АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС ИНСТИТУТЫ 

Телекоммуникациялық жүйелер кафедрасы

 

 

 

 

 

 

 

МОБИЛді ТЕЛЕКОММУНИКАЦИялар және цифрлық тарату жүйелері

Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар

(5В0719 – Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар мамандығының студенттері үшін)

 

 

 

 

Алматы 2010 

ҚҰРАСТЫРУШЫЛАР: Киргизбаева А.У., Закижан З.З.. Мобилді телекоммуникациялар және цифрлық тарату жүйелері. 5В071900 – Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар мамандығының студенттері үшін зертханалық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқау. – Алматы: АЭжБУ, 2010. – 43 б. 

 

Әдістемелік нұсқауда әр зертханалық жұмыстың сипаттамасы мазмұндалған, тәжірибелік қондырғылардың функциялық сұлбалары келтірілген, тәжірибелік мәліметтерді өңдеу әдістемесі берілген, бақылау сұрақтары мен әдебиеттер тізімі ұсынылған.

Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар 5В071900 – Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар мамандығы бойынша оқитын бакалавриат студенттеріне арналған.

 

 

 1 Зертханалық жұмыс. Сызықты жол элементтерінің параметрлерін өлшеу

 

 Жұмыстың мақсаты: cызықты жол элементтерінің негізгі сипаттамаларын зерттеу.

 

1.1   Қолданылатын құрылғының сипаттамасы

 

Сандық жүйелерді таратудағы сызықты жол қондырғысы «Мобилді жүйелерді тарату» курсы бойынша өткізілетін зертханалық-тәжірибелік сабақтарға арналған.

Зертханалық қондырғы негізгі үш бөлшектен тұрады:

-         сол жақтағы панель – таратылатын сигналдардың көздері;

-         ортаңғы панель – реттелмелі параметрлері бар байланыс сызығының эквиваленті;

-         оң жақтағы панель – қабылданған сигналды өңдеу және қабылдау құрылғысы.

 

1 сурет Қондырғының сыртқы түрі

 

1.2 Жұмыс бағдарламасы

 

1.3  Байланыс сызығының өткізу жолын зерттеу

 

Сызықтың АЖС-сын алу кезінде:

  - синусоидты сигналдың генераторы;

  - ортаңғы панельде орналасқан байланыс сызығы;

  - осциллограф қолданылады.

Қосу реті:

  - синусоидты кернеу тогының генераторының шығуын байланыс кіруіне (ортаңғы панелдегі КТ2) қосыңыз;

  - байланыс сызығының шығуын (ортаңғы панелдегі КТ3) осциллографтың А каналына қосыңыз.

Қосу сұлбасы 2-ші суретте көрсетілген.

2 сурет Қосу сұлбасы

 

Байланыс сызығында: өткізу жолы, сөну және шуыл деңгейі сияқты өзгермелі параметрлер бар. Өткізу жолын зерттеу үшін «басылу» ауыстырып-қосқышын 1 қалпына орнату керек, ал шуыл деңгейі минималды болу керек (тұтқаны сағат тіліне қарсы бұрау қажет)

Зерттеу реті:

- «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышын 1 қалпына орнатыңыз;

- генераторда 100 Гц жиілік орнатыңыз;

- синусойдты генератор тоқ көзін өзгерте отырып, байланыс жолының шығуында 1 В орнатыңыз;

- генератор жиілігінің көбеюімен байланыс сызығының шығуындағы тоқ азаяды. 0,7 В-қа жеткендегі тоқтың жиілігін 1-ші кестеге жазыңыз;

- 2-ші және 3-ші өткізу жолдары үшін сондай-ақ өлшеулер жүргізіңіз.

 

1 к е с т е Бақылау нәтижесі

Өткізу жолы

1

2

3

f ,  Гц

 

 

 

 

1.4  Байланыс сызығының сөнуін өлшеу

 

Сызықтың сөнуін өлшеу кезінде:

- синусоидты сигнал генераторы;

- ортанғы панелде орналасқан байланыс жолы;

- осциллограф қолданылады.

Қосу сұлбасы 2-ші суретте көрсетілген.

 

Сызықтың сөнуін өлшеу кезінде «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышы 3 қалпында және шуыл деңгейі минималды болу керек (тұтқаны сағат тіліне қарсы бұрау қажет).

Өлшеу реті:

-   «басылу» ауыстырып-қосқышын 1 қалпына орнатыңыз;

-   генераторда 1 кГц жиілік және 1 В тоқ орнатыңыз;

-  байланыс сызығының шығуындағы тоқты өлшеп, 2-ші кестеге жазыңыз;

-  2 және 3 сөнуіне сондай өлшеулер жүргізіңіз.

 

2 к е с т е Бақылау нәтижесі

Сөну

1

2

3

Uшығ В

 

 

 

Сөну дБ

 

 

 

Формула бойынша сөну мәнін есептеңіз:

 

  .

Есептелген мәнді 2-ші кестеге жазыңыз.

 

1.5 ДАР күшейткішін зерттеу

 

1.5.1 ДАР күшейткішінің амплитудалық сипаттамасын алу.

Амплитудалық сипаттама шығу сигналының амплитудасының кіру сигналының амплитудасына тәуелділігін көрсетеді

 

Uшығ = F(Uген) .

 

КАР күшейткішін зерттеу барысында:

- синусоидты сигнал генераторы;

- оң жақтағы панелде орналасқан ДАР күшейткіші;

- осциллограф пайдаланылады.

Қосу реті:

- синусоидты кернеу ток генераторының шығуын ДАР күшейткішінің кіруіне (КТ1 оң жақтағы панель) қосыңыз;

- күшейткіштің шығуын (КТ2 Оң жақтағы панель) А осциллографының кіру арнасына қосыңыз.

Құралдарды қосу схемасы 3 суретте көрсетілген.

3 сурет – КАР күшейткішінің амплитудалық сипаттамасын алу кезіндегі құралдарды қосу сұлбасы

 

Өлшеу реті:

- генераторда 1  кГц жиілігін орнатыңыз;

- генераторда 0,1 В кернеу тогын орнатыңыз;

- КАР күшейткішінің шығуындағы кернеу тогын өлшеңіз, 3 кестеге жазыңыз;

- генератордағы кернеу тогын 0,1 В-тен 2 В-ке дейін өзгерте отырып, күшейткіштің шығуындағы кернеу тогын өлшеп, алынған мәнді 3 кестеге жазыңыз.

 

3 к е с т е - Бақылау нәтижесі

Uген, В

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

  

   1

 

   1,5

 

2

Uшығ, В

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 кесте мәліметі бойынша Uшығ = F(Uген) тәуелділік графигін құрыңыз.

 

1.5.2 Байланыс сызығы арқылы өткен импульсты сигналдарды қабылдау кезіндегі ДАР күшейткішінің жұмысын зерттеу.

Зерттеу барысында:

- сол жақтағы панелде орналасқан тесттік импульстерді құрастырғыш;

- ортаңғы панелде орналасқан байланыс сызығы;

- оң жақтағы панелде орналасқан ДАР күшейткіші;

- осциллограф пайдаланылады.

Қосу реті:

-   тесттік импульстерді құрастырғыштың шығуын сызықты күшейткіштің кіруіне (КТ1 ортаңғы панель) қосыңыз;

- байланыс сызығының шығуын (КТ3 ортаңғы панель) ДАР күшейткішінің кіруіне (КТ1 оң жақтағы панель) қосыңыз;

- байланыс сызығының шығуын (КТ3 ортаңғы панель) А осциллографының кіру арнасына қосыңыз;

-   күшейткіштің шығуын (КТ2 оң жақтағы панель) Б осцилографының кіру арнасына қосыңыз.

Байланыс сұлбасы 4 суретте көрсетілген.

4 сурет - Байланыс сұлбасы

 

5 сурет Құралдарды қосу сұлбасы

 

Зерттеу кезінде «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышын 3 қалпына қойыңыз, шуыл деңгейін минималды көрсеткішке дейін төмендетіңіз (шуыл деңгейін реттегіштің тұтқасын сағат тіліне қарсы соңына дейін бұраңыз).

Зерттеу реті:

- тесттік импульстердің ауыстырып-қосқышын  F3 қалпына қойыңыз;

- «басылу» ауыстырып-қосқышын 1 қалпына қойыңыз;

- «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышын 3 қалпына қойыңыз;

- «осциллографты үйлестіру» тұтқасын бұрай отырып, осциллограф экранында импульсті орнатыңыз;

- «басылу» ауыстырып-қосқышының үш қалпындағы ДАР күшейткішінің кіруіндегі (КТ1 оң жақтағы панель) және шығуындағы (КТ2 оң жақтағы панель) осцилограмманың суретін салып алыңыз.         

 

1.6 Есеп беру мазмұны

 

Есеп беру мақсаттан, сұлбалық суреттерден, бақылау нәтижелерінің таблицаларынан, жұмыс бойынша жасалған қорытындылардан тұруы қажет.  Барлық иллюстрациялар (байланыс сызығының жиілік сипаттамасының жуық графигі, ДАР күшейткішінің амплитудалық сипаттамасы, ДАР күшейткішінің шығуы мен кіруіндегі тесттік импультердің осциллограммасы) мен кестелердің атауы жазылуы қажет.

 

 

1.7 Бақылау сұрақтары

 

1.7.1 Сызықты жолдың негізгі элементтерінің сипаттамасы.

1.7.2 Өткізу қабілетін анықтау.

1.7.3 Басылудың жиілікке тәуелділігінің суретін салу.

1.7.4 Байланыс сызығының сипаттамасы.

1.7.5 Байланыс сызығының маңызды көрсеткіші өткізу жолы неге әсер етеді?

2 Зертханалық жұмыс. Импульсті сигналдарды беру кезіндегі сызықты жолдың параметрлерінің әсерін зерттеу

 

 Жұмыстың мақсаты: түрлі өткізу жолы бар байланыс каналы арқылы беру кезіндегі импульсті сигнал түрінің өзгеруін зерттеу.

 

2.1 Жұмыс бағдарламасы

 

2.1.1  Тесттік импульстердің негізгі параметрлерін анықтау.

Зерттеу барысында:

- сол жақтағы панельде орналасқан тесттік импульстерді құрастырғыш;

- сол жақтағы панельде орналасқан осциллографты үйлестіру;

- сыртқы үйлестіргіші бар осциллограф пайдаланылады.

Құрастырғыш үш негізгі тесттік сигнал F1, F2 және F3 жасап шығарады. Сіздерге тесттік сигналдардың негізгі параметрлерін анықтау қажет:

-  мерзім;

-  жиілік;

-  импульстің ұзақтығы;

-  сіңіргіштік;

-  амплитуда.

Қосу реті:

- тесттік ипмульстерді құрастырғыштың шығуын А осциллографының кіру арнасына қосыңыз;

- қондырғының сол жағындағы панелде орналасқан «осциллографты үйлестіру» шығуын осциллографтың сыртқы үйлестіргішінің кіруіне қосыңыз.

Байланыс сұлбасы 6 суретте көрсетілген.

                                                                                                                  

6 суретБайланыс сұлбасы

 

Зерттеу реті:

- F1 тесттік импульсін орнатыңыз;

- импульстің осциллограммасының суретін салыңыз.

Осциллограмма бойынша негізгі параметрлерді анықтаңыз:

мерзім (T);

ұзақтық (τ);

-  амплитуда (Um);

- есептеңіз:

- жиілікті (f);

- сіңіргіштікті (q).

- барлық негізгі параметрлерді 1 кестеге енгізіңіз;

- өлшеуді F2 және F3 тесттік импульстері үшін қайталаңыз.

 

5 к е с т е - Бақылау нәтижесі

Тесттік  импульс

F1

F2

F3

T

 

 

 

τ

 

 

 

Um

 

 

 

f

 

 

 

q

 

 

 

 

2.1.2 Тесттік импульстер спектрін құру.

ТИМР (тікбұрышты импульстердің мерзімді реттілігі) жуық құру алгоритмі:

 1) тұрақты құрамын анықтаңыз:

 ;

2) айнала қоршаған спектр абсцисс осьін кесіп өтетін жиілікті есептеңіз:

    ;

3) айнала қоршаған спектрдің экстремумын есептеп шығарыңыз:

 

        ;

4) спектрді құрайтын жиілікті анықтаңыз:

 

      ;

  5) спектр құрыңыз

Жалпы спектр 7-ші суретте көрсетілген.

7 сурет - Жалпы спектр

 

Алгоритм бойынша F1, F2 және F3 тесттік сигналдарының спектрін құрыңыз.

Энергияның 80% және 95% шоғырланған жиілік ауқымын анықтаңыз.

 

2.1.3 Түрлі спектрлі импульстерінің түрлі өткізу жолдары бар байланыс сызығы арқылы өтуін зерттеу.

Зерттеу барысында:

- сол жақтағы панельде орналасқан тесттік импульстерді құрастырғыш;

- сол жақтағы панельде орналасқан осциллографты үйлестіру;

- ортаңғы панельде орналасқан байланыс сызығы;

- сыртқы үйлестіргіші бар осциллограф пайдаланылады.

 

Байланыс сұлбасы 8 суретте көрсетілген.

 

8 сурет - Байланыс сұлбасы

 

Қосу реті:

- тесттік импульстерді құрастырғыштың шығуын (сол жақтағы панельдің КТ4) А осциллографының арнасына қосыңыз;

- қондырғының сол жағындағы панелде орналасқан  осциллографты үйлестіргішінің шығуын осциллографтың сыртқы үйлестіргішінің кіруіне қосыңыз;

- тесттік импульстерді құрастырғыштың шығуын (сол жақтағы панельдің КТ4)  байланыс сызығының кіруіне (ортаңғы панельдің КТ1) қосыңыз;

- байланыс сызығының шығуын Б осциллографының арнасына (ортаңғы панельдің КТ3) қосыңыз.

Зерттеу реті:

- «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышын 1 қалпына қойыңыз;

- F1 тесттік импульсін орнатыңыз, байланыс сызығының (ортаңғы панельдің КТ3) шығуындағы осциллограмманың суретін салыңыз;

- «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышының 2 және 3 қалпы үшін  осциллограмманың суретін салыңыз;

- өлшеуді F2 және F3 тесттік импульстері үшін қайталаңыз.

 

2.2 Есеп беру мазмұны

 

Есеп беру мақсаттан, сұлбалық суреттерден, бақылау нәтижелерінің таблицаларынан, жұмыс бойынша жасалған қорытындылардан тұруы қажет. Тесттік импульстердің осциллограммасы, тесттік импульстердің спектрлерінің өлшемі. «Өткізу жолы» ауыстырып-қосқышының 3 қалпына (барлық 3 тесттік импульстерінің F1, F2 және F3) арналған байланыс сызығының шығуындағы сигналдарының осциллограммасы болуы керек. 

 

2.3 Бақылау сұрақтары

 

2.3.1 Тесттік сигналдардың негізгі параметрлері.

2.3.2 Тесттік импульстерді құрастырғыштың жұмыс істеу принципі.

2.3.3 Айнала қоршаған спектрге анықтама беру.

2.3.4 Тесттік импульстердің осциллограммасының суретін салу.

2.3.5 Айнала қоршаған спектрдің экстремумын есептеу және айнала қоршаған спектрге анықтама беру?

 

3 Зертханалық жұмыс. Екіполярлы кодты реттілікті байланыс сызығы арқылы беру ерекшеліктері

 

 Жұмыстың мақсаты: кодты реттілікті беру кезіндегі байланыс сызығының шығуында қабылданатын сигналдың өзгеруінің ерекшеліктері туралы түсінік алу.

 

3.1 Жұмыс бағдарламасы

 

3.1.1 Берілетін сигналды құру.

 

9-шы суретте көрсетілген сұлбаны құрастырыңыз.

 

9 сурет - Байланыс сұлбасы

 

10 сурет - Зерттеу сұлбасы

 

Қосу реті:

- «уақыт таңбасы» ойығын А осциллографының кіру арнасына қосыңыз;

- «осциллографты үйлестіру» ойығын осциллографтың сыртқы үйлестіргішінің кіруіне қосыңыз;

- КТ1 (сол жақтағы панель) ойығын В осциллографының кіру арнасына қосыңыз;

- осциллографты үйлестірудің ауыстырып-қосқышын «Сырт» қалпына қойыңыз;

- «Уақыт/бөлу» ауыстырып-қосқышын 2 мс қалпына қойыңыз;

- А каналының «Вольт/бөлу» ауыстырып-қосқышын 5 В қалпына қойыңыз;

- Б каналының «Вольт/бөлу» ауыстырып-қосқышын 2 В қалпына қойыңыз.

Зерттеу реті:

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 6 кестеде көрсетілген екілік кодты орнатыңыз;

 

6 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

1

0

1

0

1

0

1

0

1

1

1

1

0

0

0

0

0

1

1

0

0

1

1

0

0

0

1

1

1

0

0

0

 

 

- уақыт таңбасы осциллограммсын мультиплексордың шығуындағы осциллограммадан төмен орнатыңыз;

11сурет - Уақыт таңбалары

 

- «осциллографты үйлестіру» тұтқасы арқылы құрылғының сол жағындағы панелдегі осциллограманы барлық 4 сегіз биттік ағымдары көрінетіндей етіп жылжытыңыз;

- Б арнасының осциллограммасының суретін салыңыз.

 

3.1.2 Байланыс сызығының шығуындағы сигналды зерттеу.

Қосу реті:

- «уақыт таңбасы» ойығын А осциллографының кіру арнасына қосыңыз;

- «осциллографты үйлестіру» ойығын осциллографтың сыртқы үйлестіргішінің кіруіне қосыңыз;

- КТ3 (сол жақтағы панель) ойығын КТ1 (ортаңғы панель) ойығына қосыңыз;

- КТ3 (ортаңғы панель) ойығын Б осциллографының кіру арнасына қосыңыз;

- «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышын 3 қалпына қойыңыз;

- «басылу» ауыстырып-қосқышын 1 қалпына қойыңыз.

 

12 сурет - Байланыс схемасы

 

Зерттеу реті:

- осциллограф кіруінің ауыстырып-қосқышын       қалпына қойыңыз;

- «Уақыт/бөлу» ауыстырып-қосқышын 2мс қалпына қойыңыз;

- осциллографты үйлестірудің ауыстырып-қосқышын «Сырт» қалпына қойыңыз;

- А арнасының «Вольт/бөлу» ауыстырып-қосқышын 5 В қалпына қойыңыз;

- Б арнасының «Вольт/бөлу» ауыстырып-қосқышын 2 В қалпына қойыңыз;

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 7 кестеде көрсетілген екілік кодты орнатыңыз;

 

7 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

1

1

0

0

0

0

1

1

1

1

0

0

0

0

1

1

1

1

0

0

0

0

1

1

1

1

0

0

0

0

 

- Б арнасының осциллограммасының суретін салыңыз;

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 8 кестеде көрсетілген екілік кодты орнатыңыз;

 

8 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

1

1

1

1

0

0

1

1

1

1

1

1

0

0

1

1

1

1

1

1

0

0

1

1

1

1

1

1

0

0

 

- Б арнасының осциллограммасының суретін салыңыз;

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 9 кестеде көрсетілген екілік кодты орнатыңыз;

 

9 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

 

- Б арнасының осциллограммасының суретін салыңыз;

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 10 кестеде көрсетілген екілік кодты орнатыңыз;

 

10 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

0

0

0

0

0

0

1

1

0

0

0

0

0

0

1

1

0

0

0

0

0

0

1

1

0

0

0

0

0

0

 

 

- Б арнасының осциллограммасының суретін салыңыз;

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 11 кестеде көрсетілген екілік кодты орнатыңыз;

 

11 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

 

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

 

- Б арнасының осциллограммасының суретін салыңыз.

 

3.1.3 Кодты байланыс сызығынан өткеннен кейін анықтау.

Қосу реті:

- «осциллографты үйлестіру» ойығын осциллографтың сыртқы үйлестіргішінің кіруіне қосыңыз;

- КТ3 (сол жақтағы панель) ойығын КТ1 (ортаңғы панель) ойығына қосыңыз;

- КТ3 (ортаңғы панель) ойығын КТ1 (оң жақтағы панель) ойығына қосыңыз;

- КТ2 (оң жақтағы панель) ойығын А осциллографының кіру арнасына қосыңыз;

- КТ8 (оң жақтағы панель) ойығын Б осциллографының кіру арнасына қосыңыз;

- «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышын 3 қалпына қойыңыз;

- «басылу» ауыстырып-қосқышын 1 қалпына қойыңыз;

- NRZ кодын қойыңыз.

 

13 сурет - Байланыс сұлбасы

 

Зерттеу реті:

- «Уақыт/бөлу» ауыстырып-қосқышын 2 мс қалпына қойыңыз;

- «Вольт/бөлу» ауыстырып-қосқышын 2 В қалпына қойыңыз;

- осциллографтың кіруінің ауыстырып-қосқыштарын           қалпына қойыңыз;

- осциллографтың сәулелерін экранның ортасында бірдей деңгейде орнатыңыз;

- осциллографтың кіруінің ауыстырып-қосқыштарын  қалпына   қойыңыз;

- осциллографты үйлестірудің ауыстырып-қосқышын «Сырт» қалпына қойыңыз;

- «Уақыт/бөлу» ауыстырып-қосқышын 2 мс қалпына қойыңыз;

- «Вольт/бөлу» ауыстырып-қосқышын 2 В қалпына қойыңыз;

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 12 кестеде көрсетілген екілік кодты орнатыңыз;

 

12 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

0

0

0

1

0

1

1

0

1

0

0

1

1

0

1

1

1

1

1

0

 

 

- іске қосылу шегін 2 В орнатыңыз;

- «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышын 3 қалпына қойыңыз;

- «басылу» ауыстырып-қосқышын 1 қалпына қойыңыз;

- 13 кестеге NRZ коды үшін қателік коэффициентін жазыңыз;

- қосылу сұлбасы өзгертпей қалған барлық кодтар үшін қателік коэффициентін жазыңыз.

 

13 к е с т е

Код

Қателік коэффициенті

NRZ

 

AMI

 

B3ZS

 

CMI

 

PST

 

 

 

3.2 Есеп беру мазмұны

 

Есеп беру мақсаттан, сұлбалық суреттерден, бақылау нәтижелерінің таблицаларынан, жұмыс бойынша жасалған қорытындылардан тұруы қажет. Кодты құрастырғыштың кіруі/шығуындағы сигналдардың осциллограммасы, байланыс сызығының шығуындағы берілетін кодтың қисындасуының барлық мәндері үшін сигналдарының осциллограммасы болуы керек. 

 

 

3.3 Бақылау сұрақтары

 

3.3.1 Сандық сигналдың қалпына келуіне анықтама беру.

3.3.2 Кодты құрастырғыштың кіруі/шығуындағы сигналдардың осциллограммасының суретін салу.

3.3.3 Қателік коэффициентіне анықтама беру.

3.3.4 Осциллограммалар бойынша түрлі кодтың қисындасуының «1» және «0» деңгейінің жылжуын түсіндіру.

3.3.5 Уақыт таңбасына анықтама беру?

  

4 Зертханалық жұмыс. Сызықтық кодтарды үйрену: NRZ және AMI, үш нөлдің орнын басатын биполярлы коды (B3ZS), манчестерлік код (CMI), жұптық таңдалмалы үштік коды (PST)

 

 Жұмыстың мақсаты: сызықтық кодтардың әртүрлі параметрлі байланыс сызығынан өту кезіндегі кедергіден қорғанысын салыстыру.

 

4.1 Қолданылатын құрылғының сипаттамасы:

- берілетін код көзі;

- сызықтық кодтарды құрастырғыш (сызықтық кодер);

- сызықтық күшейткіш;

- ауыстырып-қосылатын параметрлері бар байланыс сызығының баламасы;

- қабылданған сигналды қалпына келтіру блогы;

- тактік жиілікті шығару блогы;

- қабылданған кодтың индикаторы;

- қателерді санау блогы.

  Құрылғының сол жағындағы панелде (14 суретті қараңыз) келесілерден тұратын берілетін кодтың құрастырғышы орналастырылған:

 

14 сурет

 

- төрт сандық сигналдан тұратын ақпаратты қатар жазып отыру мүмкіндігін беретін төрт сегіз зарядты регистр;

- төрт сандық сигналды бір ағымға байт бойынша біріктіру қызметін атқаратын мультиплексор. Мультиплексрлеу коэффициенті төртке тең;

- біріктірілген ағымды таңдап алынған кодтың біреуіне айналдыратын сызықтық кодер:

- нөлге оралмай-ақ (NRZ);

- полярлылықты кезектестіретін импульстер (AMI);

- үш нөлдің орнын басатын биполярлы код (B3ZS);

- манчестерлік код (CMI);

- жұптық таңдалмалы үштік коды (PST);

- сызықтық кодтарды құрастырғыштың жұмысына керекті  Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінен ақпаратты есептеу, мультиплексор жұмысын басқару және тактік импульстер генераторын үйлестіру үшін қажетті импульсті сигналдарды шығаратын импульсті құрастырғыш;

- визуалды индикацияға арналған уақыт таңбасының генераторы (15 суретті қараңыз):

- біріккен ағым циклінің басы;

- сандық сигнал байтының басы;

- әрбір биттің басы.

15 суретУақыт таңбалары

 

- Y1, Y2, Y3 және Y4 циклінің ағымын кезекпен көріп отыруға мүмкіндік беретін осциллографты үйлестіру үшін шығу. Бұл блоктың шығуы осциллографтың сыртқы үйлестіргішінің кіруіне қосылады.

- тесттік импульстерді құрастырғыш импульсті сигналдардың үш нұсқасын  келесі параметрлері бойынша жасап шығарады:

- мерзім (T)  16 мс-ке тең;

- жиілік (f) 62,5 Гц-ке тең;

- амплитуда (Um) 5 В-қа тең;

- ұзақтық (τ) келесіге тең:

                                  а) F1 = 0,125 мс;

                                  б) F2 = 0,25 мс;

                                   в) F3 = 0,5 мс;

- сіңіргіштік (q) келесіге тең:

                                  а) F1 = 128;

                                  б) F2 = 64;

                                   в) F3 = 32.

 

Құрылғының ортаңғы панелінде (16 суретті қараңыз) келесілерден тұратын байланыс сызығының баламасы орналасқан:

- кернеу тогы 1 тең күшею коэффициенті бар берілетін сигналдың қуаттылығын арттыратын сызықтық күшейткіш;

- ауыстырып-қосылатын параметрлері бар байланыс сызығының баламасы:

 

16 сурет

 

- өткізу жолы:

                     1) 1100 Гц;

                     2) 2050 Гц;

                     3) 9000 Гц;

           

- басылу:

                     1) 1,5 дБ;

                     2) 9 дБ;

                     3) 18 дБ;

- деңгейі реттелетін шуыл генераторы.

 

Құрылғының оң жағындағы панелінде (17 суретті қараңыз) келесілерден тұратын қабылдау бөлімі орналасқан:

 

17 сурет

 

- ДАР (деңгейін автоматты түрде реттеу) күшейткіші;

- тактік жиілікті шығару құрылғысы:

- түзеткіш;

- тар жолды фильтр;

- соқпалы өршіту контуры;

- такттік импульстерді құрастырғыш;

- іске қосылу шегін -5-тен  +5 В-қа дейін өзгертетін шешу сұлбасы;

- қабылданған кодтың индикаторы, дұрыс қабылданған импульстер жасыл жарықпен (берілісте бар), қызыл жарықпен (берілісте жоқ) жанады;

- қателерді санау блогы байланыс сызығындағы қателіктердің пайызын көрсетеді.

Сыртқы өлшеу құралдарынан зертханалық сабақтар өткізу үшін 20 МГц жолы бар екі арнаны осциллограф қажет.

 

4.1.1    Жұмыс бағдарламасы.

14 кестеде тапсырманың бес нұсқасы берілген.

 

14 к е с т е

Нұсқа

Y1

Y2

Y3

Y4

 

1

1

0

0

1

0

1

1

1

0

0

1

1

1

0

0

1

0

1

0

1

0

0

1

0

0

0

1

0

1

1

0

0

2

1

0

1

1

1

0

0

1

1

1

0

1

1

0

0

0

1

0

1

1

0

0

0

0

1

1

1

1

1

0

0

0

3

0

1

1

1

0

0

1

0

1

0

1

0

1

0

0

0

1

0

1

1

0

0

1

0

0

1

0

0

1

1

1

0

4

0

1

0

0

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

0

1

1

0

0

1

1

1

0

0

1

0

1

0

1

0

1

5

0

0

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

0

1

0

1

1

1

0

0

1

1

0

1

1

1

0

0

1

0

1

 

4.1.2 Есептеу бөлімі.

15 кестеге өз тапсырмаңыздың нұсқасын жазыңыз және NRZ мен AMI кодына ауыстырыңыз.

15 к е с т е

Код

Y1

Y2

Y3

Y4

 

1

1

0

1

1

1

1

0

1

0

1

1

1

0

0

1

0

1

1

1

0

0

0

1

1

0

1

0

0

1

0

1

NRZ

1

1

-1

1

1

1

1

-1

1

-1

1

1

1

-1

-1

1

-1

1

1

1

-1

-1

-1

1

1

-1

1

-1

-1

1

-1

1

AMI

1

-1

0

1

-1

1

-1

0

1

0

-1

1

-1

0

0

1

0

-1

1

-1

0

0

0

1

-1

0

1

0

0

-1

0

1

 

Кодталған циклдың суретін салыңыз.

 

4.1.3 Тәжірибелік бөлім.

19-шы  суретте көрсетілген зерттеу сұлбасын жинаңыз.

 

 

19 сурет Зерттеу сұлбасы

 

Зерттеу реті:

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 1 кестеде көрсетілген сіздің нұсқаңыз үшін екілік кодты орнатыңыз;

- құрылғының сол жақтағы панелінде орналасқан осциллографты үйлестіру тұтқасының көмегімен мультиплекстенген ағымның барлық циклын оңай көруге болады;

- NRZ кодын қойыңыз;

- осциллографты экранда бірінші 8 биттік ағым (Y1) көрінетіндей етіп реттеңіз;

- осциллограмманың суретін салыңыз;

- «осциллографты үйлестіру» тұтқасының көмегімен құрылғының сол жақтағы панеліндегі осциллограмманы жылжытыңыз, Y2, Y3 және Y4 ағымдарының осциллограммасын салыңыз;

- AMI кодын қойыңыз;

- Y1, Y2, Y3 және Y4 ағымдарының осциллограммасын салыңыз.

 

4.1.4 Орындау мысалы.

 

Тапсырма нұсқасы:

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

0

1

1

1

1

0

1

0

1

1

1

0

0

1

0

1

1

1

0

0

0

1

1

0

1

0

0

1

0

1

 

 

Берілген реттілікті NRZ және AMI кодтарына аударамыз және кестеге жазамыз

Код

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

0

1

1

1

1

0

1

0

1

1

1

0

0

1

0

1

1

1

0

0

0

1

1

0

1

0

0

1

0

1

 

NRZ

1

1

-1

1

1

1

1

-1

1

-1

1

1

1

-1

-1

1

-1

1

1

1

-1

-1

-1

1

1

-1

1

-1

-1

1

-1

1

AMI

1

-1

0

1

-1

1

-1

0

1

0

-1

1

-1

0

0

1

0

-1

1

-1

0

0

0

1

-1

0

1

0

0

-1

0

1

 

20-шы суреттегідей кодердің шығуындағы сигналдың суретін саламыз.

 

20 сурет

 

Өлшеу сұлбасын жинаймыз (19 суретті қараңыз).

Регистрлерге берілген кодтық комбинацияны қоямыз.

Кодерде NRZ сызықтық кодын таңдаймыз.

Осциллографты  Y1 көрінетіндей етіп реттейміз.

Y1

Осциллограмманың суретін саламыз.

Құрылғының сол жақтағы панеліндегі «осциллографты үйлестіру» тұтқасының көмегімен осциллограмманы жылжытамыз және қалған Y2, Y3, Y4 суретін саламыз;

 

 

 

 

 

               Y2                                            Y3                                         

       Y2                                             Y3                                        Y4

 

Кодерде AMI сызықтық кодын таңдаймыз.

Y1, Y2, Y3 және Y4 ағымдарының осциллограммасын саламыз.

Y1

               

 

 

 

 

 

 

         Y2                                          Y3                                            Y4

 

4.2 Түрлі параметрлері бар үш нөлдің орнын басатын сызықтық биполярлы кодын (B3ZS)  зерттеу

 

4.2.1 Жұмыс бағдарламасы.

16-шы кестеде тапсырманың бес нұсқасы көрсетілген.

 

16 к е с т е

Нұсқа

Y1

Y2

Y3

Y4

 

1

1

0

0

0

0

1

1

1

0

0

1

1

1

0

0

1

0

1

0

1

0

0

1

0

0

0

0

0

1

1

0

0

2

1

0

1

1

1

0

0

1

1

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

1

0

0

0

0

0

1

1

1

1

0

0

0

3

0

1

1

1

0

0

0

0

0

0

1

0

1

0

0

0

1

0

1

1

0

1

1

0

0

1

0

0

0

0

1

0

4

0

0

0

0

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

0

1

0

0

0

1

1

1

0

0

0

0

1

0

1

0

1

5

0

0

0

0

0

1

1

0

0

0

0

0

1

0

1

0

1

1

1

0

0

1

1

0

1

1

1

0

0

1

0

1

   


4.2.2 Есептеу бөлімі.

17-ші кестеге өз тапсырмаңыздың нұсқасын жазыңыз және B3ZS кодына ауыстырыңыз.

 

17 к е с т е

Код

Y1

Y2

Y3

Y4

 

1

1

0

1

1

1

1

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

1

1

0

0

0

0

1

0

1

0

0

1

0

1

B3ZS

1

-1

0

1

-1

1

-1

0

1

0

-1

1

0

0

1

0

0

-1

1

-1

0

0

-1

0

1

0

-1

0

0

1

0

-1

 

Кодталған циклдың суретін салыңыз.

 

 

4.2.3 Тәжірибелік бөлім.

Декодердің шығуының осциллограммасын алыңыз. Ол үшін 21 суретте көрсетілген зерттеу сұлбасын жинаңыз.

 

21 сурет - Зерттеу сұлбасы

 

Зерттеу реті:

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 16 кестеде көрсетілген сіздің нұсқаңыз үшін екілік кодты орнатыңыз;

- B3ZS кодын қойыңыз;

- осциллографты экранда бірінші 8 биттік ағым (Y1) көрінетіндей етіп реттеңіз;

- осциллограмманың суретін салыңыз;

- «осциллографты үйлестіру» тұтқасының көмегімен құрылғының сол жақтағы панеліндегі осциллограмманы жылжытыңыз, Y2, Y3 және Y4 ағымдарының осциллограммасын салыңыз.

 

4.2.4 Орындау мысалы.

 

Тапсырма нұсқасы:

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

0

1

1

1

1

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

1

1

0

0

0

0

1

0

1

0

0

1

0

1

 

Берілген реттілікті B3ZS кодына аударамыз және кестеге жазамыз

Код

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

0

1

1

1

1

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

1

1

0

0

0

0

1

0

1

0

0

1

0

1

B3ZS

1

-1

0

1

-1

1

-1

0

1

0

-1

1

0

0

1

0

0

-1

1

-1

0

0

-1

0

1

0

-1

0

0

1

0

-1

 

22-ші суреттегідей кодердің шығуындағы сигналдың суретін саламыз.

 

22 сурет - Сигналдың шығуындағы кодер

 

Өлшеу сұлбасын жинаймыз (21 суретті қараңыз).

Регистрлерге берілген кодтық комбинацияны қоямыз.

Кодерде B3ZS сызықтық кодын таңдаймыз.

Осциллографты  Y1 көрінетіндей етіп реттейміз.

Y1

 

Осциллограмманың суретін саламыз.

Құрылғының сол жақтағы панеліндегі «осциллографты үйлестіру» тұтқасының көмегімен осциллограмманы жылжытамыз және қалған Y2, Y3, Y4 ағымдарының суретін саламыз.

 

 

 

 

 

                           

            Y2                               Y3                                Y4

4.3 Сызықтық манчестерлік кодын зерттеу

 

4.3.1 Жұмыс бағдарламасы.

18-ші кестеде тапсырманың бес нұсқасы көрсетілген.

 

18 к е с т е

Нұсқа

Y1

Y2

Y3

Y4

 

1

1

0

0

1

0

1

1

1

0

0

1

1

1

0

0

1

0

1

0

1

0

0

1

0

0

0

0

0

1

1

0

0

2

1

0

1

1

1

0

0

1

1

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

1

0

0

0

0

1

1

1

1

1

0

0

0

3

0

1

1

1

0

0

1

0

1

0

1

0

1

0

0

0

1

0

1

1

0

0

1

0

0

1

0

0

1

1

1

0

4

0

0

0

0

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

0

1

1

0

0

1

1

1

0

0

0

0

1

0

1

0

1

5

0

0

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

0

1

0

1

1

1

0

0

1

1

0

1

1

1

0

0

1

0

1

 

4.3.2 Есептеу бөлімі.

19-шы кестеге өз тапсырмаңыздың нұсқасын жазыңыз және (CMI) манчестерлік кодына ауыстырыңыз.

 

19 к е с т е

Код

Y1

Y2

Y3

Y4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

CMI

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кодталған циклдың суретін салыңыз.

 

4.3.3 Тәжірибелік бөлім.

Декодердің шығуының осциллограммасын алыңыз. Ол үшін 23 суретте көрсетілген зерттеу сұлбасын жинаңыз.

 

23 сурет - Зерттеу сұлбасы

 

Зерттеу реті:

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 23 кестеде көрсетілген сіздің нұсқаңыз үшін екілік кодты орнатыңыз;

- CMI кодын қойыңыз;

- осциллографты экранда бірінші 8 биттік ағым (Y1) көрінетіндей етіп реттеңіз;

- осциллограмманың суретін салыңыз;

- «осциллографты үйлестіру» тұтқасының көмегімен құрылғының сол жақтағы панеліндегі осциллограмманы жылжытыңыз, Y2, Y3 және Y4 ағымдарының осциллограммасын салыңыз.

 

4.3.4 Орындау мысалы.

 

Тапсырма нұсқасы:

Y1

Y2

Y3

Y4

 

1

1

0

1

1

1

1

0

1

0

1

1

1

0

0

1

0

1

1

1

0

0

0

1

1

0

1

0

0

1

0

1

 

Берілген реттілікті (CMI) манчестерлік кодына аударамыз және кестеге жазамыз

 

Код

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

0

1

1

1

1

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

1

1

0

0

0

0

1

0

1

0

0

1

0

1

 

CMI

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

24-ші суреттегідей кодердің шығуындағы сигналдың суретін саламыз.

24 сурет - Сигналдың шығуындағы кодер

 

Өлшеу сұлбасын жинаймыз (23 суретті қараңыз).

Регистрлерге берілген кодтық комбинацияны қоямыз.

Кодерде B3ZS сызықтық кодын таңдаймыз.

Осциллографты  Y1 көрінетіндей етіп реттейміз.

 

Y1

Осциллограмманың суретін саламыз.

Құрылғының сол жақтағы панеліндегі «осциллографты үйлестіру» тұтқасының көмегімен осциллограмманы жылжытамыз және қалған Y2, Y3, Y4 ағымдарының суретін саламыз.

 

 

 

 

                                 

           Y2                                  Y3                                   Y4

4.4 Сызықтық жұптық таңдалмалы үштік кодын (PST) зерттеу

 

4.4.1 Жұмыс бағдарламасы.

20-шы кестеде тапсырманың бес нұсқасы көрсетілген.

 

20 к е с т е

Нұсқа

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

0

0

1

0

1

1

1

0

0

1

1

1

0

0

1

0

1

0

1

0

0

1

0

0

0

0

0

1

1

0

0

 

2

1

0

1

1

1

0

0

1

1

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

1

0

0

0

0

1

1

1

1

1

0

0

0

 

3

0

1

1

1

0

0

1

0

1

0

1

0

1

0

0

0

1

0

1

1

0

0

1

0

0

1

0

0

1

1

1

0

 

4

0

0

0

0

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

0

1

1

0

0

1

1

1

0

0

0

0

1

0

1

0

1

 

5

0

0

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

0

1

0

1

1

1

0

0

1

1

0

1

1

1

0

0

1

0

1

 

 

4.4.2 Есептеу бөлімі.

21-ші кестеге өз тапсырмаңыздың нұсқасын жазыңыз және жұптық таңдалмалы үштік кодына (PST) ауыстырыңыз.

 

21 к е с т е

Код

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

0

1

1

1

1

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

1

1

0

0

0

0

1

0

1

0

0

1

0

1

 

PST

0

-1

-1

1

1

0

1

-1

1

-1

0

-1

0

1

-1

0

-1

1

1

0

-1

0

0

1

1

-1

1

-1

-1

1

-1

1

 

Кодталған циклдың суретін салыңыз.

 

4.4.3 Тәжірибелік бөлім.

Декодердің шығуының осциллограммасын алыңыз. Ол үшін 25 суретте көрсетілген зерттеу сұлбасын жинаңыз.

25 сурет - Зерттеу сұлбасы

 

Зерттеу реті:

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 20 кестеде көрсетілген сіздің нұсқаңыз үшін екілік кодты орнатыңыз;

- PST кодын қойыңыз;

- осциллографты экранда бірінші 8 биттік ағым (Y1) көрінетіндей етіп реттеңіз;

- осциллограмманың суретін салыңыз;

- «осциллографты үйлестіру» тұтқасының көмегімен құрылғының сол жақтағы панеліндегі осциллограмманы жылжытыңыз, Y2, Y3 және Y4 ағымдарының осциллограммасын салыңыз.

 

4.4.4 Орындау мысалы.

 

Тапсырма нұсқасы:

Y1

Y2

Y3

Y4

1

1

0

1

1

1

1

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

1

1

0

0

0

0

1

0

1

0

0

1

0

1

 

Берілген реттілікті жұптық таңдалмалы үштік кодына (PST) аударамыз және кестеге жазамыз.

 

Код

Y1

Y2

Y3

Y4

 

1

1

0

1

1

1

1

0

1

0

1

1

0

0

0

0

0

1

1

1

0

0

0

0

1

0

1

0

0

1

0

1

PST

0

-1

-1

1

1

0

1

-1

1

-1

0

-1

0

1

-1

0

-1

1

1

0

-1

0

0

1

1

-1

1

-1

-1

1

-1

1

 

26-шы суреттегідей кодердің шығуындағы сигналдың суретін саламыз.

26 сурет - Сигналдың шығуындағы кодер

 

Өлшеу сұлбасын жинаймыз (25 суретті қараңыз).

Регистрлерге берілген кодтық комбинацияны қоямыз.

Кодерде PST сызықтық кодын таңдаймыз.

Осциллографты  Y1 көрінетіндей етіп реттейміз.

 

Y1

Осциллограмманың суретін саламыз.

Құрылғының сол жақтағы панеліндегі «осциллографты үйлестіру» тұтқасының көмегімен осциллограмманы жылжытамыз және қалған Y2, Y3, Y4 ағымдарының суретін саламыз.

 

 

 

 

               Y2                                      Y3                                    Y4

  

4.5 Есеп беру мазмұны

 

Есеп беру мақсаттан, сұлбалық суреттерден, бақылау нәтижелерінің таблицаларынан, жұмыс бойынша жасалған қорытындылардан тұруы қажет.

 

4.6 Бақылау сұрақтары

 

4.6.1 Тар жолды фильтр жұмысының принципі.

4.6.2 Мультиплексор жұмысының принципі.

4.6.3 Уақыт таңбасының генераторы не үшін қажет екендігін түсіндіру.

4.6.4 Сызықтық кодтаудың негізгі әдістері.

4.6.5 Өздігінен үйлестірілетін кодтарға анықтама беру.

4.6.6 Өткізу жолындағы сигналды кодтаудың қолайлы әдісі.  

4.6.7 Әрбір биттің берілуінің басын, ортасын және соңын анықтауға мүмкіндік беретін қандай әдіс.

4.6.8 Сызықтық PST коды мен манчестерлік кодының артықшылықтары мен кемшіліктерін көрсету.

4.6.9 Манчестерлік кодының кодтау принципін түсіндіру.

4.6.10 Кодер мен декодер жұмысының принципін түсіндіру?

 

5 Зертханалық жұмыс.  Қабылдау кезіндегі сандық сигналдардың қайта қалпына келуі

 

 Жұмыс мақсаты: негізгі ептілікке ие болу, 802.3 стандартымен танысу, сызықтық трактісінің негізгі элементтерінің сипаттамасын алу.

 

5.1 Жұмыс бағдарламасы

 

5.1.1 Соқпалы өршіту контуры мен такттік импульстерді құрастырғыш.

Қосу реті:

- «осциллографты үйлестіру» ойығын осциллографтың сыртқы үйлестіргішінің кіруіне қосыңыз;

- КТ3 (сол жақтағы панель) ойығын КТ1 (ортаңғы панель) ойығына қосыңыз;

- КТ3 (ортаңғы панель) ойығын КТ1 (оң жақтағы панель) ойығына қосыңыз;

- КТ6 (оң жақтағы панель) ойығын А осциллографының кіру арнасына қосыңыз;

- КТ7 (оң жақтағы панель) ойығын Б осциллографының кіру арнасына қосыңыз;

- «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышын 3 қалпына қойыңыз;

- «басылу» ауыстырып-қосқышын 1 қалпына қойыңыз;

- AMI кодын қойыңыз.

   

27 сурет

 

Зерттеу реті:

- «Уақыт/бөлу» ауыстырып-қосқышын 2 мс қалпына қойыңыз;

- «Вольт/бөлу» ауыстырып-қосқышын А каналы үшін 2 В қалпына қойыңыз;

- «Вольт/бөлу» ауыстырып-қосқышын В каналы үшін 5 В қалпына қойыңыз;

 
- осциллографтың кіруінің ауыстырып-қосқыштарын           қалпына қойыңыз;

- осциллографтың сәулелерін экранның ортасында бірдей деңгейде орнатыңыз;

- осциллографтың кіруінің ауыстырып-қосқыштарын  қалпына қойыңыз;

- осциллографты үйлестірудің ауыстырып-қосқышын «Сырт» қалпына қойыңыз;

- «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышын 3 қалпына қойыңыз;

- «басылу» ауыстырып-қосқышын 1 қалпына қойыңыз;

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 21 кестеде көрсетілген екілік кодты орнатыңыз;

   

21 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

 

- осциллограмманың суретін салыңыз;

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 22 кестеде көрсетілген екілік кодты орнатыңыз;

 

22 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

 

1

0

0

0

0

0

0

0

1

0

0

0

0

0

0

0

1

1

1

1

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

 

- осциллограмманың суретін салыңыз.

 

5.1.2 Тактік жиілікті шығару.

Қосу реті:

- «осциллографты үйлестіру» ойығын осциллографтың сыртқы үйлестіргішінің кіруіне қосыңыз;

- КТ3 (сол жақтағы панель) ойығын КТ1 (ортаңғы панель) ойығына қосыңыз;

- КТ3 (ортаңғы панель) ойығын КТ1 (оң жақтағы панель) ойығына қосыңыз;

- КТ2 (оң жақтағы панель) ойығын А осциллографының кіру арнасына қосыңыз;

- КТ4 (оң жақтағы панель) ойығын Б осциллографының кіру арнасына қосыңыз;

- «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышын 3 қалпына қойыңыз;

- «басылу» ауыстырып-қосқышын 1 қалпына қойыңыз;

- AMI кодын қойыңыз.

 

   

 

 

28 сурет

Зерттеу реті:

- «Уақыт/бөлу» ауыстырып-қосқышын 2 мс қалпына қойыңыз;

- «Вольт/бөлу» ауыстырып-қосқышын А каналы үшін 5 В қалпына қойыңыз;

- «Вольт/бөлу» ауыстырып-қосқышын В арнасы үшін 5 В қалпына қойыңыз;

 
- осциллографтың кіруінің ауыстырып-қосқыштарын           қалпына қойыңыз;

- осциллографтың сәулелерін экранның ортасында бірдей деңгейде орнатыңыз;

- осциллографтың кіруінің ауыстырып-қосқыштарын  қалпына   қойыңыз;

- осциллографты үйлестірудің ауыстырып-қосқышын «Сырт» қалпына қойыңыз;

- «өткізу жолы» ауыстырып-қосқышын 3 қалпына қойыңыз;

- «басылу» ауыстырып-қосқышын 1 қалпына қойыңыз;

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 23 кестеде көрсетілген екілік кодты орнатыңыз;

 

23 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

0

0

0

0

0

1

1

0

0

0

1

1

1

0

1

0

0

0

1

1

0

1

1

0

0

0

1

0

1

0

0

0

 

 

- осциллограмманың суретін салыңыз;

- Б арнасының кіруін тар жолды фильтрдің шығуына (КТ5) ауыстырып қосыңыз;

- осциллограмманың суретін салыңыз;

29 сурет

 

- Б арнасының кіруін соқпалы өршіту контурының шығуына (КТ6) ауыстырып қосыңыз;

- «Вольт/бөлу» ауыстырып-қосқышын В каналы үшін 1 В қалпына қойыңыз;

- осциллограмманың суретін салыңыз;

 

30 сурет

 

- Б арнасының кіруін такттік импульстерді құрастырғыштың шығуына (КТ7) ауыстырып қосыңыз;

- «Вольт/бөлу» ауыстырып-қосқышын В арнасы үшін 5 В қалпына қойыңыз;

- осциллограмманың суретін салыңыз;

 

31 сурет

 

- Y1, Y2, Y3 және Y4 регистрлерінде 24 кестеде көрсетілген екілік кодты орнатыңыз және өлшеуді қайталаңыз.

 

24 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

 

0

1

0

1

0

1

1

0

0

0

1

1

1

0

1

0

0

0

1

1

0

1

1

0

0

0

1

0

1

0

0

0

  

А Қосымшасы

 

1 Соқпалы өршіту контуры мен тактілік импульстерді құрастырғыш

 

25 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

 


 

26 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

1

0

0

0

0

0

0

0

1

0

0

0

0

0

0

0

1

1

1

1

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

 

 

 

2 Тактілік жиілікті шығару

 

27 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

0

0

0

0

0

1

1

0

0

0

1

1

1

0

1

0

0

0

1

1

0

1

1

0

0

0

1

0

1

0

0

0

  

 

КТ4                                                        КТ5

                                                    

 

КТ6                                                         КТ7

                                                    

 

28 к е с т е

Y1

Y2

Y3

Y4

 

0

1

0

1

0

1

1

0

0

0

1

1

1

0

1

0

0

0

1

1

0

1

1

0

0

0

1

0

1

0

0

0

 

КТ4                                                         КТ5

                                                    

 

КТ6                                                         КТ7

                                                    

  

 

5.2 Есеп беру мазмұны

Есеп беру мақсаттан, сұлбалық суреттерден, бақылау нәтижелерінің таблицаларынан, сигналдардың осциллограммасынан, жұмыс бойынша жасалған қорытындылардан тұруы қажет.

 

5.3 Бақылау сұрақтары

 

5.3.1 Қайта қалпына келу үрдісін түсіндіру.

5.3.2 Сигналдың байланыс сызығы арқылы таралуы кезіндегі оған әсер ететін факторлардың кешенін беру.

5.3.3 Тактілік жиілікке анықтама беру.      

5.3.4 Регенератор жұмысының принципін түсіндіру.

5.3.5 Өткізу жолына анықтама беру.

 

Әдебиеттер тізімі

 

1.           Гусев В.Г., Гусев Ю.М. Электроника. — М.: Высш. шк. – 1991.

2.           Скаржепа В.А., Луценко А.Н. Электроника и микросхемотехника. Ч.1. — Киев: Высшая школа. – 1989.

3.           Семенов Э.В., Малютин Н.Д., Рыбин А.П., Сопротивление различных способов падающего и отражающего видеоимпульса. – Томск: Изд-во ИОА СО РАН. – 2005.

  
 
Мазмұны

 

1 Зертханалық жұмыс. Сызықты жол элементтерінің параметрлерін өлшеу        

2 Зертханалық жұмыс. Импульсті сигналдарды беру кезіндегі сызықты жолдың параметрлерінің әсерін зерттеу    

3 Зертханалық жұмыс. Екіполярлы кодты реттілікті байланыс сызығы арқылы беру ерекшеліктері    

4 Зертханалық жұмыс. Сызықтық кодтарды үйрену: NRZ және AMI, үш нөлдің орнын басатын биполярлы коды (B3ZS), манчестерлік код (CMI), жұптық таңдалмалы үштік коды (PST)     

       5 Зертханалық жұмыс. Қабылдау кезіндегі сандық сигналдардың қайта қалпына келуі             

А Қосымшасы                                                                                        

Јдебиеттер тізімі