АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС ИНСТИТУТЫ

Инженерлік кибернетика кафедрасы

АВТОМАТИКА ҚҰРЫЛҒЫЛАРЫ МЕН ЭЛЕМЕНТТЕРІ

Курстық жұмысты жасауға арналған әдістемелік нұсқаулар

( 050702-Автоматтандыру және басқару мамандығы бойынша оқитын студенттенттер үшін)

Алматы 2006

ҚҰРАСТЫРУШЫЛАР: Көпесбаева А.А., Ибрашева А.Т. Автоматика құрылғылары мен элементтері. Курстық жұмысты жасауға арналған әдістемелік нұсқаулар ( 050702-Автоматтандыру және басқару мамандығы бойынша оқитын студенттенттер үшін).- Алматы: АЭжБИ, 2006. –20б.

Әдістемелік нұсқауда микропроцессорлық басқару жүйелерін жобалау сұрақтары қарастырылады, осындай жүйелерді жобалау мен программалауға әдістемелік ұсыныстар келтірілген, схемотехникалық шешулер мен тапсырма нұсқалары бар.

Әдістемелік нұсқауды «Автоматика құрылғылары мен элементтері», «Микропроцессорлар және микропроцессорлық жүйелер» пәндерінде қолдануға болады.

Без. 11, кесте 1, библиогр. –6 атау

Пікір беруші: техн. ғыл. канд., доц. Н.М. Айтжанов

Алматы энергетика және байланыс институтының 2006 ж. жоспары бойынша басылды.

Мазмұны

Кіріспе ................................................................................................................... 4

1 Курстық жұмысты орындау реті ..................................................................... 4

2 Курстық жұмыстың тапсырмаларының тізімі................................................ 18

Әдебиеттер тізімі ................................................................................................ 20

Кіріспе

Курстық жұмыстың мақсаты – АРЖ-сін микропроцессорлық элементтер негізінде жобалау. Бұл мақсатқа жету үшін келесіні орындау қажет:

- автоматтандыру жүйесінің құрылымдық сұлбасын құру;

- автоматтандырудың негізгі шешетін есептерін құру;

- орындаушы және мән беруші (задающие) элементтерін таңдау;

- микропроцессорлық басқару элементін таңдау қажет және сол таңдауды дәлелдеу;

- элементтердің жүктемелік (нагрузочные) сипаттамаларын есептеу керек;

- элементтердің электрлік сұлбасын және элементтердің көрсеткіштер кестесін құру;

- басқарудың алгоритмдік сұлбасын құру;

- программасын жазу керек.

1 Курстық жұмысты орындау реті

1.1 Автоматтандыру жүйесінің құрылымдық сұлбасы – басқару есептерін құру және анықтау мақсатында құрылады. Бұл курстық жұмыста автоматтандыру есептерін шешудің міндетті көрсеткіші – ол микропроцессорлық басқару элементін қолдану. Онда құрылымдық сұлбасы (1-сурет) микропроцессорлық басқару элементінен (микробақылауыш) -1, кіріс элементтерінен -2 және орындаушы элементтерден -3 тұруы керек. Кіріс элементтері ретінде датчиктер, басқару кнопкалары, клавиатура қолданылуы мүмкін, ал орындаушы элементтер ретінде соленоидатар катушкасы, реле катушкалары, сиреналар, дыбыстық генераторлар, қуаты аз қозғалтқыштар (двигателдер), жарықдиодтары, лампалар қолданылуы мүмкін. Құрылымдық сұлбада сигналдар бағытын және кері байланыстардың бағытын көрсету қажет.

1- сурет

1.2 Автоматтандыру есептреін құру келесі үлгі бойынша жүреді: келесі … кіріс шамалары кезінде … алгоритмге сәйкес (жүйенің жұмыс істеу алгоритмі сөзбен жазылады) келесі шығыс шамаларын орнату (немесе жою -сбросить) қажет…

1.3 Есептерді құруға сәйкес жүйенің мән беруші және орындаушы элементтері [6] каталогтан таңдалады. Мұнда таңдалатын құрылғылардың электрлік сипаттамаларын ескеру қажет (қоректендіру кернеуі, кедергісі және шығыстағы тізбектер тоғы).

1.4 Микропроцессорлық элементті таңдау және таңдауды дәлелдеу жоғарыдағы пункттер негізінде жүруі керек. Кіріс және шығыс сигналдарының санын санау, әрбір сигналдың түрін (аналогты, сандық және кедергілік термометрден), қоректендіру кернеуін, әрбір қосылатын элементтердің жүктемелік тоғын анықтау қажет. Мұнда таңдалатын микропроцессорлық элементтің басқалардан артықшылығы неде екенін, электрлік сипаттамасын, экономикалық көрсеткіштерін, программалық мүмкіншіліктері және программалау ерекшеліктерін, сенімділік көрсеткіштерін көрсету керек.

1.5 Жүргізілген таңдауды ескере отырып, микробақылауыштың жүктемелік сипаттамасын есептеу керек.

Бақылауышқа қосылатын әрбір құрылғы оның порттарында жүктеме (нагрузка) болып табылады. Шығыстағы тоқ Iп әрбір порт бойынша бақылауыштың паспорттық мәліметтерінде болады. Қосылатын құрылғының ішкі кедергісі де көрсетіледі, оны Rн деп белгілейік. Бақылауыштың қоректік кернеуі Vdd мен қосылатын құрылғының кернеуі тең немесе жуықтап бірдей болуы керек. Онда бақылауыштың шығысы бойынша жүктемелік тоқты Ом заңы бойынша есептейміз

Бұл кезде есептелген мән рұқсат етілген мәннен аспауы керек:

Мұнда і- шығыс немесе кіріс каналының нөмірі.

1.6 Электрлік сұлба және элементтер көрсеткіштерінің кестесін құру курстық жұмыстың негізгі бөлігі болып табылады. Алдымызда электрлік сұлбаны қалай құруға ұсыныстар келтірілген.

Ең негізгісі микробақылауышты тактілеу болып табылады. РІС микробақылауыштарын тактілеудің үш сұлбасы бар (2-сурет). Кварцтық немесе керамикалық резонаторы бар версия үшін 2,а-суретінде көрсетілген сұлбаны қолданады. С1 және С2 резисторларының мәні резистор типіне (кварцтық немесе керамикалық) және жиілігіне (1-кесте) сәйкес таңдалады. ХТ версиясы үшін R1 резисторы керек емес, бірақ кей кезде НS версиясысының микробақылауыштары үшін керек. Кварцтық резонатордың көрсеткіштерінің мәні ғана R1 резисторының қажеттілігін және оның мәні қандай болу керек екенін анықтауға мүмкіндік береді.

2,б-суретіндегі сұлба RС генераторын іс жүзінде көрсетеді. Бұл жағдайда бақылауыштың ішкі генерациясы үшін OSC1 «аяғы» (выводы, ножки) қолданылады. OSC2 «аяғы» микробақылауыштың ішкі жұмысшы жиілігінің (командалық циклдар жиілігі) шығысы болып табылады. Бұл жиілік генератор жиілігінен төрт есе кіші.

Кварцтік генератордың тұрақтылығы (стабильность) RС генераторына қарағанда жоғары. Оған сыртқы факторлар және микросұлбаның ішкі сипаттамалары үлкен әсерін тигізбес үшін Microchip фирмасы кедергісі 5 тен 200КОм дейін резистор және сыйымдылығы 20пФ конденсатор қолдануды ұсынады.

2,в-суреті РІС^*-ті сыртқы генератормен тактілеу әдісін көрсетеді. Сыртқы генератор шығаратын кернеу деңгейлері микробақылауыштың қоректік кернеуіне сәйкес болуы керек.

1- кесте

Резонатор типі	Жиілігі, кГц	С1, пФ	С2,пФ
LP –төменгі жиілікті кварцтық резонатор	32	15	15
	100	15	15
	200	0-15	0-15
XT – стандартты кварцтық резонатор максималды жиілігі 4 МГц	100	15-30	200-300
	200	15-30	100-200
	455	15-30	15-100
	1000	15-30	15-30
	2000	15	15
	4000	15	15
HS- жоғарғы жиілікті кварцтық резонатор	4000	15	15
	8000	15	15
	20000	15	15

Мұнымен қатар бақылауышты қайта жіберуді (сброс) ескеру керек. Барлық микробақылауыштарда қайта жіберу шығысы бар, көбінесе оны – MCLR деп атайды. Егер қоректік кернеудің өсу жылдамдығы жоғары болса (0,05B/мs-тен жоғары) РІС^* – бақылауыштарында ішкі қайта жіберу сұлбасы жұмыс істейді. Егер қоректік кернеу баяу өссе, онда қолмен қайта жіберу керек (3-сурет). R1 резисторына көңіл аударыңыз, оның мәні 100 Омнан 1кОм аралығында өзгеруі мүмкін. R1 микробақылауыштың MCLR кірісін С конденсаторындағы оң(+) кернеуден қорғайды. Ол кернеу тоқ көзін өшіргенде пайда болуы мүмкін.

Енді бақылауышқа әртүрлі құрылғыларды қосуды қарастырайық. Жарық диодтарын қосу сұлбаларын қарастырудан бастаймыз. Егер микробақылауыш шығыстары үлкен тоқ күшіне арналған болса, онда жарық диодтарын микробақылауыштың «аяғына» шектеуші резисторлар арқылы қосуға болады (4-сурет). Мысалы, бақылауыштың параллель порттарының әрбір шығысындығы рұқсат етілген тоқ күші 20мА құрайды, бұл бір жарық диодын жағуға жеткілікті. Бірақ порттың суммарлық тоғы 50мА ден аспауы керек. Осыдан аспау үшін 10мА-лік жарық диодын қолданамыз.

4- сурет

Егер индикация жақсы көрініп тұру керек болса жарықтығы жоғары жарық диодын немесе 5-суретте көрсетілген сұлбаны қолдану керек. Мұнда микробақылауыш шығысына транзистор негізінде жасалған күшейткіш қосылған қосылған. Шектеуші резистор тоқ күшіне байланысты таңдалынады. Транзистор базасының тізбегіндегі кедергі мәнін және күшейткіш коэффициентін ескере отырып, жарық диоды арқылы 100мА және одан да жоғары тоқ алуға болады, бұл бізге жеткілікті.

Сандық жарық диодық индикаторы (цифровой светодиодный индикатор) – бұл бір корпусқа біріктірілген жарық диодтарынан тұрады. Сондықтан сандық жарық диодық индикаторын және жай жарық диодын басқару принципі бірдей. Индикатор санына байланысты басқару сұлбасының әртүрлі нұсқалары қолданылуы мүмкін.

Егер сізге санның бірнеше разрядын индикацияға шығару керек болса, онда динамикалық басқаруды қолдану керек болады. Бұл басқару шығарылатын разрядтарды бір-бірімен тез қосуға негізделген, яғни уақыт бойынша тығыздалған (временное уплотнение). Динамикалық басқару микробақылауыш порттарын үнемдейді. Мұндай сұлбаның жалпы жұмыс істеу принципі 6-суретте келтірілген.

Индикаторлардың сегменттері параллель порттардың сегіз байланыс каналымен басқарылады (тікелей немесе сәйкес күшейткіштер арқылы). Ал біріктірілген катодтар (ортақ катодтар) кезекпен басқа портқа өзінің транзисторы арқылы қосылады. Егер сұлбада «n-p-n» транзисторы «p-n-p» транзисторына ауыстырылса және олардың эмиттерлері қоректік көздің плюс потенциалымен қосылса (нөлдік потенциалмен емес), жалпы аноды бар сұлбалар да қолданыла береді. Динамикалық индикацияның уақыттық диаграммасы 7-суреттің блок-сұлбасында келтірілген. «В» порты бұл жағдайда сегменттерді басқарады, ал сандарды басқару «А» порты арқылы жүргізіледі. А портының сәйкес разрядтарының ауысуының арқасында сандар индикациясы кезекпен жүреді. Индикатор дұрыс жұмыс істеу үшін микробақылауыш сандардың ауысу жиілігін 40 Гц-тан төмен қылмауы керек, яғни цикл уақыты 25мс-тан төмен болмауы керек.

Басқаша бұл есепті шешу үшін «арнайы» индикация бақылауышын қолдануға болады (8-сурет). Индикация бақылауышы екілік-ондық кодтарды жетісегменттік кодқа аударады және де қосу-айыру (переключение) динамикалық индикациясына қажет циклограмманы іске асырады. Индикацияны басқару микробақылауышы әрбір сегментке енудің матрицалық әдісін ұсынады. Бұл қажет байланыс каналдарының жалпы санын азайтады және микросұлба «аяқтарының» санын да азайтады. Микробақылауышты программалау да жеңілдетіледі: программа міндеті сандарды шығару ғана болады. Егер есепке төрттен аса индикатор керек болса, онда бірнеше микросұлбаларды қолдануға болады.

9-суреттегі сұлбада Hitachi фирмасының сұйық-кристалдық индикаторы қолданылған, осы типтегі басқа да индикаторларды қолдануға болады, себебі әртүрлі маркалардың интерфейстерінің сигналдары жуықпен тең. Индикаторға мәліметтер PIC–16С54 бақылауышының В (DB0-DB7) портының сегіз байланыс каналымен беріледі, ал үш басқару каналының сигналдары А порты арқылы түзіледі:

- Е байланыс каналы (Enable) – бұл байланыс каналындағы сигналдың деңгейінің жоғарылығы алмасу операциясына рұқсат береді, ал индикатор командалар немесе мәліметтер ала алады. Нөлдік деңгей индикаторға енуге тыйым салады;

- R/W каналы (Real/Write) индикатормен қатынасу кезіндегі операция типін көрсетеді (мәліметтерді оқу немесе жазу). Индикаторда ішкі «күй регистрі» бар, ақпарат содан оқылады;

- RS каналы (Register Select) берілетін ақпарат типін анықтайды: командалар (RS=0) немесе мәліметтер (RS =1).

Мәліметтерді беру режимінде индикатор микробақылауыштан алынған ASCII кодының таңбаларын қабылдайды және көрсетеді. Курсордың орны автоматы түрде өзгереді.

Индикатор бірнеше командалар тобын орындай алады: белгілі бір символдарды өшіру, барлық ақпаратты түгел өшіру, курсор орнын көрсету және т.б. Бұл командалар индикаторды басқаруды тездетеді. Индикаторлардың кейбір моделдерінде – көрсетілетін таңбалар конфигурацияларын сақтайтын жады бар (таңба генераторы). Оның көмегімен таңбалар түрін өзгерте аласыздар. Мұндай индикатормен жұмыс істеу өте жеңіл. Мысалға, ақпаратты индикаторға жазу келесі ретпен жүреді:

- R/W каналының сигналын нөлге қою;

- берілетін ақпарат типін (мәліметтер немесе команда) анықтайтын RS каналының күйін көрсету;

- DB0-DB7 шинасы бойынша мәліметтердің немесе командалардың кодын орнату;

- индикаторға ақпаратты қабылдауға рұқсат етіп, Е каналына логикалық бірді орнату;

- алмасу операциясын бітіріп, Е линиясының сигналын нөлге теңестіру.

Индикатор бағдарламасының мысалы және тағы бір сұйық-кристалдық индикаторды қосу сұлбасы №8 зертханалық жұмыста келтірілген, ал ind1.asm мәтіндік бағдарламасы ретінде УМК-7 зертханалық комплексінің MPLAB бумасында келтірілген.

Микробақылауыш жоғарғы кернеуде тұрған немесе электрлік желілермен байланыста тұрған құрылғылардан ақпарат алған кезде кірістегі кернеуді гальваникалық бөлуді жасау керек, мысалы оптрон көмегімен. Бұл принцип 10-суретте көрсетілген. Сұлбаның сыртынан кернеу берілген кезде оптронның жарық диоды арқылы тоқ жүреді де, микробақылауыштың кірісін төменгі логикалық деңгейге ауыстырып, оптронның фототиристоры ашылады. Сұлба қалыпты жұмыс істеуі үшін, жарық диоды арқылы жүретін ток рұқсат етілген шектен аспауы керек, бірақ фототранзисторды қанығу режиміне ауыстыруға жеткілікті болуы керек. Бұл режим – микробақылауыштың кірісінде төменгі логикалық деңгейді алудың кепілі.

Соңғы талаптарды сәйкес оптронды немесе күшейткішті таңдау арқылы орындауға болады.

Енді клавиатураны қосу сұлбасын талдайық. Егер клавиатура бірнеше клавишалардан тұрса, онда оларды микробақылауышқа бөлек-бөлек кнопкалар ретірде қосуға болады, яғни әрбіреуінің өз порттары болады (УМК-7 №7 зертханалық жұмыс). Егер клавиатура үлкен болса, онда оларды қосудың босқа жолын іздеу керек, өйткені микробақылауыштың порттары көп емес. Бұл үшін келесі шешім мүмкін – микробақылауышты матрицалық клавиатураларда қолдану. 11-інші суретте микробақылауышқа он алты клавишасы бар матрицалық клавиатураны қосу нұсқасы келтірілген, клавиша санын көбейтуге болады.

Клавишалар матрица бағанасы мен жолының қиылысында орналасқан. Клавишаны басқанда сәйкес жол мен бағананың қиылысуы жүреді. Программа жол мен бағананың нөміріне сәйкес қай клавиша басылғанын анықтайды. Программа келесідей жұмыс істейді: бағаналар линиясы микробақылауыштың RB0-RB3 шығыс порттарымен жалғасқан, ал жолдар линиясы керісінше кіріс RB4-RB7 порттарына қосылған. Программа клавиатураны жол бойынша оқиды, кірістік порттардың біреуінде логикалық бірліктің пайда болу сәтін анықтап отырады. Оқу процесінде кеу айнымалысы үзіліссіз бірлікке өсіріліп отырады. Логикалық бірлік табылған кезде кеу мәні басылған клавишаның нөмірін көрсетеді.

Бағаналарды оқу төрт разрядты позициялық кодта бірліктің позициясын өзгерту арқылы жүреді, яғни бағана линиясында 0001, 0010, 0100 және 1000 кодтарын рет-ретімен береді. Әрбір код сайын жолды оқу жүргізіледі. Егер қандай да бір клавиша басылса жолдардың біреуінде бірлік пайда болады. Бұл мезетте оқу тоқтатылады да, кеу айнымалысының мәні клавишаны береді. Оқуға дейін кеу айнымалысының мәні 0-ге тең. Егер бір де бір клавиша басылмаса программа кеу айнымалысының мәні ретінде 16(10һ) санын қайтарады. Бағдарлама клавиша нөмірін А портына қосылған төрт жарық диодының көмегімен екілік кодта көрсетеді.

Матрицалық клавиатура программасы:

include <p16F877.inc>

;Бағдарлама айнымалыларын сипаттау

KEYPAD EQU RB ;

ROW1 EQU RB4 ;

ROW2 EQU RB5 ;

ROW3 EQU RB6 ;

ROW4 EQU RB7 ;

;Айнымалы шамаларды анықтау

COLS EQU H’20’

KEY EQU H’21’

INDEX EQU H’22’

ORG 00h

Nop

NOP

ORG 05h

START

CLRF STATUS

BSF SATUS,RP0

MOVLW B’11110000’

MOVWF TRISB

CLRF TRISA

KEYS

CALL SCANKEYS

MOVLW H’10’

SUBWF KEY,0

BTFC STATUS,Z

GOTO DELAY

MOVF KEY,0

MOVWF PORTA

DELAY

NOP

DECFSZ INDEX,1

GOTO DELAY

GOTO KEYS

; клавиатураны оқудың ішкі программасы

SCANKEYS

CLRF KEY

CLRF KEYPAD

MOVLW D’4’

MOVWF COLS

BSF STATUS,C

SCAN

RLF KEYPAD

BCF STATUS,C

BTFSC PORTB, ROW1

GOTO PRESS

INCF KEY

BTFSC PORTB, ROW2

GOTO PRESS

INCF KEY

BTFSC PORTB, ROW3

GOTO PRESS

INCF KEY

BTFSC PORTB, ROW4

GOTO PRESS

INCF KEY

DECFSZ COLS,1

GOTO SCAN

PRESS RETLW

END;

1.7 Басқарудың алгоритмдік сұлбасын 2.2 пунктінде орындалған алгоритмнің сөздік сипаттамасына сәйкес құру керек. Бірінші, есепті шешудің жалпы блок сұлбасын құрып, сонан кейін есепті шешуді 7-суретте көрсетілген алгоритмдер сияқты кіші бөліктерге бөлу керек. Бөліктеуді таңдалған бақылауыш пен оның программалық мүмкіншіліктерін ескере отырып құру керек. Мұнда бақылауыштың программалық құрамында қандай операторлар бар, микробақылауыштың порттарын шығыс-кіріске қондыру амалы, микробақылауыштың жұмыс істеу режимдері қандай екендігі маңызды. Қайта жіберу (сброс), үзу, аз энергия қабылдау режимдері және т.б. алдын-ала қарастырылып қойған.

2.7 Тапсырманың алдыңғы пунктіндегі нәтижеге тура сәйкес етіп программа жазу керек. Программамен қамтамасыз ету программа листингтері түрінде көрсетіледі. Программа мысалдары УМК-7 комплексінің зертханалық жұмысына арналған әдістемелік нұсқауда келтірілген.

2 Курстық жұмыстың тапсырмаларының тізімі

1-нұсқа. Кіретін есікте блокиратор, жарық датчигі және таймер орнатылған. Келесі алгоритмдерді орындаңыз:

- оператор сигналы бойынша есік блокиратор көмегімен жабылсын және ашылсын;

- таймер өшірулі болса және оператордан «жабу» сигналы келмесе нақты бір уақытқа таймер қайтадан қосылады;

- таймер қосылып тұрса келіп-кетушілерді санау жүрсін;

- орнатылған уақыт кезінде кірушілер саны 10-нан асса таймер өшіп, есік жабылсын.

2-нұсқа. Температура датчигі бөлме ішінде тұр. Кондиционерде тұрақты бір температура орнатылады. Келесі алгоритмдерді орындау қажет:

- егер бөлме температурасы берілгеннен температурадан С төмен болса, онда кондиционерді өшіру керек;

- егер бөлме температурасы берілген температурадан үлкен немесе соған тең болса кондиционер қосылсын;

- кондиционердің қосылып тұруы 30 минуттан аспауы керек;

- өшірілгеннен кейін кондиционерді қайтадан 10 минуттан кейін ғана қосу керек.

3-нұсқа. Үш тармағы бар жолдағы поезд светофорын бақаруды орындау керек. Датчиктер светофорға дейін 100м-де әрбір жолда орналасқан. Келесі алгоритмдерді орындаңыз:

- егер басқа екі жолдың датчиктерінен сигнал болмаса жасыл жансын;

- басқа жолдағы датчиктердің біреуінен сигнал болса қызыл жағу керек;

- оператор панелінен қайта жіберу (сброс) болса ғана қызылдан жасылға ауысуға рұқсат берілсін.

4-нұсқа. Автомобиль есігіне блокиратор орнатылған. Келесідей кірістері бар бақылауыш орнату керек: қозғалтқышты қосу рельсінің кнопкасы, жүргізуші пультінің кнопкасы. Келесі алгоритмдерді іске қосыңыз:

- қозғалтқыш қосылғанда автоматты түрде есік жабылуы керек;

- оператор пультінен жабу керек;

- қозғалтқыш өшкен соң, 20с кейін есік автоматты түрде ашылсын.

5-нұсқа. Сұйықтық құйатын резервуарда температура және деңгей датчиктері орнатылған. Бақылауыш көмегімен келесі алгоритмдерді орындау керек:

- сұйықтық деңгейі асып кеткен кезде қайта ағызу бұрандасы (задвижка для слива) ашылып, сұйықтық төгілу керек;

- керек деңгейден сұйықтық деңгейі төмендеп кетсе, толтыру бұрандасы (задвижка для заполнения) ашылуы керек;

- сұйықтық температурасы берілген температурадан суып кетсе, толтыру және қайта ағызу бұрандалары бірдей ашылсын.

6-нұсқа. Үш лампа арқылы жарық беруді реттеу алгоритмін құру керек:

- кіре берістегі датчиктен сигнал түскен сон, 5 секундтан кейін бірінші лампаны қосу керек;

- бөлме ортасынан сигнал түскеннен кейін екінші лампаны қосу керек, және де «өшіру» сигналы түспейінше екі лампа да қосылып тұра беруі керек;

- егер бірінші датчиктен қосымша үш сигнал түссе бірінші лампа 1сағат қосылып тұрсын;

- егер екінші датчиктен қосымша үш сигнал түссе екінші лампа 1 сағат шамасында қосылып тұрсын.

7-нұсқа. Жеті сегментті индикаторды бақылауышқа қосу керек. Клавиатурадан сандар тергенде оның шығысында 0-9 сандардың шығу алгоритмін орындау қажет.

8-нұсқа. Дистанциондық пульт – қуаттылығы 50Вт манипулятор қозғалысын басқарады. Пульттің төрт кнопкасы бар: «алға», «артқа», «оңға», «солға». Осы басқару алгоритмін құру керек:

- егер қозғалыс «алға» жүрсе, онда «артқа» қозғалу тоқтатылсын және керісінше;

- егер қозғалыс «солға» жүрсе, онда «оңға» қозғалу тоқтатылсын және керісінше;

- қозғалыс датчигі арқылы дөңгелек үйкелісіз айналып кеткенін анықтасақ, барлық кнопкалар жұмысы тоқтатылсын.

9-нұсқа. Дәнекерлеу (сварка) аппаратының электроды квадрат бойынша қозғалады. Қозғалыстың келесі шарттар бойынша алгоритмін құрыңыз:

- электрод температурасы С-тан аспасын;

- оператор сигналы датчик сигналымен тең келсін;

- электродты қысу орнатылсын.

10-нұсқа. Гараж есігін басқаратын бақылауыш алгоритмін құрыңыз:

- автомобильдер кіргенде олардың санын санау жүрсін;

- шыққан сайын жалпы саны азайып отырсын;

- егер автомобильдер саны елуден асса кіруге тыйым салынып, гараж есігі жабылсын.

Әдебиеттер тізімі

1. Копесбаева А.А. Элементы и устройства автоматики. - Методические указания к выполнению лабораторных работ (для студентов, обучающихся по спец-м 360140 – АИСУ, Алматы: АИЭС, 2003. – 30 с.

2. Калабеков Б.А. Цифровые устройства и микропроцессорные системы. - М.: Горячая линия – Телеком, 2000. – 336 с.

3. Яценков В.С. – Микроконтроллеры Microchip. Практическое руководство. – М.: Горячая линия – Телеком, 2002. – 296 с. ил. Микроконтроллеры. Выпуск 2,3:

4. Однокристальные микроконтроллеры PIC12С5х, PIC12С5х, PIC16х8х, PIC14000, М16С/61/62/ пер. с англ. Б.Я.Прокопенко; Под ред. Б.Я.Прокопенко. – М.: ДОДЭКА, 2000. – 336с.

5. Тавернье. Практические примеры использования контроллеров PIC*. – Перевод с французского/ Москва, 2003.

6. Промышленные приборы и средства автоматизации. Справочник/В.Я.Боронов, Т.Х.Безновская, В.А.БЕК и др.; Под общ.ред. В.В.Черенкова. – Л.: Машиностроение. 1987 – 847 с.

жиынтық жоспар 2006 ж., реті 16

Көпесбаева Ақшолпан Әуелбековна

Ибрашева Әсем Тұрсынғалиевна

АВТОМАТИКА ҚҰРЫЛҒЫЛАРЫ МЕН ЭЛЕМЕНТТЕРІ

Курстық жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар

(050702 – Автоматтандыру және басқару мамандығы бойынша оқитын студенттер үшін)

Редакторы Ж.А. Байбураева

Басуға қол қойылды __. __. __. Қалпы 60х84 1/ 16

Басылымы 70 дана №1 типографиялық қағаз

Көлемі 1,3 оқу-баспа табағы Тапсырыс ___бағасы 53тг

Алматы энергетика және байланыс институтының

көшірмелі-көбейткіш бюросы

050013 Алматы, Байтұрсынов, 126