Коммерциялық емес акционерлік қоғам

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Өндірістік жылуэнергетика кафедрасы

 

                   

 

Жылу энергетикалық жүйелердегі су - химиялық режімдері және суды бақылау

   5В071700- Жылу энергетика мамандықтарының барлық оқу түрлерінің студенттері үшін ЕСЖ орындауға арналған әдістемелік нұсқа

 

 

 

 

 

Алматы 2011

ҚҰРАСТЫРУШЫЛАР:Л.Р.Жүнісова, Жылу энергетикалық жүйелердегі сулы-химиялық режімдері және суды бақылау. 5В071700-Жылу энергетика мамандықтарының барлық оқыту түрлерінің студенттері үшін  ЕСЖны орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар. - Алматы: АЭжБУ, 2011. 34б.

 

Бұл әдістемелік нұсқау курстық жұмысты жасайтын негізден, ЕСЖнының мақсатынан, ЕСЖның тапсырмаларынан, мазмұнынан және негізгі барлық бөлімдерде көрсетілген жұмыс көлемдері мен оларды орындаудың шарттарынан, сонымен қатар әдебиеттер тізімі мен техникалық-нормадағы құжаттарды таңдау және сулы-химиялық режімі мен су тазарту сұлбаларының есептерінен тұрады.

Бұл әдістемелік нұсқау 5В071700 – Жылу энергетика мамандығы бойынша оқитын барлық оқыту түрлерінің студенттеріне арналған.

Кесте – 7, библиогр. – 7, атау – 0.

 

Пікір беруші: спец-технолог «Asia Water Service», Р.Ю.Супиев 

 

Алматы энергетика жєне байланыс институтының ҚЕАҚ 2010 жоспары бойынша басылды.

 

  

© «Алматы энергетика және байланыс университеті» ҚЕАҚ, 2011 ж.

 

Мазмұны 

ЕСЖ - 1

   Кіріспе                                                                                                                  4

1 ЕСЖ мақсаты мен тапсырмалары                                                                     4

2 ЕСЖ мазмұны және көлемі                                                                                4

3 ЕСЖ орындаудың тапсырмалары                                                                     5

4 ЕСЖ орындаудың жалпы әдістемелік нұсқаулары                                         8

4.1 Жылу жүктемесін есептеу                                                                         8

4.2 Жылытуға кеткен жылу шығыны                                                             9

4.3 Өндіріс орындарындағы желдетуге кеткен жылу шығыны                   9      

4.4 Материалды қыздыруға кеткен жылу шығыны және өндіріс

орындарындағы жылубөлуді есептеу                                                           10

4.5 Ыстық сумен қамтамасыз етудегі жылу шығыны                                 11

5 ЖЭО негізгі жабдықтарын таңдау                                                                  11

5.1 Турбиналарды таңдау                                                                               11

5.2 Энергетикалық қазандарды таңдау                                                         12

5.3 Асқын суқыздырғыш қазандарын таңдау                                               12

5.4 Тораптық сорғыларды таңдау                                                                  13

6 Су дайындайтын қондырғыларды есептеу және таңдау                               13

6.1 Су дайындайтын қондырғылардың өнімділігін анықтау                      14

6.2 Бу генераторларына арналған судайындау қондырғыларының ион

алмасу сұлбасы                                                                                                15    

6.3 Су дайындау қондырғыларының жұмыс оптимизациясы. ЭЕМ

көмегімен иониттік сүзгілердің жұмыс көрсеткіштерін талдау                 17

 7 Судайындау қондырғыларының аппаратурасын жайластырудың

     принциптері                                                                                                     18

 

ЕСЖ - 2

 1 ЕСЖ мазмұны және көлемі                                                                             19       

 2ЕСЖ орындаудың тапсырмалары                                                                   19      

 3 Жылу тораптары мен жылу электрстанцияларының химиялық-сулар

    режімі және су өңдеудің түзеткіші, судайындау. Химиялық бақылау       20  

 4 Су мен будың сапалық нормасы                                                                     22

 5 Жылумен қамтамасыз ету немесе айналымды сумен қамтамасыз

    ету жүйелері, негізгі циклдің химиялық -сулар режімінің реализациясы

    және таңдалуы                                                                                                  31       

 6 Сулы режімнің рационалды химиялық бақылауын ұйымдастыру             31

 Әдебиеттер тізімі                                                                                                33

  

                                              Кіріспе

 

Электр энергиясының өсу қарқыны жаңа қуаттарының енгізілуімен ғана емес,  құрылғының сенімділігі мен су-бу трактісінің тоқтаусыз жұмыс істеуі және  жылутасымалдағыштың негізгісі болса, онда 5В071700 – Жылуэнергетика мамандығы бойынша оқитын студенттер үшін жылу электрстансалардағы су дайындау технологиясын және сулы-химиялық режімдерін терең оқыту көзделген.

«Жылу энергетикалық жүйелерде сулы-химиялық режімдері және суды бақылау» курсының мақсаты көмекші құралдармен сулы-химиялық режімдерінің негізгілерін оқыту және алдыңғы курстарда оқытылған су дайындау қондырғыларының жобасын жан-жақты білімдерін бекіту болып табылады. ЕСЖны орындау кезінде студенттерге техникалық эксплуатация ережелерін су дайындау құрылғыларының және сулы-химиялық режімдерін үйрену, электр станса және жылу жүйелерінің торабының бүлінуі және су жылыту жылу энергиясының және торап құрылғылардың ішкі бетіндегі таттануы, сонымен қатар жылу бергендегі тот басуы, электрстаса мен жылу тораптарының құбырында шламның болуы, экономикалық тиімсіздігі жайында үйрену ұсынылады. Сонымен қатар студенттерге сулы-химиялық режімдері үшін химиялық бақылауды ұйымдастырудың жан-жақтылығы ұсынылған.

5В071700 – Жылу энергетика мамандығының студенттері үшін базалық пән болып табылғандықтан, олар су дайындаудың және сулы-химиялық режімдерінен хабардар болып: технологиялық тазартуды, сәйкес жабдықтарды таңдай білуі, сулы-химиялық режімдерін оңтайландыру және есептеу, сулы-химиялық режіміне сәйкес тіркеуіштер мөлшерлемесінің сұлбасын жасау және таңдалынған режім арқылы химиялық бақылаудың сұлбасын жасауды білулері тиіс.

 

ЕСЖ-1

 

1 ЕСЖның мақсаты мен міндеті

 

Бұл есептік-сызба жұмыстың мақсаты мамандықтағы оқу жоспарымен және берілген курс бойынша талапқа сай мамандықтың сапалық дәрежесін анықтаудың сипаттамасын ғылыми-техникалық біліктілігін өз бетімен орындауға үйрету.

Осыдан алған білімдерінде студенттердің жауапкершілігін есептік-сызба жұмысын орындау кезінде жауапкершілігін арттырып, студенттерді диплом жобасын орындауға дайындайды.

 

2 ЕСЖ жұмыстың көлемі және мазмұны

 

ЕСЖ түсініктеме жазбадан және бір парақ графикалық  материалдан құралуы тиіс.

Түсініктеме жазба жұмыстың берілгенінен, ЖЭО өндірісіндегі жылу жүктемелерінің есебінен, ЖЭО сұлбасының принципімен  көмекші және негізгі жабдықтарды таңдау, су дайындау сұлбасының оңтайлығын таңдау, қоспалы және сіңген суды дайындау үшін принципті сұлбаның есебі және таңдау, жылумен жабдықтау немесе қайталама сумен жабдықтау жүйелері  жазылуы керек.

А-1 форматындағы ЕСЖның графикалық бөлігінде жылу сұлбасы, су дайындау құрылғысының технологиялық сұлбасының шарттары орындалады.

Түсініктеме жазбаға ЕСТД сәйкес қолмен жазылуы және төмендегі құрылымдық элементтері кіруі керек:

- титулдық бет;

- тапсырмалары;

- мазмұны;

- негізгі бөлімі (есептелуі, жазылуы);

- қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімі.

 

3 ЕСЖны орындау тапсырмалары 

 

ЕСЖда ЖЭО өндірісінің жылу жүктемесінің есептелуі, негізгі және қосымша құрылғылардың таңдалуы, ЖЭО жылу сұлбасын құрастыру циклдағы шығынын толтыру үшін су дайындау құрылғыларының сұлбасын, таңдау, құрастыру және есептеу жағымен ионалмастыру материалдың су дайындау құрылысының жұмысын есептеу шартттарын орындау.

Таңдап алынған су дайындау қондырғыларының режімдерінің стандартты тиімділігі және стандартты сенімділігін қамтамасыз ететін, яғни жұмыс параметрлерінің есебінде жүргізілетін су дайындау жабдықтары таңдалса және негізгі жабдықтардың түрлері, сонымен қатар су дайындау қондырғыларының қалдықтары санитарлық талапқа сай және кірген судың сапасына қарай өңделген судың сапасын анықтаудың талаптары қарастырылуы керек. Тапсырмалар келесі құрамда құрылуы тиіс:

а) сумен жабдықтау көзі;

ә) өндіріс ауданында 1 адам басына келетін тұрғын үй ауданының мөлшері;

б) аса қызған бу қысымы, Р, МПа;

в) аса қызған бу температурасы t, 0С.

Студент сумен жабдықтаудың көзін 1 – кесте бойынша таңдап алады (ЕСЖның тапсырмаларының нұсқасы студент фамилиясының бірінші әрпі бойынша таңдалынып алынады.)

  

          1кесте  – Сумен жабдықтау көзі

Нұсқа

Фамилияның 1-ші әрпі

Сумен жабдықтау көзі

1

А, Х

Орал ө.

2

Б

Волга ө.

3

В, Ц

Ертіс ө.

4

Г, Ч

Лена ө.

5

Д, Ш

Амудария ө.

6

Е, Щ

Днепр ө.

7

Ж, Э

Амур ө.

8

З, Ю

Балқаш к.

9

И, Я

Волхов ө.

10

К

Ока ө.

11

Л

Обь ө.

12

М

Ангара ө.

13

Н

Каспий т.

14

О

Десна ө.

15

П

Дон ө.

16

Р

Кама ө.

17

С

Москва ө.

18

Т

Тобол ө.

19

У

Енисей ө.

20

Ф

Томь ө.

 

Өндіріс ауданындағы 1 адам басына шаққандағы тұрғын үй ауданының мөлшері 2 кесте бойынша таңдап алынады (ЕСЖның тапсырмаларының нұсқасы студент фамилиясының бірінші әрпі бойынша  таңдалынып алынады).

 

          2 кесте - Өндіріс ауданының 1 адам басына шаққандағы  тұрғын үй ауданының мөлшері

Нұсқа

Фамилияның 1-ші әрпі

Е, м2/адам

1

2

3

1

А, Х

7,5

2

Б

8,0

3

В, Ц

8,5

4

Г, Ч

9,0

5

Д, Ш

9,5

6

Е, Щ

10,0

1

2

3

7

Ж, Э

10,5

8

З, Ю

11,0

9

И, Я

11,5

10

К

12,0

11

Л

7,5

12

М

8,0

13

Н

8,5

14

О

9,0

15

П

9,5

16

Р

10,0

17

С

10,5

18

Т

11,0

19

У

11,5

20

Ф

12,0

 

Қалалардың климаттық жағдайы 3 кесте бойынша алынады (сынақ кітапшасының соңғы саны).

 

         3 кесте -  Қалалардың климаттық жағдайы

Нұсқа

Қалалар

, сут

Жылыту кезеңі

Ауа қысымы, tН, 0С

Жобалау үшін есептеу

 

tНО, 0С

tНВ, 0С

t, 0С

t, 0С

0

Алматы

166

-25

-10

-2,1

-7,4

1

Ақтөбе

203

-31

-21

-7,3

-15,6

2

Томск

234

-40

-25

-8,8

-19,2

3

Барнаул

219

-39

-23

-8,3

-17,7

4

Иркутск

241

-39

-25

-8,9

-20,9

5

Караганда

212

-32

-20

-7,5

-15,1

6

Костанай

213

-35

-22

-8,7

-17,7

7

Мәскеу

205

-25

-14

-3,2

-9,4

8

Орал

199

-30

-18

-6,5

-14,2

9

Өскемен

202

-39

-21

-8,0

-16,2

 

Өндірістік ауданының сипаттамасы 4 кесте бойынша алынған (сынақ кітапшасының соңғы саны бойынша өз нұсқасы таңдалады).

 

       4  кесте -  Өнеркәсіптік ауданның мінездемесі

Нұсқа

М, мың адам

П, адам/жыл

Р, кВт

G­m, кг/с

Dn, т/сағ.

Dok, %

Vn∙10-6, м

M, 1/сағ.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

400

6110

31,5

92

340

61

3,0

4,5

1

120

6050

14

45

110

75

0,5

3,0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

2

150

4950

16

54

150

67

0,8

4,2

3

100

6100

11,5

50

240

58

0,7

3,8

4

95

5940

23

67

255

55

2,7

3,5

5

255

5870

32

110

170

65

3,2

4,1

6

160

5390

17,7

41

165

52

1,5

3,7

7

235

6015

39,5

48

90

59

3,7

3,2

8

165

5780

33,4

94

95

66

4,0

3,4

9

115

6010

34,5

57

160

80

1,9

3,9

 

Белгілеулер:

а) М – халықтың жан басына шаққанда, адам;

ә) Е – 1 адам үшін тұрғын ауданының мөлшері, м2/ адам;

б) қаланың климаттық жағдайы:

сыртқы ауа температурасы  

1) tHO – жылыту үшін есептеу, 0С;

2) t – ең суық айдың орташа мәні, 0С;

3) t – жылыту кезеңіндегі орташа мәні, 0С;

4) t – желдеткіш үшін есептеу, 0С;

жылыту кезеңінің ұзақтығы – τ0, тәулігіне;

в) п – қондырылған қуаттылықты пайдалану сағатының саны, сағ.;

г) Өнеркәсіптік кәсіпорынның сипаттамасы:

1) Р – пештердің қондырылған қуаты, кВт;

2) Gm – өндеуге жіберілетін материалдар саны, кг/с;

3) Dn – бу шығыны, т/сағ;

4) Dok – қайтарылатын конденсаттың үлесі, %;

5) М – кәсіпорын ішіндегі ауа алмасу тездігі;

6) Vn – өнеркәсіп кәсіпорындарындарының көлемі, м3.

ә) t = 1500С – жылу тораптарына баратын температура;

б) t = 700С – қайтару магистралының температурасы.

 

Әдістемелік нұсқаулар СДҚ жобалау және есептеу мөлшері өзгерте алмайды, ол тек әдіс бойынша және есептеуді орындаудың дәйегін және курстық жұмысты безендірудің қағидаларын ұсынады. 

                                                                                                           

4 ЕСЖ жұмысты орындаудың жалпы әдістемелік нұсқаулары

 

         ЕСЖны орындағанда жылу жүктемесін есептеуден бастаған дұрыс.

                                                   

4.1 Жылу жүктемесін есептеу

 

Жылуландыруға үйлерді жылыту, қоғамдық және кәсіпорын ғимараттарын, ғимараттарды желдету, ыстық сумен жабдықтау шығындары жатады. Шығындарды есептеу 4 режім түрінде жүргізіледі:

- 1 режім ― tHO – сыртқы ауаның температурасына сәйкес, Q;

- 2 режім ― t – сыртқы температурасына сәйкес, Q;

- 3 режім ― t – сыртқы температураның температурасына сәйкес, Q;

- 4 режім ― жазғы жылыту және желдету жүктемесіне қарай.

 

4.2 Жылытуға кеткен жылу шығыны

 

Жүктеменің мұндай түрі ғимаратқа кеткен жылу есебімен анықталады 

 

                , кВт,                                          (1)

 

мұнда q0 – ғимаратқа бөлінген жылу меншігінің сипаттамасы;

VH – ғимараттың сыртқы көлемі, м3;

Tвр – ішкі температура, 0С.

 

Тұрғын және қоғамдық ғимараттардың көлемі мына формулалармен анықталады

 

               , м3,                                                               (2)

 

мұнда М – тұрғындардың саны, адам;

 Е – 1 адамға шаққандағы  тұрғын үй ауданының нормасы, м3/адам;

 Кж – тұрғын үйдің сыртқы көлемінің ауданына қатынасы, есептеу кезінде 3 м32 деп аламыз.

 

Ғимараттарды табиғи желдету есебімен меншікті жылыту сипаттамасын мына теңдеу арқылы есептеуге болады

 

                 , кВт/м ,                                            (3)

 

мұнда d – құрылыстың түрін ескеретін коэффициент (есептеу үшін 2,10 деп алу керек);  

 – сыртқы температурадан тәуелді коэффициент, .

 

Тұрғын үйлерде ішкі температураны t = 180 деп, ал кәсіпорындарда t = 160 деп алу керек.

Есептеу кезінде q0 қабылдаймыз:

кәсіпорын ғимараттары үшін ― q0 = 0,46 – 0,85 Вт/м3∙К,

тұрғын үй және жалпы ғимараттар үшін ― q0 = 0,41 – 0,46 Вт/м3∙К.

4.3 Өндіріс орындарындағы желдетуге кеткен жылу шығыны

 

Ғимараттарды желдетуге кеткен жылу шығыны мына формуламен анықталады

                   , кВт,                                         (4)

 

мұнда  – ғимаратты желдету сипаттамасы, кВт/м3∙К;

 – ғимаратты желдету көлемі;

 – ішкі температура, 0С;

 – желдету үшін сыртқы температураның есебі, 0С.

        

Желдету сипаттамасын мына формуламен есептеуге болады

 

                ,                                                 (5)

 

мұндағы  – ауаалмастыру еселігі, 1/с;

 – ауаның жылу көлемі, ал 1,25 кДж/м3∙К-ге тең;

 – ғимараттың сыртқы көлемі, м3;

 – қатынасын 0,9-ға тең деп алу керек.

 

4.4 Материалды қыздыруға кеткен жылу шығыны және өндіріс орындарындағы жылу бөлуді есептеу

 

Ғимараттарға жылу бөлу өндіріс пештерінен, жарықтандырудан, заттар суыған кезде және т.б. кезде пайда болады. Жұмыс істейін пештерден жылудың бөлінуі мына формуламен анықталады

 

                   , кВт,                                             (6)

        

мұнда Р – пештің қуаты, кВт;

Ф – жұмыс істеп тұрған пештен цехқа беретін жылу мөлшері (0,2-0,3);

Н – бірдей жұмыс істейтін пештердің коэффициенті (0,7-0,8).

 

Цехқа әкелінген суық материалдарды жылытуға кеткен шығын

 

                  , кВт,                                    (7)

        

мұнда  – әкелінген материалдар саны, кг/с;

 СМ – материалдардың жылу сыйымдылығы (0,46-0,53) кДж (кг/К);

  tMматериалдардың температурасы, 0С (сыртқы температураның мәнін алу керек).

 

4.5 Ыстық сумен қамтамасыз етудегі жылу шығыны

 

Ыстық сумен жабдықтаудағы жылу шығыны мына формуламен анықталады

             , кВт,                      (8)

 

мұнда  – тәуліктік бірқалыпсыз коэффициенті 1,7-2,0;

  – апталық бірқалыпсыз коэффициенті 1,2;

                     М – тұрғындар саны;

                     Y – ыстық суды пайдаланудың нормасы, кг/тәулік∙адам;

                     с – судың жылусыйымдылығы 419 кДж/(кг∙К);

                      – ыстық судың температурасы 600С;

                      – суық судың температурасы (жазда 150С, қыста 50С).

         Ыстық суды жылытудағы есептеу үшін шамамен жылу шығынын адам басына шаққанда 0,28 кВт/адам деп аламыз.

 

                 , кВт.                                                (9)

 

Онда өнеркәсіптік ауданды ыстық сумен жабдықтауға арналған есептеулі жүктеме мынаған тең

 

                   , кВт.                                                (10)

 

5  ЖЭО негізгі жабдықтарын таңдау

 

5.1 Турбиналарды таңдау

                  

Жылуландыру турбиналары 3 режім арқылы таңдалады, яғни таңдалып алынған турбиналардың жылуландыру таңдамасының қуаты, жылыту кезеңіндегі сыртқы ауаның орташа температурасының жүктемесіне тең болуы керек. Бу технологиясы «ПТ» немесе «Р» түріндегі турбиналардың өндірістік таңдамасынан жіберілуі мүмкін. Алдымен “ПТ” немесе “Р” түріндегі трубиналарды, сосын “Т” түріндегі турбинаны таңдайды. Будың қысымы бірдей болуы керек (бу қазандарының бірдей түрлерінің шарттарымен).

Турбина қондырғыларын таңдап алған уақытта келесі мәліметтерге сүйенген жөн:

а) «ПТ» түріндегі турбинаның саны (өнеркәсіптік және жылуландыру таңдамасымен) Dп технологиясына бу шығынының берілген мәнімен анықталады

                       ,                                                (11)

 – технологиялық будың шығыны 4-кестеде берілген;

 – «ПТ» түріндегі турбинаның өндірістік таңдамасына бу шығыны.

 

Жабдықтарды таңдау кезінде анықтамалық әдебиеттерді пайдаланған жөн.

б) h-s диаграммада будың ұлғаю процесін салуды және жылуландыруды бөліп алудағы қуатты анықтауда мәліметтерді анықтамалық әдебиеттердерден алу керек

                       , кВт,                               (13)

мұнда ДТ – жылуландыруды бөліп алу бу шығыны hT-PT таңдалудағы жылуландыруды таңдаудағы будың орташа қысымы. h-s диаграмма бойынша буды дросселдеуді есептемей алуға болады. hT=2680 кДж/кг деп алуға болады.

hok – қайталама конденсаттық, қанығу сызығында РТ қысым бойынша суды есепке алмай судың немесе будың термодинамикалық қасиеті кестесінен анықталады. Есептеу кезінде hok = 400 кДж/кг.

ПТ – типті турбиналардың қосынды жылу қуаты.

 тең болады.

Егер,  болған жағдайда жетіспейтін жылулық жүктеме Т түріндегі турбиналармен толықтырылады. ПТ – құрылғылары сияқты, жылуландыруды таңдаудағы қуатты есептеу 12 тәуелділікте анықталады.

Егер  болған жағдайда, ПТ турбиналарды азайту керек, ал жетіспеген өндіріс жүктеме Р типті турбиналармен қамтамассыз етеміз.

 

5.2 Энергетикалық қазандарды таңдау

 

Турбиналарды таңдап алғаннан кейін, будың көлемі мен әр турбинаға кеткен бу шығыны белгілі болады. Таңдап алынған қазандар  номиналды режімдегі бу турбогенераторға кеткен шығын сияқты, буды шығару шарт. Егер қазан агрегаты жұмыстан шығып қалса, онда қазан қондырғыларының саны 2 есептеу-бақылау режімін қанағаттандыру керек.

 

5.3 Асқын суқыздырғыш қазандарын таңдау

 

1 және 2 режімдердегі жылулық жүктеме асқын суқыздырғыш қазандармен (АСҚ) жабылады. АСҚ–ң жылулық қуаты мына формуламен анықталады.

 

                , МВт.                                      (14)

 

 - қатынасын жылу коэффициенті аТ деп атайды. ЖЭО –нан технико-экономикалық есептеулеріне байланысты оптималды мәні анықталады. ЖЭО – ң үлкен қуатына байланысты оптималды мәні аТ = 0,4, осы жұмыста QПК таңдаған кезде аТ = 0,4-0,6 шартын есте сақтаған жөн.

                  

5.4 Тораптық сорғыларды таңдау

        

Тораптық сорғыштар анықтамалық әдебиеттерден арын бойынша алынып және олардың біреуі істен шыққан қалған жағдайда, қалғандары жұмыс қабілеттілігіне байланысты тораптық су шығынының 70% қамтамасыз етеді. Тораптық сорғылардың саны кем дегенде 2 болуы керек.

         Бұл ЕСЖда арын  есептелмейді, бірақ оны шамамен 10-20 бар деп алу керек. Магистралға берілген тораптық судың шығыны (максимум):

          анықтайды.

          - жылытуға және желдетуге кеткен судың жалпы шығыны.

          - ыстық судың шығыны.

                  

6 Су дайындайтын қондырғыларды есептеу және таңдау

 

Су дайындау құрылғының СДҚ сұлбасын есептеуді өндіру қуатын анықтаудан басталады. Сұлба құрылғысының барлық режіміне байланысты толыққанды елестету үшін, сол сұлбасы бар әдебиеттердің тарауларын оқып, түскен және қосалқы құрылғыларды (бактар, сорғылар және т.б.) өз сұлбасына енгізіп,  сұлбаның эскизін жасау керек.

         Әрі қарай, оқулықтармен керекті әдебиеттерді пайдаланып, анықталған реагент шығыны және жүктеме материалдар сыйымдылығы бойынша өнделген су сапасының өзгеруін есептеу керек.

         Су сапалығын анықтауды есептеу әдісінде суды алдын-ала тазарту, оны катиондық алмастыру әдісінің жұмсартқаннан кейінгі, бу генераторының қорегі үшін кремнисіздендіру және тұзсыздандырудың химиялық жеке кезеңінен кейін, сонымен қатар СДҚ әдістемесі оқытылып және студенттермен өткен курстарда және қазіргі әдістемелік нұсқауларда өтілгендіктен жүргізілмейді.

         Тазартудың жекелеген сатысынан кейін су сапасының көрсеткіштерін есептеудің шешімі бойынша студенттер бос кесте құрулары керек. Бос кестеге СДҚ есептеудің шешімдері: тазартудың жеке сатылай өндірілуі, өзіне жұмсалған су шығындарының сатылары, концентраттау  және регенераторлар шығындары көрсетіледі.

         СДҚ есептеуді, сұлбаның аяғындағы құрылғылардан бастайды, өйткені сүзілгенге қосқанға дейін суды өңдеп өздерінің мұқтажына кеткен қосалқы жүктемені есептеу керек.

 

 

         6.1 Су дайындайтын қондырғылардың өнімділігін анықтау

 

Су дайындайтын қондырғылардың өнімділігінің Q өз мұқтажына жұмсалған су шығынын есептемей су дайындау қондырғыларын келесі формуламен анықтауға болады.

 

6.1.1 ЖЭО немесе ГРЭС (КЭС) өндірістері үшін  ішкі стансалық және сыртқы бу мен конденсатты сонымен бірге үрленген су шығыны химиялық жолмен жұмсартылған немесе тұзсыздандырылған су арқылы толтырылады.

        , м3/сағ.                      (15)

6.1.2 Буды түрлендіру құрылғыларымен жабдықталған, сыртқы пайдаланушылардың екіншілік бумен қамтамасыз ететін және ішкі стансалық екіншілік будың шығынын толықтыратын, ЖЭО-дағы буды түрлендіруге берілетін суды дайындау үшін генератордың жеделдетуді Р толық бутүрлендіргіштерде орындалады.

 

       , м3/сағ.               (16)

 

6.1.3 Егер, бугенераторы р толық құрғатқыштарда пайдаланса, онда будың және дистелденген конденсаты судың шығыны буланған табиғи суды дайындау үшін толықтырады

 

     , м3/сағ,                          (17)

 

мұнда k – 1,1-1,2 тең коэффициент қорына;

Дп – бу Мк конденсат шығынын есептемей бугенератордың өндіргіштігі, т/сағ;

n – электр стансалардағы бугенератордың саны;

а′ және а″Дп мөлшердегі ішкі стансалық будың және конденсаттық сыртқы шығыны;

РДп пайыздағы желдету көлемі (әдебиеттерден алынады);

 – бутүрлендіргіш пен бугенератордың тоқтаусыз желдетудегі, будың түрлендіргіштігі будың мөлшері;

Р′ және Р″ - бутүрлендіруден және құрғатқыштардың пайыздығы өндіргіш көлемі.

Барабансыз бугенераторы бар блоктың бутурбинамыз электрстанцияларда құрылғылардың химиялық тұзсыздандыруының өндіргіштігі мына формуламен:

, м3/сағ анықталады, ал тікелей бугенераторлары бар блоктың электр станцсаларда анықталады.

 

                , м3/сағ.                                   (18)

Барабандық бугенераторы және тікелей блоктың бугенераторлық электрстанциялық үшін тұзсыздандыру құрылғыларды жобалау кезінде, кіші - коммуникацияларды сорғыларды және аралық сыйымдылықтарды толық қуат кезінде құрылғы ұлғайғандығын еске алу керек.

Су дайындау құрылғының өндіргіштігі, осы нұсқауларға байланысты өз мұқтажына кеткен суды ескермейді. Сондықтан есептеу кезінде «соңынан» басталуы тиіс, яғни әрбір кезеңді есептеу кешінде аяғынан бастап суға кеткен өз мұқтажын есептеу керек. Соңғы кезеңде коагуляциялық құрылғыдан өз мұқтажына кеткен шығындарды ескертіп, толық өңделген судың мөлшерін өткіземіз.

Су дайындау сүлбесінің таңдалуы әртүрлі типті қазандарға су мен будың сапалық молшелерін, судың сапасын анықтайды.

 

6.2 Бу генераторларына арналған судайындау қондырғыларының ион алмасу сұлбасы

 

Бастапқы судың сапасы мен 6.3 бөлімінде келтірілген бу мен судың сапасының молшерің негізінде ионалмасу судайындау қондырғылардың төменде келтірілген сұлбаларының біреуі таңдалады. Иониттік сүзгілерге тазартудан өткен түссіз грунттық су, болмаса беттік су берілуі керек.

6.2.1 Натрий катиондарының табиғи сулармен карбонаттық қатаңдылығы (сілті) үшін қолданады. Әртүрлі бу және конденсат жоғалу ЖЭС-та барабандық бугенераторлар мен сондай-ақ табиғи сумен жоғарлаған карбонаттық қатаңдылық үшін аздаған бу және конденсат жоғалуы ЖЭС-та барабандық бугенератормен орташа және төменгі қысым үшін натрий қолдану – шектелген катиондау желдету көлемі сілтілікпен және үлкендей сілтілі судың қатыстылық берілетін. Осы келесі қатыстылықпен сипатталады:

 

,

,

 

мұнда Жк – карбонаттық су қатаңдылық (сілті), мг-экв/кг;

            – желдету дережесі;

            – жұмсартылған су конденсатқа қосу;

           Щк.в – қазандас су сілтісі, мг-экв/кг;

            – берілетін су кебу қалдығы.

6.2.2 Декарбонизатор ішіндегі Na катиондау судың сілтілігінің төмендеуі қышқылдану жолымен су тазарту жоғарлаған карбонаттың қатаңдылығы тазартудан кейін (Жк=2:5 мг-экв/кг) үлкен емес бу және конденсаттық шығынын ЖЭС-та барабандық бугенератормен орташа және төменгі қысым үшін.

6.2.3 Н – катиондау «али» регенерация мен декарбонизация және Na – катиондық су тазарту үшін қолданады. Жоғарлаған карбонаттау қатаңдылық таралаудан кейін аз құрамында Na – тұздарын қарастырады әртүрлі бу және конденсат шығындарының толтыру.

6.2.4 Қатар H-Na катиондау су тазартудан кейінгі Жк>0,5 Ж0 болады, күшті аниондарды концентрацияның қышқылы < 7 мг-экв/кг және жұмсартылған суды алу қажетті берілген қалдық сілтілігі 0,35 мг-экв/кг-тан аспауы керек.

Параллель болады H-Na катиондау жуумен сартылған тазартылған су екі параллельдік ағыммен бағытталады Н – катиондау немесе Na – катиондық фильтр, осындай кейін сілтілі Na – катиондық және қышқылды – Н – катиондық су ортақ трубоөткізгішке кіреді, қайда олар ауысады және олардың азғантай нейтрализациясы жүреді, тоттанулық бос көмірқышқыл құрылуды. Суды химиялық әдісімен өндеу кезінде жылытқыштарды және қубыр өткізгіштерді тоттанудан  сақтау үшін, H Na – катиондық бойынша тазартылған суық  су декарбонизаторларға жіберіледі себебі бос көмірқышқыл заттарды жою үшін.

Қарама қарсы H Na – катиондау сұлбасы, дренаждық жүйе қорғауды қажет етеді, қышқылдың тоттану немесе нейтралданған қышқыл судың қолдануы, дренажға жіберудің алдында.

6.2.5 H Na катиондық жүйелі, күшті минералданған су үшін қолданады, құрамды 1000 мг/кг – нан жоғары болады. Жк<0,5 Ж0 және концентрация күшті аниондар қышқыл мөлшері < 7 мг-экв/кг үшін. Су тазарту үшін мына сұлбасы бойынша сілтілік қоспа катиондалған және бастапқы су декарбонатталған алдында мөлшері мынаған тең, 0,7-1,0 мг-экв/кг болу керек.

Тізбек бойынша H-Na – катиондық өткізгіш қарастырамыз. Жұмсартылған таза су Н топқа катиондық фильтрден өтеді. Қышқыл Н – катиондық су қалған мөлшермен араласады. Бастапқы тазартылған су арадағыдан жұмсартылған су басқа, көмірқышқылдан босатылған, Na – катиондық фильтр топқа насоспен беріледі. Бос көмірқышқылдың өшілуі көп емес сілті қатысты алу үшін. H-Na – катиондық терең жұмсартылған су, жоғарғы некарбонаттықпен қатаңдылық және Na-лық тұздар мөлшері, сондай-ақ Н – катиондық фильтрлер жақсы жұтылу қолданады.

6.2.6 Бірге H-Na катиондау қолдану әдісі, сүзгілерге жіберілетін судын күшті қышқыл  аниондардың суммасы  3,5-5 мг-экв/кг-дан аспауы қажет кезінде. H-Na катиондық бірге катион анықтауын қышқыл мөлшерімен, содан кейін оның анықталған қайнатылған тұз мөлшері. Сүзілген су H-Na катион арқылы өтеді, сутегі – натрий катиондық процесс қамтамасыз етеді, оның тастаған қышқылдың және сілтілік 1-1,3 мг-экв/кг мөлшерін қуаттайды.

6.2.7 H – катиондау, декарбонизациялау, әлсіз негізді аниондау мен барьерді фильтрде  Na – катиондау арқылы жартылай тұзсыздандыру карбонатсыз кермектілігі жоғары суларды жұмсартуға,сілтілігін төмендетуге, дағырылы бутүрлендіргіштері бар ЖЭС-тарда бу мен конденсат шығыны көп болған кезде сульфат пен хлоридтерді жою үшін қолданылады.

6.2.8 Мөлдірлетілген суды екі сатылы Н – катиондау, декарбонизациялау, әлсіз және күшті негізді аниондау дағыралы бутүрлендіргіштері бар ЖЭС – та корбонатсыз тұздар концентрациясы 1-2 мг экв/кг болатын суларды өңдеуде қолданылады.

6.2.9 Екі сатылы  Н – катиондау және декарбонизациялау,  әлсіз және күшті негізді аниондау бастапқы суда карбонатсыз  тұздар концентрациясы   8 мг-экв/кг-ға дейін, нитраттарды қосқанда, дағыралы бутүрлендіргіштері бар ЖЭС – та қолданылады.

6.2.10 Үш сатылы Н-катиондау және декарбонизациялау, үш сатылы аниондау тура ағынды бутүрлендіргіші бар ЖЭС-та мөлдірлетілген судағы сульфат, хлорид және нитрат концентрациясы  8 мг-экв/кг болса қолданылады..

        

6.3 Су дайындау қондырғыларының жұмыс оптимизациясы. ЭЕМ көмегімен иониттік сүзгілердің жұмыс көрсеткіштерін талдау

        

Есептік – сызба жұмыста ионалмасу қондырғысының жұмысын оптимизациялау мақсатымен студенттерге дәстүрлі қолданылатын ионалмасу материалын  Rohm and Haas материалына ауыстыру ұсынылады.

Ұсынылған иониттердің регенерациясына қажетті регенеранттың меншікті шығыны дәстүрлі материалдың регенерациясына кететін  меншікті шығынынан жоғары, бірақ алмасу сыйымдылығы жоғары болғандықтан тәуліктік регенерация саны және реагенттің тәуліктік шығыны азаяды. Тәуліктік регенерация саны азаюымен өзіндік мұқтаждыққа қажетті су шығыны азаяды. Ұсынылған ионитті қолдану сүзгілеу жылдамдығын 10-20%-ға арттырады.

Ионалмасу қондырғысын есептелуі кезінде жаңа материалды қолдану стандартқа сай әдіспен есептеледі. Есептеу нәтижесі бос кестеге енгізіледі. Есептеу жүргізілгеннен кейін ионитті сүзгінің  жұмыс  көрсеткіштеріне талдау жасалады. Ол үшін Excel программасының көмегімен график тұрғызылады.

 

          5 кесте - Иониттердің технологиялық мінездемесі

Смола

Түрі

Толық көлемі мг-экв/л

Қолдануы

Амберджет 1200Na

Күшті қышқылды катионит

2000

Қысылған тұзды жұмсарту үшін.

Амберджет 1200Н

Күшті қышқылды катионит

1800

Бірқабатты фильтрлардан және ФСД-ды жұмсарту үшін, жоғарғы алмастыру көлемі.

Амберджет 1500Н

Күшті қышқылды катионит

2000

Көпқабатты фильтрларда және ФСД-да тұзсыздандыру үшін, жоғарғы алмастыру көлемі конденсатты тазарту үшін қолданамыз.

Амберджет

4200Cl

Жоғарғы негізгі анионит

1300

Бірқабатты фильтрлі және ФСД-да жұмсарту үшін, жоғарғы алмастыру көлемі. Төменгі кремнийлық қышқылдың қалдықтары.

Амберджет

4400Cl

Жоғарғы негізгі анионит

1400

Көпқабатты фильтрлардан және ФСД-да тұссыздандыру үшін жоғарғы алмастыру көлемі төменгі краннилық қышқылдың қандығы бар. Конденсаттық үшін қолданамыз.

Амберджет 4400 ОН

Жоғарғы негізгі анионит

1100

ФСД-да тұзсыздандыру үшін жоғарғы алмастыру көлемі.

Амберджет

IRA 96

Төменгі  негізгі анионит

1250

Стандарттық төменгі негізгі анионит жоғарғы тұрақтылық.

Амберджет

IRA 67

Төменгі  негізгі анионит

1600

Стандарттық төменгі негізгі анионит жоғарғы алмастыру көлемі.

Амберджет

IRС 86

Әлсіз қышқылдың катионит

4100

Өндірістік тұзсыздандыру үшін.

 

7 Су дайындау қондырғыларының аппаратурасын жайластыру принциптері

 

Ірі ЖЭС-тарда су дайындау қондырғысы әдетте бөлек ғимаратқа шығарылады немесе қосылған көмекші корпус ғимаратына орнатылады. Бөлек ғимаратты ЖЭСтің тұрақты қабырға жағына орнату ыңғайлы, кеңейту қарама-қарсы жаққа қарай жүреді. Ғимараттың кеңейтілмейтін жағы әдетте 3-4 қабатты мұнара ретінде салынады, онда шаю суының қондырғылары, химиялық зертхана, жұмысшылардын және тағыда басқа бөлмелері орнатылады.

Су дайындау қондырғысына бөлек ғимаратқа орналастыру артықшылығы:

1)    кейін қондырғы орнын кеңейту оңайлатылған;

2)    жерасты темір жолдар болуы есебінен реагенттерді тасымалдау жеңілдетілген;

3)    қалдықтарды жою шарттары жеңіл.

          Су дайындау қондырғысын қосылған көмекші ғимаратта орналастыру кезінде бөлмелерді арнайы жайластыру қажет емес, құбырлар қосындысы азаяды.  Басқа жағынан реагенттерді жеткізу қиын, кеңейту мәселесі күрделі болып табылады.

 

2 ЕСЖ-2

 

1 ЕСЖ-2 көлемі және мазмұны

 

          ЕСЖ түсініктеме жазбадан және бір парақ графикалық  материалдан құралуы тиіс.

Түсініктеме жазба жұмыстың берілгенінен, негізгі циклдік сулы-химиялық режімін таңдау, су дайындау сұлбасының оңтайлылығын таңдау, қоспалы және сіңген суды дайындау үшін принципті сұлбаның есебі және таңдау, сулы-химиялық режімін таңдау үшін реагенттік есебі, сулы-химиялық режіміне сәйкес реагенттік мөлшермен сұлбасын таңдау, сулы-химиялық режімдер үшін химиялық бақылауды ұйымдастырудың сұлбасы және сипаттамалары жазылуы керек.

А-1 форматындағы ЕСЖның графикалық бөлігінде жылу сұлбасы, су дайындау құрылғысының технологиялық сұлбасы және жобаның жетекшісімен көрсетілген химиялық бақылаулар үшін керекті реагент нүктелеріне байланысты керекті базасы бойынша шарттары орындалады.

Түсініктеме жазбаға ЕСТД сәйкес қолмен жазылуы және төмендегі құрылымдық элементтері кіруі керек:

- титулдық бет;

- тапсырмалары;

- мазмұны;

- негізгі бөлімі (есептелуі, жазылуы);

- қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімі.

 

2 ЕСЖ-2 орындау тапсырмалары 

 

ЕСЖнің СХР арналған негізгі және қосымша құрылғылардың таңдалуы, ЖЭОда  СХРнің сұлбасын (тездету оптимизациялық негізгі циклдің керекті химиялық-сулар режімін таңдау) есептеу, химиялық-сулар режімін бақылауды химиялық ұйымдастыру және реагент мөлшерінің сұлбасының түсініктемесін беру шарттарын орындау.

Таңдап алынған су дайындау қондырғыларының режімдерінің стандартты тиімділігі және стандартты сенімділігін қамтамасыз ететін, яғни жұмыс параметрлерінің есебінде жүргізілетін СХР жабдықтары таңдалса және негізгі жабдықтардың түрлері, сонымен қатар СХР судың сапасына қарай өңделген судың сапасын анықтаудың талаптары қарастырылуы керек. Су дайындау қондырғыларын (СДҚ) жобалаудың негізгі ережелеріне “Жылу электр стансаларындағы және жылу тораптарындағы технологиялық жобалаудың нормалары” жатады.

ЕСЖ-2нің тапсырмалары ЕСЖ-1нің кестелерінен  табылады.

3 Жылу тораптары мен жылу электрстанцияларының сулы-химиялық режімі және су өңдеудің түзеткіші, судайындау. Химиялық бақылау

 

3.1 ЕСЖны орындау кезінде студенттер технологиялық эксплуатация ережелерінің су дайындау құрылғылардың және сулы-химиялық режімдерін үйрену, электр станция және жылу торабын бүлінусіз және су жылыту, жылу энергетикалық және торап құрылғылардың ішкі бетіндегі коррозиясы, сонымен қатар жылу беру бетіндегі тот басуы, электр станция мен жылу тораптарының құбырларындағы экономикалық тиімсіздігі жайында үйренуді ұсынады.

3.2 Химиялық – сулар режімінің жұмысын, электрстанса құрылғының және жылу торабының эксплуатациялау ұйымының, ұйымдастырылуы мен бақылауын, химиялық цехтың персоналы (лабораториялар немесе сәйкес бөлімшелермен) қамтамасыз ету керек.

Жобалық сұлба мен құрылғалардың конструкцияның түрлі өзгеруі, су дайындау қондырғылары үшін конденсат пен электрстансалардың сулы-химиялық режімнің тазартылуына әсер етуі мүмкін. Бұл жоғарғы тұрғын энергияжүйе ұйымымен немесе арнайы техникалық немесе жобалау ұйымдарын тағайындаған орталық органмен келісілуі қажет. Су мен будың сапасын төмендететін қондырғының қосу үшін  химиялық цехпен келісілуі қажет. (Лаборатория немесе сәйкес бөлімше) технологиялық цехтің қызметкеріне  арнайы химиялық цехтың қатысуымен бірге, құрылғылардың ішкі көрінісін, турбалардың үлгі кесіндісін, қадағалау актілерін құрастыру және апат, жұмыстан шығуын бақылау осыларға жүктелген. (Лаборатория немесе сәйкес бөлімше).

3.3 Судайындау мен сулы-химиялық режімдерінің жаңа әдістемесі қолданылуы энергетика бойынша орталық мемлекет басқару органдарымен келісілуі керек.

3.4 Су дайындау құрылғылары барлық реагент складтарын қосқанда, жылуэнергетикалық құрылғылардың қосылуына 2 ай қалғанда жөнделуі тиіс.

Турбина конденсатын және ластанған конденсаттың сонымен бірге суды түзетіп өндеуді қамтамасыз ететін тазарту құрылғылары энергоблокты қосуына 2 ай қалғанда жөнделуі және іске қосқанда жұмыс істеуі тиіс.

Энергоблок (қазан) жұмыс істегенге дейін тұзсыз аз жалпы стансалық бактың құрамы, тоттануға қарсы беттерімен жабылуы қажет.

3.5 Су дайындаудың технологиялық  процесінің механизациялық мен автоматизациялық құрылғысы, конденсатты тазалау, суды коррекциялық өңдеу және химиялық бақылаудың автоматтық құрылғылары, келісілген құрылғылармен агрегетты қысқан кезде олар жұмысқа  қосылуы керек.

3.6 Су дайындау құрылғылардың арматура құбыры және конденсатты тазалау құрылғылары және салу конструкциялардың тотталатын ортамен әрекеттесетін беттері,  тоттануға қарсы бетімен жабу немесе коррозияға төзімді материалдардан жасалуы керек.

3.7 3 жылда 1 рет, су дайындау құрылғылардың және конденсатты тазалау және коррекциялық суды өндеу құрылғылары жөндеуден өткізілуі керек, ал сүзгілеу материалдарына деңгейін өлшеу. 1 жылда 2 рет болуы тиіс.

3.8 Энергиякәсіпорындарында ГОСТ, ТУ, ИСО талаптарына сай келмейтін реагенттермен сүзгі материалдарды энергоөнеркәсіптерінде қолдану рұқсат етілмейді.

3.9 Орталық органымен тағайындалған энергокәсіптің немесе арнайы технологиялық ұйымның реагент дозасының мөлшері мен сақталуының арнайы нусқаулары болуы тиіс.

3.10 Энергоблоктарда жоғары критикалық қысым рұқсат етіледі, егер су - химиялық режімдер гидрозинді – аммиакты, нитралды оттекті, оттекті – аммиакты, гидразинді  қолданғанда нормативтік шарттар сақталғанда.

3.11 Табиғи айналымды қазандарда  қазан дағырысына фосфат ерітіндісін қосу арқылы фосфаттау жүргізіледі. Қазан суының рН реттеліп отырады. 40-100 кгс/смқысымды қазандарда триллонмен өңдеуді фосфаттау орнына қолдануға болады.

3.12 70кгс/см2 (7МПа) қысымды қазандарда қажет болғанда  қоректік судан тереңдетілген әдіспен оттегіні жою, термиялық деаэрация, суды натрий сульфидімен немесе гидразинмен өңдейді.

3.13 Электр станциялардағы химиялық бақылауды қамтамасыз ету үшін:

- су дайындау қондырғысының, жылу энергетикалық және жылу тораптарының жабдықтарын тоттануға, қақ басуына және шөгуіне әкелетін жұмыс режімдерін уақытында бақылау;

- судың, будың, реагенттердің, консервімен және шаю ерітінділердің, отынның, қождың, күлдің, газдардың, майлардың және кеткен судың сапасын және құрамын анықтау;

- өндіріс ғимарттарының, бактардың, құдықтардың және басқа объектілердің газдалғанын анықтау;

- атмосферадағы  зиянды заттар қалдықтарының мөлшерін анықтау.

3.14 Жоғарыда айтылған химиялық бақылауды толық игеру үшін экспресс-лабораторияларды және орталық лабораториялар қондырғылары мен аспаптарынан  кейін электрстансаның қолдану шарттаріна рұқсат етіледі.

3.15 Барлық бақыланған бөлімшелердің су булық трактілерінде су мен будың сынамаларын өңдейтін 20-400С сыныманы суыту үшін тоңазытқыштар орнатылуы тиіс.

Таңдалған сынамалық жүйелер мен суыту тоңазытқыштардың беті тот баспайтын мыстан (болаттан) жасалуы тиіс.

200 МВт қуаты бар энергоблогы бар ЖЭС – те және одан жоғары 50МВт қуаты бар ЖЭС агрегаттарында желдетуі бар бөлменің экспресс-лабораторияға қосылған арнайы ғиматарттары болуы керек.

3.16 Ішкі құрылғының көрінісіне қосымша труба қосқанда, үлгісі және су қыздыру турбиналардың су ағатын бөлігінде қалдықтың алынуы ұйымдастырылуы қажет.

Жылу электр стансалардың негізгі құрылғыларының жағдайын бақылау үшін әдістемелік нұсқаулар, қалдықтың химиялық құрамын анықтау атты әдістемелік нұсқаудан құбырлардың кесінді үлгісі анықталуы керек.

Ішкі құрылғыларды көргеннен және қалдықтардың химиялық құрамын анықтағаннан кейін, ішкі құрылғылардың бетінің жағдайын, химиялық тазарту және басқа тоттануға қарсы күресу жөнінде акт құрылуы керек.

 

4 Су мен будың сапалық молшері

 

4.1 Тік қазандықтардың бу сапасы мынандай молшерге сай болуы керек:

- Натрий қосылысы, мкг/дм3 ...............................................................5;

- Кремний қосылысы, мкг/дм3 ...........................................................15;

- Меншікті электр өткізгіштік, мк/см  ..............................................0,3;

- рН ...................................................................................................7,5;

Егер оттегі – нейтралдық сулы-химиялық режім болса РН 6,5-н аспауы керек.

Ескерту - Су мен бу сапалық нормасы құрамы жағынан натрий, температура және жез қоспаларын Na, Fe, Cu деп аммиак және оның қоспалары NH3, кремний қышқылын - SiO2, фосфаттар -PO4, меншікті электр өткізгіштік Н – катиондалған және дегаздалған проба – 250С, РН мәнін – 250С деп алуы керек.

4.2 Тік қазандықтарды қоректендіруге арналған су сапасы мынандай молшерге сай болуы керек:

Жалпы қатаңдық, мкг-экв/дм3 .........................................................0,2;

         Натрий қоспасы, мкг/дм3  ...................................................................5;

         Кремний қышқылы, мкг/дм3 ............................................................15;

         Темір қоспасы, мкг-экв/дм3 ..............................................................10;

         Оттегі режіміндегі ерітілген оттегі, мкг-/дм3 ............................100-40;

         Меншікті электр өткізгіштігі, мк см/см .................... ......................0,3;

         Деаэратор алдында судағы жездің қосылысы мкг/дм3 .....................5;

Деаэратордан кейін судағы оттегінің ерітіндісі мкг/дм Рн-ң режіміндегі мәні:

         гидразинді аммиакты ...............................................................9,1+0,1;

         гидразинді ................................................................................7,7+0,2;

         оттегі-аммиакті .........................................................................8,0+0,5;

         нейтралді-оттегілік ...................................................................7,0+0,5;

Гидразинді мкг/дм3, режімді:

         гидразинд - аммиакті ..................................................................20-60;

         гидразинді ................................................................................ 80-100;

         жіберу мен тоқтатылуы ......................................................3000 дейін.

         Мұнай өнімдерінің құрамы конденсат тазалау алдында.............. 0,1.

         Ескерту

            Тот баспайтын немесе басқа тоттануға төзімді материалдың жылу алмастыру құбырын қондырған кезде 2 мкг/дм3-н аспау қажет.

         4.3 Жобалау кезінде турбинаның коденсат жинағышынан шығатын конденсат тазартылуы қарастырылмаған бу қысымы 140 кгс/см2  тура ағынды қазандары бар электрстансаларда қазан жұмысы кезінде қоректік су мен буда натрий қосылыстары  10 мкг/дм3-ден аспауы керек, ал берілетін судың жалпы кермектілігі 0,5 мкг-экв/дм3, ал темір қоспасы 20 мкг/дм3 болуы керек, 100 кгс/см2 (9,8МПа) және одан жоғары қысымды тура ағынды қазандар жұмыс істеп тұрған кезде берілетін су мен будың сапалы молшері, өзінің эксплуатациялық тәжірибесіне сүйеніп жоғары тұрған немесе орталықпен анықталған арнайы техникалық ұйыммен келісілуі керек.

4.4 Тура ағынды  қазаны бар энергоблокты іске қосқанда, су – булы трактіден ластаушыларды шығару "Жоғары критикалық қысымды энергоблоктардың  су – химиялық режімін жүргізу нусқауы " бойынша шығарылуы керек. 100 кгс/см2 (9,8МПа) қысымы бар тікелей қазандарды іске қосқанда су – бу трактіден ластануды шығару технологиясы жоғары тұрған ұйым немесе өзінің эксплуатациялық тәжірибесіне сүйене жоғары тұрған ұйым немесе орталық ұйыммен анықталған, арнайы техникалық ұйыммен келісілуі керек.

4.5 Тікелей қазандары бар энергоблокты іске қосқанда диспетчерлік графикпен немесе дубль-блокты екінші қазанды қосқанда,  бірінші 2 тәулікте будың меншікті электр өткізгіштігін 50% дейін көтеруге, сонымен бірге суда – меншікті электр өткізгіштігі, жалпы кермектілік, натрий қосылысының болуы, кремний қышқылы, темір және мыс қосылыстары азаяды.

Оның өзінде бірінші тәулікте темір кремний қышқылының қосындысы 50 мкг/дм3 болуы керек.

4.6 Жай циркуляциясы бар қаныққан бу қазандарының барлық нүктелері бойынша сапасы және температураны реттеу үшін құрылғыдан кейін шығатын қыздырылған бу сапасы келесі молшерге қанағаттандыру керек.

 

6 кесте

Қазандағы номиналды қысым, кгс/см2 (МПа)

 

 

40(3,9)

 

 

100(9,8),

 

 

140 (13,8).

натрий қосылысының мөлшері, мкг/дм3

ГРЭС үшін                                                                  

ТЭҚ үшін                                                                

 

 

 

60

100

 

 

 

15

25

 

 

 

5

2

 

70 кгс/см2 (7МПа) қысымы бар қазандарды кремний қышқылы ГРЭС – те 15, ал ЖЭО – те 25 мкг/дм3 аспауы керек.

Барлық қысымды қазандар үшін рН 7,5 болуы  шарт.

Меншікті электр өткізгіштігі:

- 100 кгс/см3 (9,8 МПа) бар қазандарды 0,5 мк См/см, дегазды сынама үшін немесе 1,5 мк См/см Н-катиондық сынама үшін.

- 140 кгс/см3 (13,8 МПа) бар қазандарды 0,3 мк См/см, дегазды сынама үшін немесе 1 мк См/см Н-катиондық сынама үшін.

4.7 Қазандарды қоректендіретін су сапасын табиғи жолмен циркуляциялаудың молшері  мынандай:

 7 кесте

Қазандағы номиналды қысым, кгс/см2(МПа)

40(3,9)  

100(9,8)  

140(13,8)

 

Қазандар үшін жалпы кермектілік, мкг –экв/дм3

сұйық отында      

басқа түрлі отындарда                                               

 

 

5

10

 

 

1

3

 

 

1

1

Қазандағы темір қоспасының құрамы, мкг/дм 3

сұйық отында                                                       

басқа түрлі отындарда

 

 

50

100

 

 

20

30

 

 

20

20

Деаэратор алдында мыстың су құрамындағы мөлшері, мкг/дм3

сұйық отында                                                        

басқа түрлі отындарда

 

 

 

10

нормаға сай емес

 

 

 

5

5

 

 

 

5
5

Суда ертілген оттегінің құрамы,

Деаэратордан кейін, мкг/дм3

Мұнай өнімдері мг/дм3 

 

 

20

0,5

 

 

10

0,3

 

 

10

0,3

рН мәні 

8,5-9,5                                        

9,1±0,1   

9,1±0,1     

 

Ескерту

а) бу мен конденсаттық химиялық таза сумен шығынын толтырған кезде рН мәнін 10,5 дейін көтеруге болады.

б) СХР түзеу үшін жаңа реагенттердің пайдалануы рН мәні органмен бекітілген арнайы техникалық ұйыммен белгіленеді.

 

140 кгс/см2 (13,8 МПа) қазандар үшін натрий қосылысы 50 мкг/дм3 болуы керек. Егер өндірістік  бу таңдауы бар ЖЭО берілетін су құрамындағы натрийді түзетуге болады, егер онда экранның жоғары – локалды жүйесі бар және өз конденсатының көмегімен бекітілген арнайы техникалық ұйымның келісімімен жасалса.

140 кгс/см2 (13,8 МПа) қысымы бар қазандар үшін Н-катиондау сынама 1,5 мксм/см болуы керек. Жоғары тұрған ұйым немесе орталық ұйыммен бекітілген арнайы техникалық ұйымның келісуімен меншікті электр өткізгіштігінің (берілетін су құрамындағы натрий түзетілсе) түзетілуі мүмкін.

Гидрозиннің құрамы (суды гидрозинмен өңдегенде) 20 дан 60 мкг/дм3 болуы керек. Қазанды қосып өшіргенде гидрозиннің құрамы 3000 мкг/дм3 дейін болуы керек.

Аммиак пен оның қосылысының құрамы 1000 мкг/дм3 аспауы керек. Кейбір жағдайларда энергияжүйенің жоғары ұйымы немесе арнайы техникалық орталық орган ұйымымен бекітіледі. Будың рН мәнін сақтау үшін аммиактың көлемін ұлғайтуға болды. Берілген су құрамындағы мыстың көбеюіне әкеліп соқпайтын деңгейіне ғана ұлғайтылуы мүмкін.

Бос сульфит құрамы (сульфиттеу кезінде) 2 мг/дм3-тен аспауы керек.

4.8 Берілген су сапасы қазандарда нақты циркуляцияның қысымымен аз дегенде 40 кгс/см2 (3,9 мПа) болуы керек және ГОСТ 20995 – 75 пен сәйкестену керек. Осы электрстансалардағы кейбір қазандардың бу қысымы стандарттың маңызы мол ерекшеленеді, осы норма сапасы будың және судың орталық анықталған органы болып табылады.

4.9 Қазандық судың сапалық нормасы үзілмейтін және периодтық желдету орталығының режімі заводтардың нусқауы бойынша дайындалған қазандар, химиялық су режімдерін инструкциялау топтары және техникалық ұйымның мамандандырылған және электрстанциялық өткізгіштері, жылухимиялық тәжірибе нәтижесі, артықталған орталық органы болып табылады.

4.10 Қазандық судағы фосфаттардың таусылуы мынаны құрауы керек:

- қазандар үшін қысымы 140 кгс/см3 (13,8 мПа) таза бөлік арқылы – 0,5-2 мг/дм3, тұзды бөлік арқылы – 12 мг/дм3 аспауы керек;

- қазандар үшін қысымы 100 кгс/см3 (9,8 мПа) және төмен таза бөлік арқылы – 2-6 мг/дм3, тұзды  бөлік арқылы – 30 мг/дм3 аспауы керек.

Қазандар үшін фосфаттың таусылуы  молшерге сай болу керек. Таза  бөлік үшін қысымына қарай қазан тәуелді болады.

4.11 Таза бөлік  қазандық суының рН көрсеткіші мынадай болуы керек:

- қысымы 140 кгс/см2 (13,8 мПа) – 9,0-9,5 қазандар үшін;

- қысымы 100 кгс/см3 (9,8 мПа) – 9,3 қазандар үшін.

Тұзды бөліктің қазандық суының рН көрсеткіші мынадай болуы керек:

- қысымы 140 кгс/см2 (13,8 мПА) – мынадай 10,5 қазандар үшін;

- қысымы 100 кгс/см2 (9,8 мПа) – 11,2 қазандар үшін;

- қысымы 40 кгс/см2 (3,9 мПа) – мынадай көп емес 11,8 қазандары үшін.

Қысымы 100 кгс/м2 (9,8 мПа) – химиялық таза сумен, рН суда мынадан да көп емес 11,5 жіберіледі.

Қысымы 140 кгс/см2 (13,8 мПа) қазандар үшін қазандық судың қатынасы Щфф=(0,2¸0,5)Щобщ. – таза бөлік ішінде Щфф=(0,5¸0,7)Щобщ  тұздық бөлік болады.

Қысымы 100 кгс/см2 (9,8мПа) және қазандық суда тұзды және таза бөлікте былай болады – Щфф ³ 0,5Щобщ.

Мұндай жағдайда керек белгі рН.

4.12 Дағырасы  бар қазандар үшін, қазандық судағы салыстырмалы сілтілік 20%-тен аспауы керек; дәнекерленген дағыралармен мен және вальцовтық құбырлар бекітілген немесе 50% вольцовтармен балқытылып бекітілген.

Қазандар үшін, керекті балқытылған барабандар және оларға балқытылған құбырлар үшін молшерленбейді.

4.13 Қазанды үздіксіз үрлеу кезінде су шығынын шығынөлшегішпен өлшенеді және келесі шектерде болуы керек:

- қалыптасқан режімде шығынды тұзсыздандырылған сумен немесе буландырғыштың дистилятымен толтыру 1 және  0,5%,  қазан өндірісінде  химиялық тазалау суымен  шығынын толтыруы 3 немесе 0,5%; монтажды қазан , жөндеу және резервтен шыққанда  2-5%-ке дейін жіберіледі, қазан жұмысының ұзақтығы, химиялық цехпен орнатылған өндірісінің үлкен болуы керек.

Периодтық желдету қазандарының төменгі нүктесі әрбір қосылғанда және қазан жұмыс тоқтарда, жұмыс уақытымен, электрстансалардағы график бойынша орындалады.

4.14 Шашыратуға  және оның реттелуінде қолданылатын су сапасы  қызған бу сапасы молшеріне сай болуы керек.

4.15 Бу сапасы өзгергенде, қазандар жұмысының қысымы 25,5кгс/см2 (25мПа) болады:

- электрлік өтімділік ұлғайғанда 0,5 мкСм/см натрия қосылыстарының мөлшері 10 мкг/дм3, себептер кем дегенде 72 сағ– та жоюылуы тиіс.

- электрлік өтімділік ұлғайғанда 0,5-тен 1,0 мкСм/см, натрий қосылыстарының мөлшері 10-нан 15 мкг/дм3 болғанда кем дегенде 24 сағ-та жойылуы тиіс;

- 72 немесе 24 сағ-та жойылмаса және  электр өтімділік  1мкСм/см, натрий қосылыстарының мөлшері 15 мкг/дм3 немесе рН-тың мәні  5,5 болғанда 24 сағ. Ішінде тоқтатылу керек, шешім бойынша техникалық электрстансаның басқа энергияжүйесін диспетчердің көмегімен қарастырады.

Табиғи циркуляциясы бар қазандар  буының сапасының  нашарлауы кезінде:  

а) натрий қосылысының нормалық құрамы жоғарлаған кезде, кремний қышқылы мөлшері жоғарлаған кезде, электр өтімділігі кем дегенде 2 есе өссе  нашарлау себебі 72сағ ішінде жойылуы қажет;

б) натрий қосылысының  молшерлік  құрамы жоғарлаған кезде, кремний қышқалы, электр өтімділігі кем дегенде 2-4 есе жоғарласа, нашарлау себебі 24 сағатта жойылуы қажет;

в) аталған себептер 72 және 24 сағ ішінде жойылмаса, сондай-ақ натрий қосылысының молшерлік құрамы өзгерсе, кремний қышқылы, электр өтімділігі 4 есе  немесе рН 5,5-ке төмендесе, электрстансасындағы турбина немесе электрстанциясындағы қазан  24 сағ-қа дейін тоқталуы керек, тек қана энергияжүйесінің диспетчерінің рұқсатымен электрстанса техникалық жетекшісінің шешімімен ғана тоқтатылады.  

           4.16 Табиғи циркуляциялы қазандардың қоректік су сапасының нашарлауы кезінде:

а) Жалпы кермектілік, кремний қышқылының қосылысы, натрий мөлшері нормадан 2 есе жоғарласа, нашарлау себебін 72 сағат ішінде жою қажет;

б) Жалпы кермектілік  2-ден 5-ке дейін молшерден  жоғарлауы, кремний қышқылының қоспасы, натрий мөлшері кем дегенде 2 есе жоғарласа, нашарлау себебі  24 сағ-та жою керек;

в) аталған себептер 72 немесе 24 сағ-та жойылмаса немесе осы уақытта  жалпы кермектілік 5 есе жоғарласа, қазан 4 сағ. Ішінде техникалық жетекшінің шешімі бойынша қазан тоқтатылуы  керек.

4.17  Қысымы 140-255кгс/см2 (13,8-25 мПа) болатын тура ағынды қазандардың турбина конденсатының сапасы келесі молшерге жауап беру керек:

- жалпы кермектілік 0,5 мкг/экв/дм3, турбинаның конденсатжинағышының  конденсатының 100% тазалануы, мерзімі 4 күннен аспайтын  уақытқа жіберіледі, егер қоректік су сапалылығы молшерге сай болса;

- электр өтімділік 0,5мкСм/см;

- оттегі  мөлшері конденсаттық насостан 20 мкг/дм3 .

4.18 Табиғи айналмалы қазандардың турбина конденсатының сапасы келесі молшерге жауап беру керек:

8 кесте - Табиғи айналмалы қазандардың турбина конденсатының сапасы

Қазаннан кейін номинальды қысым,кгс/см2 (мПа)

 

 

 

40(3,9)

 

 

100(9,8)

 

 

140 (13,8)

Жалпы кермектілік, мкг-экв/дм3

сұйық отында                                                      

басқа түрлі отындарда

 

 

5

10

 

 

1

3

 

 

1

1

 

4.19 Тура ағынды қазандарға берілетін тұзсыздандырылған су сапасы келесідей болуы қажет:

- жалпы кермектілік, мкг-экв/дм3............................0,2;

- кремний қышқылының мөлшері, мкг/дм3............20;

- натрий қоспасының мөлшері, мкг/дм3.................15;

- электр өтімділігі, мкСм/см....................................0,5.

Табиғи айналымды 140 кгс/см2 (13,8мПа) қысымды қазандарға берілетін тұзсыздандырылған су сапасы келесідей болуы қажет:

           - жалпы кермектілік, мкг-экв/дм3............................1;

           - кремний қышқылының мөлшері, мкг/дм3............100;

           - натрий қоспасының мөлшері, мкг/дм3..................80;

           - электр өтімділік, мкСм/см.....................................2,0.

4.20 Н-Na – катиондау немесе қышқыл қосылу арқылы судың сілтілігін төмендеткенде қалдық сілтілік 0,2–0,8 мг-экв/дм3 болуы керек.

4.21 Бастапқы суда немесе су дайындау қондырғысының трактісінде нитрит пайда болатын бактериялар болуы, құбырларды және су дайындау қондырғысының сүзгілеу материалдарын ізбес сүтімен, хлормен периодикалық  тазарту қажет.

4.22 Конденсат пен бу шығынын толтыратын буландырғыш дистилят сапасы келесі нормаларды қанағаттандыру керек: натрий қосылыстарының мөлшері 100 мкг/дм3, бос көмір қышқылы 2 мг/дм3 ден аспау қажет. Тура ағынды қазандарды қоректендіретін буландырғыш дистилляты қосымша алдын – ала тазартылуы тиіс.

4.23 Бу мен конденсат шығынын толтыратын буландырғыштың қоректік суының сапасы келесі нормаға сай болу керек;

- жалпы кермектілік, мкг-экв/дм3, ең болмағанда.......................... 30;

- бастапқы су  тұздылығы 2000 мкг/дм3 болғандағы

   жалпы кермектілік......................................................................... 75.

-  бос көмір қышқыл мөлшері...........................................................0. 

Жеке оқиғаларда буландырғышты тұздылығы 2000мкг/дм3 болатын сумен қоректендіруде фосфаттау жүзеге асырылады.

4.24 Өндірістен қайтып келетін конденсат сапасы келесідей болуы қажет:

- жалпы кермектілік, мкг-экв/дм3 .................................................50;

- темір қосылысының мөлшері, мкг/дм3.......................... ............100;

- мыс қосылысының мөлшері, мкг/дм3.........................................20;

-кремний қышқылының мөлшері, мкг/дм3...................................120;

- рН.......................................................................................................8,5-9,5;

- пермаганаттық тотығушылығы, мкг/дм3................................... 5;

- мұнай өнімдерінің мөлшері, мкг/дм3..........................................0,5.

Қайтып келетін  конденсат құрамында потенциалдық қышқылының немесе сілтінің қосылыстары болмауы керек.

         Электрстанцияға қайтып келетін конденсатсапасы қоректік су нормасына сай болмаса,оның тазалануын қамтамасыз ету қажет.

4.25 Жылулық желілерді қоректендіру суының сапасы келесі молшерге сай болуы қажет:

- бос көмір қышқыл мөлшері................... 0;                                                                                                       

рН мәні жылужабдықтары үшін  

         - ашық.........................................................8,3-9,0;

         - жабық........................................................8,3-9,5;

         - ертілген оттегінің мөлшері, мкг/дм3........ 50;

         - мұнай өнімдерінің мөлшері, мкг/дм3........0,3.

          Ескерту:

а) қайтып келетін конденсат құрамында  потенциалдық қышқыл немесе сілтілік қосылыстар болса,  электрстансада конденсатті қолдануға болмайды;  

б) Терең жұмсартуда немесе тұщыландыру қондырғысының дистилятын ашық жылумен қамдау жүйесін қоректендіруде қолданғанда рН мәнінің жоғарғы шегі рұқсат етіледі, төменгі шегі энергияжүйесінің жоғары тұрған ұйым немесе орталық орган мақұлдаған арнайы техникалық ұйым рұқсатымен таңдалады және жылумен қамдау жүйесінің құбырлары мен қондырғыларда коррозия құбылысының интенсивтілігіне байланысты өзгертіледі. Жабық жылумен қамдау жүйелеріне рН жоғарғы шегі корбанаттық индекстің 0,1 (мг-экв/дм3)2 мәніне дейін төмендегенде 10,5, төменгі шегі жылумен қамдау жүйесінің құбырлары мен қондырғыларда коррозия құбылысының интенсивтілігіне байланысты өзгертіледі.

Корбанаттық индекс Ик – судың жалпы сілтілігі мен кальцийлік кермектіліктің көбейтіндісінің шекті мәні (мг-экв/дм3)2,бұлан көп мәнде карбонатты қақ түзіл 0,1 г/(м2сағ ) интенсивтілігінде жүреді.

 

         9 кесте -  Жылулық желілерді қоректендірудің номалық Ик   мәні

Құрылғы түрі

Желілік су қызуының температурасы, 0С

Ик (мг-экв/дм3)2 жылумен жабдықтау жүйесі үшін

ашық

жабық

1

2

3

4

Электрстансаларда  және жылытқыш қазандықтарда орналасқан сужылтқыш қазандар

700-100

101-120

121-130

131-140

141-150

3,2

2,0

1,5

1,2

0,8

3,0

1,8

1,2

1,0

0,5

Желілік қыздырғыштар

70-100

101-120

121-140

141-150

151-200

4,0

3,0

2,5

2,0

1,0

3,5

2,5

2,0

2,0

0,5

 

Жылумен жабдықтау ашық жүйесінің суының  сапасы ГОСТ 2874-82 «Қоректік су. Гигиеналық талаптар  және сапаны бақылау», СапПин РК №3:01.067.97 «Қоректік су. Орталықтанған ауыз сумен қамдау жүйесінің суына қойылатын гигиеналық талптар. Сапа бақылау» талаптарына сай болу керек.

Қоректік суды силикатпен өңдеу кезінде кальцийдің шекті концентрациясы тек сульфаттарды қосынды концентрациясымен анықталмайды, құбыр қабырғасына жақын қабатты 400С қыздырғанда қоректік су белгіленген температурада болғанда кремний қыщқылының коцентрациясын ескеру қажет.

Суды кешенді өңдеу кезінде  қоректік суды өңдеу кезінде жоғары тұрған организациялар тағайындаған  молшерлемелерге сәйкес жүргізілуі тиіс.

4.26 Желілік су сапалығы мына молшемелерді қанағаттандыру керек:

- бос көмірқышқыл мөлшері .......................................................0;

- ашық................................................................................... 8,3-9,0;

- жабық..................................................................................8,3-9,5;

- темір қосылысының мөлшері, мг/дм3, кем дегенде...............20;

- қалқыған бөлшектер  мөлшері, мг/дм3..................................... 5.

Жылумен қамдау жүйесі үшін  мұнай өнімдерінің мөлшері, мг/дм3:

- ашық......................................................................................... 0,1;

- жабық.......................................................................................... 1.

Ескерту:

1). Терең жұмсартуда немесе тұщыландыру қондырғысының дистилятын ашық жылумен қамдау жүйесін қоректендіруде қолданғанда рН мәнінің жоғарғы шегі рұқсат етіледі. Төменгі шегі энергожүйенің жоғары тұрған ұйым немесе орталық орган мақұлдаған арнайы техникалық организация рұқсатымен таңдалады және жылумен қамдау жүйесінің құбырлары мен қондырғыларда тоттану құбылысының интенсивтілігіне байланысты өзгертіледі. Жабық жылумен қамдау жүйелеріне рН жоғарғы шегі корбанаттық индекстің 0,1 (мг-экв/дм3)2 мәніне дейін төмендегенде 10,5, төменгі шегі жылумен қамдау жүйесінің құбырлары мен қондырғыларда тоттану құбылысының интенсивтілігіне байланысты өзгертіледі.

2). Санитарлық органның мақұлдауы  бойынша 0,5 мг/дм3 болуы мүмкін.

Жылуландырудың кезеңінің басында және жөндеуден кейінгі кезеңде жылумен қамдаудың жабық жүйесі үшін  4 апта ішінде молшерден  жоғары болуы мүмкін және ашық жүйесі үшін 2 апта, егер құрамында темір қосылысының мөлшері - 1,0 мг/дм3, еріген оттегі мөлшері - 30мкг/дм3, қалқыған бөлшектер мөлшері – 15 мг/дм3  болса.

Карбонаттық индекс Ик 6 кестеде көрсетілген мәннен аспауы тиіс.

 

         10 кесте –  Ик желілік суының нормасы

Құрал-жабдық

Желілік  суды қыздыруының t0-сы, 0С

Ик (мг-экв (дм3)2)

Электрстанцияларда  және жылытқыш қазандықтарда орналасқан сужылтқыш қазандар

70-100

101-120

121-130

131-140

141-150

3,3

8,0

1,5

1,2

0,8

 Желілік қыздырғыштар

70-100

101-120

121-140

141-150

151-200

4,0

3,0

2,5

2,0

1,0

        

Ескерту.

1. Жылулық желі  суын натрий катиондалған сумен қоректендіргенде  желілік судың қыздыру температурасы  121-1500С болғанда Ик мәні 0,5 (мг-экв/дм3)2 және 70-1200  температурада 1,0 (мг-экв/дм3)2   болуы тиіс.

4.27 Органикалық отын жағатын электрстанцияларда ішкістанциялық бу мен конденсат шығыны жұмыс істеп тұрған қазандардың номиналды өндірулігі үшін мына мәннен аспауы тиіс,жалпы қоректік  су шығынының  %:

- шықтық электрстанцияларға .................................................... 1,0;

- жылумен жабдықтайтын жүктемелі ЖЭО .............................. 1,2;

- өндірістік несесе өндірістік жылуландыру жүктемесі

 бар ЖЭО ...................................................................................... 1,6;

Жалпы есептеу кезінде технологиялық мұқтаждықтарға қажет су мен бу шығыны нормаға  сай және суды қайта электростанция циклында қолдануына орай алынады.

 

5 Негізгі циклдің, жылумен қамдау жүйесінің, кері сумен қамдау жүйесінің су – химиялық режімін таңдау және реализациясын жүргізу.

Қазандық судың булануында бу бөлінуімен қатар қазанға қоректік сумен келген қоспалардың концентрленуі жүреді. Қоспалардың бір бөлігі үрлегіш сумен жойылады, бірақ бұл кездегі қоспалардың  концентрациясы   қосылыстардың ерігіштік  қатарының шегіне сәйкес концентрацияда болады. Қазан суының қаныққан ерітіндісінің қиын ерігіш қосылыстардың кристалдары металдың жеке бөліктеріне  тұнып, қақ түзілу процесі жүреді.

Рационалды су – химиялық режімінің есебі  кристализация процесі мен қақ түзілу процесінің жүру жылдамдығын минималды мәнге келтіру болып табылады. Бұл су режімінің тұзету әдісімен жүзеге асады. Қазан суын тұзету арқылы өңдеу кезінде ластаушылардың қоректік суға түсуін азайтумен қатар қосылатын судың тиімді тазартуын жүргізеді және конденсатор мен су-бу циклінің қыздырғыштарының су сорылуын азайту шараларын жүргізеді.

 

6 Су режімнің рационалды химиялық бақылауын ұйымдастыру

 

ЖЭС-тағы химиялық бақылаудың негізгі мақсаты  су режімінің оптималды шарттарын қамтамасыз ету, сонымен қатар су мен бу сапасының өзгеруін уақытында  бақылап, ақауларын жою болып табылады.  Тағайындалуы бойынша химиялық бақылау оперитивтік және зерттеулік болып 2-ге бөлінеді.

Оперативтік бақылау көлеміне әдетте  су дайындау технологиясы мен  қоректік суды коррекциондық өңдеу, сонымен қатар  газдар сорылуы мен шықтық трактідегі суды жоюмен әсер ете алатын көрсеткіштер жатады.

Химиялық бақылаудың маңызды тапсырмасы  бақыланатын ортадан сынама алу болып табылады. Сынама алу кезіндегі қателіктер сынама алу қондырғысының құрлысына,сынама алу жылдамдығына және сынама салқындату сенімділігіне байланысты. Су режімін бақылау кезінде мүмкін болатын қателіктерді азайту үшін жұмыс ГОСТ108.030.04-890 «Стационарлық бу қазандары: су мен будың сынамаларын алу құрылғылары»  сай орындалуы керек. 

 

Әдебиеттер тізімі 

1. Копылов А.С. , Лавыгин В.М., Очков В.Ф. Водоподготовка в энергетике-учебник для вузов. – Издательство МЭИ, 2003.

2. Методические указания по надзору за водно-химическим режимом паровых и водогрейных котлов. РД 10-165-97. – Изд-во ПИО ОБТ, 2001.

3. Фрог Б.Н. ,Левченко А.П. Водоподготовка – учебн. пособ. для вузов. – М.: Издательство МГУ, 1996.

4. Громогласов А.А. и др. Водоподготовка. Процессы и аппараты-учеб. пособ. для вузов. – Энегоатомиздат, 1990.

5. Стерман Л.С., Покровский В.Н. Физические и химические методы обработки воды на ЖЭС учебник для вузов. Москва: Энегоатомиэдат, 1991.

6. Маргулова Т.Х., Мартынова О.И. Водные режимы: тепловых и атомных электростанций. – М.: Высшая школа, 1981.

7. Мещерский Н.А. Эксплуатация водоподготовительных установок электростанций высокого давления. – М.: Энергорпомиздат, 1984.

 

                                                                                 2010ж. негізгі жоспары, реті 15