Алматы энергетика және байланыс институты

Телекоммуникациялық жүйелер кафедрасы

Мобильді телекоммуникация және цифрлы тарату жүйелері

5В0719- Радиотехника, электроника және телекоммуникация мамандығының барлық оқу түрлері бойынша оқитын студенттерге арналған курстық жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар

Алматы 2010

Құрастырушылар: Б. Б. Агатаева, Л. И. Сарженко

5В0719- Радиотехника, электроника және телекоммуникация мамандығының барлық оқу түрлері бойынша оқитын студенттерге арналған әдістемелік құрастырылым.

Әдістемелік нұсқауларда жылжымалы телекоммуникация және ақпаратты цифрлы тарату жүйелері бойынша курстық жұмысты орындауға арналған жалпы жағдайлар мазмұндалған. Курстық жұмысты орындауға арналған тапсырмалар мен жеке нұсқаларға арналған бастапқы мәліметтер, курстық жұмыстың тапсырмаларын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар, мазмұны мен дайындауға арналған талаптар, ұсынылған әдебиеттер тізімі көрсетілген.

Мазмұны

Кіріспе 4

1 Курстық жұмысты орындауға арналған жалпы мазмұндама 5

1.1 Курстық жұмысқа қойылатын негізгі талаптар 5

1.2 Курстық жұмысты дайындау тәртібі 5

1.3 Курстық жұмыстың тақырыптамасы 6

2 Курстық жұмысты орындауға арналған тапсырмалар 6

2.1 Тапсырманың нұсқасын таңдау 6

2.2 Есептеуге арналған бастапқы мәліметтер

6 3 Курстық жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар 8

3.1 Болжау моделі бойынша үшсекторлы БС-тің бүркеу аймағын, радиотолқындардың таралу шығынын ескере отырып есептеп табу 8

3.1.1 Окомура және Хата моделі 11

3.1.2 COST231-Хата моделі 12

3.1.3 Волфиш-Икегами (WIM) моделі 13

4 Алынған мәліметтерді салыстыру 15

5 Курстық жұмысты қорғау тәртібі 15

Әдебиеттер тізімі 16

Кіріспе

Қазіргі уақытта жылжымалы байланыс қажеттілік ретінде қарастырылып отыр, жылжымалы байланыс технологиясы қазіргі уақытта ең көп талап етілетін және тез дамитын, ал жылжымалы радиобайланыс нарығының жоғары көтерілу ұмтылысы жоғарылап келе жатыр. Жылжымалы байланыс жүйелері өте қысқа уақытта дамыды, жылжымалы байланыс жүйесінің дамуы «буын» түсінігімен анықталады.

Бірінші буын жүйелері (1G) біршама сенімді желілерде жасалынған, бірақ абоненттерге қызмет ұсыну мүмкіндігі шектелген аналогты жүйе. Бұдан басқа, желілер арасындағы роумингті орындауға мүмкіндік бермеген.

Жылжымалы байланыс жүйесінің екінші буыны (2G) сандық болып келеді. Олар абоненттерге көрсететін қызметтердің артықшылықтарын әкелді, сыйымдылығы мен сапасы өсті. GSM жүйесі 2G технологиясына жатады.

Осындай жолмен GSM технологиясы жылжымалы байланыс жүйелерінің негізін салушы технологиясы болып табылады, сонымен қатар келешекте байланыс саласының даму бағыты осымен байланысты болады.

2002 жылдың басында GSM стандартты жылжымалы байланыс желісінің сандық қызмет байланысының әлемдік нарығында 71% және 68% сымсыз байланыс қызметінің нарығында орын алды.

Радиоқұрылғылардың санының өсуі радиожиілікті спектрді эффективті қолдану есебін өзекті етеді және радиобайланыс желісінің жоспарлау есебін үйлесімді етеді.

Жиілікті – аймақтық радиобайланыс желісін жоспарлау желі өзгеруінің таңдауын, базалық станциялардың орналасу жерін, түрін таңдауды, антенанаң биіктігі, базалық станциялар арасындағы жиіліктердің таралуын қарастырады. Нақты шығынның төмендеуі үшін жиілікті-аймақтық жоспардың оңтайланылуы орындалуы керек. Жоспарланатын желінің жалпы және көршілес жиілік жолағында жұмыс жасайтын радиостанциялар арасындағы жоспарланып отырған желінің радиоқұрылғылары арасындағы және басқа жүйенің радиоқұрылғылар арасындағы электрмагниттік келісуін қамтамасыз етуі керек.

Берілген курстық жұмысқа арналған әдістемелік нұсқаудың негізі мақсаты болып жылжымалы байланыс желісінің түйіндерін жоспарлау сұрақтары бойынша теориялық және практикалық білімді жалпылау және бекіту болып табылады.

«Жылжымалы телекоммуникация және цифрлы тарату жүйелері» пәні бойынша курстық жұмыс курсты оқудың қортындылау бөлімінде орындалады және де келесі мақсаттар қойылады:

- теориялық білімді бекіту және жүйелеу;

- жылжымалы байланыс желісінің негізгі параметрлерін есептеу әдістерін меңгеру және инженерлік есептерді шешуде өзіндік жұмыстарды меңгеру болып табылады;

- GSM стандартты байланыс желісінің негізгі параметрлерін есептеу кезінде практикалық меңгеруді игеру;

- есептеуіш техниканы қолдануды дамыту және есептеу және дайындау кезінде қажетті қосымша ақпаратты іздеу кезінде анықтамалық әдебиеттерді пайдалана білу;

- алынған нәтижелерді талдау мүмкіндіктерін дамыту.

Курстық жұмысты орындау кезіндегі ақпараттар байланыс жүйесі бойынша әдебиеттерде көрсетілген, бірақ жоғарыда көрсетілген есептерді «Радиотехника, электроника және телекоммуникация» мамандығы үшін «Мобильді телекоммуникация және цифрлы тарату жүйелері» пәні бойынша дәрістер жинағын оқып, ескеру қажет.

1 Курстық жұмысты орындауға арналған жалпы мазмұндама

1.1 Курстық жұмысқа қойылатын негізгі талаптар

Курстық жұмысты дайындау келесі негізгі талаптарға жауап беруі қажет:

- Көлемі А4 (210х297 мм) форматты 30 қолжазбалық парақтардан аспауы керек;

- мәтін компьютерде терілу керек немесе тыныс белгілері тиісті орындарына қойып, түзетулерсіз нақты қолмен жазылуы керек;

- сызбалар компьютерде немемсе милиметрлік қағазда қара сиямен, қарындашпен немесе калькада сиямен жасалуы, сызбаның астында жазылған аты және нөмірлері жазылуы керек;

- есептеулерде қолданылатын формулалар жақшаның ішінде, формуланың оң жағында нөмірленуі қажет;

- есептеулердің нәтижелерінде алынған немесе басқа жерден алынған сандар кестеде жазылып нөмірленуі және аты жазылуы керек, кестенің аты мен нөмірі кестенің үстіңгі оң жағында жазылуы керек;

Курстық жұмыс қорғалумен аяқталады.

1.2 Курстық жұмысты дайындау тәртібі

Әр курстық жұмыста келесі бөлімдер болуы керек:

- титул парағы;

- мазмұны;

- кіріспе;

- жалпы тапсырмалар;

- нұсқа бойынша бастапқа мәліметтер;

- жалпы тапсырмаларға сәйкес жеке бөлімдер;

- қорытынды;

- әдебиеттер тізімі.

Курстық жұмыс есептеу-графикалық жұмыстарды дайындау ережелеріне сәйкес дайындалады.

Жалпы тапсырманың мәтіні толықтай көшіріледі, сынақ кітапшасының соңғы екі санына сәйкес нұсқа таңдалынады да, одан әдістемелік нұсқауларға сәйкес тапсырмаларды орындауға қатысты барлық бастапқы мәліметтер жазылып алынады. Сонымен қатар студенттің фамилиясы мен сынақ кітапшасының нөмері көрсетіледі.

1.3. Курстық жұмыстың тақырыптамасы

Курстық жұмыстың тақырыбы «Алматы қаласының ауданындағы GSM стандартты базалық станциясының бүркеу аймағын эмпирикалық және детерминирленген әдіс бойынша есептеу».

Бұл курстық жұмыста екі әдісті қолдана отырып берілгенге сәйкес Алматы қаласының ауданының бірінде орналасқан GSM стандартты базалық станциясының бүркеу аймағын есептеу керек.

1 Окомура-Хата немесе COST231- Хата болжауының эмипирикалық моделін пайдаланып, берілгенге сәйкес есептеу;

2 Сигналдың өріс кернеулігінің дифракциялық аналитикалық моделін қолдана отырып есептеулерді қайталау. Есептеулер нәтижелерін салыстыру.

Бүркеу аумағының радиусы үш бағытта анықталады: солтүстік, оңтүстік-шығыс, оңтүстік-батыс.

Курстық жұмыстың орындалу уақыты шамамен 24 сағат.

2 Курстық жұмысты орындауға арналған тапсырмалар

2.1 Тапсырманың нұсқасын таңдау

Курстық жұмыстың тапсырмасы 100 нұсқадан тұрады. Нұсқа нөмірі сынақ кітапшасының соңғы екі санымен таңдалынады.

2.2 Есептеуге арналған мәліметтер

2.2.1 БС орналасқан жерін Алматы қаласы бойынша картадан 1.2.1 кестеден таңдалып алынады.

2.2.2 БС Δh бс антенна биіктігі 1.2.2 кестеден, МС антенна биіктігін 1,5 м тең деп аламыз.

2.2.3 БС және МС керекті стандартқа сай шамаларын 1.2.3 кестесінен таңдауға болады.

2.2.4 Жылжымалы радиобайланыс Δh_БС жүйесінің қызмет көрсету аймағында жергілікті рельеф, БС орналасқан үшсекторлы антенна К730380 бағыты бойынша табуға болады;

1-Кесте БС – мүмкін болатын орналасу ауданы

Сынақ кітапшасының соңғы саны	Қала ауданы, көшелермен шектелген
1	Орталық: Толе би көш., Абай даң., Фурманов көш., Сейфуллин даңғылы.
2	Әуезов ауданы: Жандосова көш., Абай даң., Саин көш., .Алтынсарин көш.
3	Әуезов ауданы: Толе би көш. , Абай даң., Өтеген Батыр, Бауыржан, Мамышулы көшелері.
4	Түрксиб ауданы: Б. Хмельницкий көш., Рыскулов даң., Шемякин, Суюнбая даң.
5	Бостандық ауданы: Абай даң., Тимирязев көш., Байтұрсынұлы көш., Әуезов көш.
6	Жетысу ауданы: Рысқұлов даң., Райымбек даң., Сейфуллин даң., Бокейханов көш.
7	Алмалы ауданы: Гоголь көш., Абая даң., Сейфуллин даң., Әуезов көш.
8	Медеу ауданы: Райымбек даң., Төле би көш., Фурманов көш., Есенберлин көш.
9	Орталық: Абай даң., Әль-Фараби даң., Достык даң., Байтұрсынұлы көш.
0	Турксіб ауданы: Бекмаханов көш., Шолохов көш., Сүйінбай даң., Боралдай көш.

2-Кесте– БС антеннасының биіктігі

Сынақ кітапшасының соңғы санының алдындағы саны	1,6	2,7	3,8	4,9	5,0
БС антеннасын көтеру биіктігі h_БС,м	20	35	25	30	25
GSM стандарты	900	1800	900	1800	900
Есептеу модельдері	Окомура- Хата	COST231- Хата	Окомура- Хата	COST231- Хата	Окомура- Хата

3 - Кесте - БС және МС параметрлерінің стандартты мәндері

Белгіленуі	Өлшемнің аты және бірлігі	Мәні
РПРД БС	БС Таратқыш қуаты, дБВт	13
GПРД БС	БС таратқыш антеннасының күшейткіш коэф. , дБ	18
fПРД БС	БС таратуының өткізу жолағының жиілігі, МГц	935-960
РПРМ БС	БС қабылдағышының сезімталдығы, дБВт	-138
GПРМ БС	БС қабылдағыш антеннасының күшейткіш к.-і , дБ	18
fПРМ БС	БС қабылдауының жұмысшы жиілігінің жолағы, МГц	890-915
РПРД МС	МС таратқышының қуаты, дБВт	-3
GПРД МС	МС таратқыш антеннасының күшейткіш к.-ті , дБ	0
fПРД МС	МС таратуының жұмысшы жиілігінің жолағы, МГц	890-915
РПРМ МС	МС қабылдағышының сезімталдығы, дБВт	-104
GПРМ МС	МС қабылдағыш антеннасының күшейткіш к.-ті , дБ	0
fПРМ МС	МС қабылдауының жұмысшы жиілік жолағы, МГц	935-960

д) поляризация бойынша антеннаның радиосигналмен келісу коэффициенті (таратқыш және қабылдағыш үшін) деп аламыз.

е) тарату және қабылдау фидерлері ПӘК-ін ηФПРД = ηФПРМ = 0,95 деп аламыз;

ж) ОС және АС тарату және қабылдау антенналардың күшейткіші G_у 4.2.3 кестесінен алынады.

3 Курстық жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар

3.1 Болжау моделі бойынша үшсекторлы БС-тің бүркеу аймағын, радиотолқындардың таралу шығынын ескере отырып есептеп табу

Бұл бөлімде желіні аймақтық жоспарлау ең маңызды болып табылады. Аймақтық жоспарлау негізін энергетикалық есеп құрайды, бұл процесс кезінде қабылданған сигналдың сапасы мен ақпараттық жүктемесін ескере отырып, желінің архитектурасы мен кеңістіктік координатасы анықталады. Қабылданған сигналдың берілген сапасы таратқыштың қуатына, байланыс жүйесіне қатысты кейбір коэффициенттерге, қабылдағыштың сезімталдығына тәуелді және тарату деңгейімен анықталады. Негізінен беріліс теңдеуін мынадай түрде көрсетуге болады:

(3.1)

Мұндағы

РПРМ – қабылдағыш кірісіндегі радиосигналдың қуатты (қабылдағыштың сезгіштігімен анықталады)

РПРД – таратқыш қуаты;

ηФПРД, ηФПРМ – таратқыш және қабылдағыш фидерлердің ПӘК-і;

GАПРД, GАПРМ– қабылдау және тарату антенналарының күшейту коэффициенті;

ξП, ξС– поляризация бойынша антенна мен радиосигналдың келісу коэффициенті (таратқыш пен қабылдағыштікі);

LΣ - трассадағы радиотолқындардың бәсеңдеуінің қосындысы.

Қабылдағыштың кірісіндегі радиосигналдың қуатын ваттқа қатынасы дБ-да алған ыңғайлы. (1) теңдеу мынадай түрге келеді:

(3.2)

Осы формула арқылы жолда радиотолқындардың таралуы кезіндегі жоғалтулардың энергетикалық қосындысын табу қиын емес.

Жылжымалы радиобайланыс жүйесінің құрлықтағы типтік моделінде немесе ұялық жүйенің тарату линиясында базалық станцияның жоғары көтерілген антенасы (немесе бірнеше антена) және бір антена жылжымалы радиостанцияның қабылдаутаратқышында бар. БС және МС (LOS) аралығындағы тікелей көру линиясымен радиотолқындардың таралуының қатысты қысқа аймағы бар. Көпшілік жағдайда базалық станция мен жылжымалы станция антеналарының арасында тікелей көру шегінде табиғи және жасанды бөгеуілдердің әсерінен радиотолқындардың таралуының толық немесе аймағы орын алады. Сонымен қатар, көптеген шағылуы бар жолдар болады (NLOS – тікелей емес көріністі). Бұл ұялы байланыс жүйелерінде (ҰБЖ) қоданылатын дециметрлік радиотолқындар бөгеуілдерді аз орағытып өтіп, беттік төсеніштерден және қоршаған объектілерден көптеген шағылуларға ұшырап, негізінен тікелей көрініспен таралатындықтан болады. Сонымен қатар жолдарда радиотолқындардың таралуы кезінде оларды жұтып алатын объектілер болады. Радиотарату жолдарының осындай жағдайында олар кездейсоқ түрде өзгеретін таралу жолы ретінде модельденуі мүмкін. Сонымен, радиотолқындардың таралу келесі фактоларға байланысты болып келеді:

- таратушы радиостанцияның антенасының орналасуына;

- аймақтың бедеріне;

- байланыс жүйесінің орналасқан жер бетінің түріне;

Базалық станцияның антенасының орналасуы байланыс жүйесін шығарушымен анықталады. Антена орналатырылатын аймақтың мүмкіндіктері ескеріледі. Егерде жақынарада биік үй, тіреу (стадиондардағы қуатты жарықтандырғыш құралдары және телевизиялық құрылғылар және т.б.) болатын болса, БС антенасынын осы объектілерге орналастыру көптеген шығындарды үнемдейді.

Жер бедерінің мәні БС антенасын орнатуда қолайсыз жерлерге орнатуды болдырмауға көмектеседі, мысалы, ойпаттар, тегіс жер алдында тұрған таулы жер немесе төбелі жер.

Жер бетінің түрлерін радиотолқындардың таралу жолында кездесетін объектілердің түріне байланысты сигналдың өшулік мәнінің өзгеруі сияқты топтастырулар бойынша анықталады. Осы уақытта бөгеуілдері өте аз жерлер, мысалы, ағаштар немесе құрылыстар сияқты жерлерді ашық аймақ деп алуға болады. Бір қабатты үйлер бар, аз құрылысты жерлерді қала маңы жерлері деп қарастыруға болады. Тығыз көп қабатты салынған үйлері және ғимараттары бар жерлерді қалалық аудан деп қарастырылады.

Радиотолқындардың өшулігінің қосындысын сәйкесті аймақ түріне байланысты L_Р және жер бедерін ескерген кездегі түзетуді L_РЕЛ анықтайық:

. (3.3)

Аймақтың жер бедерін ескергендегі түзетуін анықтайық. Ол үшін БС қала картасында орналасқан жеріне байланысты сол аймақтан бір уақытта келесі шарттарды қанағанттандыратын жерді таңдаймыз:

1 БС антенасын сәйкесті аймақта орнатуға болатын тапсырмаға сәйкес келетін ғимарат болады. Оның ішінде БС антенасын орнатуға болатын ауданды жалған алатын мүмкіндік болу керек;

2 Есептеулер жүргізіліп жатқан үш бағытта (солтүстік, оңтүстік – батыс және оңтүстік- шығыс) БС антенасының алдында GSM-900 үшін 30-35 км және GSM-1800 үшін 8-10 км жақын аралықта ешқандай биіктіктер болмауы керек.

Бірінші шарттың орындалуы үшін карта бойынша тапсырмада берілген қаланың ауданын табамыз, одан БС антенасын орналастыру үшін ең биік нүктесін тауып, үш бағытта аймақ бедерін тұрғызамыз. Бедерде аймақтың биіктіктерін көрсетеміз, 5 км GSM-900 үшін, 2 км GSM-1800 үшін. 8 нүкте аламыз, бір қалыпты сызықтармен қосып аймақ бедерін анықтаймыз.

Аймақ бедерінің түзетуін анықтайтын график сурет 3.1-де көрсетілген. Dh аймақтың тербеліс деңгейін анықтайтын график сурет 3.1а көрсетілген. Dh 50 м ерекше болғанда сурет 3.1б және сурет 3.1в графиктерінен түзетулерді анықтап енгізу керек. L_рел коэффициентін r<100 км үшін сурет 3.1б және сурет 3.1в графиктері арасынан интерполятиялаймыз.

Мысалға, аймақтың бедері Dh=20 м, L_РЕЛ =-6 дБ болғандағы түзетуді анықтайық.

Екінші шарттың орындалуы үшін карта бойынша аймақ бедері анықталған нүктеден БС антенасын орнату үшін ғимарат таңдаймыз.

(3) формуладан сәйкесті аумақ түрінің таралуы кезіндегі жоғалтуларын L_Р анықтағаннан кейін базалық станцияның бүркеу аймағының радиусын табуға болады.

Осы уақытта мынаны есте сақтау керек, түрлі аймақтар үшін сигналдар таралған кезде жоғалтуларды болжау модельдері, осы жоғалтулар мен келесі мәндермен тәуілділік орнатады:

- – байланыс жүйесі жүмыс жасайтын жиілік;

- – базалық станция антенасының ілу биіктігімен;

- – жылжымалы станция антенасының жер бетінен орналасқан биіктігімен;

- – базалық станцияның бүркеу аймағының радиусы;

- берілген болжау моделін сипаттайтын басқа кейбір параметрлермен.

Сурет 3.1 – Аумақтың рельефін ескерген кездегі түзетуді анықтауға арналған график

3.1.1 Окомура және Хата моделі

Түрлі аумақтар үшін сигналдардың таралуы кезіндегі шығындарды болжаудың неше түрлі эмпирикалық модельдері бар. Көбіне белгілі модельдердің бірі Окомура және Хата моделі. Күшейту коэффициенті 1-ге тең изотропты базалық станция және жылжымалы объект антеналары үшін қолданылады. Бұл формула келесі түрге ие (Окомура болжауының әдісі) (3.4)

(1)- қалалық аймақтар үшін,

(2)- қала маңы аймақтары үшін,

(3)- ашық аймақтар үшін.

мұндағы

r – базалық және жылжымалы станция антеналары аралығы, км.

тасушының радиожиілігі fo, МГц,

базалық станция антенасының биіктігі hb, м, және жылжымалы станция антенасының биіктігі hm, м.

A, B, C және D өлшемдері келесі түрде өрнектеледі

(3.5)

(3.6)

(3.7)

(3.8)

мұндағы

, (3.9)

Орта және кіші қалалар үшін;

(3.10)

Ірі қалалар үшін.

Окомур және Хата моделі Окомура және оның бірлескен авторларымен құрастырылған графиктеріне Хатаның эмпирикалық формуласының адаптациясы нәтижесінде пайда болған.

Келесі шарттар орындалатын болса, берілген формуланы қолдануға болды:

- : 150 ден 1500 МГц дейін;

- : 30 ден 200 м дейін; диапазонның кеңейуі мүмкін (1,5 ден 400 м дейін);

- : 1 ден 10 м дейін;

- : 1 ден 20 км дейін; диапазонның кеңейуі мүмкін (2м ден 80 км дейін).

3.1.2 COST231-Хата моделі

Могенсен өзінің бірлескен авторларынмен Окомура және Хата модельдерін 1,5 ден 2 ГГц дейінгі жиілік диапазонында кеңейтуді ұсынды. Окомура және Хата моделін берілген жиілікте қолдану сигнал өшулігін жеткілікті бағалауға мүмкіндік бермейді. COST231-Хата моделі 1,5 ден 2 ГГц дейінгі тасушы жиіліктер үшін орнықты, базалық станцияның биіктігі 30 дан 200 м дейін, жылжымалы станция антенасының биіктігі 1 ден 10 м дейін және олардың арақашықтығы 1 ден 20 км дейін. Бұл моделдің өшулікті бағалау формуласы мынадай

, (3.11)

мұндағы С – тұрақты: орташа қалалар және қала маңы аудандары үшін С = 0 және ірі қала орталықтары үшін С = 3.

Окомура-Хата және COST231-Хата моделдері биіктігі 30м-ден асатын базалық станция антеналары үшін қолдануға болады, бірақ биіктігі оданда төмендері үшін мына шартты ескерген жағдайда, көршілес құрылыс биіктігі антенна биіктігінен біршама төмен болған жағдайда да қолдануға болады.

COST231-Хата моделін жылжымалы және базалық станциялардың арақашықтығы 1 км-ден кем болған жағдайда қолдануға болмайды. Бұл жағдайда сигналдың таралуы болып жатқан орта топографиясына өшулік қатты тәуелді болады. Бұл моделді сонымен қатар биік ғимаратты көшелер үшін де қолдануға болмайды.

3.1.3 Волфиш-Икегами моделі (WIM)

Сәйкесті аймақ түрі үшін таралу шығындары сигнал деңгейі ғимараттардың биіктігінің, көшелердің енінің, аймақтың сипатының өзгеруіне байланыстылығын көрсетеді. Сондықтан, тапсырмада берілген модел бойынша БС бүркеу аумағының радиусын анықтағаннан кейін, мобильді технология саласында үлкен қолданыс тапқан Волфиш-Икегами моделін (WIM) қолдана отырып, есептеулерді қайта жүргізу керек. WIM моделі қалалық аймақтың өшулігін есептегенде қолданылады.

Бұл модель базалық станцияның антеннасы қалалық құрылыстың шатыр деңгейі сызығынан жоғары орналаса да, төмен орналасса да қолданыла береді. Есептеу формуласында ескерілген эмпирикалық мәліметтердің жиынтығына сигналдың таралу бағытына қатысты базалық және жылжымалы станциялардың антеналарының биіктігі, көшелер кеңдігі, ғимараттар арақашықтығы, ғимараттар биіктігі және көшелер орналасуы кіреді.

WIM моделінде екі жағдай LOS (тура көрініс) және NLOS (non-line-of-sight, тура емес көрініс жағдайында) анықталады. LOS жағдайында, егер де таратқыш пен қабылдағыштан тікелей сигнал тарағанда ешқандай бөгеуілдер болмаса, WIM-моделі мына формуламен өрнектеледі (3.13)

Ашық алаңдағы жоғалтулар

(3.14)

, (3.15)

мұндағы d_m – метр өлшеміндегі арақашықтық.

Сонымен қатар NLOS WIMда қолданылатын параметрлер:

h_b- базалық станция антеннасының биіктігі (40-50 м жер бетінен)

h_m- абонент антеннасының биіктігі (1-3 м жер бетінен)

h_B- ғимарат биіктігі

– шатыр деңгейінен базалық станцияның биіктігі.

b- ғимараттар арасындағы қашықтықтар (20-50 м)

ω-көше ені (әдетте b/2)

Енді NLOS WIM жағдайындағы бірнеше нұсқаларды қарастырайық.

, (3.16)

, (3.17)

. (3.18)

Әдеттегiдей, қалалық аудандар түрлi биiк ғимараттармен салған. Сонымен бiрге ғимараттардың арасындағы көшелердiң енi және қашықтықтар кеңiнен толқиды. Сондықтан WIM моделі бойынша есептегенде бірнеше шарттарды қабылдаймыз:

1 бір қабаттың биіктігі тұрғын үй ғимаратта 3 м-ге тең қабылданады;

2 бір қабатты тұрғын үй ғимараттарда тегіс емес шатырдың биіктігі 2м тең қабылданады;

3 бірқабатты ғимараттардың арақашықтығы 5 м-ден кем емес;

4 бірқабатты үйлермен салынған көшелердің кеңдігі 10м-ден кем емес болуы керек;

5 көпқабатты ғимараттардың арақашықтығы 20 м-ге тең алынады;

6 көпқабатты үйлермен салынған көшелердің кеңдігі 20м-ге тең болуы керек;

7 бір қабатты биікті оқу кеңсесінің және т. с. бөлмеде 3,5 м тең қабылданады;

8 өнеркәсіптік кәсіпорынның бір қабатының биіктігі 7,5 м тең қабылданады.

Демек, БС антенна жайғастырылатын түрлі үлгілі ғимараттарымен салынатын ауданның құрылыс пайызын білу керек. Осының негізінде ғимаратта анықталған барлық ауданның ғимараттарының орта биіктігі, ғимараттар арасының орташа қашықтығы және көшелердің орташа кеңдігі анықталады.

БС антенасының орналасатын ғимараттың биіктігін орташалау қажет емес. БС антенасының орналасу биіктігі мен оның орналасатын ғимараттың биіктігін біле отырып, - БС антенасының шатыр деңгейінен орналасу биіктігін анықтауға болады. Алынған мәліметтерді кестеге енгізеді.

4 Алынған мәліметтерді салыстыру

Бүркеу аумағының радиусын есептеу екі әдіспен орындалды. Осы себепті жиынтық кестені құру керек, мұнда БС және МС бүркеу аумағының радиусының екі әдіспен есептеу нәтижелері көрсетілуі керек.

Қорытындыда БС және МС арасындағы байланыс қашытығын екі әдіспен анықтағандағы есептеу нәтижелері сәйкес келетінін қарастыру керек. Стандарттардың сипаттамаларында анықталған байланыстың көрінуі нормаларына сәйкесті алынған нәтижелер арақатынасы қандай екенін көру. Егер де екі әдіспен есептелінген есептеулер нәтижелері сәйкес келмесе және алынған нәтижелер мен стандарттармен анықталған байланыс қашықтығының нормалармен сәйкес келмесе, олардың себебі сіздің ойыңызша неде екенін анықтау керек.

Сызба бөлімінде мыналарды жасау керек:

1 жер қыртысы сызбасы биіктік өзгертулері сызбасы және Сурет 3.1 дегі жер қыртысы түзетулері анықталған мысылдарды келтіру;

2 есептеулер бағыты көрсетілген картаның, БС орналасқан жері, сонымен қатар БС үшін екі тәсілмен, ал МС үшін бір тәсілмен алынған бүркеу аумағының кескінінің қағазға шығарылған түрі болуы керек.

5 Курстық жұмысты қорғау тәртібі

Курстық жұмыс толығымен аяқталып және көркемделіп, жетекшіге қорғауға дейін 2-3 күн бұрын тапсырылуы керек. Курстық жұмыс студентке тексерілгенне кейін жазбаша түрдегі мұғалім ескертулерімен және қорғауға жіберілу туралы жазбалармен қайтарылады. Егер де курстық жұмыс техникалық есептерге сәйкес және көркемдеу шарттарына сай орындалған болса, егер қабылданған есептеулер жұмысқа қабілетті және мақсатты, ал есептеулер дұрыс және тексеру кезіндегі азғантай дәлсіздіктер болып және жасалынбай қалған заттар қорғауға дейін оңай жасалынатын болса, студент қорғауға жіберіледі. Егер қатаң қателер жіберілсе, студент қорғауға жіберілмейді және оған жұмысын аяқтау немесе жұмысты қайта жасау ұсынылады.

Қорғауға толығымен аяқталған және көркемделген, мұғалімнің ескертулері мен дұрыстаулары бар курстық жұмыс жіберіледі. Титулдық бетте жетекшінің қорғауға жіберілді деген жазу болуы керек.

Қорғау студенттің (2-3 мин) қысқа түрде өзіне қойылған есепке, алынған мәліметтерге, оларға сараптама және қорытынды жасап, баяндама жасауы керек. Содан кейін студент жасалынған жұмыстың тақырыбына байланысты, комиссияның қойған сұрақтарына жауап беруі керек. Комиссияда екі адам болады, оның біреуі жобаны қорғаушы студенттің мұғалім-жетекшісі болады. Содан кейін комиссия курстық жұмысқа қойылған баға туралы шешім шығарып, оны студентке хабарлайды.

Әдебиеттер тізімі

1. В.Ю. Бабков, М.А. Вознюк, В.И. Дмитриев. Системы мобильной связи / СПб ГУТ. – СПб,1999. – 330с.

2. Карташевский В.Г. и др. Сети подвижной связи. - М.: ЭКО-ТРЕНДЗ, 2001.

3. Печаткин А. В. Системы мобильной связи. Часть 1.- Рыбинск: РГАТА, 2008.

4. Андрианов В.И., Соколов А.В. Сотовые, пейджинговые и спутниковые средства связи. – СПб.: БХВ Петербург Арлит, 2001.

5. Ратынский М.В. Основы сотовой связи / Под ред. Д.Е. Зимина. - М.: Радио и связь, 2000.

6. Громаков Ю.А. Стандарты и системы подвижной радиосвязи. – М.: Радио и связь, 1999.

7. Мясковский Г.М. Системы производственной радиосвязи: Справочник. - М.: Связь, 1980.

8. Коньшин С.В. Транкинговые радиосистемы: Учебное пособие. – Алматы: АИЭС, 2000.

9. Коньшин С.В., Сабдыкеева Г.Г. Теоретические основы систем связи с подвижными объектами: Учебное пособие. – Алматы: АИЭС, 2002.

10. Коньшин С.В. Подвижные телекоммуникационные радиосистемы: Учебное пособие. - Алматы: АИЭС, 2003.

11.Коньшин С.В., Ким Д.О. Системы подвижной радиосвязи. Методические указания к лабораторным работам для студентов очной и заочной форм обучения специальностей: 380200-Многоканальные телекоммуникационные системы, 380300-Радиотехника, 380500-Радиосвязь, радиовещание и телевидение, 380700-Системы и средства подвижной связи, 380900-Радиосвязь и радионавигация. - Алматы: АИЭС, 2004.

12. Многоканальные системы передачи: Учебник для вузов/ Н.Н. Баева, В.Н. Гордиенко, С.А. Курицын и др. Под ред. Н.Н. Баевой и В.Н. Гордиенко. – М.: Радио и связь, 1997.

13. Иванов В.И., Гордиенко В.Н. и др. Цифровые и аналоговые системы передачи: Учебник для вузов/ Под ред. В.И. Иванова. – 2-е изд. – М.: Горячая линия – Телеком, 2003. – 232 с.

14. Гаранин М.В. и др. Системы и сети передачи информации: Учебное пособие для вузов. – М.: Радио и связь, 2001. – 336 с.

15. Проектирование и техническая эксплуатация систем передачи: Учебное пособие для вузов/ В.В. Крухмалев, В.Н. Гордиенко, В.И. Иванов и др./ Под ред. В.Н.Гордиенко и В.В. Крухмалева. – М.: Радио и связь, 1996.

16. Агатаева б.б. Көпарналы тарату жүйелелері техникасы мен теориясы (орысша-қазақша терминологиялық сөздік). Алматы:«Ғылым», 2004–160 б.

17. Мордухович Л. Г. Радиорелейные линии связи. – М.: Радио и связь, 1989.

18. http://umex.kz/wp-content/gallery/almatymap/up.gif

19. http://earth.google.com