Коммерциялық емес акционерлік қоғам

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Жылу энергетика қондырғыларының кафедрасы

  

 

ЖЭС-ғы КӨМЕКШІ ҚҰРАЛ-ЖАБДЫҚТАРЫ

5В071700 – Жылу энергетика мамандығының барлық оқу түрінің студенттері үшін зертханалық жұмыстарын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар

 

 

Алматы 2011 

ҚҰРАСТЫРУШЫ: М.Е.Туманов. ЖЭС-ғы көмекші құрал-жабдықтары. Зертханалық жұмыс орындау үшін әдістемелік нұсқаулар (5В071700 – Жылу энергетика мамандығының барлық оқу түрінің студенттері үшін). – Алматы: АЭжБУ, 2010. – 43 б.

 

Әдістемелік нұсқауларда  6 зертханалық жұмыс берілген. Әр жұмысқа  теориялық мәліметтер, жұмыс орындалу тәртіптер және қажетті параметрлерді есптеуі келтірілген, және қондырғының сипаттамасы көрсетілген.

    Әдістемелік нұсқаулар жылуэнергетика мамандығының барлық оқу түрінің студенттеріне арналған.

    Сурет 18, кесте 15, көрсеткіші – 7 атау.

 

Пікір беруші: тех. ғылым. д-р., проф. Темирбаев Д.Ж.

 

«Алматы энергетика және байланыс университетінің»  КЕАҚ, 2011 ж. қосымша жоспары бойынша басылады.

 

ã «Алматы энергетика және байланыс университеті» КЕАҚ, 2011 ж.  

 

Мазмұны 

Кіріспе                                                                                                       4

1  Зертханалық жұмыс. Ортадан тепкіш сорғыны

сынақтан өткізу                                                                                           5

2  Зертханалық жұмыс. . Қатар қосылған екі сорғының

   жұмысы                                                                                                   10

3  Зертханалық жұмыс. Тізбектеп қосылған екі

   сорғының жұмыстарын талдау.                                                               12 

4  Зертханалық жұмыс. Ортадан тепкіш желдеткіштің

   сипаттамасы және оның жүйеде жұмыс істеуі                                        14

5  Зертханалық жұмыс. Эжектордың ауаның сипаттамаларын

   анықтау.                                                                                                  21

6  Зертханалық жұмыс. Піспек сығымдағышты сынау                             29

 А Қосымша                                                                                              35

 Б Қосымша                                                                                               38

 В Қосымша                                                                                               41

 Әдебиет тізімі                                                                                            42

 

 

Кіріспе

        Зертханалық жұмыстарды орындау кезінде студенттер қондырғылармен танысу қажет, сонымен қатар ортадан тепкіш сорғы, ортадан тепкіш үрлегіш, піспекті сығымдағыш және ілестіргіштердің жұмыс қағидасы мен танысып, бұрынғы алған теориялық білімін жинақтайды. Зертханалық машықтану жылуэнергетика факультеттерінің студенттері үшін есептелген, бірақ сұйықағулық машиналарды оқумен байланысы бар басқа мамандық студенттеріне де кепілденеді.

       Әдістемелік нұсқауға алты зертханалық жұмыстың сонымен бірге қарастырылған құрал мен құбылыстың қысқаша теориялық сипаттамасы беріледі. Жұмыстың орындалу әдістемесі және талап етілетін есептік материал сипатталған. Жұмысты орындау алдында студент үйде оның сипаттамасымен басқа әдебметтерден танысуы қажет.  Жұмысты орындауға жіберілу үшін студент алдымен жұмыстың мақсатын, қондырғының жұмысқа дайындауды, қондырғыны қосу және тәжірибені жүргізу ретін коллоквиум ретінде тапсыру керек.

       Зертханалық жұмыстың жүргізілгені жөніндегі отчетта студенттің аты – жөні, фамилиясы, топтың нөмірі және сынақ кітапшасының нөмірі көрсетілуі қажет, отчет үлгіқалыпты түрде орындалуы тиіс. Жұмыстың мазмұнына кіретіндер:

а) әр жұмыстың аты мен мақсаты;

б) әдістемеден қондырғының сызбасымен қысқаша сипаттамасы;

в) оқытушы тексерген өлшеу протоколы;

г) мәліметтерді өңдеу жетегі және қажетті сызба;

д) алынған таңдау нәтижелері, есептік және қатысты талдау нәтижелері;

е) қорытынды.

        Отчет фирмалық стандарттың талап етуіне сәйкес орындалады [7].

        Қорғауда зерттеу нәтижелері жұмыстың қорытындысы және пән бөлігі бойынша негізгі теориялық жағдайлар талап етіледі.

 

1 Зертханалық жұмыс. Ортадан тепкіш сорғыны сынақтан өткізу

 Жұмыс мақсаты:  ортадан тепкіш сорғының жұмысын зерттеу арқылы мәліметтер жинау.

 

1.1         Теориялық мәліметтер

 

Ортадан тепкіш сорғыларды сынау арқылы оның жұмысы жайында техникалық сипаттамалар аламыз. Техникалық сипаттамаларға мынандай тәуелділіктер жатады: сорғының берісімен байланысты тегеурін, сорғының пайдалы қуаты, пайдаланған қуаты, ПӘЕ-і. Бұл тәуелділіктерді графикалық сүлбелерден көре аламыз.

Беріс- белгілі уақыт бірлігінде қозіайтын сұйық мөлшері. Берістің екі түрі болады: көлемдік және маңыздық. Айдағыш құбырдағы су шығысын өлшеу арқылы сорғы берісін анықтайды. Бұл жұмыста сорғының берісі сорғының кірісі мен шығысындағы қысым құламасының тәуелділік сызбағы арқылы анықталады.

Шығыс мөлшерін тегеуріндік құбыршада орнатылған шығысөлшеу тарылтқышына шаққылық қысымөлшерді жалғап дәлірек өлшей аламыз. Жалпы тарылғы үшін газ сұйықтың көлемдік шығысы мына кейіптемемен анықталады:

         , м3/с.                                      (1.1)

Бұл кейіптемедегі еселеуштерді және тарылтқыштың есебі А қосымшада келтірілген.

Тегеурін – сорғының шығысы мен кірісіндегі сұйықтың меншіктік қайратының айырмасы:

        , ­ м,                           (1.2)

мұндағы рв, рн – сорғының кірерде және шығардағы абсолютті қысымдары,   Па;  wв, wн – сорғының кірісіндегі  және шығысындағы сұйықтың сәйкес орташа жылдамдығы, м/с;  zв, zн –   қысым өлшенетін қима орталықтарының биіктігі, м.

рн/rg және рв/rg өлшемдерін мына түрде келтіруге болады:

, м,  , м,           (1.3)

мұндағы ра – атмосфералық (барометрлық) қысым, Па; 

Мн – сорғы шығысындағы артық қысым (манометрлік), м. су бағанасы;

Мв – сорғы кірісіндегі артық қысым (манометрлік),    м. су бағанасы;

      Сорғының кірісіндегі және шығысындағы тесіктердің диаметрі бірдей болғандықтан, сорғының кірісіндегі және шығысындағы судың жылдамдықтары тең болады, wв = wн. Сорғы кірісіндегі тегеуріндік қысымөлшер мен вакуумметр бір деңгейде орналасқандықтан zн – zв = 0. Бұл жағдайды және (1-3) ескере отырып, былай жазуға болады:

Н = Мн – Мв ,  м.                        (1.4)

Сорғының пайдалы қуаты – келтірілген сұйыққа сорғымен берілетін қуат:

               , вт,                                                         (1.5)

мұндағы Q – (1-1) кейіптеме арқылы анықталатың, сорғы арқылы өтетін сұйықтың шығысы,    м3/с.

Электр қуаты – электрқозғалтқыш клеммасындағы қуаты. Үш фазалы электрқозғалтқыштардың мына кейіптеме қолданылады:

                   ,     вт,                                                           (1.6)

мұндағы I – ток күші, а;

     U – кернеу, в;

Сорғының пайдалы әсер еселеуіші – сорғының қайрат пайдалану тиімділігін көрсетеді. Сорғының ПӘЕ-і сорғы пайдаланған қуаттың жалпы (электр) қуатқа қатынасы:

                .                                                         (1.7)

Сорғының жұмыс аймағы – сорғының руқсат етілетін ПӘЕ ескеретін жұмыс тәртіптер аймағы. ГОСТ бойынша сорғының максималды ПӘЕ-інен 7% өзгеруінен жұмыс істеу тәртіптеріне рұқсат етеді.

 

1.2 Ортадан тепкіш сорғының құрылғысы

 

Ортадан тепкіш сорғының құрылғысы 1.1 суретте көрсетілген

 

 

 

1- кіру құбырша; 2 – жұмыс дөңгелегі.

 

1.1 Сурет - Ортадан тепкіш сорғының сүлбесі

        

 1.3 Зертханалық қондырғы

   

        Зертханалық қондырғының сүлбесі 1.2 суретте көрсетілген

        Қондырғының жалпы түрі 1.3 суретте келтірген. Су бактан 1 құбыр 2 арқылы сорғының кірісіне келеді. Сорғыдан кейін  су құбырмен қайтадан бактің ішіне құйылады.

        3-8 шарлы жапқыш көмегімен сорғыларды әр түрлі сүлбе бойынша қосуға болады.

        Тура реттейтін реттегіш арқылы судың шығысын 0 ден максимум ға дейін реттеуге болады.

 Қысымның құламасын электрондық дифференциалдық манометрмен 13 өлшеуге болады, тегеуірінді – электрондық манометрмен 12.

 

1.4 Қондырғының сипаттамасы

 

Зертханалық қондырғы ортадан тепкіш сорғылардың сипаттамасын әр түрлі қосқанда анықтау үшін құрастырылған.

Қондырғының құрамына екі сорғы, шығыс өлшейтін диафрагма, тұра реттейтін реттегіш, құбырлар, шарлы жапқыштар жене су құйятын бак  кіреді. (1.2 суретті қара).

Қондарғыда  вакуумметр, манометр, дифференциалдық манометр, вольтметр және амперметр өлшеулік приборларды орнатқан.

Сорғылар. 2 ортадан тепкіш сорғы WILO МР 603-ЕМ/С. Берісі Qопт = 8 м3/час; максимал тегурін Нмакс = 32 м; электроқозғалтқыштың қуаты Р1 = 0,84 квт, Р2 = 0,55 квт; кернеу: U = 220 в, 50- гц; максимал ток Iмакс = 4 а.

Шығыс өолшеу диафрагма ДФК. Диафрагманың тесіктің диаметрі d' = 17,669 мм; құбырдың диаметрі D' = 32 мм. Жапқыш инелі, микрометрлік, бөлігі – 0,1.

Құбырдың диаметрі d1 = 20 мм, d2 = 26 мм.

Қондырғыда вольтметр Э 378  0-250 в, 250 в және сандық  амперметр DELIXI SX-48 – 5 a. орнатылған.

Жұмыстық орта – су. Судың тығыздығы rв20 = 998 кг/м3.

 

 

 

1.3 Сурет – Ортадан тепкіш сорғының жалпы түрі

  

1.5 Жұмысты орындалу үшін тапсырма

 

Диафрагмадан судың шығысын анықтайтын кейіптемесін шығару керек  (А қосымша).

Сорғының ПӘЕ-ін салыстырмалы қателікті есептеу (Б қосымша).

ПӘЕ-ін салыстырмалы қателіктің сорғының берісіне тәуелді екенін анықтау керек.

 

1.6 Жұмыстың орындалу тәртібі

 

1.6.1 Бактағы суды тексеру керек. Судың деңгейі шығысөлшегіш диафрагмаға  қосылған орында импульсті түтіктің  жоғары болу керек. Егер олай болмаса суды толтыру керек.

1.6.2 I сорғы жұмыс атқарғанда 3, 6, 7 жапқыштар ашық, 4, 5, 8 – жапқыштар жабық болу керек. II сорғы жұмас атқарғанда 4, 8 жапқыштар ашық, краны 3, 5, 6, 7 – жапқыштар жабық болу керек.

1.6.3 Жалпы көректік ажыратқыш 14 пен электронды приборлардың көректік ажыратқышын 17 қосу керек. Содан кейін 15 және 16 ажыратқышты қосу керек.

1.6.4 Реттегіштің 10 толық жабық кезінде, вольтметр, амперметр, манометрлердің көрсеткіштерін 1.1 кестеге еңгіземіз.

 

 Сорғы қосылмас бұрын дәл реттейтін реттегіш 10 жабық болуы қажет.

1.4 суретте жапқыш жабық болғанда кара белгімен, ал ашық болғанда ақ белгімен көрсетілген.

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.6.5 0,3 және 0,4 бөлікте дәл реттелген реттегішті ашып, приборлардың көрсеткіштерін кестеге жазу керек.

0,1 бөлігінен сайын дәл реттелген реттегішті 1,0 дейін ашып, содан кейін реттегішті 0,2 бөлігінен сайын 2,0-ге дейін, содан сон 0,4 сайын 5,0 дейін өзгерте отырып ашып ағын төртібін орнатқаннан кейін әр көрсетудегі барлық приборлардың көрсетуін жазы керек

1.6.6 Тексеру үшін кері бағытты бірнеше өлшеулер жасау керек.

 Жұмыс аяқталғаннан кейін дәл реттелген реттегішті жауп, құрылғылар мен сорғыны ажырату қажет.

1.1 кесте – Жұмысты жасау хаттама

Тура реттелген реттегіштің көрсетуі

U

I

РВ

РН

Dрд

В

а

КПа

МПа

КПа

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  1.6.7 Берілген мәліметтерді мына кейіптеме арқылы есептелінеді (1.4) – (1.11). Өңделген нәтиже  1.2 кестеге жазылады.

  1.6.8 1.2 кестедегі мәліметтер бойынша қатар қосылған екі сорғының сипаттамаларын тұрғызу керек:

H = f1(Q); N = f2(Q);   NП = f3(Q);  h = f4(Q), Dрд = f(Q)  және жұмыс нүктесін табу керек.

 

1.2 кесте - Өңделген нәтиже

Тура реттелген реттегіштің көрсетуі

Q

H

NП

NЭЛ

Dрд

h

(dh/h)×100

м3/с

м

вт

вт

м

 

%

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.6.9 Барлық тәуелділіктер бір суретке миллиметрлік қағазға салынады.

1.6.10 Сорғының сипаттамаларда жұмыс аймағын көрсету (сорғының  ең максимал ПӘЕ-ден 7 %).

1.6.11 Әр түрлі беріске байланысты ПӘЕ-нің салыстырмалы қателікті анықтап (Б қосымшаны қара) және график тұрғызу керек.

1.6.12 Шыққан мәліметтер бойынша қорытынды жасаңдар.

1.6.13 Жұмысты қорғау үшін келесі әдебиет білу қажет: [1], [2, б. 3-184],   [3, б. 8-215].

 

  2 Зертханалық жұмыс . Қатар қосылған екі сорғының жұмысы

 

Жұмыстың мақсаты: қатар қосылған екі сорғының жұмыстарын талдау.

 

Теориялық мәліметтер, ортадан тепкіш сорғының құрылысы, жұмыс істейтің қондырғының сипаттамасы №1 зертханалық жұмыста келтірілген.

 

2.1 Жұмысты орындалу үшін тапсырма

 

Диафрагмадан судың шығысын анықтайтын кейіптемесін шығару керек  (А қосымшаны қара)

Қолданыстағы қатар қосылған сорғының қуатының, пайдалы қуатының тегеурінге тәуелділігін, сорғының ПӘЕ-нің оның берісіне тәуелділігін зерттеп, графигін тұрғызу.

Қатар қосылған сорғының ПӘЕ-ін салыстырмалы қателікті есептеу.

ПӘЕ-ін салыстырмалы қателіктің сорғының берісіне тәуелді екенін анықтау керек.

 

   

   2.2 Жұмыстың орындалу тәртібі

 

       2.2.1 Бактағы суды тексеру керек. Судың деңгейі шығысөлшегіш диафрагмаға  қосылған орында импульсті түтіктің  жоғары болу керек. Егер олай болмаса суды толтыру керек.

       2.2.2 Сорғы бірқалыпты жұмыс істеу үшін (2.1 суретті қара) шарлы жапқыштарды 3-8 қажетті жағдайда орналастыру керек.

Жапқыш жабық болғанда кара белгімен, ал ашық болғанда ақ белгімен көрсетілген.

      Қатар қосылған екі сорғының жұмыс істеу үшін  3, 4, 6, 7, 8 жапқыштар ашық, ал  5 – жабық болу керек.

      Сорғы қосылмас бұрын дәл реттейтін реттегіш 10 жабық болуы қажет.

      2.2.3 Жалпы көректік ажыратқыш 14 пен электронды приборлардың көректік ажыратқышын 17 қосу керек. Содан кейін 15 және 16 ажыратқышты қосу керек.

2.2.4 Реттегіштің 10 толық жабық кезінде, вольтметр, амперметр, манометрлердің көрсеткіштерін 2.1 кестеге еңгіземіз.

2.2.5 0,3 және 0,4 бөлікте дәл реттелген реттегішті ашып, приборлардың көрсеткіштерін кестеге жазу керек.

0,1 бөлігінен сайын дәл реттелген реттегішті 1,0 дейін ашып, содан кейін реттегішті 0,2 бөлігінен сайын 2,0-ге дейін, содан сон 0,4 сайын 5,0 дейін өзгерте отырып ашып ағын тәртібін орнатқаннан кейін әр көрсетудегі барлық аспаптардың көрсетуін жазу керек.-

2.2.6 Тексеру үшін кері бағытты бірнеше өлшеулер жасау керек.

2.2.7 Жұмыс аяқталғаннан кейін дәл реттелген реттегішті жауып, құрылғылар мен сорғыны ажырату қажет.

 

2.1 кесте – Жұмысты жасау хаттама

Тура реттелген реттегіштің көрсетуі

U

I

РВ

РН

Dрд

В

а

КПа

МПа

КПа

 

 

 

 

 

 

…

 

 

 

 

 

 

2.2.8 Берілген мәліметтерді мына кейіптеме арқылы есептелінеді (1.4) – (1.11). Өңделген нәтиже  2.2 кестеге жазылады.

2.2.9  2.2 кестедегі мәліметтер бойынша қатар қосылған екі сорғының сипаттамаларын тұрғызу керек:

H = f1(Q);    N = f2(Q);   NП = f3(Q);  h = f4(Q), Dрд = f(Q).

 

2.2 кесте - Өңделген нәтиже

Тура реттелген реттегіштің көрсетуі

Q

H

NП

NЭ

Dрд

h

(dh/h)×100

м3/с

м

вт

вт

м

 

%

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

…

 

 

 

 

 

 

 

2.2.10 Барлық тәуелділіктер бір суретке миллиметрлік қағазға салынады.

2.2.11 Сорғының сипаттамаларда жұмыс аймағын көрсету (сорғының  ең максимал ПӘЕ-ден 7 %).

2.2.12 Әр түрлі беріске байланысты ПӘЕ-нің салыстырмалы қателікті анықтап (Б қосымшаны қара) және график тұрғызу керек.

2.2.13 Шыққан мәліметтер бойынша қорытынды жасаңдар.

2.2.14 Жұмысты қорғау үшін келесі әдебиет білу қажет: [1], [2, б. 3-184],   [3, б. 8-215].

 

3 Зертханалық жұмыс. Тізбектеп қосылған екі сорғының жұмысы

 

Жұмыстың мақсаты: тізбектеп қосылған екі сорғының жұмыстарын талдау.

Теориялық мәліметтер, ортадан тепкіш сорғының құрылысы, жұмыс істейтің қондырғының сипаттамасы 1 зертханалық жұмыста келтірілген.

 

3.1 Жұмысты орындалу үшін тапсырма

 

Диафрагмадан судың шығысын анықтайтын кейіптемесін шығару керек  (А қосымшаны қара).

Қолданыстағы    тізбектеп    қосылған   сорғының    қуатының,    пайдалы

қуатының тегеурінге тәуелділігін, сорғының ПӘЕ-нің оның берісіне тәуелділігін зерттеп, графигін тұрғызу.

Тізбектеп қосылған сорғының ПӘЕ-ін салыстырмалы қателікті есептеу.

ПӘЕ-ін салыстырмалы қателіктің сорғының берісіне тәуелді екенін  анықтау керек.

   

3.2 Жұмыстың орындалу тәртібі

 

        3.2.1 Бактағы суды тексеру керек. Судың деңгейі шығысөлшегіш диафрагмаға  қосылған орында импульсті түтіктің  жоғары болу керек. Егер олай болмаса суды толтыру керек.

        3.2.2 Сорғы бірқалыпты жұмыс істеу үшін (3.1 суретті қара) шарлы жапқыштарды 3-8 қажетті жағдайда орналастыру керек.

Жапқыш жабық болғанда кара белгімен, ал ашық болғанда ақ белгімен көрсетілген.

Тізбектеп қосылған екі сорғының жұмыс істеу үшін  4, 5, 6, 7 жапқыштар ашық, ал  3, 8  – жабық болу керек.

Сорғы қосылмас бұрын дәл реттейтін реттегіш 10 жабық болуы қажет.

3.2.3 Жалпы көректік ажыратқыш 14 пен электронды приборлардың көректік ажыратқышын 17 қосу керек. Содан кейін     15 және 16 ажыратқышты қосу керек.

3.2.4 Реттегіштің 10 толық жабық кезінде, вольтметр, амперметр, манометрлердің көрсеткіштерін 3.1 кестеге еңгіземіз.

3.2.5 0,3 және 0,4 бөлікте дәл реттелген реттегішті ашып, приборлардың көрсеткіштерін кестеге жазу керек.

0,1 бөлігінен сайын дәл реттелген реттегішті 1,0 дейін ашып, содан кейін реттегішті 0,2 бөлігінен сайын 2,0-ге дейін, содан сон 0,4 сайын 5,0 дейін өзгерте отырып ашып ағын төртібін орнатқаннан кейін әр көрсетудегі барлық приборлардың көрсетуін жазы керек.

3.2.6 Тексеру үшін кері бағытты бірнеше өлшеулер жасау керек.

3.2.7 Жұмыс аяқталғаннан кейін дәл реттелген реттегішті жауп, құрылғылар мен сорғыны ажырату қажет.

 

3.1 кесте – Жұмысты жасау  хаттама

Тура реттелген реттегіштің көрсетуі

U

I

РВ

РН

Dрд

В

а

КПа

МПа

КПа

 

 

 

 

 

 

…

 

 

 

 

 

 

3.2.8 Берілген мәліметтерді мына кейіптеме арқылы есептелінеді (1.4) – (1.11). Өңделген нәтиже  3.2 кестеге жазылады.

3.2.9 3.2 кестедегі мәліметтер бойынша қатар қосылған екі сорғының сипаттамаларын тұрғызу керек:

H = f1(Q);   N = f2(Q);   NП = f3(Q);  h = f4(Q), Dрд = f(Q).

 

3.2 кесте - Өңделген нәтиже

Тура реттелген реттегіштің көрсетуі

Q

H

NП

NЭ

Dрд

h

(dh/h)×100

м3/с

м

вт

вт

м

 

%

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

…

 

 

 

 

 

 

 

 

3.2.10 Барлық тәуелділіктер бір суретке миллиметрлік қағазға салынады.

3.2.11 Сорғының сипаттамаларда жұмыс аймағын көрсету (сорғының  от максимал ПӘЕ-ден 7 %).

3.2.12 Әр түрлі беріске байланысты ПӘЕ-нің салыстырмалы қателікті анықтап (Б қосымшаны қара) және график тұрғызу керек.

3.2.13 Шыққан мәліметтер бойынша қорытынды жасаңдар.

3.2.14 Жұмысты қорғау үшін келесі әдебиет білу қажет: [1], [2, б. 3-184],   [3, б. 8-215].

 

4 Зертханалық жұмыс. Ортадан тепкіш желдеткіштің сипаттамасы және оның жүйеде жұмыс істеуі

 

Жұмыстың мақсаты: желдеткіштің жұмысымен танысу, оның әр жағдайда берісті реттеу құрылысы, сипаттамалық жүйені құру және жұмыс нүктені табу.

 

    4.1 Теориялық мәліметтер

 

Ортадан тепкіш желдеткіш – бұл машина ұсақ,қатты материалдарды, таза газ және газ коспаларын тасымалдау үшін арналған. Олардың ағын тығыздығы ρ=1,2кг/м3 болғандағы жоғарғы қысымы 1,15 ат. Жуықтап болады. Ортадан тепкіш желдеткіштің негізгі сипаттамасы: шеттен ортасына жұмыс дөңгелектегі ортадан тепкіштегі газдың күшінің жұмысынан пайда болатын қысымның жоғарлауы.

Маркасы ЦКТИ-07-37 ортадан тепкіш желдеткіштің жалпы көрінісі мен жұмыс дөңгелегі 4.1 суретте көрсетілген. Жұмыс дөңгелектің түрлері, спиральді қаптама сүлбесі және желдеткіш өлшеулердің сипаттамасы 4.2 және 4.3 суреттерде көрсетілген.

 

4.1 Сурет – Ортадан тепкіш желдеткіштің  жұмыс дөңгелегі (а) және жалпы көрінісі (б)

 

Желдеткіштің жұмыс дөңгелегі (4.1 суретті қара): 1- тығыз балқыған сатыдан, 2- негізгі дискімен қатты түйіндескен, жұмыс қалақша 3 негізгі дискіге және алдынғы дискіге 4 бекітілген, олар тор қалақтарын 5 катты түйіндесет. Желдеткіштің тұруысын тығыз немесе пісірілген металға  бекітілген. Ол жерде айналма тіректер орналасқан; 7 мен 8 – тегеурін мен сору құбырлардың бекіту фланецтар  , 11 – желдеткіштің айналдыру дөңгелегі.

 

 Қысымға байланысты желдеткішті үш негізі топқа бөлінеді: төменгі қысым – до 0,981 кПа, орта қысымды – 0,981-2,943 кПа, жоғары – 2,943-11,772 кПа.

Спиралді тұрқысыЖелдеткіштің құрамы мен өлшемі  оның берісіне, қысымына және айналу жиілігіне  байланысты. Сондықтан желдеткіштердің әр түрлі жұмыс дөңгелектер болады  (4.2 суретті қара).

Дағыралы а және сақиналы  б қалақшаны алға майыстырып қойған  түрдегі желдеткіштер төменгі қысымға құрастырады; б, в және г қалақшаны артқа майыстырып қойған  түрдегі желдеткіштер төменгі, орташа және жоғары қысымдарға құрастырады. Ашық бір дискілі және дискісіз дөңгелек түрделер д мен е тозаң желдеткіштерде қолданады, олар қатты бөліктері бар газ қоспаларын тасымалдауға арналған. Мысалы ЖЭС-дағы тозаң дайындау жүйесінде. Желдеткіштің  тұрқысы бір енді спиральдармен орындалады (4.3 суретті қара).

Желдеткіштің зерттеу кезінде жұмыс тәртіптері көрсеткіші мен олардың нақты және сипаттамасын, кысым   р, қуат N және ПӘЕ h көлемдік берістен Q тәуелді екенін анықталады.

Заводтарда шығарылатын желдеткіштерді куәлік сипаттамасын беру үшін зерттеу ханада анықтайды.

Желдеткізгіштің сипаттамасы  ауаөткізгіш жүйесіне желдеткізгішті қосуына тәуелді емес.

Беріс. Бұл жұмыста Вентури шығысөлшегіш арқылы,  ауаөткізгіште ауаның шығысын анықтау керек.

Желдеткіштің көмегімен болтын қысым, жалпы түрде желдеткіштен кейінгі және дейінгі құбырдағы толық тегуріннің айырмасына тең.

Сондықтан,

             Па.              (4.1)

Ауаның шығысы (1.1) кейіптеме арқылы анықталады. Берілген саптаманың  0,3 % аралығындағы қателікпен  a = 0,98986; e  (А11) кейіптеме арқылы анықталады

Осы кейіптемеде  Dр –Вентури саптамасындағы қысымдардың айырмашылығы, Па,  r – ауаның тығыздығы, кг/м3.

Ауаның тығыздығы:

            кг/м3,                  (4.2)

 

мұндағы ра – барометрлік қысым, Па;

Т – абсолюттік температура, К;

  и -қалыпты жағдайдағы ауаның тығыздығы және барометрлік қысымы;

 рст – Вентури саптамасының  алдындағы статикалық қысым, Па;

 = 1,1893718 кг/м3,

  = 100000 Па.

 (4.2) кейіптемеде Вентури саптамасының алдындағы статикалық қысым ескерілмейді.

Берілген шартты бойынша қателігі 0,5 % болады. Кейбір  сығылған газдар үшін 4,2 кейіптемеде ра  қысымға  тағы рст  қосу керек.

w – құбырдағы ауаның ортша жылдамдығы,

               , м/с,                                                          (4.3)

мұндағы Fтр – ауаөткізгіштің көлдененқимасының ауданы, м2.

Пайдалы қуат. Желдеткіштің пайдалы қуаты жұмыс ретінде анықталады. Ол желдеткіштен өтетін газдың көлемі мен Dрв қысымның көбейтісіне тең. Қондырғыда ауа атмосферадан алынады, соған байланысты желдеткіштегі қысым құламасы желдеткіштен кейін артық қысымына тең.    Осы себептен пайдалы қуатты мына кейіптеме арқылы анықтауға болады:

 

            , вт.                                                 (4.4)

 

Желдеткіштің электрмотрына берілген қуат

 

            NЭ =I×U,  вт,                                                      (4.5)

мұнда I –ток күші, а;

      U – кернеу, в.

Желдеткіштік қондырғының ПӘЕ пайдалы қуаттың шығарылған қуатқа шаққандағы шамаға тең :

            .                                                                 (4.6)

Желдеткіштің сипаттамасы қалыпты жағдайға құрылады, сондықтан өлшенген қысым мен пайдалы қуатты қалыпты жағдайға келтіреміз:

           , Па, , вт.                           (4.7)

 

4.2 Зертханалық қондырғының сипаттамасы

 

Жалпы қондырғының сүлбесі 4.4 суретте, қондырғының түрі – 4.5 суретте көрсетілген. Қондырғы бір жақты соруы бар 1 ортадан тепкіш желдеткіштен тұрады.  Ауа желдеткішке бөлмеден алынып, ауақткізгішке беріледі. Ауа желдеткіштен өткеннен кейін, құбырдың ішінде шибер 2 арқылы реттелінеді. Ауанын шығысын  Вентури саптама 3 және микроманометрдің 4 көмегімен өлшенеді.  Құбырдың ішінде статикалық қысым саптманың алдында микроманометр 5  көмегімен өлшенеді. Амперметр 7 және вольтметр 8 қозғалтқыштың  электр қуатын өлшейді. Электр қозғалтқыш автотрансформатор 9 арқылы қосылынады. Желдеткіштің айналуын автотрансформатор арқылы реттейді.

 

 

 

4.3 Қондырғының сипаттамасы

 

Зертханалық қондырғы ортадан тепкіш желдеткіштің жұмысын зерттеуге арналған: Шибер арқылы берісін реттеп және автотрансформатормен айналу санын өзгертіп желдткіштің сипаттамасын алу  және жұмыс нұктесін табу керек.  

Қондырғының құрамы.

Бір жақты соруы бар ортадан тепкіш желдеткіш автотрансформатр арқылы 220 в. Қосылынады.

Вентури саптама d'с = 20 мм; D'тр = 82 мм.

Саптпманың алдада статикалық қысым және қысым микроманометр ММН 2400 (5)-1,0 арқылы өлшенеді.

Электр қондырғылар : зертханалық автотрансформатр ЛАТР 0-240 в, I – 9 а. Вольтметр Э421-250 в; амперметр Э378 – 750 ма немесе сандық амперметр DELIXI SX-48 – 1 a.

Жұмыс орта – ауа, k = 1,4.

 

 

4.5 Сурет – Қондырғының түрі

 

4.4 Жұмысты орындауға тапсырма

 

4.4.1 Қысым, қуат және желдеткіштің ПӘЕ-ін беріске тәуелділігін анықтау керек

4.4.2 Жүйе сипаттамасын және жұмыс нүктесін табу керек.

4.4.3 Жоғарғы екі пунктті берісті шибер және автотрансфоматрмен реттеп орындау керек.

4.4.4 ПӘЕ-ің салыстырмалы қателігін есептеу керек.

4.4.5 ПӘЕ-ің салыстырмалы қателігі беріске тәуелді екенін анықтаңдар.

 

4.5 Жумыс орындалу тәртібі

 

4.5.1 Реттейтін жапқыш 2 толық жабылу керек, автотрансформатр 9 нөлде тұру керек.

4.5.2 Қондырғыда өшіргішті қосып, автотрансформаторды сағат бағытымен бұрап, кернеуді 220 в дейін келтіру керек.

4.5.3 Шибер жабық кезінде Dр = 0 и Q0 = 0. Осы күйінде статикалық қысым рст және ток күші I өлшенеді.

4.5.4 Шиберді кішкене ашып Вентури саптаманың қысым құламасын Dр, статкалық қысым рст және ток күшін I өлшеу керек.

4.5.5 Өлшеген мәліметтерді 4.1 кестеге жазылынады.

 

4.1 кесте- Өлшеген мәліметтер

ра =     Па;  t =   0С.

№

 

hСТ

Dh

I

pСТ

Dp

мм

мм

а

Па

Па

1

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

….

 

 

 

 

 

 

hСТ и Dh – микроманометрдің өлшенген мәліметтері в мм, 

 

.

(4.8)

 

4.5.6 Ауаның шығысын Q есептеу үшін (1.1) кейіптмені пайдалану керек.  Оның алдында  e еселеуішін анықтау керек (А қосымша). Есептелген мәліметтер 4.2 кестеге жазылынады.

 

4.2 кесте - Өңделген мәліметтер

т =      ; r =            кг/м3;    e =        

№

 

Q×103

W

P

Nn

N­Э

pC

NC

h

dh/h

м3/с

м/с

Па

вт

вт

Па

вт

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

….

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4.5.7 Өңделген мәліметтер бойынша желдеткіштің және жүйенің сипаттамасын құру керек:

pС = f1(Q); NC = f2(Q); h = f3(Q), Dр=f(Q).

 

Жұмыс нүктесін табу керек. Барлық тәуелділіктер бір суретке миллиметрлік қағазға салынады.

4.5.8 Желдеткіштің ПӘЕ-ің салстырмалы қателігін табу керек

(Б қосымшасын қара).

4.5.9  Жапқыштың толық ашық кезінде аспаптардың көрсеткіштерін 4.3 кестеге жазып толтыру керек.

4.5.10 Автотрансформатр арқылы  кернеуді 10 в сайын төмендетіп приборлардың көрсеткіштерін 4.3 кестеге жазып толтыру керек.

 

4.3 кесте- Өлшеген мәліметтер

№

замера

hСТ

Dh

I

U

pСТ

Dp

мм

мм

а

в

Па

Па

1

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

4

 

 

 

 

 

 

 

4.5.11 Есептелген мәліметтер 4.4 кестеге жазылынады.

 

4.4 кесте - Өңделген мәліметтер

 

№

зам.

Q×103

W

P

Nn

N­Э

pC

NC

h

dh/h

м3/с

м/с

Па

вт

вт

Па

вт

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

…

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4.5.12 Өңделген мәліметтер бойынша желдеткіштің және жүйенің сипаттамасын құру керек:

pС = f1(Q);  NC = f2(Q); h = f3(Q), Dр=f(Q).

Жұмыстық нүктесін табу керек. Барлық тәуелділіктер бір суретке миллиметрлік қағазға салынады.

4.5.13 Әр түрлі  әдіспен реттелген берісті  желдеткіштің және жүйенің шыгарылған сипаттамаларын салыстырыңыздар. Шыққан мәліметтер бойынша қорытынды жасаңдар.

4.5.14 Жұмысты қорғау үшін келесі әдебиеттерді  білу қажет: [1], [2, б. 21-57, 184-219]; [3, б. 87-154].

 

5 Зертханалық жұмыс.  Эжектордың ауаның сипаттамаларын анықтау

 

Жұмыстың мақсаты: эжектордың ауаның жұмысынан  зерттеулік мәліметтер алу.

 

5.1 Теориялық мәліметтер

 

Эжектордың барлық технологиялық жүйелері герметикалық болу керек, яғни жұмыстық ортаға ауаны сору және шығынды сыртқы жұмыстық ортаға жібермеу. Бұл шектіден жоғары қысыммен сиретілу жүйе жұмысын атқарады. Бірақ тәжірибе жүзінде жүйенің толық герметикалық күйіне жету мүмкін емес, әсіресе сиретілу жұмысының жүйелерінде. Будың тұрақты шығыны кезінде будың өзгеріссіз көрсеткіштерінің қуаты қарсы қысымға қатысты. Яғни бу қысымын тең деп алуға болады, шықтағышқа келетін КЦ – келген бу шығырына. Жетілдірілген қуатты шығырлардың қысымында газ аластау жұмыс атқарады, оның өлшемі атмосфералық қысымнан мейлінше төмен. Стационарлық шығырлар үшін бұл өлшем 30-50 кПа шегінде жатады. Бұндай қысым  шығыр жұмысымен  қамтамасыз етіледі. Шықтағышта вакуумды нашарлатады және шығырдың жұмыс істеуіне кері әсер етеді.

Ауаның газ мөлшері шықтағышқа бумен келеді, негізінен ол шықтағыштың тығыз емес жері мен шығыр қондырғының барлық вакуумдық жүйесі арқылы өтеді, яғни құрылғылар; құралдар және құбыр өткізгіштер, вакуум астындағы ауаның бақылаудың тәсілінің бірі эжектор арқылы сорылатын ауаның шығынын өлшейді. Өлшеулер негізінде эжектордың жұмыстық сипаттамалары тұрғызылады.

Зертханалық жұмыста шығын өлшеу тарылтқыш көмегімен сорылатын ауаның шығысы өлшенеді, ал ауаның жұмыстық қысымдары әр түрлі сипаттамалар u жүктемесінің тәуелділігі бойынша тұрғызылады.

        5.1 суретте  эжектордың цилиндрлік құтысының принципиалді сүлбесі ұсынылған және оған теңдесулі n қысым өзгерістер көрсетілген. Жұмыстық газ Pp  қысыммен және Wp жылдамдығымен жұмыстық саптамаға жіберіледі, көбінесе ол Лаваль саптамасы пішіні ретінде кеңеймелі шығу бөлігінде, негізінен газдың кеңею дәрежесі саптамада Pp/Pn>1/П, П* - салыстырмалы қысым.

Газдың қысымы саптамадан Pp – дан Pp1=Pн – ға дейін төмендетеді, ал жылдамдығы Wp – дан Wp1 – ге дейін өседі. Wp1 – газдың жылдамдығы f1 қимасынын саптамадан шығудағы ap* - саптаманың критикалық жылдамдығынан үлкен қандай да fp* - газ саптамасы қимасы критикалық болады. Жұмыстық газ, Wp1  жылдамдығымен қабылдау құтысынан сорады, ол Рн қысымы мен қабылдау құтысына түседі.

Жатылуына байланысты қозғалмалы ағынның маңыздық шығыны сорулық газдың маңызының әсерінен үздіксіз ұлғаяды, ал қозғалмалы ағынның көлденең қимасы үздіксіз өседі, торламаның шығар қимасынан қашықтықта ағын араластыру камерасына қозғалады және қабылдау құтысының барлық fu қимасын толтырады. Ағын бар қиманы ары қарай қозғағанда ағындық аппаратының ағындық бөлімнің профилімен анықталады, ағындық аппараттың оң қимасы fu қозғаманы ағынмен толтырылған.

Ағын қозғалысының маңыздық шығыны бұл қимада мына шамаға дейін жетеді, Gp+Gn, мұнда Gp – газдың жұмысының шығыны, кг/с. Gн – газдың сорылатын шығыны, кг/с.

Радиусы бойынша бұл қимадағы жылдамдық кескіні үлкен теңсіздікке ие болады, шекарада ағынның ағынша жылдамдығы аз болады, саптамадан wp1 ағынның ағып шығу жылдамдығына жақын болады.

 

5.1 Сурет- Эжектордың сүлбесі

 

құтысының кіру бөлігі арқылы қозғалыс ағыны өтеді, яғни оның қимасы f4 – тен f3 дейін төмендейді, ал бұл бөлікте ағын жылдамдығы өтеді, қысымы түседі 2 – 3 кіру қимасындағы араласу құтысының цилиндрлік бөлігі ағынының қысымы Р2 – ге тең. Егер шектіден жоғары қысым қатынасы Рр/Рn >1П ағынша құралында орналасқан кеңеймеген жұмыстық саптвама не өлшем мен шығыс қимасының ауданы жеткіліксіз Лаваль саптамасы, онда қабылдау камерасына қарағанда саптаманың шығыс қимасында жоғары қысымды орналастырады.

Осы кезде жұмыстық ағын саптама шығысында кеңестік жалғасады, оның жылдамдығы өседі және осы ағын жеріндегі қима өседі, яғни саптамадан шығу жолындағы бір талай қашықтықта жұмыстық ағын саптаманың кеңею бөлігіндей болады.

Инжектрлік ағын және жұмыстық қысым саптамадан жойылғанда теңеледі және кейбір жағдайда саптамадан қашықтығы бірдей болады.

Араласу құтысынан шыққан, Р2 – ден кіріп Р3 қысым өсуімен, жылдамдықтардың теңесу құбылысы араласу құтысында болады, одан әрі ағын диффузорға келеді, оның қысымы Р3 – тен Рс - өседі, жылдамдығы w3 – тен wc – ға төмендейді. Ағындық аппаратынан Рс қысымы wc жылдамдығымен аралас ағын шығады. Ауа шығынын ашық үшін кері айналудан эжектормен сорылады және колибрлық тарылтпа арқылы кері айналуға түседі, соңғы жұмыстық сипаттамасын білу керек. Эжектордың сипаттамасы араласу құтысының эжекторындағы Рс /Рп жүктемеге      әр түрлі жұмыстық қысым қатынастарының Рр/Рн қысымға қатысты графикалық тәуелділіктерді көрсетеді.

               .                                                          (5.1)

 

Бұндай тәуелділікті тұрғызу үшін, яғни кері айналымға түсетін ауаның шығынын білу керек. Бұл үшін кері айналымға U – тәрізді манометр шығыс өлшер қондырғы (5.2 суретті қара) қосылған. Бұл қондырғы тесіктердің әр түрлі қосөресі бар шығыс өлшер тарылтқышпен қоюға мүмкіндік береді.

Эжектордың саптамасының алдында бірнеше жұмыстық Рр қысымының мәндері қойылады, 5 – манометр және қысымның әр мәні үшін сорылатын ауаның шығыны анықталады және эжектордың қабылдау құтысындағы сиретілу жазылып алынады. Бұл әр түрлі тарылтқыш үшін қайталаналы, сорылатын ауа шығыны А1 кейіптмеден анықталады.

и  - эжектор жүктемесі сорулық газдың жұмысының газдың шығысына қатынасы ретінде анықталады.

                   .                                                                   (5.2)

Жоғары аумалық жүйедегі жұмыстық газдың шығыны мына кейіптемемен анықталады. 

               ,  кг/с.                                      (5.3)

газдың төменгі қысымында ағын шығудың аумалық күйге дейінгі тәртібі болуы мүмкін. Бұл жағдайда жұмыстық газдың шығыны келесі кейіптемемен анықталады.

               ,  кг/с.                                      (5.4)

Бұл кейіптемедегі  kp=Cp/Cv – адиабаттық көрсеткіш\, тұрақты қысымдағы газдың жылу сыйымдылығының тұрақты көлемдегі газдың жылу сыйымдылығының қойылуына тең. Ауа үшін kp=1,4. Пр*  - аумалық ағудағы салыстырмалы қысым, яғни газдың изоэнтроптық жылдамдығы λ=1 тең.

*

               .                                           (5.5)

*

 

Жалпы жағдайда салыстырмалы қысым қатынасымен көрсетеді

               ,                                      (5.6)

Ауа үшін П*=0.5283.

Рр – эжектор саптамасы алдындағы жұмыстық қысымы, Па.

fp* - саптаманың аумалық қимасының ауданы, м2, зертханалық қолдануда саптаманың аумалық бөлігінің қосөресі dp* =3мм.

газдың жылуфизикалық құрамы мен адиабаталық көрсеткішіне тәуелді               , м/с,                                        (5.7)

R – жұмыстық газдың тұрақты газы, ауа үшін R=287 Дж/кг*град

Т – жұмыстық газдың толық ыстықтығы,

qPH – келтірілген жұмыстық ағын жылдамдығының маңызы.

Пп – салыстырмалы қысымға байланысты келтірілген мәндеріаумалық күйге дейінгі  тәртібі бойынша  газдинамикасы кестесімен табылады. Рс –аралас эжектор құтысындағы қысым, зертханалық қондырғыда ауаның аралас ағыны атмосфераға тасталады, барометрлік қысымы рс=pa.

эжектордың қабылдау құтысындағы қысымы ра барометрлік қысыммен өлшенген вакуумның айыриасы ретіндн анықталады.

*

               рН = ра – НН,                                                                (5.8)

мұнда ра – барометрлік қысым, Па

Нн  - эжектордың қабылдау құтысындағы өлшнеген вакуум, Па.

Жұмыстық қысым эжектор саптамасының алдындағы барометрлік және артықтық қысымның қосындысы ретінде анықталады.

 

               рР = ра + 98066×рМАН,  ­Па,                                          (5.9)

Рман  - манометр көрсеткіші.

Алынған нәтижелер негізінде әр жұмыстық ауаның әр қысымы үшін эжектордың сипаттамасы тұрғызылады.

Сараптамалық қондырғының сипаттамасы.

Сарпатамалық қондырғы (5.2-5.3 – сызба) құрамындағылар: кері айналу 1, эжектор 2, сығымдағыш 3, тесіктерінің қосөресі 1 – 5 мм – ге дейінгі шығын өлшегіш шайбысының жиынтығы 9, екрі айналым 1 кіргенде бекітілген 6, U – тәрізді манометр 7,8, манометр 5, реттегіш винтель 45.

Кері айналуда 1 айналу эжектор 2 көмегімен U – тәрізді манометрмен өлшенетін 8 сиретілу п.б. эжекторға 2 жұмыстық дене ретінде сығымдағыштан 3 сығылған ауа келеді. Эжекторға әкелінетін сығымдалған

 

 

 

 

  

5.3 Сурет- Эжектор қондырғының жалпы түрі

  

ауа шығыны жапқыш арқылы реттеледі; сығымдалған ауаның қысымы манометрмен 5 бақыланады.

1)     Кері айналу.

2)     Эжектор.

3)     Сығымдағыш.

4)     Реттуіш – жапқыш.

5)     Манометр.

6)     Шығын өлшегіш құрылғы.

7)     Сорылатын ауаның шығынын өлшейтін U – тәрізді манометр.

8)     Эжектордың қондырғылар құтысындағы вакуум өлшеу үшін U – тәрізді манометр.

9)     Шығын өлшегіш тарылтқыш.

 

Қондырғының сипаттамалары

Эжектор. Жұмыстық газ – жұмыстық саптаманың алдындағы сығылған ауаның ең үлкен қысымы 2,5 атм болады. Атмосфераға тастау.

Саптама: d*=3мм, dp=12мм, ұлғайтқыш бөлігінің ұзындығы lc=25мм, эжектордың қабылдау құтысы d=36мм, араластыру құтысының тарылу бөлігі  - lкс=60 мм, араластыру камерасының цилиндрлік бөлігі dp=15мм, lцс=25мм, кеңітпе – lg=125 мм, d0=1,2,3,4,5 мм ауыспалы тарылтқыш арқылы кері айналымға ауаның сорылуы.

 

 Тапсырма. Сорылатын ауаның әр түрлі мәндері үшін эжектордың  жүктемесінің U тәуелділігін зерттеу. Эжектордың сипаттамаларын зерттеу Рс/Рп=f(и).

Жұмысты жасау және сараптамалық мәндерді өңдеу реті.

Шығын өлшегіш құрылғының штуцері арқылы кері айналуғa ауаның берілуін толық тоқтату (арылтқыш орнына бекітпе қойылады). Реттеуші жапқышты толық ашу және сығымдағышты қосу. Кері айналымдағы сиретудің Нн мәнін U – тәрізді манометрмен өлшеу және эжектор саптамасы алдындағы жұмыстық ауа қысымын манометрмен өлшеу. Өлшенген мәндерді кестеге енгізеді.   Шығын өлшегіш құрылғығы қосөресі 1мм тарылтқыш қондыру. Шайбадағы  қысым құламасын манометрмен өлшеу, эжектордың қабылдау құтысындағы сиретілуді Нн манометрмен және эжектор саптамасының алдындағы жұмыстық қысымды Рр манометрмен өлшейді. Өлшенген мәндерді 5.1 кестеге енгізеді Рр қысымды вентиль көмегімен төмендетедіі 10 – 15 бөлікте  және Нн өлшеуді қайталау және кестеге енгізу. Тағы да Рр қысымды 10 –15 бөлікте төмендетіп өлшеуді қайталау қосөресі 2мм тарылтқыш орнату. Рр,  және Нн өлшемдерін асау және кестеге енгізу. Эжектор саптамасы алдындағы жұмыстық ауаның қысымын 10 – 15 бөлікте вентильдің көмегімен жоғарылатамыз, өлшеулерді қайталаймыз, содан кейін қосөресі 3,4,5 мен тарылтқыш орналастыра отырып барлық өлшеулерді қайталау және кестеге енгізу Рр қысымы барлық тарылтқыш үшін бірдей  алынған нәтижелер негізінде эжектордың жұмыстық сипаттамалары тұрғызылады. 

               .                                                         (5.10)

 

 Қестедегі берілген мәндер бойынша эжектор сипаттамасын тұрғызу қысымы төмен болған кездегі жұмыстық газдың шығысын есептеу үшін, яғни эжектор аумалыққа дейінгі тәртіпте жұмыс істейді, q маңыздық

жылдамдықтың келтірілген шамасын білу керек, оны газдыдинамикалық функцияның кестесімен салыстырмалық қысымның П шамасына байланысты

5.1  кесте

ра =                  Па;   t =        0С;       aP* =            м/с

PP

 Шама

 

Өлшем бірлігі

d0= 

мм

d0=

 мм

d0=

 мм

 

d0=

мм

d0=

мм

pP =              ати,  =            Па

Dh

мм

 

 

 

 

 

HH

Па

 

 

 

 

 

т

 

 

 

 

 

 

a

 

 

 

 

 

 

e

 

 

 

 

 

 

GH

кг/с

 

 

 

 

 

GP

кг/с

 

 

 

 

 

u = GH/GP

кг/кг

 

 

 

 

 

pH

Па

 

 

 

 

 

pC/pH

 

 

 

 

 

 

pP/pH

 

 

 

 

 

 

 

алады. Төменде П – ның кейбір мәндері үшін кесте келтірілген, ауа үшін аумалыққа дейінгі ағын.

Ауаның аумалыққа дейінгі кейбір газодинамикалық функциялары.

5.2   кесте

l

П

q

l

П

q

1.00

0,5283

1,0000

0,74

0,7154

0,9189

0,98

0,5431

0,9995

0,72

0,7289

0,9061

0,96

0,5579

0,9981

0,70

0,7422

0,8924

0,94

0,5726

0,9957

0,68

0,7553

0,8778

0,92

0,5873

0,9923

0,66

0,7681

0,8623

0,90

0,6019

0,9879

0,64

0,7808

0,8459

0,88

0,6165

0,9826

0,62

0,7932

0,8288

0,86

0,6310

0,9764

0,60

0,8053

0,8109

5.2 кестенің соңы

0,84

0,6454

0,9691

0,58

0,8172

0,7920

0,82

0,6597

0,9610

0,56

0,8287

0,7724

0,80

0,6738

0,9518

0,54

0,8400

0,7520

0,78

0,6878

0,9418

0,52

0,6509

0,7309

0,76

0,7017

0,9308

0,50

0,8616

0,7091

 

Шығарылынған нәтижелерден қорытынды шығару

Бақылау сұрақтары

1)     Эжектор құрылғысы.

2)     Эжектордың жұмыс жасау принципі.

3)     Эжектордың осі бойынша жұмыстық және сорулық газдың өзгеруі қалай болады?

4)     Эжектордың әр түрлі қимасындағы газдың жылдамдығында эпюраның қандай мтүрі болады?

5)     Эжектордың жүктемесі деген не?

6)     Эжектордың саптамасынан шыққан газдың дыбысқа дейінгі немесе дыбыстан жылдам тәртібі  неге тәуелді?

7)     Салыстырмалы қысым дегеніміз не?

8)     Салыстырмалы қысымның мәніне байланысты саптамадан шығарудағы жылдамдықты қалай анықтауға болады?

9)     Эжектордың жұмыстық саптамасы арқылы газдың шығыны неге тәуелді?

10)Эжектордың сипаттамасы деген не?

11)ЖЭС және АЭС – тің қандай аппараттық жылулық сүлбелерінде эжектор қабылданады және олардың ролі?

    

6 Зертханалық жұмыс. Піспек сығымдағышты сынау

 

Жұмыстың мақсаты: піспек сығымдағышты сынауды үйрену.

 

6.1. Теориялық мәліметтер

 

Сығымдағыш – қысымы 1,15–тен жоғары сатылы сығымдалған газды алу үшін және оның құбырға   әкелу машинасы.

Сығымдағыштың жұмысын   сипаттайтын негізгі көрсеткіштері, көлемді беріс Q қысымның жоғарылау дәрежесі e=p2/p1 және сығымдағышты біліктің қуаты N. Құрылмалы нышанына байланысты сығымдағыштарды піспекті, айналғышы ортадан тепкіш және орталықты деп бөліп көрсетуге болады. Зертханалық жұмыста піспек сығымдағыштың сипаттамасын зерттейді.

Бір сатылы сығу піспек сығымдағыштың қарапайым сүлбесі b – суретте көрсетілген. Піспектің кері түсіру қозғалысында фазаның кенеюі, соруы, сығу және изотермиялы болады. 6.2 – суретте төрт процесс көрсетілген, политроптың көрсеткіштерімен ерекшеленеді: 1-2изотермиялы, 1 – 2  изотропты, 1 – 2  алыну әкету политропты, 1 – 2  - 3 – 4  диаграммасында теориялық жұмыс болғандықтан, изотермиялық процесте газдың сығылуы тұрақтыыстықтық жағдайында болуы қажет. Бірақ нақты жағдайда изотермиялы сығуды жүзеге асыру мүмкін емес, сондықтан теориялық жұмысты нақты процестің сығуын орындаумен анықтайды.

Теориялық  жұмыстың  шамасын  анықтау  үшін  бұл  процестің  политропты   көрсеткіштерін  анықтау  қажет. 

Ол  үшін  сығындағышты  сынау  кезінде  ауаның  сорудағы  қысымы мен   ыстықығын  өлшеу қажет, сонымен қатар жұмыс тәртібі орнатылған шарт бойынша сығылған ауаның қысымын және ыстықтығын өлшеу қажет. Политроптың көрсеткіші келесі теңдеумен анықталады.

               .                                                            (6.1)

Мұнда р1,р2 сығымдағышқа дейінгі және сығымдағыштан кейінгі абсолютті қысым, Па, Т1,Т2 – сығымдағышқа дейінгі және кейінгі ауаның абсолютті ыстықтығы, К.

6.1 Сурет- Бір сатылы піспекті                        6.2 Сурет-  P-V диаграммасы

      сығымдағыш                                                               

 

Политропты процесстің теориялық жұмысы келесі теңдеумен анықталады          ,                                               (6.2)

мұндағы R – газ тұрақтысы, ауа үшін R = 287Дж/(кгград)

Нақты жұмыс 1 кг газдың сығылуы

.                 (6.3)

Бұл кейіптемеде    

                                                 ,                                    (6.4)

 

Nэл – қозғалтқыштың электрлі қуаты, Вт;

 - қозғалтқыштың ПӘК – і ;

 - айнымалы беріліс ПӘК – і ;

G – Сығымдағыштың орташа массасы өндірулігі, кг/с.

Сығымдағыштағы политропты, немесе «элементарлы» ПӘК – і бұл жерде теориялық жұмыстың нақты жұмысқа қатынасы ретінде анықталады;

.                            (6.5)

 Келесі теңдеуде сығымдағыштың нақты массалық өндірулігі анықталады

 

                                                                                   (6.6)

Мұнда  - ауаны сору кезіндегі меншікті көлем, м3/кг;

Vt  -  Сығымдағыштың көлемдік  өндірулігі, м3/с

                                                                          (6.7)

F – Піспектің ауданы, м2 ;

S – піспек жүрісі, м;

Z – параллельді қосылған цилиндрлер саны;

N – айналу жиілігі, айн/мин;

 - көлемді ПӘК – і

                                            

сығымдағыштың көлемді коэффициенті, цилиндрдің сору көлемінің жұмыстық көлемге қатынасы келесі теңдеумен анықталады.

                             

                                                                   (6.8)

 - термиялық коэффициент,    ;

саңылаусыз коэффициент, ;

 – өлі кеңістіктің қатысты көлемі;

Nu – сығымдағышты цилиндрдегі өлі кеңістік көлемі;

n – политропты кеңею көрсеткіші,  n = 1,2;

Vp – цилиндрдің жұмыстық көлемі;

 Политропты ПӘК – ін адиабатты газ көрсеткіші арқылы анықтауға болады.                      

 

                                  .                                            (6.9)

 

     Қондырғының сипаттамасы

         Қондырғының сүлбессі және бақару орны 6.3 және 6.4 суреттерде көрсетілген. Қкондырғының құрамында: сығымдағыш 1, электромотор 2, қысым реттегіш 3 және ресивер 4.

 

6.3 Сурет- Қондырғының сүлбесі

   

 

  

6.4 Сурет- Қондырғының басқару орны

  

Атмосфералық ауа   р1 қысыммен сығымдағышта р2  қысымға дейін сығылып 16 құбыр арқылы ресивер 4 жіберіледі. Ресивердан кейін, қысымды тура реттеу үшін инелі жапқышты 7 орнатқан.  Қысым манометр 6 арқылы өлшенеді.

Ауаның температурасы терможүп13 және электрондық термометр 14 көмегімен анықталады.

Пайдаланған қуатты есптеу үшін, вольтметр 11 және сандық амперметр 12 көрсеткіштерін қолданады.

   

6.3 Сығымдағыш қондырғының сипаттамасы

 

Қондырғы піспек сығымдағыштың жұмысын зерттеуге арналған.

Сығымдағыш FIAC. Номиналды өнімділігі Qном = 170 л/мин; максималды қысым Pмакс = 8 бар.

Қуат N = 1,1 квт, максимал  ток Iмакс = 7,5 а, айналу саны п = 2800 об/мин., кернеу 220 в. ,қозғалтқыштың ПӘЕ hдв = 0,85.

Жұмыстық орта – ауа. Газ тұрақтысы R = 287 дж/(кг×град).

 

6.4   Жұмыс орындалу тапсырма

 

6.4.4 Массалық өнімділігі қысымнан тәуелді екнін анықтау керек.

6.4.5 1 кг га сығылу үшін, теориялық және нақтылық жұмыс арқылы сығылу политроптық процесстің ПӘЕ-ін анықтау керек. Сығымдағыштың ПӘЕ-ін есептеңіз.

6.4.6 Салыстырмалы қателікті есептеңіз.

 

6.5 Жұмыс орындау тәртібі

  

 6.5.1 Бөлмедегі температурасын және атмосфралық қысымды өлшеу керек.

6.5.2 Өшіргішпен 15 термометрді 14 қосу керек. Өшіргішпен 15 сығымдағышты қосыңдар. Реттегішпен 8 манометр 6 арқылы берілген кысым орнатыңдар.

6.5.3 Сыгылу ауаның температурасы тұрақты болғанша күтіңдер. Аспаптардың көрсеткіштерін  жазып алыңдар. Ауның шығысын есептеңдер.

6.5.4 Манометр арқылы қысымды өзгертіп, барлық өлшемдерді қайтадан өлшеп жазып алыңдар.

6.5.5 Өлшеген мәліметтерді 6.1 кестеге толтырыңдар.

6.1 - кесте Өлшеген мәліметтер

ра =      Па;        t =      0С;

№

 

U

I

р2

t

Q

в

а

ати

0С

л/мин

1

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

6.5.6 Есептелген мәліметтер 6.2 кестеге жазылынады.

 

6.2 кесте - Өңделген мәліметтер

№

 

Q×103

G×103

T2

p2

NЭ

n

L0пол

LД

hп

dhп/hп

dG/G

м3/с

кг/с

0K

Па

вт

 

Дж/кг

Дж/кг

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6.5.7 G, п, t, Lд  және  hп  кысымға р2 тәуелді  екенін  график  салыңыздар.

6.5.8 Жұмысты қорғау үшін келесі әдебиет білу қажет: [2, б. 281-307, 338-378].

  

 

А Қосымшасы

Сұйық және газдың шығынын өлшеу үшін үлгіқалыпты тарылған  құрылғылардың есептелуі

Сұйық не газ өтетін құбырға жергілікті ағынның тарылуын келтіретін құрылғы орнатылады. Потенциялық энергия қысымы кинетикалыққа айналуы нәтижесінде тарылған қимасында ағынның орташа жылдамдығы өседі, нәтижесінде тарылу құрылғысының алдындағы статикалық қысымына қарағанда,  осы қимадағы біреуінің статикалық қысымы төмен болады. өткізетін ортаға қарағанда, қысымдардың әртүрлілігі көбірек және шығынның өлшеміне әсер тетді. Қосөресі 50 мм – ден кіші және Вентури саптамалы құбыры үшін тарыду құрылғы ретінде үлгіқалыпты диафрагма қаралады.

Сұйық және газдың массалық және көлемдік шығысын жалпы түрде төмендегі формуламен есептейді

 

 

 

(А1)

 

 

(А2)

Жұмыстық шартта алынған шығысын, қалыпты шартта алынған шығыспен қайта есептейді:

 

(А3)

 

 

(А4)

Бұл теңдеуде Qm -  массалық шығыс, кг/с;

Q0 -  көлемдік шығыс, м3/с;

Qном – қалыпты күйдегі газдың көлемдік шығысы, м3/с;

d – тарылу құрылғысының диаметрі, м;

∆р     - тарылу құрылғысынан кейінгі ағыс кезіндегі қысым құламасы ортасы, Па;

Р – тарылу құрылғысы алдындағы абсолютті қысым ортасы, Па;

Т – ыстықтық ортасы, К;

Тном – номиналді ыстықтық, К;  T=(293,15 K);

К – газдың сығылу еселеуіші;

*      - жұмыстық шарттағы тығыздықтың өлшеу ортасы, кг/м3;

   - құрғақ газдың қалыпты тығыздығы; кг/м3;

       - шығыс еселеуіші;

*       - өлшеу ортасының кеңею түзету көбейткіш.

Сұйық және газдың көлемдік шығысын стандартты диафрагма көмегімен анықтайды.

Стандартты диафрагма үшін, ішкі диаметрі 50 мм – ден кем құбырдың еселеуіш шығысы тең:

 

мұнда   - тарылу құрылғысының қосөресі, мм;

 - (П1 - 7) теңдігін анықтайтын еселеуіш;

 

мұнда m=d’2/D’2  - тарылу құрылғысының салыстырмалы ауданы;

D’ – тарылу құрылғысы алдындағы құбырдың ішкі қосөресі, мм.

Түзету көбейткіш , газдар үшін стандартты диафрагммаға арналған кейіптемеден анықталады, ол ішкі диаметрі 50 мм – ден кем құбырда орналасқан

,

 

(А8)

мұнда к – адиабаталық көрсеткіші

Түзету көбейткіш () сұйық үшін 1 – ге тең.

Шығыс өлшер диафрагмасын Рейнольдс саны аумағында ғана қолдануға болады, мұнда  шығыс еселеуішін тұрақты деп есептеуге болады.

Диафрагманың салыстырмалы ауданында Рейнольдс санын А1 кестеден анықтайды.

А1 кестесі – стандартты диафрагмма үшін Рейнольдстің шектік мәні.

Тарылатын құрылғы

т

Remin гр

Remax гр

Ішкі диаметрі 50 мм төмен құбырларға стандартты диафрагммалар

0,05

22000

107

0,10

30000

107

0,15

41000

107

0,20

56000

107

0,25

72000

107

0,30

90000

107

0,35

110000

107

0,40

135000

107

0,45

158000

107

0,50

181000

107

0,55

211000

107

А1 кестенің соңы

 

0,60

240000

107

0,65

270000

107

0,70

300000

107

 

Салыстырмалы ауданының (м) аралық мәні үшін Рейнольдстің мәні мына формуламен анықталады:

,

 

(А9)

мұнда mi; Rei – А1 – кестеде көрсетілген тарылу құрылғысының салыстырмалы ауданы және оған сәйкес мәні  Reminгр (Remaxгр).

Вентури саптамасы көмегімен газ және сұйық көлемінің шығысын анықтау.

   Көлемдік орта шығысы Вентури саптама көмегімен                                                          (A2) формуласымен анықталады.

Вентури саптамасы еселеуіш шығысын, құбыр диапазонында орналасқан Рейнольдс саны  мына формуламен анықталады

 

 

(А10)

мұнда m=d’2/D’2  - тарылу құрылғысының салыстырмалы ауданы. Remin  мәнін  m – ге тәуелді алады.

Түзету көрсеткіш  газ үшін және цилиндрлік саптама үшін және Вентури саптамасы үшін мына формуламен анықталады

 

 

 

(А11)

мұнда р- тарылу құрылғысының алдындағы орта қысымы, Па;

∆р     - тарылу құрылғысындағы қысым құламасы, Па

к – адиабата көрсеткіші

 

 

Б Қосымшасы Өлшеулер және қателіктер

 

Өлшеу – бұл эксперименттік және есептеу операцияларының тізбегі, физикалық шаманың мәнін анықтау үшін іске асыратын, құбылысы немесе нысыананы сипаттайды.

Өлшеулер тура және жанама болып бөлінеді.

Тура өлшеуде нәтижесі шаманың өз өлшемінен шығады. Мысалы, денені сызғышпен өлшеу, қысымда манометрмен өлшеу, электр тогының кернеуін вольтметрмен және т.б. Бірақ тура өлшеуде әрқашанда мүмкін емес. Осы жағдайларда жанама өлшеулерді қолданады, шаманың ізделініп жатқан мәнін белгілі тәуелділікпен табады. Мұндай өлшеулерге (сұйық және газ шығындарын өлшеуді) құбырдан ағатын сұйық және газ шығындарын өлшеуді, тарылған қондырғыдағы қысым құламасын және диаметрін өлшеуді жатқызуға болады. Жанама өлшеулерге сондай – ақ,, (электр тізбегінің кедергісі) кернеу мен ток күшінің өлшемі арқылы есептелетін электр тізбегінің кедергісі жатады. Қойылған байланыстар мен қатынас мөлшерлері барлық өлшеу облысын қамтитын әр түрлі физикалық құбылыстар бірлік жүйесін құруға түрткі болды. Бұл бірлік жүйесі ретінде халықаралық бірлік жүйесі қабылданды – СИ.

Барлық өлшеулердің өзінің қателігі болады. Қателік бұл өлшенген шаманың нақты мәнінен ауытқуы. Қателік қөзіне байланысты әдістемелік қателікті (ажыратамыз) және саймандық қателіктерді ажыратамыз. Қателіктерді сипаттамаларына қарай жүйелік және кездейсоқ деп бөлуге болады. Жүйелік қателіктер өлшеу кезінде заңдылық бойынша өзгереді немесе тұрақты болып қалады. Жүйелік қателікті түзетулер немесе коэффициенттер еңгізу арқылы жоюға болады. Кездейсоқ қателіктер кездейсоқ өзгереді. Бұған себеп болатын өлшеу қондырғыларының элементтерінің ішкі шуы, қоршаған ортаның температурасы бақылаусыз өзгерсе және т.б.

Кездейсоқ қателіктерді математикалық статистика арқылы көп өлшеулер әдістемесімен бағалайды.

 Жанама өлшеулерде өлшеніп алынған мәндерді негізгі шамамен есептеуге тура келеді. Есепті шығарған кезде тура өлшеудің нәтижесінде түзетілмейтін қателік шығады. Өйткені есептелінетін формулаға мынадай иррационал сандар кіруі мүмкін ,  , е  және т.б., бұлар жуық жақын мәндермен алмастырылады, ал есептеу процесінде мәндерінің аралығы көп сандардан тұруы мүмкін, соларды дөңгелектеп жазғанда дәл есептелмегендіктен нәтижесінде қателік болады. Бұл қатаелік есептеу қателігі деп аталады.

Зертханалық жұмысты орындағанда   қателігі тура өлшеуде және  деп есептегенде   жанама қателік болады.  және   қателіктері абсолютті қателіктер деп аталады. Абсолют қателік тура өлшеуде өлшеу құралының жарты құнының кішкентай бөлігі ретінде анықталады. Абсолют қателік дәл өлшеуді сипаттамайды. Мысалы, 10С қателік қоректік судың температурасын өлшегенде (шамамен 200С) жеткілікті үлкен, ал сол қателік аса қызған буды өлшегенде (5000С) жеткілікті мөлшерде кішкентай болып саналады. Сондықтан нақты дәлдікті бағалау үшін салыстырмалы қателік деген ұғымды енгіземіз, ал абсолют қателіктің сол өлшенген шаманың қатынасына тең  .

Белгісіз у шама  теңдеуінен анықталсын.  қателігімен бірге  х шамасын анықтағанда  қателігі де болады.  - тің аз мәнінде  - ті  дифференциалымен алмастыруға болады, сол кезде у шамасын анықтағанда салыстырмалы қателікті мына формулаға келтіреміз  .

Төменде бірнеше негізгі талдаулық тәуелділіктердің сиапттамаларының салыстырмалы қателіктерінің есептелуінің мысалдары келтірілген. Төменде келтірілген тәуелділіктердің салыстырмалы қателігін қиыстыра отырып, тәжірибе жүзінде барлық функцияның салыстырмалы қателігін есептеп шығуға болады.

1.     Бірнеше сандардың көбейтіндісі

 

 

 

 

      (Б1)

 

2.     Бөліндінің нәтижесі

 

     

                       (Б2)

3.     Қосынды және айырма

 

    

 

  ;

 

 

(Б3)

 

4.     Дәрежелік функция

           (Б4)

 

5.     Логарифмдік функция

 

y = lg x;   ;              (Б5)

y = ln x;   (Б6)

 

Осыларға ұқсас басқа да функциялардың салыстырмалы қателігін есептеуге болады.

 

 

В Қосымшасы

СИ  өлшем бірліктердің жүйенің және басқа өлшем бірліктер жүйелердің қатынасы

 

Күш өлшем бірліктері

1 кгс = 9,80665 н;      1 н =0,101972 кгс » 0,102 кгс.

 

Қысым өлшем бірліктері

1 ат = 1 кгс/см2 = 98066,5 н/м2 = 0,980665 бар » 0,981 бар.

1 мм вод. ст. = 1 кгс/м2 = 10-4 ат = 0,980665×10-4 бар =9,80665 н/м2.

1 мм рт. ст. = 13,6 мм вод. ст. = 133,322 н/м2 = 0,00133322 бар.

1 н/м2 = 10-5 бар = 0,101972 кгс/м2 = 0,101972×10-4 кгс/см2 =

0,101972×10-4 ат = 7,5006×10-3 мм рт. ст. = 0,101972 мм вод. ст. » 0,102 мм в.ст.

    1 бар = 1,01972 кгс/см2 = 1,01972 ат = 750,06 мм рт. ст. =

10197,2 мм вод. ст. » 10200 мм вод. ст.

 

      Динамикалық тұтқырлық

1 кгс×с/м2 = 9,80665 н×с/м2 = 9,80665 кг/м×с » 9,81 кг/м×с.

1 н×с/м2 = 1 кг/м×с = 0,101972 кгс×с/м2 » 0,102 кгс×с/м2.

 

      Жұмыс және энергия

1 кгс×м = 9,80665 дж » 9,81 дж.

1 кал =4,1868 дж;   1 ккал = 4,1868 кдж » 4.19 кдж.

1 Гкал = 109 кал = 106 ккал » 4 190 000 кдж.

1 л.с.ч. = 2,648×106 дж;  1 квт×ч = 3,6×106 дж = 3,6 Мдж = 3600 кдж.

1 дж = 1 нм = 0,101972 кгс×м = 0,23885 кал = 0,37764×10-6 л.с.ч. =

0,27778×10-6 квт×ч » 0,278×10-6 квт×ч.

 

      Қуат

1 кгс×м/с = 9,80665 вт » 9,81 вт;   1 л.с. = 735, 499 вт » 735,5 вт;

1 кал/с = 4,1868 вт » 4,19 вт;    1 ккал/ч = 1,163 вт.

1 вт = 1 дж/с = 0,101972 кгс×м/с = 0,0013596 л.с. = 0,86 ккал/ч =

0,23885 кал/с » 0,239 кал/с.

 

1 in (дюйм) = 25,4 мм.

1 ft (фут) = 0,3048 м.

1 lb (фунт) = 0,45359237 кг.

1 psi = 1 lb/in2  = 6894,76 н/м2.

1 Btu  = 1055,06 дж

1 Btu/lb = 2326 дж/кг.

  

Әдебиеттер тізімі 

1. Соколов А.И. Вспомогательное оборудование ТЭС. Насосы и вентиляторы. (Конспект лекций). – Алматы: АИЭС, 2005. – 81 с.

2. Черкасский В.М. Насосы, вентиляторы, компрессоры. – М.: Энергия, 1977. – 424 с.

3. Поляков В.В., Скворцов Л.С. Насосы и вентиляторы. – М.: Стройиздат, 1990. – 336 с.

4. Соколов А.И. Вспомогательное оборудование ТЭС и АЭС. Конспект лекций. – Алматы: АИЭС, 2001. – 93 с.

5. Малюшенко В.В., Михайлов А.К. Энергетические насосы: Справочное пособие. – М., 1981. – 201 с.

6. Соколов Е.Я., Зингер Н.М. Струйные аппараты. – М., 1971. – 280 с.

7. Фирменный стандарт: Учебно-методические работы. – Алматы: АИЭС, 2003. – 20 с.

 2011 ж. қосымша жоспары бойынша, реті  16