Коммерциялық емес акционерлік қоғам

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Телекоммуникациялық жүйелер кафедрасы

 

 

ОПТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ РАДИОРЕЛЕЙЛІ ТАРАТУ ЖҮЙЕЛЕРІ

 5В071900 – Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар мамандығының студенттеріне арналған есептер жинағы 

 

 

 

Алматы 2012 

Құрастырушылар: Б.Б. Ағатаева, Е.Ю.Елизарова. 5В071900 – Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар мамандығының студенттеріне арналған есептер жинағы 

 

1 Электромагниттік энергияның оптикалық талшық бойымен тарату теориясының негіздері

 

Талшықты-оптикалық тарату линиясы (ТОТЛ) - ақпарат "оптикалық талшық" деп аталатын оптикалық диэлектрлік толқын арналарымен таратылатын тарату жүйесінің түрі.

Талшықты-оптикалық жел і - түйіндерінің арасындағы байланыстырушы элементтері талшықты-оптикалық тарату линиясы болып табылатын ақпараттық желі. Ақпараттың ТОТЛ бойымен таратылуы мыс кәбілмен таратылуы алдында бірқатар құндылықтары бар.

Ең қарапайым жарық өткізгіш диэлектрлік қабықшамен қоршалған өзекше деп аталатын дөңгелек диэлектрлік өзек болып саналады. Өзекше материалының сыну көрсеткіші ,ал қабықшанікі , мұндағы ε1жәнеε2 – салыстрмалы диэлектрлік өткізгіштік. Өзекшенің сыну көрсеткіші әдетте тұрақты, ал қабықшанікі (жалпы жағдайда) көлденең координата функциясы болып табылады. Бұл функцияны сыну көрсеткішінің профилі деп атайды.

Егер жарық өткізгіштің өзекшесінде сыну көрсеткішінің мәні радиусы бойынша тұрақты болса, онда мұндай жарық өткізгіштер градиенттік профильді сыну көрсеткіші бар жарық өткізгіштер немесе градиентті жарық өткізгіштердеп аталады (1,б суретті қараңыз).

Параболалық профильді сыну көрсеткіші бар градиентті жарық өткізгіштер ең көп таралды:

,                                                                             (1)

мұндағы  n1 – өзекше ортасындағы сыну көрсеткіші (≈1,5);

r – ағымдағы радиус;

d – өзекше диаметрі;

= 0,003 ... 0,01.                                                                      (2)

Электромагниттік энергияны жарық өткізгіш бойымен тарату үшін екі диэлектрлі ортаның бөліну шекарасындағы танымал толық ішкі шағылысу құбылысы пайдаланылады. Сәулелер тығыздығы кемірек ортамен қоршалған тығыздығы көбірек оптикалық ортада таралады, сондықтан n1>n2 қажет.

Егер түсу бұрышы

.                                                                                  (3)

Қатынасымен анықталатын кейбір критикалық бұрыштан кем болса, онда сәуле өзекше-қабықша шекарасында толық шағылысып, өзекшенің ішінде қалады. Бұл бұрыш φт толық ішкі шағылысу бұрышына сәйкес келеді.

Толық ішкі шағылысу режимі сәулелену көзінің бағытталу диаграммасына тәуелді. Θкр шамасын апертуралық бұрыш деп атайды.

Апертура деп оптикалық ось пен көпмодалы талшықтық жарық өткізгіш кесігіне түсетін жарық сәулесі арасындағы максималды бұрышты айтады, бұл ретте толық ішкі шағылысу шарттары орындалады. Апертуралық бұрыштың шамасы өзекшенің сыну көрсеткішінің абсолютті мәнінен және өзекше мен қабықшаның сыну көрсеткіштерінің айырмасына тәуелді. Жарық өткізгіш φп –толық ішкі шағылысу бұрышына сәйкес келетін Θкр бұрышымен қосуқа толтырылған сәулелерді ғана өткізеді.

Апертура ұғымымен қатар сандық апертура ұғымын да пайдалану орнаған (ағылш. Numerical Aperture):

,                                                                      (4)

мұндағы n0 – сыртқы ортаның сыну көрсеткіщі (1-ге тең, егер жарық өткізгіш кесігі ауамен шекараласса).

Жарық өткізгіштегі модалар саны сандық апертурамен келесі қатынастармен байланысты:

сатылы жарық өткізгіш үшін

;                                                                               (5)

Градиентті жарық өткізгіш үшін

,                                                                                   (6)

мұндағы а – талшық өткізгішінің радиусы,

      λ – толқын ұзындығы.

2 Кризистiк жиiлiк және талшықты жарық өткiзгiштiң толқын ұзындығы

 

Электромагниттi энергияның талшық бойымен берілуі кезінде оның негiзгi бөлiгi өзектiң iшiнде таралады, ал қалған бөлiгі экспоненталық баяулайтын қабыққа кiредi. Өрiс кернеулiгiнiң кiшiрею дәрежесі g2 қабығының толқындық санымен анықталады. Толқындық санның үлкен мәндерiнде (жоғарғы жиiлiктерде)  өріс өзектiң iшiне шоғырланады. g2 кiшiреюiмен өрiс өзектен тыс кеңiстiкте қайта бөлінедi және g2=0 кезде талшықтан шығады (сәуле таратады). Осы орындалатын жиiлiк кесiнгiштiктiң жиiлiгі немесе кризистiк жиiлiк деп аталады. Кризистiк жиiлiк g2=0 де анықталады және мынандай түрге келеді:

                                               ,                                             (7)

мұндағы V - талшықтың (сипаттамалық) мөлшерленген жиiлiгi.    

Сипаттамалық жиiлiк өзектiң диаметрі, толқын ұзындығы және өзек пен қабықшаның сыну коэффициенттерi қосылған жалпы параметр болып табылады: 

                                   .                                                                  (8)

Сайып келгенде, әрбiр модада оның облысын анықтайтын өзіне сәйкес жиiлiгi болады. Модалар түрi сонымен бiрге V = Ртп параметрімен анықталады (п жарық өткiзгiштiң периметрi бойынша өрiс өзгерiстерiнiң санын сипаттайды, ал т – диаметр бойынша).

1 кесте  - толқындардың кейбiр түрлерi үшiн V мәндері келтiрiлген

 

n

 V=Pmn мәндері m болғандағы

 

Толқын түрі

1

2

3

0

2,405

5,520

8,654

Е0m, H0m

1

0,000

3,832

7,016

HEnm

2

3,832

7,016

10,173

EHnm

 

Кестеден көрініп тұрғандай, тек бір НЕ11 симметриялық емес модада V=0, демек, бұл толқынның кризистiк жиiлiгi болмайды және кез келген жиiлiкте және өзектiң диаметрiнде тарала алады.

(λ, d, n1, n2) жарық өткiзгiштiң параметрлерiн жоғарырақ кесiнгiштiк жиiлiктерi бар келесi жоғарғы модалар тарала алмайтындай таңдап, тек бір (негiзгi) НЕ11 модасының таралу тәртiбін алуға болады.

Осылайша 0<V<2,405 жағдайында бiрмодалы тарату тәртiбі байқалады.

 Жарық өткiзгiш жұмыс жиiлiгi мен өзекшесінің диаметрi бiр модалы тәртiпте келесі шарттардан сайланады:

                                                                                          (9)

                                              .                                             (10)

Iс жүзiнде бiрмодалы тәртiп dλ болатын талшықтарды қолданғанда жетіледi. d үлкеюі үшiн өзекше мен қабықшаның сыну көрсеткiштерінiң арасындағы айырмашылықтың кiшiреюіне тырысу керек (n1≈n2).

Тапсырмаларды шешу

№ 1. п2=1.490, Δ=0.01 шартында ОКК-50-01-4 түрлі оптикалық кәбілдiң оптикалық талшығында таралып жатқан модалар санын анықтау. 0Т өзекшенiң диаметрiнің норма шектерiндегi өзгерiсiнде модалар саны нешеге өзгередi?

Шешуі.

Берілген кәбілде қолданылатын оптикалық талшықтың конструктивтiк параметрлерiн анықтаймыз. ОКК-50-01-4 түрлі кәбілде қоршалған қабықшасының диаметрi = 125±3 мкм және өзекшесiнiң диаметрi = 50 3 мкм болатын градиентті оптикалық талшық қолданылады. Сигналдардың берiлуi λ=1,3 мкм толқын ұзындығында iске асады.

Бастапқыда n1 сыну коэффициентінiң мәнiн анықтаймыз. Ол үшiн (З) формуласын пайдаланамыз:

  .                    

ОКК-50-01-4 түрлі оптикалық кәбілiнiң оптикалық талшығында таралып жатқан модалар санын (6) формуладан анықтаймыз:

 .

ОТ өзекше диаметрiнің норма шектерiндегi өзгерiсiнде модалар саны нешеге өзгеретінін анықтаймыз. Өзекше диаметрi 50±3 мкм шегінде өзгере алады. Сондықтан модалардың минимум саны мынаған тең:

.

Модалардың максимум саны мынаған тең:

.

Осылайша, модалар саны 78ге өзгере алады.

Жауабы: N1=328 мод, N2=290 мод, N3=368 мод, ΔN=78 мод.

№ 2. n1=1.510, Δ=0.01 шартында ОКК-50-01 түрлі оптикалық кәбілдiң оптикалық талшығындағы мөлшерленген жиiлiк мәні  ОКК-10-01 түрлі оптикалық кәбілiнiң оптикалық талшығындағы мөлшерленген жиiлiктің мәнінен қанша есе айырмашылығы болатынын анықтау.

Шешуі.

ОКК-50-01 түрлі кәбілiнде шағылатын қабығының диаметрi =125 мкм және өзегiнiң диаметрi =50 мкм болатын градиентті оптикалық талшық пайдаланылады. ОКК-10-01 түрлі кәбілiнде  шағылатын қабығының диаметрi  =125 мкм және өзегiнiң диаметрi =10 мкм болатын бiр модалы оптикалық талшық пайдаланылады. Сигналдардың берiлуi λ=1.3 мкм толқын ұзындығында iске асады.

Бастапқыда п2 сыну коэффициентiнің мәнiн анықтаймыз.

ОКК-50-01 түрлі кәбілiнiң оптикалық талшығының мөлшерленген жиiлiк мәнін (8) формуладан анықтаймыз:

ОКК-10-01 түрлі кәбілінің оптикалық талшығының мөлшерленген жиiлiк мәнін анықтаймыз:

Осылайша, ОКК-10-01 түрлі кәбілінің оптикалық талшығының мөлшерленген жиiлiгі ОКК-50-01 түрлі кәбілiнiң оптикалық талшығының мөлшерленген жиiлiгінен 5 есе кем.

 

№ 3. OKK-50-01 түрлі оптикалық кәбілiнiң оптикалық талшығындағы сандық апертура шамасы ОМЗКГ-10-1 түрлі оптикалық кәбілiнiң оптикалық талшығындағы сандық апертурасы шамасынан қаншаға айырмашылығы болатынын анықтау. Оптикалық талшықтардың екi түрінде Δ=0.01; ОКК-50-01 түрлі кәбілінің ОТ үшін n1=1.505, ОМЗКГ-10-1кәбілінің ОТ үшін  n1=1.505.

 

Шешуі.

ОМЗКГ-10-1 түрлі оптикалық кәбілінің  ОТ үшін n2 көрсеткішінің мәнін анықтаймыз.

ОКК-50-01 түрлі оптикалық кәбілінің ОТ үшін n2 сыну көрсеткішінің мәнін де формуладан анықтаймыз:

ОКК-50-01 түрлі оптикалық кәбілінің ОТ-дағы сандық апертура мәнін анықтаймыз:

ОМЗКГ-10-1 түрлі оптикалық кабелінің ОТ-дағы сандық апертура мәні мынаған тең:

.

 

Жауабы: ΔNA=0,0003.

 

№ 4. ОКЛ-01 түрлі оптикалық кәбілiнiң оптикалық талшығындағы кризистiк жиiлiк ОТ өзегiнiң диаметрiнiң норма шектерiндегi өзгеруінде нешеге өзгередi? n2=1.49, Δ=0.01,толқын түрі  НЕ12 .

 

Шешуі.

Рnm параматрі шамасын 1кестеден табамыз.

Критикалық жиілікті анықтаймыз:

                   

ОТ өзегiнiң диаметрiнiң норма шектерiндегi өзгерiсiнде кризистiк жиiлiгі қаншаға өзгеретiн анықтаймыз. Өзекше диаметрі 8,5±1 мкм шекте өзгере алады. Критикалық жиiлiктiң минимум мәні мынаған тең:

Критикалық жиіліктің максимум мән мынаған тең:

Осылайша, критикалық жиілік мәні 0,48*1014 Гц-те өзгереді.

 

№ 5. Егер берiлетiн толқын түрі өзгерсе және Е01 орнына HE21 берiлсе, ОКЛ-01 түрлі оптикалық кәбілінің оптикалық талшығындағы толқынның критикалық ұзындығы нешеге өзгередi ?

 

Шешуі.

Шешу үшiн 2-шi есепте табылған ОКК-10-01 түрлі оптикалық кәбілiнiң ОТ-ның конструктивтiк параметрлерін қолданамыз. ОКК-10-01 түрлі кәбілде шағылатын қабығының диаметрi = 125 мкм және өзегiнiң диаметрi =10 мкм болатын бiрмодалы оптикалық талшық пайдаланылады. Толқындардың екi түрi үшiн Pnm параметрлерiнiң шамаларын 1-кестеден  табамыз.

e01 түрлі толқын үшін толқынның критикалық ұзындығының мәнін анықтаймыз;

не21 түрлі толқын үшін толқынның критикалық ұзындығының мәнін табамыз:

Демек, толқынның критикалық ұзындығы 0,03 мкм-ге өзгереді.

Жауабы Δλ0 =0,03 мкм.

 

3 Талшықты жарық өткізгіштерінде сигналдың өшуі мен дисперсия

 

Жарық өткiзгiш тракттердегi өшулік меншiктi жоғалтулар (αменш) және қосымша жоғалтулармен (αқос) сипатталады, олар кабель жасағандағы жамылғылар мен қорғайтын қабықшаның беттесуінде деформациямен және жарық өткiзгiш иілулерімен шартталады.

Талшықты жарық өткiзгiштердiң меншiктi жоғалтулары ең алдымен жұтудың жоғалтулары αж және шашыратудың жоғалтуларынан αш тұрады.

                                    Αменш=αж+αш+αтб.                                                    (11)

Жұтудағы жоғалтулар материал тазалығынан айтарлықтай тәуелдi болады және бөтен қоспалар (αтб) болған жағдайда түбегейлi бола алады.

Жұту нәтижесіндегі жоғалтулар αж, дБ/км, диэлектриялық поляризацияға жоғалтулармен байланысты, жиiлiкпен сызықты өсiп,  жарық өткiзгiштiң материалының қасиеттерiнен (tg δ) айтарлықтай тәуелдi болады және мына формула бойынша анықталады:

                                           ,                                             (12)

мұндағы п1 - өзекшенің сыну көрсеткіші;

λ – толқын ұзындығы, мкм;

tgd – жарық өткізгіштің диэлектрикалық шығындар бұрышының тангенсі (кварц үшін 10–10).

Шашырау өлшемдері толқын ұзындығынан аз талшықты жарық өткізгіш материалының біртекті еместіктерімен және сыну көрсеткішінің жылулық флуктуациясымен шартталған. Шашыраудағы жоғалтулар, дБ/км, формула бойынша есептейді:

                                          ,                                                          ( 13)

мұндағы Кр – шашырау коэффициенті (кварц үшін (0,8…1,5)дБ/км·мкм4);

l – толқын ұзындығы, мкм.

 

Мөлдірлік  терезесі

 

Талшықты-оптикалық кәбілдер арқылы байланыс толқынның барлық түріне тиімді емес, аз ғана шығынға жететін әкелетін, спектрдің белгілі бір бөлігінде ғана тиімді. Аз шығын аумағы  мөлдірлік терезесі деген атаққа ие болды

http://oo4f.mail.yandex.net/static/36388270ba964f9c9374cdfd9d58e35d/tmpFokpeD_html_331bdcb1.png

 

 

 

 

 

 

 

 

2 сурет -  Оптикалық талшықтағы өзіндік шығындар

Кварцты саулежол үшін тәжірибе жүзіндегі қызығушылық 2 кестеде көрсетілген үш мөлдірлік терезесі көрсетілген. Жартылай өткізгішті сәулелегіш пен фотоқабылдағыш сипаттамалары осы терезелердегі жұмысқа арналған.

2 кесте- Мөлдірлік терезесі

Бұлыңғырлық терезесі

Толқын ұзындығы, мкм

Өшу, дБ/км

1

0,85

3…2

2

1,3

0,3…1

3

1,55

0,2…0,3

 

 2 кестеден көріп тұрғанымыздай, бірінші бұлыңғырлық терезесінен екінші терезеге өтуі өшудің көлем бойынша заттай ұтыс береді, ал үшінші терезе жұмысында шығын көлемі ұтыс әкелмейді. Бір жағынан, жұмыстық толқын ұзындығының өсуінен белсенді оптоэлектронды құрауыштарының бағасы тез өсе бастайды. Осы екі жағдайдан шығатын қорытынды, соңғы құрылғылардың бағасы кәбілді трассалардың аз ұзындығында салыстырмалы үлкен болғандықтан, жергілікті желі техникасында, көп жағдайда бұлыңғырлықтың бірінші және екінші терезелерін қолданады.   Регенерация ұзындығымен бірінші кезекте анықталатын, қашықтық байланыс линиялары, төмен өшумен қатар дисперсияның аз көлемі бар, екінші және үшінші бұлыңғырлық терезесімен анықталады.

№ 6. Егер сигналды тарату үшінші емес, бірінші бұлыңғырлық терезесінде жүзеге асырылса, оптикалық талшықта өзіндік шығындар қаншалықты өзгеретінін анықтау керек:

n2=l.490, ∆=0.01, tgδ =10-11.

 

Шешуі.

n1 сыну коэффициентінің мәнін алдын ала анықтау.

1,55 мкм толқын ұзындығында жұмыс істеу кезінде жұтылудағы энергия шығынын (бұлыңғырлықтың үшінші терезесі) келесі өрнекті анықтаймыз:

0,85 мкм толқын ұзындығында жұмыс істеу кезінде жұтылудағы энергия шығыны (бұлыңғырлықтың бірінші терезесі) сәйкесінше:

Бұлыңғырлықтың үшінші терезесіндегі таралудағы энергия шығынын мына өрнектен анықтаймыз:

 

0,85 мкм толқын ұзындығында жұмыс істеу кезінде таралудағы энергия шығыны (бұлыңғырлықтың бірінші терезесі)сәйкесінше:

                          

Бұлыңғырлықтың үшінші терезесінде өзіндік шығындарды келесі өрнектен аламыз:

αc = αп + αр = 0,26 + 0,14 = 0,4 дБ/км.

Бұлыңғырлықтың бірінші терезесінде өзіндік шығындар сәйкесінше:

αc = αп + αр = 0,48 + 1,53 = 2,01 дБ/км.

Сигналды тарату кезінде бұлыңғырлық терезісінің үшіншіден біріншіге өту кезінде, өзіндік шығындар 1,61 дБ/км өседі.

 

4 Жарық өткізгіштің дисперсиясы мен өткізу қабілеттілігі

α  өшумен қатар талшықты-оптикалық тарату жүйесінің маңызды параметрлернінің бірі болып, жарық өткізгішпен өткізілетін ΔF жолағы болып табылады. Ол оптикалық кәбіл (ОК) арқылы берілетін  ақпараттың көлемін анықтайды. ΔF шектелуі таратудың цифрлы жүйесінде қолданылуы, жарық  өткізгізгіштің  бөлек жиіліктік құраушыларынан таралуынан бұзылып келуімен түсіндіріледі. Берілген құбылыс  дисперсия деп аталады.

Дисперсия (импульстердің кеңейтілуі) – оптикалық сигналдың спектральды немесе модалық құраушыларының уақыт бойынша таралуы Импульсті сигнал қабылдағыш құрылғының кірісіне, неғұрлым линия ұзын болған сайын соғұрлым бұзылып келеді. Дисперсия символаралық бөгеуілдер мен кәбілдің өткізу қабілетінің шектелуіне әкеледі.

Дисперсия көлемі  келесі формула арқылы есептелуі мүмкін:

                                       .                                             (14)

Модааралық дисперсия

Көпмодалы оптикалық талшықтары импульсі кеңеюінің негізгі үлесін модарарлық дисперсия құрайды.

Сатылы оптикалық талшық үшін:

                      ,   егер l<lc   ,

                ,  егер l>l ,                                                      (15)

мұндағы lс –мода байланысының ұзындығы,сатылы оптикалық талшық үшін  5…7 км.

 Градиентті оптикалық талшық үшін:

                                  ,  егер  l<l ,

                                   ,  егер l>lc   .                                  (16)

 

Градиентті жарық өткiзгiштiң мода байланыс ұзындығы 10…15 км.

ОТ градиентінің модалық дисперсиясы,сатылы талшықтың модалық дисперсиясынан аз болады.

3 кестеде модалық дисперсияның τмод сатылы және градиентті талшықтың  әр түрлі ұзындықтағы және әр түрлі өріс сыну көрсеткішінің қатысы көрсетілген. Іс жүзінде көпмодалы талшықтың өткізу жолағы формуламен есептелінеді:                                 

                                               .                                                      (17)

 3 кесте -  Өткізу жолағы  МГц·км өлшенеді

                    

Ұзындық  ℓ ,км

Белгіленуі τмод , нс

Сатылы ОТ

Градиентті  ОТ

белгіленуі Δ

 

0.01

0.006

0.01

0.006

10

498

332

2.47

1.09

20

718

474

3.55

1.58

30

868

578

4.32

1.91

 

Хроматикалық (жиіліктік) дисперсия. Хроматикалық дисперсия материалдық және толқындықтан құрауыштардан  тұрады,сондай ақ ол бір модалы және көп модалы талшық болып тарала береді. Берілген дисперсияда шағылу көзі спектр жиілігі болады,ол сипаттамалық бағыттауыш диаграммасымен  когерентті еместігімен анықталады.

Материалды дисперсия  шынының сыну коэффициенті толқын ұзындығына қатысты өзгереді n=f(l).Анықталған спектралды ұзындықты  ∆l кез келген дисперсия көзі бірдей емес толқын ұзындығында генерацияланады. Сигналдың әр түрлі спектралды құрауыштарының таралу жылдамдығы әр түрлі болады,ол шығыс талшықтың кідртуіне алып келеді. Лазерлік көздің  спектрі тар,содықтан берілген дисперсия мағынасыз.

Материалды дисперсия үшін толқын ұзындығынан сыну көрсеткішінің дифференциалды қатысы кіреді:

                               ,                                                         (18)

мұндағы Δl –шағылу көзінің спектралды түзу кеңдігі;

      l – таралатын толқын ұзындығы;

      с – жарық жылдамдығы;

      l – толқын ұзындығы.

 

Іс жүзіндегі сатылы профиль үшін:

 

,                                                                                                      (19)         

                                                                                             

Толқын ұзындығы

λ, мкм

0,6

0,8

1,0

1,2

1,3

1,4

1,55

1,6

1,8

М(λ), пс/(км.нм)

400

125

40

10

-5

-5

-18

-20

-25

 

 

 

 

 

 

 

 

 

мұндағы ∆l – шағылу көзінің спектралды түзу кеңдігі (лазер үшін 1…3 нм, жарықшашратқышдиод үшін 20…40 нм);

М(λ) – жекеленген материалды дисперсия , пс/(нм·км) – пикосекунд бөлінген нанометрге спектр кеңдігі және световод ұзындығы (4 кестеде көрсетілегн).

 

4 кесте

 

Толқын ұзындығы көбеюімен материалды дисперсияның мәні азаяды, содан нөл арқылы өтіп теріс мәнге ие болады.

Толқындық (модаішілік) дисперсия мода ішіндегі үрдіспен негізделген. Мода коэффициентінің таралуы толқын ұзындығына тәуелділігін сипаттайды γ=ψ(λ) және спектрлік жиіліктің таралу кеңдігіне де тәуелді.                             ,                                                                            (20)

мұндағы В(λ) – жекеленген материалды дисперсия, (5 кестеде көрсетілегн ).

 5 кесте

Толқын ұзынд. λ, мкм

0,6

0,8

1,0

1,2

1.3

1,4

1,55

1,6

1,8

В(λ), пс/(км.нм)

5

5

6

7

8

8

12

14

16

 

Жекеленген хроматикалық дисперсия жекеленген материалдық және толқындық дисперсияның алгебралық қосындысы:

                                      D(λ)= М(λ)+ В(λ).                                            (21)

Хроматикалық дисперсия жекеленген хроматикалық дисперсиямен байлынысы:

                                     , с/км   ,                                    (22)

мұндағы D(λ) – жекеленген хроматикалық дисперсия, с/(нм·км);

      Δλ – спектр көзінің шағылу кеңдігі,нм.

http://oo4f.mail.yandex.net/static/36388270ba964f9c9374cdfd9d58e35d/tmpFokpeD_html_2834cf8.png

а)  көпмодалы гардиентті талшық;

б)  бірмодалы талшық;

в) бірмодалы талшық дисперсиямен ығысуы білінеді, олар  (ОТ) тұрақты ( тұрақты, геликоидалды үйірткімен), тұрақты емес (сыну көрсеткішінің профиль бөлігі шекарасының тұрақты емес өзгеруімен), біртекті емес ( бөгде бөліктердің болуы) болуы мүмкін.

3 сурет – Уақыттық кідіру және жекеленген хроматикалық дисперсия қисығы

ОТ-тарда профильді дисперсия әсерінен болатын импульстердің кеңею өлшемі былай табылады:

                  ,                      (23)

мұндағы n – эффективті сыну көрсеткіші;

               b – таратудың қалыпты тұрақтысы;

m1 – өзекше топтық сыну көрсеткіші;

Г – қуат бойынша локализация көрсетіші;

v -  қалыпты жиілік;

Оңайлатылған формула:

                                                                                    (24)

мұндағы П(λ) – меншікті профильді дисперсия, пс/(нм·км).

     6 кесте

олқын ұзындығы λ, мкм

1,0

1,1

1,2

1,3

1,4

1,5

1,55

1,6

1,8

П(λ), пс/(км.нм)

0

1,5

5

2,5

4

5

5,5

6,5

7,5

 

Дисперсияның нәтижелейтін мәні:

                                   .                           (25)

Әртүрлі жарықжолдардың дисперсиялы сипаттамаларын салыстыра отырып, бұл көзқарас бойынша ең жақсысы бір модалы жарықжолдар екенін атап өтуге болады, онда толқын ұзындығының белгілі диапазонында (λ=1,2 ... 1,6 мкм) өлшемі бірнеше пикосекундтан аспайтын хроматикалық дисперсия болады.

Көп модалы жарықжолдардың ішінде дисперсия бойынша жақсы көрсеткіштер сыну көрсеткішінің параболалық өзгеру заңы бар градиентті жарықжолдарда анықталған, оларда әртүрлі модаларды тарату уақытын тегістеу өтеді және материалды дисперсия анықтағыш рөлін атқарады. Абсолютті өлшемі бойынша дисперсия толқын ұзындығының өсуімен қысқарады және 1...2 нс/км шегінде өзгереді.

Дисперсия құбылысы кәбілдердің өткізу мүмкіндігінің шектелуіне де, олар арқылы жіберу қашықтығын азайтуға да әкеледі, себебі байланыс линиясы ұзын болған сайын дисперсия көбірек білінеді және импульс кеңеюі көбірек болады. Осылайша, ∆F жиіліктер жолағы l жіберу қашықтығымен өзара байланысты. Олардың арасындағы қатынас мына формуламен сипатталады:

                                    ,                                                           (26)

мұндағы х индексі бар мәндер - ізделінді, ал индексіз – берілген мәндер.

 

Сәйкесінше

                               .                                 (27)

 

4 суретте дисперсия мен өткізу мүмкіндігінің байланыс линиясының ұзындығына тәуелділігі көрсетілген.

Регенерациялық бөліктің ұзындығын анықтау үшін  ТОБЛ трассасының ұзындығына x байланысты ΔFx өзгеру графигін тұрғызады. Бұл график негізінде қажетті жіберу жүйесі үшін регенерациялық бөліктің ұзындығын анықтайды. Тарату жүйесінің жылдамдығының өлшемі регенерациялық бөліктің өткізу жолағының қажетті еніне сәйкес келеді. 16 суретте үштік сандық жүйенің регенерациялық бөлігінің ұзындығын анықтау мысалы көрсетілген.

-        

              4 сурет -  Байланыс линиясының ұзындығына тәуелділігі

Дисперсиямен шектелген регенерациялық бөліктің ұзындығын тапқан соң, алдында табылған өшумен шектелген регенерациялық бөлікпен салыстыру жүргізіледі және ең аз мән таңдалады.

Регенерациялық бөлік ұзындығының өшумен шектелуі

Өшумен шектелген регенерациялық бөліктің ұзындығын анықтағанда келесі формуланы қолданған дұрыс:

                                                                               (28)

 

мұндағы  Эс – жіберу жүйесінің энергетикалық потенциалы, дБ;

-         С – жүйенің энергетикалық қоры, дБ;

-         Аа – ТОБЛ пассивті құрамаларындағы қосымша шығындар

 ( кірісте/шығыста), дБ;

-         αк – оптикалық кәбілдің өшу коэффициенті, дБ/км;

-         αс – бөлінбейтін байланыстағы шығындар, дБ;

-         сд – оптикалық кәбілдің құрылыс ұзындығы, км.

Жіберу жүйесінің энергетикалық потенциалы (Э) оптикалық кәбілдегі, регенерация бөлігіндегі бөлінетін және бөлінбейтін байланыстардағы,  оптикалық сигналдың максималды мүмкін өшуін, сонымен қатар аппаратура түйіндеріндегі басқа шығындарды анықтайды.

Жүйенің энергетикалық қоры әдетте 6дБ (6-10 Дб) құрайды, ол аппаратура элементтері мен оптикалық кәбілдің тозу эффектісінің орнын толтыру үшін, оптикалық кәбіл (кәбілдік қойылымдар арасындағы шығындар) жөндеу кезіндегі қосымша шығындар және эксплуатация үрдісінде бөліктегі басқа ауытқулар орнын толтыру үшін қажет.

ТОБЛ (Аа) пассивті элементтердегі қосымша шығындар 3-5 дБ құрайды және бөлінетін байланыстырушылардың, станциялық кабельдің сызықты кабельмен байланыстыратын құрылғылар әсерінен және т.б. пайда болады.

 

Тапсырмаларды шешуі

 

№ 7. Станцияаралық ТОТЛ-да екі типті кәбілдер ОК-50-2 және ОКК-50-01салынған. Осы кәбілдердегі импульстер кеңеюі неше ретке дейін айрықшаланатынын анықтау керек. ТОТЛ ұзындығы 9 км-ге тең. п2=1.490, Δп=0,015.

Шешуі.

Алдын ала n1  сыну коэффицентінің мәні және сыну көрсеткіштерінің қатыстық қатынасын  Δ анықтаймыз.

n1 = n2 + Δn = 1,490+0,015 = 1,505.

Оптикалық талшықтың сыну көрсеткішінің қатыстық қатынасын анықтаймыз:

                      

Көпмодалы талшықтарда орындалған оптикалық кәбілдерде импульстердің кеңеюіне модалық дисперсия  аса үлкен үлес қосады, сондықтан келесі есептеулерде бұл факторды ескеретін боламыз.

ОК-50-2-дағы дисперсияны есептейміз. [2]-ден ОК-50-2 типті кәбілде көпмодалы сатылы оптикалық талшық қолданылатынын табамыз:

 

ОКК-50-01-дағы дисперсияны анықтаймыз. [2]-ден ОКК-50-01типті кәбілде градиентті оптикалық толқын қолданылатын төмендегі формула көмегімен табамыз:

Сәйкесінше, ОКК-50-01-дағы импульстер кеңеюі ОК-50-2 кабельіне қарағанда 150,7 рет кіші.

№ 8. Егер сәулелену көзін лазерліктен жарықдиодтыға ( λ=0,85 мкм) алмастырса, ОКЛ-01 кәбілінің негізінде құрастырылған ТОТЛ-дағы сигнал дисперсиясының өлшемі неше ретке өзгеретінін анықтау керек. ТОТЛ ұзындығы 63 км-ге тең.

 

Шешуі.

ОКЛ-01құрамында 1,55 мкм толқын ұзындығында жұмыс істейтін бір модалы талшықтар болғандықтан [2], хроматикалық дисперсияны анықтау қажет.

Материалды дисперсияны есептеу үшін оңайлатылған формуланы қолданамыз. Лазерлік сәулелену көзі жұмысы кезіндегі дисперсия мынаған тең:

τмат = ΔλℓM(λ) = 1 . 63 . (-18) = - 1,134 мкс.

Жарықдиодты көз кезінде дисперсияға тең:

τмат = ΔλℓM(λ) = 20 . 63 . 104 = 131,040 мкс.

Толқынжолды дисперсия. Лазерлік сәулелену көзінің жұмысы кезінде мынаған тең :

τвв = ΔλℓB(λ) =1 . 63 . 12 =  0,765 мкс.

Жарықдиодты көз кезінде дисперсияға тең:

τвв = ΔλℓB(λ) =20 . 63 . 5 = 6,300 мкс.

Профильді дисперсия. Лазерлік сәулелену көзінің жұмысы кезінде мынаған тең:

τпр = ΔλℓП(λ) = 1 . 63 . 5,5 = 0,346 мкс.

Жарықдиодты көз кезінде дисперсия тең:

τпр = ΔλℓП(λ) = 2 . 63 . 0 = 0 мкс.

Лазерлік сәулелену көзінің жұмысы кезіндегі дисперсияның нәтижелейтін         мәні:

Жарықдиодты көз кезіндегі дисперсияның нәтижелейтін мәні:

           Сәйкесінше, сигнал дисперсиясы 5971 рет өседі.

 

№ 9. Өшумен шектелген ТОТЛ регенерациялық бөлігінің ұзындығын анықтау. ТОТЛ “STM-4” аппаратурасын қолданумен 3-ші «мөлдірлік терезесінде» жұмыс істейтін ОКЛ-01-0,3 типті кәбіл негізінде құрылған. Күшейтілетін бөліктің ұзындығының бөлінбейтін байланыстырғыштардағы шығындар өзгерісінен тәуелділігін бағалау керек. Бөлінетін байланыстырғыштардағы шығындар – 1дБ, бөлінбейтін байланыстырғыштардағы – 0,1; 0,3; 0,5 дБ. Кірістегі (шығыстағы) шығындар – 2 дБ. Жүйенің энергетикалық қоры 6 дБ.

 

Шешуі.

ОКЛ-01-0,3 типті кәбілде 0,3 дБ/км өшу коэффициентімен бір модалы оптикалық талшық қолданылады, “STM-4” жіберу жүйесінің энергетикалық потенциалы Э=38 дБ, кәбілдің құрылыстық ұзындығы 2000 м.

Бөлінбейтін байланыстырғыштардағы шығындардың бірінші мәніндегі ТОБЛ регенерациялық бөлігінің ұзындығын анықтаймыз:

Бөлінбейтін байланыстырғыштардағы шығындардың екінші мәніндегі ТОБЛ регенерациялық бөлігінің ұзындығы мынаған тең:

Бөлінбейтін байланыстырғыштардағы шығындардың үшінші мәніндегі ТОБЛ регенерациялық бөлігінің ұзындығы мынаған тең:

 

Сәйкесінше, бөлінбейтін байланыстырғыштардағы шығындар 0,1-ден 0,5 дБ-ге дейін үлкейгенде регенерациялық бөлік ұзындығы 31,2 км-ге төмендейді.

 

Сандық радиорелейлік линиялардың параметрлерін есептеу

 

1.     Жұмыс жиіліктерінің диапазоны мен сандық РРЛ құрылғыларының типін таңдау.

2.     Антенналар диаметрлерін таңдау және олардың күшейту коэффициенттерін есептеу.

3.     Бос кеңістіктегі сигналдың әлсіреуін анықтау.

4.     Атмосфера газдарындағы радиосигнал шығындар анықтау.

5.     Кідіріссіз қабылдағыш кірісіндегі сигнал деңгейңн анықтау.

6.     Кідірістегі қосымша қорды анықтау.

7.Сандық РРЛ интервалындағы деңгейлер диаграмасын құру.

5 суретте сигналдың мәндерін қатыстық бірліктермен сипаттайтын байланыс линиясының бір интервалы мен деңгейлер диаграммасы құрылымдық сұлбасы көрсетілген.

Деңгейлер диаграммасында көрсетілгендей сигнал Рпд деңгейіндегі жібергішпен сәулеленеді, бөлгіш сүзгіден өтеді,шығындар әсерінен сигнал кішірейіп және фидер арқылы тарату антеннасына түседі. Фидердегі Lф1 шығындар әсерінен сигнал деңгейі тағы да кішірейеді, ал тарату антеннасында G1 мәніне ұлғаяды. РРЛ (R0 созылуымен, f жұмыс жиілігінде) интервалы бойынша сигнал таралғанда сигнал деңгейі бос кеңістіктің нашарлауы, атмосферадағы газдар шығыны және басқа да қосымша факторлар әсерінен азайады. Осы себептерге байланысты сигналдың жалпы азаюы 130-140 дБ және одан да көпке жетуі мүмкін. Қабылдағыш антеннада сигнал деңгейі G2 өлшеміне ұлғаяды, содан кейін қабылдағыш фидерлік линияда, бөлгіш сүзгіде төмендейді және Рпр деңгейіндегі қабылдағыш кірісіне түседі. Бұл мән сигналдың кідіруі болмаған жағдайда РРЛ өткелінде болады. Кідіру қоры М  сандық РРЛ-дың нақты аппаратураларының параметрлерінен анықталатын қабылдағыш кірісіндегі сигнал деңгейінің мәні Рпр мен табалдырықтық мәні Рпр.таб арасындағы айырма болып табылады.

DU

  

                5 сурет -  Деңгейлер диаграммасы құрылымдық сұлбасы

Бақылау жұмысында берілген өлшемдер бойынша жұмыс жиіліктерінің диапазонын, аппаратура типін және антенна параметрлерін кідіру қорының өлшемі М 40 дБ болатындай етіп таңдау қажет. Жұмысты орындау үшін тапсырма нұсқасын таңдаңыз.

1.   Берілген сандық ағын жылдамдығын қанағаттандыратын және әртүрлі жиіліктер диапазонында жұмыс істейтін СРРЛ құрылғыларының 3-4 типін таңдаңыз.

2.   Антенналардың диаметрлерін таңдаңыз ( типтік мәндері 0.3, 0.5, 0.9, және 1.2 м) және олардың күшейту коэффициенттерін есептеңіз:

 G = 20 lg(D) + 20 lg(f) +17.5, дБ                                                             (29)                                   

 

мұндағы D - антенна диаметрі, м;
                f – жұмыс жиілігі, ГГц.

Антенна таңдағанда, практикада күшейту коэффициенттері 45 дБ-ден көп антенналар қолданылмайтынын ескеру қажет.

3.                 Әртүрлі жиіліктер диапазоны үшін бос кеңістіктегі сигналдың нашарлауын мына формула бойынша анықтаңыз:

L0 = 20 lg (4.189 104 R0 f), дБ,

Мұндағы R0 – РРЛ интервалының қашықтығы, км.

         V  СРРЛ-дағы сандық ағын жылдамдығының дөңгелектелген мәні,
                   R0 – интервалдың орташа созылуы.

2 кесте

4.                 Оттегі  атомдарындағы lo  және су буларындағы lн радиосигналдардың погондық шығындарын анықтаңыз және атмосфералық газдардағы толық шығындарды есептеңіз:

     Lг = (go + gн) R0, дБ.                                                                              

5.                 Кідірістер болмаған жағдайда қабылдағыш кірісіндегі сигнал деңгейін есептеңіз:

Рқаб = Ржіб + G1 + G2 - L0 - Lф1 - Lф2 - Lг - Lбс - Lқос,           

            

мұндағы  Ржіб  - жібергіштің қуат деңгейі, дБм;
                Lф1, Lф2- фидерлі линияларда  сигнал  нашарлауы, дБ.  Қазіргі аппаратурада фидерлі линиялар жоқ  (қабылдағыш-жібергіштер және антенналар бір блокқа біріктірілген),  Lф1 және Lф2-дегі шығындарды 0.5 дБ-ке тең деп алуға болады;
              Lбс – бөлгіш сүзгілердегі сигнал нашарлауы (бақылау жұмысы үшін 0 дБ-ге тең деп алыңыз);
            Lқос –  Lао антенналық ағыпөтушілердің шығындары мен Lпв. қабылдағыш және жібергіш антенналардың биіктіктерінің құбылуынан болатын шығындарынан құралған қосымша шығындар (Lқос = 1 дБ).

6.                 Жұмыс жиіліктерінің әртүрлі диапазондары, антенна және аппаратура үшін кідіріске арналған қорларды анықтаңыз.

 

М = Pпр - Рпр пор(10-3),    

                                                                     

мұндағы,   Рпр пор(10-3) - koш = 10-3  қателер коэффициентінде қабылдағыш кірісіндегі сигналдың табалдырықтық деңгейі (аппаратура параметрлерімен анықталады).

Есептелген  нұсқалардан  берілген  интервалға ең жақсы сәйкес келетінін таңдаңыз және қорытынды жаса

7 Жұмыстың соңғы кезеңінде 5 суретке сәйкес СРРЛ интервалында деңгейлер диаграммасын құрастырыңыз.

          Өзіндік шешуге арналған тапсырмалар

 

«Оптикалық кәбілдердің негізгі параметрлерін есептеу»   бөліміне

1.                     n2=1.5, Δ=0.012 болғанда ОК-50-2-5-4 типті оптикалық кәбілдің оптикалық талшығында таралатын модалар санын анықтау. ОТ өзекшесінің диаметрін норма шегінде ұлғайтқанда модалар саны нешеге өзгереді?

2.                     n1=1.5, Δ=0.011 болғанда ОКК-50-01 типті оптикалық кәбілдің оптикалық талшығындағы нормаланған жиілігі өлшемінің ОКЛБ-01-0,3 типті оптикалық кәбілдің оптикалық талшығындағы нормаланған жиілігінен айырмашылығы неше есе болатынын анықтау.

3.                     ОКК-50-01 типті оптикалық кәбілдің оптикалық талшығындағы сандық апертурасының өлшемі ОКЛБ-01-0,3 типті оптикалық кәбілдің оптикалық талшығындағы сандық апертурасынан қаншалықты өзгеретінін анықтау. Оптикалық талшықтардың екі типінде де Δ=0.011; ОКК-50-01 кәбіліндегі ОТ үшін n1=1.503; ОКЛБ-01-0,3 кәбіліндегі ОТ үшін n1=1.508.

4.                     Сандық апертурасын есептеу және n2 сыну көрсеткішінен сандық апертураның тәуелділік графигін тұрғызу. Егер n1=1.5, n2=1,46÷1,3.

5.                      ОКЛС-01 типті оптикалық кәбілдің оптикалық талшықтарындағы критикалық жиілік ОТ өзекшесінің диаметрін норма шегінде ұлғайтқанда нешеге өзгереді? n2=1.48, Δ=0.01, толқын типі НЕ21.

6.                      Егер жіберілетін толқын типі өзгеріп, Е01 орнына ЕН11 жіберілсе, ОКЛС-01 типті оптикалық кәбілдің оптикалық талшықтарындағы критикалық толқын жиілігі нешеге өзгереді?  n1=1.5, Δ=0.011.

                                       

«Оптикалық кабельдердегі өшуді есептеу» бөліміне

 

7.                        Егер сигналдар жіберілісі үшінші емес, екінші мөлдірлік терезесінде орындалса, оптикалық талшықтағы өзіндік шығындар нешеге өзгеретінін анықтау. Оптикалық талшық параметрлері: n2=1.495, Δ=0.011, tgδ=10-11.

8.                        ОКЛС-01 типті оптикалық кәбілдің оптикалық талшықтары арқылы толқын ұзындықтары 1,8 мкм, 2,3 мкм және 2,9 мкм сигналдарды жіберсе, онда қандай қосымша өшулер күтілетінін анықтау.

9.                        Оптикалық талшықтың жұтылуға кеткен шығындарын, таралуға кеткен шығындарын, өшу коэффициентін анықтау керек. Өшу коэффициентінің толқын ұзындығына тәуелділік графигін тұрғызу. ОКК-50-01 кабелі, n1=1.48, λ=0,85÷1,62мкм.

10.                    «ОК-50-2-3-8 кәбілін дайындау кезінде қосымша микробүктемелер пайда болса, кварцтық оптикалық талшықта қандай қосымша өшу күтілетінін анықтау керек. Оптикалық талшықтың және микробүктемелердің параметрлері: Δ =0,005, NH=200, уH =0,0025мм, Ео=6,9-108 H/м2, Ес =6,2-1010  H/м2.

11.                 ОК-50-2-3 оптикалық кәбілінің құрылыстық ұзындықтарын өсіргенде талшықтардың бірінде 5 мкм-ға торцтардың радиалды жылжуы болды. Осы жағдайда туған қосымша шығындарды анықтау.

12.                 Кросстық оптикалық шкафтағы жарық жолдық  байланыс бауын ОК-50-2-3-8 сызықтық оптикалық кәбілімен байланыстырған кезде, талшықтар торцтарының 8°-қа бұрыштық ығысуы болды. Пайда болған қосымша шығындарды анықтау. Оптикалық талшық параметрлері: Δ=0.009; n1=1.5.

13.                 Уақыт өтуімен ОКС-50-01 станциялық оптикалық кәбілдің бөлінетін байланыстырғышында бір оптикалық кәбілдің 15 мкм-ға торцтардың осьтық жылжуы және 11°-қа талшық торцтарының бұрыштық жылжуы болды. Осыдан туған қосымша шығындарды анықтау. Оптикалық талшық параметрлері: Δ=0.009; n2=1.49

 

«Оптикалық кәбілдердегі дисперсияны есептеу» бөліміне

 

14.            Станцияаралық ТОБЛ-да ОК-50-1 және ОКК-50-02 типті екі кабель салынған. Бұл кәбілдердегі импульстар кеңейтілуі қаншалықты айрықшалатынын анықтау. ТОБЛ ұзындығы 11 км-ге тең; n2=1.492, Δn=0,01.

15.            Егер сәулелену көзін лазерліктен жарықдиодтыға өзгертсе (λ=0,87 мкм), ОМЗКГ кәбілінің негізінде құрылған ТОБЛ-да сигнал дисперсиясының өлшемі неше есе өзгеретінін анықтау. ТОБЛ ұзындығы 48 км-ге тең.

16.            Көп модалы сатылы ОТ-да импульстар кеңейтілуін есептеу және дисперсияның линия ұзындығынан тәуелділік графигін тұрғызу. ОК-50-1 кабелі, n1=1.5, n2=1.492, линия ұзындығы 50 км.

17.            Бірмодалы ОТ-да меншікті импульстер кеңейтілуін анықтау керек. ОКЛС-01 кабелі, Dλ=1 нм, λ=1,3 мкм, L=100 км. Есептеу үшін 4 және 5 кестелерді қолданыңыз.

 

«Регенерациялық бөліктің ұзындығын есептеу» бөліміне

 

18.            Өшумен шектелген ТОБЛ-дың регенерациялық бөлігінің ұзындығын анықтау. ТОБЛ 3-ші «терезе мөлдірлігінде» жұмыс істейтін, «STM-16» аппартурасының қолданылуымен ОМЗКГ-10 типті кәбіл негізінде құрылған. Бөлінбейтін байланыстырғыштарда шығындардың өзгерісінің күшейткіш бөлігінің ұзындығына тәуелділігін бағалау. Бөлінетін байланыстырғыштардағы шығындар -1,5 дБ, бөлінбейтін байланыстырғыштардағы – 0,2; 0,4; 0,6 дБ. Кірістегі ( шығыстағы) шығындар – 1,5 дБ. Жүйенің энергетикалық қоры 5 дБ.

19.            Дисперсиямен шектелген ТОБЛ регенерациялық бөлігінің ұзындығын анықтау. ТОБЛ «STM-1» аппартурасының қолданылуымен ОМЗКГ-10 типті кабель негізінде құрылған. Күшейткіш бөлік ұзындығының оптикалық талшықтың өткізу жолағы енінің өзгеруіне тәуелділігін бағалау. Кәбілде қолданылатын оптикалық талшықтың өткізу жолағының ені: 700 МГц-км және 400 МГц-км.

20.            Көп модалы сатылы оптикалық талшықтың кең жолақтылық коэффицентін есептеу. Регенерациялық бөліктің берілген ұзындығы үшін ОК-ның амплитуда-жиіліктік модуляциялық сипаттамасын құру. Регенерациялық бөлік ұзындығы 30-40 км, трасса ұзындығы 100 км, дисперсия 23,5 нс.

21.            Көп модалы градиентті оптикалық талшықтың кең жолақтылық коэффицентін есептеу. Регенерациялық бөліктің берілген ұзындығы үшін ОК-ның амплитуда-жиіліктік модуляциялық сипаттамасын құру. Регенерациялық бөлік ұзындығы 20-50 км, трасса ұзындығы 100 км, дисперсия 1,7 нс.

 

 

 «Радиорелейлі линияларды есептеу» бөліміне

 

22.            Екі жақты байланыс: бір жолақты төрт сымды жүйе бойынша, екі жолақты екі сымды жүйе бойынша, бір жолақты екі сымды жүйе бойынша ұйымдастырылуы мүмкін. Сымды және радиорелелі байланыс линиялары бойынша екі жақты байланыс ұйымдастыру қағидаларын түсіндіру.

23.            Көпарналы телекоммуникациялық жүйелер арналары уақытпен бөлінген және фазалы импульсті модуляциямен құрудың қағидасын түсіндіру. Бастапқы берілген шарттарда синхронизация сигналдарын енгізбей, Көпарналы телекоммуникациялық жүйелерде  мүмкін арналар санын есептеу. Дискретизация жиілігі 10,5 кГц.  Сақтау интервалы 7,5 мкс.

 

  

Әдебиеттер тізімі 

1.   Иванов С.И., Коршунов В.Н., Ксенофонтов С.И. Сборник упражнений и задач по волоконно-оптическим линиям связи: Учебное пособие/МЭИС.—М., 1987.

2.   Справочник. Волоконно-оптические системы передачи и кабели. /Под редакцией И.И.Гроднева.- М.: Радио и связь, 1993.

3.   Гроднев И.И., Верник С.М., Кочановский Л.Н. Линии  связи - М.  1995.

4.   Убайдуллаев Р.Р. Волоконно-оптические сети. – М.: Эко-Трендз, 2000. – 267 с.

5.   Иванов А.Б. Волоконная оптика: компоненты, системы передачи, измерения. – М.: Сайрус системс, 1999. – 663 с.

6.   Скляров О.К. Современные волоконно-оптические системы передачи, аппаратура и элементы. – М.: СОЛОН-Р, 2001. – 238 с. 

7.   Гауэр Дж. Оптические системы связи: Пер. с англ. – М.: Радио и связь, 1989. – 504 с.

8.   Девицына С.Н. Проектирование магистральных и внутризоновых волоконно-оптических линий связи с применением оборудования синхронной цифровой иерархии (SDH): Уч. пособие. – Ижевск: ИжГТУ, 2003. – 88 с.

9.                 Бутусов М.М., Верник С.М. и др. Волоконно-оптические системы передачи.- М.: Радио и связь, 1992. – 416 с.

10.             Бутусов М.М. Волоконная оптика и приборостроение.- М.: Машиностроение, 1987.

 

Жинақ жоспар 2012 ж., реті 150