайд.желі  =                                                     (10)

 

мұнда n – желі станцияларының саны. mi  пайдаланып, 8 кесте бойынша станция ішілік ақпараттың үлесі  Кішіл.i анықталады.

           8 к е с т е – ҚТЖ кіріс және шығыс жүктемелерін әртүрлі бағыттарда және арналар шоғында екпінділігін есептеуде пайдаланылатын нормалар.

АТС абоненттерінің пайда болатын жүкте-мелерінің екпінділігі процентпен (желінің  пайда болатын жүкте-месінің mi жалпы екпін-ділігінен)

Станция ішілік жүкте-менің екпінділігінің АТС пайда болатын жүктеменің Kвнi екпін-ділігінен процентпен

АТС абоненттерінің пайда болатын жүкте-мелерінің екпінділігі процентпен (желінің  пайда болатын жүкте-месінің mi жалпы екпін-ділігінен)

Станция ішілік жүкте-менің екпінділігінің АТС пайда болатын жүктеменің Kвнi екпін-ділігінен процентпен

 

 

0,5

16,0

11,0

28,3

1,0

18,0

12,0

30,0

1,5

18,7

13,0

31,5

2,0

19,0

14,0

32,9

2,5

19,2

15,0

33,3

3,0

19,4

20,0.

38,5

3,5

19,7

25,0

42,4

4,0

20,0

30,0

46,0

4,5

20,2

35,0

50,4

5,0

20,4

40,0

54,5

5,5

20,7

45,0

58,2

6.(1

21,0

50,0

61.8

6,5

21,7

55,0

66,6

7,0

22,6

60,0

69.4

7,5

23,5

65,0

72,8

8,0

24,2

70,0

76,4

8,5

25.1

75,0

80,4

9,0

25,8

80,0

81,3

9,5

26,4

85,0

88,1

10,1

27,4

90,0

92,2

10,5

27,6

100,0

100.0

 

Әр АТС үшін станция ішілік жүктеме мына формуламен анықталады:

                 Уішін.і = Kішін.і * Yпайда.i .                                                    (11)

Сонда шығыс жүктеменің шамасы:

Y шығ.i =Yпайд.i -Yуссішін.і .                                             (12)

мұнда Y УСС – арнайы қызмет түйініне жүктеме (УСС).

 

Орта және аз сыйымдылықты желілерде операторлардан статистикалық мәліметтер жоқ болса, УСС жүктеменің екпінділігін жалпы абоненттік жүктеменің 2 % деп қабылданады.

Әр АТС кіріс жүктемесінің екпінділігі желінің басқа АТС шығыс жүктемелерінің екпінділігіне пропорционалды бөлінеді:

 

         Yi j =  .                                                     (13)

 

 АМТС жүктемесі мына формуламен анықталады:

Yзсл=aзсл * N                                                             (14)

Yслм=aслм * N                                                           (15)

мұнда азсл  және аслм – меншікті қалааралық жүктеме,  9 кесте бойынша анық-талады;

       N -   абоненттерінің саны.

 

 9 к е с т е - ЗСЛ  және СЛМ жүктемелері

Қалалардағы тұрғындар саны

 

 

Шығыс (ЗСЛ) және кіріс (СЛМ) қала аралық сызықтарға бір абоненттен түсетін орташа жүктеме, Эрл

aзсл

аслм

 

20 мың адамға дейін

0,0025

0,0020

20 дан 100 мың адамға дейін

0,0025

0,0020

100 ден 500 мың адамға дейін

0,0020

0,0015

500 ден 1 млн. адамға дейін

0,0015

0,0010

Ескерту. 1. ЗСЛ бос болмауының орташа уақыты - 150 с.

                2. СЛМ бос болмауының орташа уақыты -126 с.

 

7 кестедегі мәліметтерді  пайдаланған кезде келесі жағдайларды ескеру керек:

- Екінші және үшінші топтың факсимилді аппараттары АТС-на аналогты екі сымды абоненттік сызық арқылды қосылады.

2 кестеде көрсетілген жүктемеде, бейне тарату кезінде құрылған және телефондық қосылудағы әңгімелік жүктеме есепке алынған.

Төрт топтың факсимилді аппараттары цифрлы абоненттік сызық  арқы-лы қосылады,  аппараттардың жүктемесі ИҚЦЖ(ЦСИС) абонентінің жүктеме-сіне қосылады;

- 2 кестеде көрсетілген аналогтік екі сымды абоненттік сызық ақырғы абоненттік мәлімет тарату қондырғылардыңың жүктемесінде мәлімет тарату арқылы және телефондық қосылудағы әңгімелік жүктеме есепке алынған.

- Ұялы байланыс желісінің абонентінің орташа қосынды жүктемесі бұл қызметтің дамуының болжамы бойынша 0,02 Эрл құрайды. Жүктеменің ТфОП бағытталған жүктеменің проценті желі операторының мәліметі бойынша анықталады.  ҚТЖ нысана бойынша бұл көрсеткіш 50 ден 80% дейін болуы мүмкін.

Абоненттік қатынас арқылы қосылатын транкингтік жүйенің аналогтік абоненттік сызыққа орташа қосынды жүктемесі  0,01 Эрл құрайды.

Аналогті абоненттік сызыққа, ЦСИС сызығына немесе радио арнасына жеке радиошақыру (ПРВ) орта қосынды жүктемесі - 0,3 Эрл құрайды..

Аналогті абоненттік сызыққа радио қатынасты қосуды  пайдаланатын аналогті абоненттік сызықтың орта қосынды жүктемесі 0,1 Эрл тан көп емес.

9 кестеде аналогті абоненттік сызық арқылы қосылған және ИҚЦЖ (ЦСИС) пайдаланушыларының  (2B+D) және (30B+D) қатынасты абонент-тердің орташа шығыс жүктемесі келтірілген.

 

2.2.3 DRX 4 электрондық жүйесінің құрылғыларын есептеу

 

Тапсырма:

Негізгі модулдердің (МХС, DTC, UTR ) санын есептеу.

Нұсқа сынақ кітапшаның 10 кестеде соңғының алдындағы нөмірі бойынша анықталады.

 

10 к е с т еТапсырманың нұсқалары  

Параметр

Сынақ кітапшасындағы соңғы санның алдындағы сан

 

 

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

АЛ саны

320

780

648

248

1024

256

521

848

568

348

СЛ саны

324

512

224

256

512

448

564

600

464

228

 

2.3 тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқау

 

DRX-4 қондырғыларын есептеу пайдаланатын платалар мен модулдердің функционалдық мүмкіндіктеріне сәйкес есептелінеді.

Сызықтық абоненттік плата   8 абоненттік сызықты қосылуын қамта-масыз етеді, сондықтан бұл платалардың саны келесі формула бойынша есептелінеді:                      

                                               Nlc =N/8.                                             (16)

мұнда N- осы станция қызмет көрсететін абоненттер саны.

Әр модулде екі нұсқамен шығарылатын UTR таратқыш-қабылдағыш орнатылады:

              -UTRM - MXC қызмет көрсету үшін

              -UTRD - DTC қызмет көрсету үшін

Әрбір UTRM 8 тысқа шығарыоған LC платасына қызмет көрсетеді, сондықтан UTRM қабылдағыштарының саны келесі  формуламен есептелі-неді.

Nutrm=Nlc/8.                                                (17)

UTRD платасының саны  DTC және  DLC платасының саны арқылы анықталады: әрбір DTC және   DLC платалары үшін  бір UTRD қарастыры-лады, сондықтан

                                             Nutrd = (Ndtc+Ndlc),                                          (18)

мұнда Ndtc  және Ndtc – сәйкес платалардың саны.

MXC платасы  20 сыртқа шығарылған  LC және UTR платаларына қызмет көрсете алады және әр модулде орнатылады. MXC платаларының саны келесі формуламен есептелінеді:

                                           Nmxc=Nlc+Nutdm\20,                                         (19)

мұнда Nlc және Nutdm- Сәйкес  LC және UTRM платаларының саны.

GNS топ аралық байланыс бақылаушыларының саны  MXC,DTC және DLC платаларының санына тәуелді. Бір GNS 8 DTC және DLC платаларына қызмет көрсете алады. Бірақ бір GNS максималды төрт MXC қызмет көрсете алады,  сондықтан GNS топ аралық байланыс бақылаушыларының саны  келесі формуламен анықталады:                                              

   Ngns=Nmxs/4.                                                 (20)

 

3 №2 есептеу графикалық жұмыс

 

3.1 Әртүрлі салмақты қоэффициентті эффективтілік көрсеткіштерді қосу әдістері

Тапсырма.

- байланыс желілерінің нұсқаларының  сипаттамаларының берілген талапқа сәйкес екендігін бағалау;

- обьектілерді таңдалған негізгі критериймен салыстыру (мысалы, абоненттің қосылуды күту уақыты берілген шамадан көп болмауы керек);

- Бұл әдістеменің артықшылығын жазыңдар.

Кестеде барлық мәліметтер нұсқаға сәйкес берілген(сынақ кітабының нөмірінің соңғы цифры).

 

11 к е с те Байланыс желілерінің сипаттамалары

 

Көрсеткіш

           Сынақ кітабының нөмірінің соңғы цифры

 

0

 

Талап

Байланыс желісі

№ 1

Байланыс желісі

№ 2

Байланыс желісі

№ 3

 

Жөндеу әрекет

коэффициенті

0,96

0,98

0,97

0,94

 

Күту уақыты , с

160

155

140

135

 

Жоғалу коэффи-циенті, %

30

20

10

12

 

Қызмет көрсету-ші адам саны

126

116

121

134

 

Байланыс арналары саны

180

94

166

91

 

 

 

 

 

 

Көрсеткіш

Сынақ кітабының нөмірінің соңғы цифры

1

Талап

 

Байланыс желісі

№ 1

Байланыс желісі

№ 2

Байланыс желісі

№ 3

Жөндеу әрекет

коэффициенті

0,96

0,97

0,95

0,98

Күту уақыты , с

190

140

180

175

Жоғалу коэффи-циенті потерь, %

30

15

60

20

Қызмет көрсету-ші адам саны

127

125

125

130

Байланыс арналары саны

105

94

100

97

 

 

Көрсеткіш

Сынақ кітабының нөмірінің соңғы цифры

2

Талап

 

Байланыс желісі

№ 1

Байланыс желісі

№2

Байланыс желісі

№3

Жөндеу әрекет

коэффициенті

0,98

0,96

0,95

0,98

Күту уақыты , с

170

145

180

190

Жоғалу коэффи-циенті , %

35

25

60

40

Қызмет көрсетуші адам саны

129

124

127

132

Байланыс арналары саны

102

98

104

97

 

 

 

 

Көрсеткіш

Сынақ кітабының нөмірінің соңғы цифры

3

Талап

 

Байланыс желісі

№ 1

Сеть связи

№ 2

Сеть связи

№ 3

Жөндеу әрекет

коэффициенті

0,94

0,96

0,95

0,98

Күту уақыты , с

180

145

186

165

Жоғалу коэффи-циенті потерь, %

40

19

61

25

Қызмет көрсетуші адам саны

127

125

125

130

Байланыс арналары саны

105

94

100

97

  

 

Көрсеткіш

Сынақ кітабының нөмірінің соңғы цифры

4

Талап

 

Байланыс желісі

№ 1

Байланыс желісі

№ 2

Байланыс желісі

№ 3

Жөндеу әрекет

коэффициенті

0,93

0,94

0,91

0,97

Күту уақыты , с

160

146

181

175

Жоғалу коэффи-циенті потерь, %

20

51

65

40

Қызмет көрсетуші адам саны

126

127

120

130

Байланыс арналары саны

106

96

108

94

 

Көрсеткіш

Сынақ кітабының нөмірінің соңғы цифры

5

Талап

 

Байланыс желісі

№ 1

Байланыс желісі

№ 2

Байланыс желісі

№ 3

Жөндеу әрекет

коэффициенті

0,96

0,97

0,95

0,98

Күту уақыты , с

180

140

187

175

Жоғалу коэффи-циенті потерь, %

30

15

60

20

Қызмет көрсетуші адам саны

130

125

112

133

Байланыс арналары саны

115

94

110

97

  

 

Көрсеткіш

Сынақ кітабының нөмірінің соңғы цифры

6

Талап

 

Байланыс желісі

№ 1

Байланыс желісі

№ 2

Байланыс желісі

№ 3

Жөндеу әрекет

коэффициенті

0,98

0,97

0,94

0,98

Күту уақыты , с

180

140

186

175

Жоғалу коэффи-циенті потерь, %

10

15

26

20

Қызмет көрсетуші адам саны

117

120

115

130

Байланыс арналары саны

145

94

150

97

  

 

Көрсеткіш

Сынақ кітабының нөмірінің соңғы цифры

7

Талап

 

Байланыс желісі

№ 1

Байланыс желісі

№ 2

Байланыс желісі

№ 3

Жөндеу әрекет

коэффициенті

0,94

0,96

0,93

0,98

Күту уақыты , с

170

140

180

172

Жоғалу коэффи-циенті потерь, %

20

15

10

22

Қызмет көрсетуші адам саны

107

125

105

130

Байланыс арналары саны

117

94

106

117

  

 

Көрсеткіш

Сынақ кітабының нөмірінің соңғы цифры

8

Талап

 

Байланыс желісі

№ 1

Байланыс желісі

№ 2

Байланыс желісі

№ 3

Жөндеу әрекет

коэффициенті

0,97

0,96

0,98

0,90

Күту уақыты , с

160

140

170

175

Жоғалу коэффи-циенті потерь, %

13

15

26

20

Қызмет көрсетуші адам саны

141

125

139

130

Байланыс арналары саны

95

94

100

97

  

 

Көрсеткіш

Сынақ кітабының нөмірінің соңғы цифры

9

Талап

 

Байланыс желісі

№ 1

Байланыс желісі

№ 2

Байланыс желісі

№ 3

Жөндеу әрекет

коэффициенті

0,97

0,99

0,85

0,91

Күту уақыты , с

180

145

160

175

Жоғалу коэффи-циенті потерь, %

20

15

30

27

Қызмет көрсетуші адам саны

108

125

105

130

Байланыс арналары саны

125

194

105

197

 

3.1 Жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқау

 

Шектеу әдістемесі.

Шектеу әдістемесінің мәні салыстыратын байланыс желілерін екі кезеңді бағалау арқылы жүзеге асырылады. Бірінші кезеңде барлық желілер жоғарғы деңгейдің иерархиясының минималды сай болуы тексеріледі(шартты түрде).  Бұл талаптарға сәйкес келмейтін байланыс желілері екінші кезеңде қарастырылмайды. Екінші кезеңде бір маңызды критерий арқылы ең жақсы желі анықталады.

Мысал ретінде осы әдістеме бойынша телефон байланыс желісінің құрылымының үш түрін бағалауды өткіземіз.

Абоненттерге қызмет көрсету үшін 12 кестедегі талапқа сәйкес келетін телефон байланыс желісі керек.  

Жобаланатын байланыс желісінің негізгі қызметі түскен ақпараттарды өз уақтылы қауіпсіздікпен және сенімділікпен тарату.

Жалпы жағдайда байланыстың өз мерзіміне байланысты орнату (tуст) уақытында, күту уақытымен (tож.) және тікелей қосылуды орнату уақытымен анықталады (tпрс ).

t уст. = t ож. + t прс.                                                    (21)

 

12 к е с те Байланыс желілерінің сипаттамалары

Көрсеткіш

Талап

 

Байланыс желісі

№ 1

Байланыс желісі

№ 2

Байланыс желісі

№ 3

Жөндеу әрекет

коэффициенті

0,95

0,96

0,97

0,98

Күту уақыты , с

180

145

140

175

Жоғалу коэффи-циенті потерь, %

50

30

10

20

Қызмет көрсету персонал.саны

125

120

125

130

Байланыс арналары саны

100

95

96

93

Есептеуді орындаған кезде, телефондық байланыс желілерінде анықтаушы параметр ретінде  абоненттің қосылуды күту уақыты болады.  Бұл жағдайда бағалаудың негізгі критериі ретінде абоненттің қосылуды күту уақыты болады (талаптан көп емес).

 

 (Тожтр). t ож ≤ Тожтр .                                                      (22)

 

Бірінші кезеңде байланыс желісінің нұсқасы талапқа сай емес екендігі бағаланады. 1 кестеден байланыс желісі №.. қызмет көрсету персоналы талапты қанағаттандырмайды (L< LTp), сондықтан әрі қарай  № … және № … байланыс желілері қалады.

Екінші кезеңде обьект таңдап алынған негізгі критерий бойынша салыстырылады. Осы критерийге сәйкес артық көру № … байланыс желісіне беріледі.

Бірінші кезеңнен кейін талап қойылған барлық обьектілер бірдей шартқа қойылады, бірақ жеке көрсеткіштері әртүрлі болуы мүмкін. Бұл мысалда күту уақыты бойынша артық көру …..секунд уақытымен басқа № …және № … желілерді салыстырғанда негізгі роль ойнады. Ең болып  күту уақыты № … байланыс желісімен салыстырғанда тек ...секунд көп № … байланыс желісі анықталды, бірақ қызмет көрсету персоналының шығындары және арналар саны аз, барлық көрсеткіштерді талдағанда № … байланыс желісі № … байланыс желісіне жол береді. Бірақ таңдаған критерий бойынша ол артық көрінеді.

Осы себептен шектеу әдістемесі өте сирек пайдаланылады. Негізінде екі әдістеменің синтезы қолданылады: алдымен шектеу әдістемесінің бірінші кезеңі орындалады, ал содан кейін обьектілер эффективтік көрсеткіштердің  абсолюттік және салыстырмалы есептеу әдітерінің жәрдемімен салыстырылады.

 

3.2 Телефон желілерін жобалағанда керек жіберу арналар санын есептеу

Тапсырма.

 Керек арналар санын есептеңдер –13 және 14 кестелер.

 Жазбаша сұрақтарға жауап беріңдер:

а) дайындық коэффициентін қалай анықтайды?

б) қарапайым арна дегеніміз не?

в) электр байланыс арнасының анықтамасын беріңдер.

 

 13 к е с т еЕсептеу нәтижелері

 Параметр

Сынақ кітапшасының нөмірінің соңғының алдындағы сан

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Liқарапа- йым жіберу арнасының ұзындығы,

(км)

 

 

200

 

 

500

 

 

700

 

 

400

 

 

300

 

 

550

 

 

600

 

 

750

 

 

800

 

 

900

 

14 к е с т еЕсептеу нәтижелері

Параметр

Сынақ кітапшасының нөмірінің соңғы саны

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Қосалқы арналар саны.

 

8

 

 

11

 

 

17

 

 

9

 

 

15

 

 

6

 

12

 

14

 

 

7

 

 

5

 

 

3.3 жұмысты орындауға әдістемелік нұсқау

 

Абоненттерге «барілгеннен» сапасы жаман емес   қызмет көрсету үшін байланыс бағыттарының түйіндерінің (коммутация орталықтары) арасында қажетті жіберу арналарын есептеу өте маңызды

Жіберу арналары тарату жүйелерінің жәрдемімен құрастырылады, олардың сенімділігі дайындық коэффициентімен анықталады, жалпы жағдайда келесі түрде жазылады:

КГКП =  ,                                                           (23)

мұнда То–бас тартуға жұмыс істеу орташа уақыты(бас тартулар арасында),

  Тв – қалпына келтіру орташа уақыты.

Тарату жүйелерініңм абоненттерінің ақпарат алмасуды қамтамасыз ету үшін қарапайым немесе құрамалы арна беріледі. Құрамалы арнаның дайындық коэффициенті құрамындағы қарапайым арналардың  дайындық коэффициентіне Кгпк және коммутация орталығының дайындық коэффи-циентіне КГЦК тәуелді, ол келесі формуламен анықталады:

КГКП = КГЦК* КГПК                                                 (24)

Жіберу арналарының бір бірінен ұзындығы бойынша айырмашылығы бар, сондықтан олардың дайындық коэффициентін салыстырмалы бағалау өткізу үшін, жіберу арнасының дайындығын ұзындығының бірлігіне қатынасы (біріншілік желіде 100 км-ге) деген түсінік енгіземіз.

Сонда, ұзындығы 100 км қарапайым арнаның (23) формуланы пайдалана отырып, дайындық коэффициентін келесі формуламен  анықтаймыз:

 

КГПК = ,                                             (24)

мұнда Lt – қарапайым жіберу арнасының ұзындығы (өлшеу бірлігі ретінде 100 км алынған, сонда арнаның 100 км ұзындығы Li=100 км =1

Сондықтан кез келген ұзындықты жіберу арнасының дайындық коэффициентіне тең болады:

 

КГКП = КГЦК* КLi ГПК .                                            (25)

Егер байланыс бағытында бір жіберу арнасы болған жағдайда, дайындық коэффициенті қойылған талапқа сай болмаса, қосалқы жіберу арнасы пайдаланылады. 

Жалпы жіберу арнасының дайындық коэффициенті, қосалқы арнаны ескере отырып келесі формуламен анықталады:

 

КГКП рез.  = 1 - [ (1 - КГКП 1) … (1 - КГКП n)]                       (26)

мұнда п қосалқы жіберу арналарының саны

Егер, қала аралық байланыстың біріншілік желісінің тарату арналары бір типті аппаратурамен құрастырылған және олардың дайындық коэффициентімен бірдей деп санасақ, (26)  формула қарапайым түрге түрленеді:

КГКП рез.  = 1  - (1 - КГКП 1)n .                                             (27)

Керек қосалқы жіберу арналарының саны (27) формуланы түрлендіру арқылы анықталады

 

 (1 - КГКП 1)n  =   1 - КГКП рез.                                            (28)            

 (28) формуланың екі жағын 10-ға көбейтіп, логарифмдеп аламыз:

n lg(1 - КГКП 1) = lg (1 - КГКП рез.)                                   (29)

Осыдан керек арналар саны  п келесідей анықталады:

n=  .                                                 (30)

Бұл кезде п өзара тәуелсіз жіберу арналарының саны деп қарастырамыз.  Бұл арналар кейбір түйіндерді қалааралық байланыс желісінің қалған түйіндерімен байланыстырады.  Анықталған  п табиғи сан болуы керек, (30) формуламен алынған нәтиже бүтін санға дейін дөңгелену керек.  Мысалы, (30) формуламен алынған нәтиже n=2,3  екі түйінді қосатын арналар саны (n ≥ 3) болуы керек.

Қысқартулар тізімі

 

SDH – синхрондық  цифрлы  иерархия (СЦИ)

STM – синхрондық көліктік  модуль (СКМ)

МВВ – кіргізу және шығару мультиплексоры (КШМ)

ОВ – оптическалық талшық (ОТ)

ОПС – тіректі станса (ТС)

ОПТС – транзитті-тіректі станса (ТТС)

ПЦТ – біріншілік  цифрлы тракт (БЦТ)

УСС – арнайы қызметтер түйіні (АҚТ)

ЦКУ – цифрлық  кросты түйін (ЦКТ)

ЦСИС – интегралдық қызметті цифрлық желі (ИҚЦЖ)

ЧНН – жүктеменің ең көп сағаты (ЖЕКС)

МТС- қала аралық телефон стансасы(ҚАТС)

ГТС- қалалық телефон желісі(ҚТС)

ЦТС-цифрлы крос түйіндері(ЦКТ)

МВВ- кіргізу-шығару мультиплесорлары (КШМ)

ЗСЛ – тапсырысты-қосу сызығы(ТҚС)

СЛМ – Қала аралық қосу сызықтары (ҚаҚС)

Кгпк – Қарапайым арнаның дайындық коэффициенті (ҚАДК)

Кгцк – Коммутация орталығының дайындық коэффициенті (КОДК)

  

Әдебиеттер тізімі 

1.     Под редакцией В.Г. Карташевского и А.В. Рослякова «Цифровые системы коммутации для ГТС» -  М.: - Эко – Трендз. 2008.  -374 с.

2.     Гольдштейн Б.С, «Системы коммутации»: учебник для вузов – 2-е изд. – СПб: БХВ – Санкт – Петербург, 2004 . -318 с.

3.     . Абилов А.В. Сети связи и системы коммутации. - М.: Радио и связь, 2004. – 288 с.

4.      Иванова О.Н. Автоматическая коммутация. - М.: Радио и связь, 1988.-624 с.

5.      Гольдштейн Б.С. Сигнализация в сетях связи. - М.: Радио и связь, 1998. – 423 с.

6.     Баркун М.А., Ходасевич О.Р. Цифровые системы синхронной коммутации. -М.: Эко-Трендз, 2001. - 184 с.

7.     Е.К. Есназаров. Байланыс желілері және коммутация жүйелері. Алматы: АЭжБИ, 2009. -99 б. 

 

Мазмұны 

Кіріспе                                                                                                            3

1 ЕГЖ орындауға және ресімдеуге талаптар                                                         4   

 2 №1 есептеу графикалық жұмысқа тапсырма, бастапқы мәліметтер және әдістемелік нұсқау   5

2.1 тапсырманы орындауға әдістемелік нұсқау                                           6

2.2 Цифрлық сақинаның өткізу қабілеттілігін анықтау                              9

2.3 Пайда болатын және станцияаралық  жүктемені есептеу                   13

2.2 тапсырманы орындауға әдістемелік нұсқау                                         14

    DRX-4 электрондық жүйенің қондырғыларын есептеу                      17

3 №2 Есептеу-графикалық жұмыс                                                               18

3 Әртүрлі салмақты қоэффициентті эффективтілік көрсеткіштерді қосу әдістері      18

3.1 Жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқау                             21

3.2. Телефон желілерін жобалағанда керек жіберу арналар санын есептеу         23

3.3 Жұмысты орындауға әдістемелік нұсқау                                             23

Қысқартулар тізімі                                                                                        25

Әдебиеттер тізімі                                                                                          26

Мазмұны                                                                                            26   

 

2011 жылғы жиынтық жоспар, реті 145