АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖЄНЕ БАЙЛАНЫС ИНСТИТУТЫ

 

 

Жылуэнергетикалық қондырғылар кафедрасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚАЗАНДЫҚ ҚОНДЫРҒЫЛАР ЖӘНЕ БУӨНДІРГІШТЕР

 

“С±йыќгазќозѓалым жєне бу µндіру”  бµлігі бойынша зерттеулік ж±мыстардыњ сипаттамасына әдістемелік нұсқаулар

220140-“Жылу электр станса” мамандыѓыныњ студенттері ‰шін

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматы 2004

 

 

 

 

 

Ќ¦РАСТЫРУШЫЛАР: А.А.Кибарин, В.П.Дубовик. µњдеп аударѓан: Е. Н±рекен  Ќазандыќ ќандырѓылар жєне бугазµндіргіштер. “С±йыќгазќозѓалым жєне бу µндіру” бµлігі бойынша зерттеулік ж±мыстардыњ сипатамасы Жылунергетика  мамандыѓыныњ студенттері ‰шін. -Алматы, АЭжБИ,2004.-22б.    

 

 

Єдістемелік н±сќаулар “С±йыќгазќозѓалым жєне бу µндіру“ пєнініњ негізі тарауларын  ќамтитын ‰ш зерттеулік ж±мыстар ‰шін ќ±растырылѓан.        

Зерттеулік ж±мыстар сипаттамасында негізі теориялыќ мєліметтер, тєжірибелік ќондырѓыныњ с‰лбелері немесе ЭЕМ-ѓы олардыњ ‰лгісі, ж±мысты орындау мен есептеу нєтижелерін µњдеу єдістемесі келтірілген.

          Сурет-9, кесте-3, єдебиет тізімі-5ат.

 

 

 

ПІКІРШІ: техн. ѓыл. д-р., профессоры Д.Ж.Темірбаев.

 

         

 

 

Алматы энергетика жєне байланыс институтыныњ 2004ж. жоспары бойынша басылады.

 

 

ã Алматы энергетика жєне байланыс институты, 2004ж.

 

Жалпы єдістемелік н±сќаулар      

1 Барлыќ зерттеулік ж±мыстар ЭЕМ кµмегімен ж‰ргізіледі.    

2 Зерттеулік ж±мыстыњ теориясы мен єдістемесі бойынша дайындыѓы тексерілгеннен кейін студент ж±мысты бастай алады.

3 Ж±мыс бойынша есіптікті (отчет) єр студент µзі жазу керек.   

Есіптекте мыналар болу керек:          

а) ж±мыс аты жєне маќсаты;     

є) ќысќаша негізі теориялыќ мєліметтер мен негізі есептік кейіптемелер;     

б) ‰лгіленетін ќ±былыстыњ ќаѓидалыќ с‰лбесі; 

в) есептеу нєтижелері, мєліметтерді µњдеу, ќажетті сызбаќтар;

г) ж±мыс нєтижелерін талдау жєне ќорытындылар.    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-зерттеулік ж±мыс. Табиѓи айналманыњ жай контурыныњ сипаттамаларын зерттеу.

1.1 Ж±мыс маќсаты: бу ќазаныныњ табиѓи айналмасыныњ жай контурыныњ (жолыныњ) с±йыќаѓулыќ сипаттамаларын ЭЕМ-да есептеп аныќтауды ‰йрену.

1.2 Тапсырма: ЭЕМ-да есептеп _ќ.н=Q_ќал,G_ќал) тєуелділігін жєне айналма жолыныњ с±йыќаѓулыќ сипаттамасын салу керек.

1.3           Теориялыќ мєліметтер

Есептеу ж‰ргізу ‰шін 1.1-суретте кµрсетілген жол (контур) с‰лбесі ќабылданѓан. Ол даѓырадан (Д), т‰сіру ќ±бырынан (ТЌ), кµтеру ќ±бырларынан (КЌ) жєне біріктірмеден (Б) т±рады.

 

 

 

 

 

 

 

_ќыз-ќыздырылатын аумаќтыњ биіктігі; _тол-с±йыќ баѓананыњ биіктігі;        _àðò- ê¼òåðó º½áûðäà¹û îðòà áèiêòiãiíi» äà¹ûðàäà¹û áóëàíó áåòiíåí àðòóû; _º.í- ºàéíàó í¾êòåñiíi» ìåêåíäiãi (êîîðäèíàòàñû) (ê¼òåðó º½áûðûíû» ¾íåìäåãiøòiê àóìà¹ûíû» ½çûíäû¹û); _º.ä.- ºûçäûðó¹à äåéiíãi áèiêòiê; _á.ò.-º½áûðäû» áó ò¾çó àóìà¹ûíû» áèiêòiãi.

1.1-сурет. Айналманыњ ќарапайым жолыныњ с‰лбесі

       Îðòàíû» æîëäà¹û (êîíòóðäà¹û) ºîç¹àëûñû ºûçäûðûëàòûí ê¼òåðó (ºàëºàíäûº) æ¸íå ºûçäûðûëìàéòûí ò¾ñiðó º½áûðëàðûíäà¹û æ½ìûñòûº äåíå òû¹ûçäûºòàðûíû» àéûðìàñûíàí áîëàäû. Îñûäàí ïàéäà áîë¹àí àéíàëìàíû» ºîç¹àóøû  òåãåóðiíi æ¾éåäåãi ñ½éûºà¹óëûº êåäåðãiëåðãå æ¸íå îðòàíû ¾äåòóãå æ½ìñàëàäû. Ñû ñàëûñòûðìàëû àç áîë¹àíäûºòàí åñêåðiëìåéäi.

¶íåìäåãiøòiê àóìàºòà¹û ºîç¹àóøû òåãåóðiííi» Ð<Ð_ø  áîë¹àíäà àçäû¹ûíàí îíû åñêåðìåñå êîíòóðäà¹û ºîç¹àóøû òåãåóðiíäi àíûºòàó ¾øií åñåïòiê êåéiïòåìå àëó¹à áîëàäû

Ð_ºîç=_îðg( r⁹-r⁰)( Z_ºûç-Z_º.í.) ,                                             (1.1)

ì½íäà w_îð- áó àë¹àí º½áûð ºèìà ¾ëåñiíi» º½áûð ½çûíäû¹û  áîéûíøà îðòàøà ì¸íi.

²îç¹àóøû òåãåóðií ê¼òåðó æ¸íå ò¾ñiðó º½áûðëàðûíû» ñ½éûºà¹óëûº êåäåðãiëåðií æå»óãå æ½ìñàëàäû, ÿ¹íè

Ð_ºîç =Ð_ê—ó+Ð_ò-ó .                                                                                             (1.2)

²îç¹àóøû òåãåóðií ìåí ê¼òåðó º½áûðëàð êåäåðãiñiíi» àéûðìàñûí ïàéäàëû òåãåóðií äåï àòàéäû

.                                         (1.3)

Ò¾ñiðó º½áûðëàðûíû» ñ½éûºà¹óëûº êåäåðãiñi

                                          (1.4)

ì½íäà ì/ñ; G-êîíòóðäà¹û îðòàíû» ìà»ûçäûº øû¹ûñû, êã/ñ.

 _g .                                                                                     (1.5)

Äà¹ûðàäàí ò¾ñiðó º½áûðëàðûíà êiðåòií ºàçàíäûº ñóû åêi à¹ûííû»: ê¼òåðó º½áûðëàðûíàí êåëãåí ºàéíà¹àí ñó ìåí ñóëûº ¾íåìäåãiø  ñóûíû»  àðàëàñó í¸òèæåñiíäå ïàéäà áîëàäû (1.2-ñóðåò).

Åñêåðòå êåòåéiê, "ºàéíàéòûí" ¾íåìäåãiøi áàð ºàçàíäàð ¾øií "ºàéíàó í¾êòåñi" ½¹ûìû ê¼òåðó º½áûðëàðûíà ºîëäàíûëìàéäû (îë ñóëûº ¾íåìäåãiøòå áîëàäû).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.2-ñóðåòêå ñ¸éêåñ äà¹ûðàíû» æûóëûº òå»åñòiãií æàçàìûç:

DŁ+ (Ê-1)DŁ= ÊD.                                                        (1.6)

̽íäà ,-ñóëûº  ¾íåìäåãiøòåí øû¹óäà¹û ñóäû» æ¸íå äà¹ûðàäà¹û áåðiëãåí ºûñûìäà¹û ºàéíà¹àí ñóäû» ºàæûðû; D-ºàçàííû» áó ¼íäiðóëiãi, êã/ñ; Ê=G/D-àéíàëìà åñåëåãi.

²àéíàìàéòûí ¾íåìäåãiø áîë¹àíäà <, ñîíäûºòàí äà¹ûðàäà¹û ñóäû» ûñòûºòû¹û ºàéíàó ûñòûºòû¹ûíàí ò¼ìåí.

Äà¹ûðàäà ºàéíàó¹à äåéií ñóäû êåìºûçäûðó òå»:

=-.                                               (1.7)

Êåìºûçäûðó ºûñûì ¼ñêåí ñàéûí ¼ñåäi.

²àéíàó í¾êòåñiíäåãi îðòà ºûñûìû:

Ð_º.í=P_ä +( Z_òîë- Z_º.ä- Z_º.í) gr^¢-Ð_ò-ó+Ð_¾í ,                          (1.8)

ì½íäà DÐ_¾í-¾íåìäåãiøòiê àóìàºòà¹û êåäåðãi, îë àç áîë¹àíäûºòàí åñêåðiëìåéäi.

       (1.8)-äåí àëàìûç :

DÐ_º.í-ä=DÐ_º.í- Ð_ä =Z_ºûçr^'g-DÐ_ò-ó- gr^'Z_».í                               (1.9)

       ²àéíàó í¾êòåñiíäåãi ºàéíà¹àí ñó ºàæûðû ìûíà êåéiïòåìå áîéûíøà àíûºòàëàäû 

    ,                                                            (1.10)

àë ºàéíàó¹à äåéiíãi  íàºòû êåìºûçäûðó òå»

       .                                              (1.11)

²àëºàííû» áó ò¾çåòií àóìà¹ûíû» áèiêòiãií Z_á.ò àíûºòàó ¾øií ¾íåìäåãiøòiê àóìàºòû» áèiêòiãií Z_º.í òàáó êåðåê. Îíû àíûºòàéòûí êåéiïòåìåíi ºàëºàí ¾øií æàçûë¹àí æûëóëûº òå»åñòiêòåí æî¹àðûäà êåëòiðiëãåí ºàòûíàñòàðäû ïàéäàëàíûï òàáà àëàìûç

                           (1.12)

      ì½íäà Q_ºàë-ºàëºàí (ê¼òåðó º½áûðëàðû) ºàáûëäà¹àí æûëó à¹ûíûíû» ºóàòû, Âò.

1.4 ²àéíàó í¾êòå ìåêåíäiãií àíûºòàó ¸äiñòåìåñi

Êåìºûçäûðó ºàæûðû  ºàéíà¹àí ñó ºàæûðû ìåí P_ä ºûñûìäà áåðiëãåí êåìºûçäûðó ûñòûºòû¹ûí  Dt_ä åñêåðiï àëûí¹àí íàºòû ºàæûð àéûðìàñûíà òå» áîëàäû.

Äåðáåñ òóûíäû P_ä-ìà»ûíäà¹û àºûðëû àéûðìàëàð ºàòûíàñûìåí   àóûñòûðûëàäû [3].

       Êîíòóð áið ò¾ñiðó  æ¸íå ò¼ðò ºàòàðëàñ ê¼òåðó º½áûðëàðûíàí ò½ðàäû äåï àëûí¹àí. Îíäà    

G_ò-ó=4×G_ê-ó.

Ò¾ñiðó º½áûðûíäà¹û îðòà æûëäàìäû¹û

v_ò-ó5G_ò-ó×4/r’ï×d²_ò-ó .

l_ò-ó æ¸íå åx_æ.ò-ó-äi åñêåðiï (1.12) áîéûíøà Z_º.í òàáûëàäû.                 

1.5  Àéíàëìà òå»äåóií ñûçáàºòûº øåøó ¸äiñòåìåñi.                                                     

Àéíàëìàíû» íåãiçãi òå»äåóií (1.3) ñûçáàºòûº æîëìåí øåøåäi, á½ë ¾øií G_ò-ó-äi» áiðíåøå ì¸íäåðií (ñ¸éêåñòi G_ºàë ì¸íäåðií äå) áåðåäi äå (1.4) áîéûíøà ñîëàð¹à ñ¸éêåñòi DR_ò-ó-äû» ì¸íäåðií æ¸íå àéíàëìàíû» ïàéäàëû òåãåóðiíií DR_ïàéä êåëåñiäåãiäåé àíûºòàéäû

    R_ïàéä=R_ºîç-DR_ê-ó ; Ïà                                                    (1.13)

 ì½íäà

R_ºîç=(Z_ºûç-Z_º.í)×g(r’-r”)×j_îð ;Ïà

j_îð=(w_ºîñ/ w _áó)×b=Ñ×b,                                                                     (1.14)

j_îð-áó àë¹àí ºàëºàí º½áûðëàð ºèìàñûíû» ¾ëåñi ; w_ºîñ, w_áó-ºàëºàí º½áûðëàðûíäà¹û ºîñïà ìåí áóäû» íàºòû æûëäàìäûºòàðû (î»àéëàòó ¾øií Ñ=1.5¸2 äåï ºàáûëäàéìûç) ; b-ºàëºàí º½áûðëàðûíäà¹û ê¼ëåìäiê øû¹ûñòûº áó ì¼ëøåði.

                                                  (1.15)

-ê¼òåðó º½áûðëàðûíäà¹û îðòàøà ìà»ûçäûº áó ì¼ëøåði. ²àëºàí  (ê¼òåðó) º½áûðëàðûíäà¹û ºûñûì øû¹ûíû

DR_ê-ó= l(×Z_òîë+-Z_àðò/ d_ºàë)r’[1+(r’/r”-1)]                     (1.16)                                                           

 ì½íäà æî¹àð¹ûäàé  r’ æ¸íå r”   R_ä áîë¹àíäà  ºàéíà¹àí ñó ìåí º½ð¹àº   ºàíûººàí  áó òû¹ûçäûºòàðû ;                             

       w₀= 4G_ºàë/r^'¢d²_ºàë ,  ì/ñ                                                (1.17)

w₀- àéíàëìà  æûëäàìäû¹û.

Àëûí¹àí àºïàðàòòû ñûçáàºòû ò¾ðäå êåëòiðåäi (1.3-ñóðåò).             

Àéíàëìà æîëûíû» (êîíòóð) íàºòû ñ½éûºà¹óëûº  ñèïàòòàìàñû

DR_ò-ó=f₁(G_ò-ó)

DR_ïàéä=f₂(G_ò-ó)

сызыќтарыныњ ќиылысуына сєйкес болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.3-сурет. Р_пайд, Р_т-у=(G_т-у) тєуелділіктері.

 

1.6 Есептеу ‰шін бастапќы мєліметтер

Н±сќалыќ есептеулерді ж‰ргізу ‰шін бастапќы мєліметтер 1.1-кестеде келтірілген.                   

        1.1-кесте

Ж‰йе кµрсеткіштері	Есептеу ‰шін н±сќалар
	1	2	3
Даѓырадаѓы ќысым Рд,МПа	11,0	14,0	17,0
Даѓырадаѓы ќайнау ыстыќтыѓына дейін кем ќыздыру, д,	10; 20 30	15; 25 35	20; 30 40
Жылу аѓыныныњ ќуаты Qќал, МВт	0,5	0,6	0,7
Контурдаѓы орта шыѓысы (бір ќ±бырѓа), Gќал, кг/с	4	5	6
Контур т‰згілерініњ µлшемдері
Dт-у, м	0,1
тол, м	30
ќыз, м	25
арт, м	3
Dдаѓ, м	2,2
dќал, м	0,05
Т‰сіру ќ±бырындаѓы жергілікті кедергілер еселеуіштерініњ ќосындысы ж.т-у	3	4	5
Ќ±бырлардаѓы ‰йкеліс кедергісініњ еселеуіші	0,015

Бастапќы мєліметтерді есептеу баѓдарламасына енгізіп н±сќалыќ есептеу ж‰ргізу керек.

Есептеу нєтижелері бойынша

_ќ.н=Q_ќал,G_ќал)

тєуелділіктерін сызбаќта салу керек.

          Ќосымша оќу керек Є[5], 4-15б.

Баќылау с±раќтары

1.    Табиѓи айналманыњ ж±мыс істеу ќаѓидасын т‰сіндіру керек.

2.     Табиѓи айналма контур т‰згілерініњ (элементтерініњ міндеттері ќандай?

3.     Айналма еселігі деген не?

4.     Неге ШЖЌ-ды ќазанда табиѓи айналманы ж‰зеге асыруѓа болмайды?

5.     Айналма контурыныњ с±йыќаѓулыќ сипаттамасы деген не?

6.     Бусу ќоспа ќозѓалысыныњ негізгі сипаттамалары ќандай?

7.     Бусу ќоспа ќозѓалысыныњ тєртіптері.

 

2-зерттеулік ж±мыс.  Даѓыралы бу ќазаныныњ т±здыќ бµлігініњ тиімді µндірулігін аныќтау

2.1 Ж±мыс маќсаты: даѓыралы бу ќазаныныњ сатылы буландыру сипаттамаларын аныќтауды ‰йрену.

2.2 Тапсырма: ‡рлеу шамасына байланысты бу ќазан даѓырасыныњ т±здыќ бµлігініњ тиімді µнімділігін ЭЕМ-да есептеу.

2.3 Теориялыќ мєліметтер

Даѓыралы ќазандарда ќазан суындаѓы т±з мµлшерін азайту ‰шін даѓырадан ‰зіксіз ‰рлеуді ќолданады. ‡рлеуді ±йымдастыру с‰лбесі

 2.1-суретте кµрсетілген.

			Q

 

 

 

 

 

 

 

2.1-сурет. ‡зіксіз ‰рлеуді ±йымдастыру с‰лбесі

Д-ортаныњ мањыздыќ шыѓыстары; С-т±з шоѓырлары, мг/кг; белгілер: ”бу”-бу; “ќ.с”-ќоректік су;  “ќаз. с”-ќазан суы, яѓни даѓырадаѓы су; “‰р”-‰рлеу суы.

Ќазан ‰рлеуініњ шамасы бу µндіруліктіњ ‰лесімен немесе пайызымен беріледі.

                                                                                      (2.1)

          ‡рлеу болѓанда ќоректік су шыѓысы µседі

                                                                                          (2.2)

Жалпы жаѓдайда т±здыќ тењестік былай жазылады:

                         (2.3)

немесе (2.1) жєне (2.2) есепке алса

(100+Р)С_ќ.с=100С_бу+РС_ур+(100+Р)С_шµг,                                   (2.4)

м±нда, С_шµг-ќыздыру беттерінде шµккен зат мµлшері. Єдетте С_шµг=0, онда (2.4)-тен аламыз

(100+Р)С_ќ.с=100С_бу+РС_ур                                                                     (2.5)

Талдау ‰шін С_бу=0, деп аламыз

          С_‰р=С_ќаз.с=С_ќ.с.                                                                 (2.6)

(2.6)-да, мысалы, ‰рлеуді Р=1% деп ќабылдасаќ, онда С_‰р=101С_ќ.с болады. Б±л мынаны білдіреді: бу т±з мµлшері ќоректік судаѓы т±з мµлшерінен 101 есе артатын ќазан суынан т‰зіледі. Ќазан су сапасын ‰рлеуді Р ‰лкейтіп жоѓарлатуѓа болады. Шыѓындарды дистиллятпен толыќтырѓанда ‰немділік т±рѓыдан тиімді ‰рлеу Р мєні  0,5-1% аралыѓында, ал шыѓындарды химиялыќ тазалаѓан сумен толыќтырылѓанда 0,5-3% аралыѓында болады.

          Ќазандаѓы т±з мµлшерін сатылы буландыру єдісін ќолданып айтарлыќтай азайтуѓа болады. Єдіс маѓынасы 2.2-суретте кµрсетілген.

 

Сќоз.с

Д1     СЌОЗ.С

Дќ.с   Сќ.с

 

			Д2    Сбу2
								Д,‰р,   С‰р
	Q						Q

 

 

 

 

 

2.2-сурет. Екі сатылы буландыру с‰лбесі

1-“таза” бµлік; 2-даѓыраныњ “т±зды” бµлігі.

“Таза” бµліктен “т±здыѓа” су шыѓысы маѓынасы бойынша “таза” бµлікті ‰рлеу болады жєне соњѓыѓа жоѓарыда келтірілген есептік ќатынастарды ќолдануѓа болады.

2.2-суреттегі с‰лбе ‰шін  будаѓы т±з мµлшерін араластыру кейіптемесі бойынша аныќтауѓа болады

, мг/кг                                              (2.7)

м±нда -“т±зды” бµлікте т‰зелетін бу ‰лесі,  %, .

С_бу1=0,01К₁С_ќаз.с1,                                                                         (2.8)

С_бу2=0,01К₂С_ќаз.с2=0,01К₂С_ќаз.с1.                                        (2.9)

¤з кезегінде:

С_ќаз.с1= С_ќ.с ,                                                             (2.10)

С_ќаз.с2= С_‰р= С_ќаз.с1 .                                                        (2.11)

(2.10) жєне (2.11)-де Р (2.1) бойынша аныќталады

Р₁=                                                                     (2.12)

Р₁-“тазадан” “т±зды” бµлікке ‰рлеу; К₁жєне К₂ –бумен т±зды єкету еселеуіштері сєйкесті “тазадан” жєне “т±здыдан”.

2.4  Есептеу с‰лбесі жєне бастапќы мєліметтер

С_бу тєуелділігін аныќтау ‰шін (2.7)-кейіптеме ќолданылады.  мєндері 0-ден 100%-ѓа дейін, Р мєндері 0,5-тен 3%-ѓа дейін µзгереді. Єкету еселеуіштерін екі бµлікке бірдей ѓып ќабылдайды, яѓни 

 К₁=K₂=0,1 … 0,2%.

Т±з мµлшерін  С_бу/С_ќ.с т‰рде, яѓни салыстырмалы шамаларда аныќтау керек. Алынѓан Р шамалары ‰шін (4-5 мєн) С_бу/С_ќ.с= тєуелділігініњ сызбаѓын салып -ніњ тиімді мєнін аныќтау керек.

Келесі бастапќы мєліметтер ‰шін (С_ќ.с=30 мг/м³, К₁=0,001) есептеу нєтижелері 2.1-кестеде жєне 2.3-суретте келтірілген.

                 2.1-кесте

	Т±зды бµліктіњ ‰лесі, %	Будыњ т±з мµлшері Сбу, мг/м3
		Р=1%	Р=2%	Р=3%	Р=4%
1	0	0,03027	0,01529	0,01030	0,00780
2	3,00	0,0825	0,00639	0,00530	0,00456
2.1-кестеніњ жалѓасы     3	6,00	0,00589	0,00451	0,00384	0,00340
4	9,00	0,00548	0,00391	0,00327	0,00289
5	12,00	0,00615	0,00376	0,00305	0,00265
6	15,00	0,00676	0,00382	0,00300	0,00257
7	18,00	0,00745	0,00401	0,00306	0,00256
8	21,00	0,00819	0,00426	0,00318	0,00262
9	-	-	-	-	-
	100	0,03027	0,01529	0,01030	0,00780

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

           0                 20                40                  60                80                   100

Р=1%   Р=2%

                    2.3-сурет  С_бу/С_ќ.с=  тєуелділігі.

Ќосымша оќу керек Є[5], 42-44б.

Баќылау с±раќтары

1.    Даѓырадан ‰зіксіз ‰рлеу не ‰шін ќолданылады?

2.     ‡рлеу шамасы ќазан суыныњ т±з мµлшеріне ќалай ыќпал етеді?

3.     Єкету еселеуіші К деген не?

4.     Сатылы ‰рлеудіњ маѓынасын т‰сіндіріњіз?

5.     Тура аѓынды ќазандарда неге ‰зіксіз ‰рлеуді ќолданбайды?

6.     Тура  аѓынды жєне даѓыралы ќазандарды су дайындаудыњ айырмашылыѓы ќандай?

3-çåðòòåóëiê æ½ìûñ. Òóðà à¹ûíäû îðàìíûí ñ½éûºаѓулыќ ñèïàòòàìàëàðûí çåðòòåó.

       3.1 ƽìûñ ìàºñàòû: òóðà à¹ûíäû ºàçàíäàðäû» ñ½éûºà¹óëûº ñèïàòòàìàëàðûí åñåïòåï àíûºòàóäû ¾éðåíó жєне îëàðäû» ºàçàí æ½ìûñûíû» ñåíiìäiëiãiíå ûºïàëû.

          3.2  Òàïñûðìà:  ÝÅÌ-äà áåðiëãåí í½ñºà ¾øií ¾íåìäåãiøòiê àóìà¹û áàð áó ò¾çåòií àðíàíû» ñ½éûºаѓулыќ ñèïàòòàìàëàðûí åñåïòåó; ºûñûì ìåí êiðóäåãi ºàéíàó¹à äåéií êåìºûçäûðó øàìàñûí òóðà à¹ûíäû îðàìíû» ñ½éûºà¹óëûº ñèïàòòàìàñûíû» ò¾ðiíå ûºïàëû.

       3.3 Òåîðèÿëûº ì¸ëiìåòòåð 

       Áó ò¾çåòií àðíàëàðäû» ñåíiìäiëiãi ¾ëêåí ä¸ðåæåäå ºîç¹àëûñ îðíûºòûëû¹ûíà, ÿ¹íè ºàòàðëàñ º½áûðëàð ìåí àðíàëàð àðºûëû æ½ìûñòûº îðòà øû¹ûñûíû» ò½ðàºòûëû¹ûíà ò¸óåëäi. Êåéáið ò¸ðòiïòiê æà¹äàéëàðäà (ºûñûì, ìà»ûçäûº æûëäàìäûº, êiðóäåãi îðòà ºàæûðû, ºûçäûðó ºàðºûíäûëû¹û) áó ò¾çåòií àðíàëàðäû» º½ðûëìàñûíà (êîíñòðóêöèÿ) áàéëàíûñòû îëàðäà à¹ûííû» îðíûºòû åìåñ ºîç¹àëûñû  ïàéäà áîëóû ì¾ìêií. Îíäà ê¼ðñåòêiøòåð òåðáåëiñi (êåçåíäi ¼çãåðói) îðûí àëàäû.  Á½ë º½áûëûñ àïàòòû æà¹äàé¹à àëûï êåëói ì¾ìêií.

       ²ûçäûðûëàòûí º½áûðëàðäà òîëûº ºûñûì øû¹ûíû (òîëûº ºûñûì º½ëàìàñû) DÐ ò¾ðëi êåäåðãiëåðäåí áîëàäû

DÐ=DÐ_¾éê+DÐ_æ+DÐ_¾g+-DÐ_íèâ.                                            (3.1)

       Æàòûº æ¸íå àç ê¼ëáåóëi º½áûðëàðû áàð êîíòóðëàðäà DÐ_íèâ àç áîë¹àíäûêòàí îëàð åñåïêå àëûíáàéäû.

       Åãå𠺽áûðëàð æ¾éåñiíäå æàëïû ºûñûì º½ëàìàñûíà òåê æ½ìûñòûº îðòàíû» òåê áið øû¹ûñû ¹àíà ñ¸éêåñ êåëñå (1-ñûçûº, 3.1-ñóðåòòå), îíäà ñ½éûºà¹óëûº ñèïàòòàìà îðíûºòû (áið ì¸íäi) áîëàäû. Åãåð æàëïû ºûñûì º½ëàìàñûíà ¾ø ¸ðò¾ðëi øû¹ûñ ñ¸éêåñ êåëñå (2-ñûçûº, 3.1-ñóðåòòå), îíäà ñ½éûºà¹óëûº ñèïàòòàìà îðíûºòû åìåñ (áið ì¸íäi åìåñ) áîëàäû.

wρ                                                             wρ              0                 wρ                                 (wρ)1              (wρ)2                  (wρ)3

     Áó ò¾çåòií º½áûðëàðäû» ñ½éûºà¹óëûº ñèïàòòàìàñûí àíûºòàéòûí æ¸éò º½áûðëàð¹à êiðóäåãi ºûñûìäà ºàíû¹ó ûñòûºòû¹ûíà òå» æ¸íå æàºûí  t_ê-ó=t^' íåìåñå á½ë ûñòûºòûºòàí айтарлыќтай êiøi t_ê-ó<t' áîëóû ì¾ìêií.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

       3.1-ñóðåò. Òóðà à¹ûíäû îðàìíû» ñ½éûºà¹óëûº ñèïàòòàìàñû

              Øàðò t_ê-ó»t^'

       Ûñòûºòû¹û ºàíû¹ó ûñòûºòû¹ûíà æàºûí íåìåñå òå» ñó áó ò¾çåòií àðíà¹à êiðñå áó ò¾çiëó áàðëûº àðíà ½çûíäû¹û áîéûíøà îðûí àëàäû.

       Àðíà ½çûíäû¹û áîéûíøà ºûçäûðó áiðºàëûïòû áîëñà îíû» ½çûíäûº áiðëiãiíäå ò¾çiëåòií áó ì¼ëøåði ò½ðàºòû áîëàäû, äåìåê, ñóáó ºîñïàñûíû» ìåíøiêòi ê¼ëåìi æ¸íå ºîñïàíû» ê¼ëåìäiê æûëäàìäû¹û ñûçûºòûº çà» áîéûíøà ¼ñåäi. Àðíàíû» ñ½éûºà¹óëûº êåäåðãiñi òå»

                                         (3.2) 

 äåï áåëãiëåñåê àëàìûç

DÐ=Â(ρ)².                                                                                               (3.3)

(3.3)-òåí t_ê-ó»t^' áîë¹àíäà àðíàíû» ñ½éûºà¹óëûº êåäåðãiñi ìà»ûçäûº æûëäàìäûºòû» øàðøûñûíà (êâàäðàòûíà) ñ¸éêåñ. Ñèïàòòàìà áið ì¸íäi îðíûºòû: º½áûðëàð æ¾éåñií áiðiêòiðåòií åêi æàëïû áiðiêòiðìåëåð (êîëëåêòîð) àðàñûíäà¹û ¸ðáið ºûñûì º½ëàìàñûíà áàðëûº ºàòàðëàñ ºîñûë¹àí º½áûðëàð ¾øií áiðäåé áið øû¹ûñ ñ¸éêåñ êåëåäi.

       Øàðò: t_ê-ó <t^/

       Áó ò¾çåòií º½áûð¹à ºàéíàó¹à äåéií ºûçäûðûëìà¹àí ñó áåðiëñå áó ò¾çiëó êiðóäåí áàñòàëìàéäû, îäàí áiðàç ºàøûºòûºòà áàñòàëàäû (3.2-ñóðåò). ²½áûðäû» áàðëûº ½çûíäû¹û åêi àóì຺à: ¾íåìäåãiøòiê æ¸íå áó ò¾çåòiíãå á¼ëiíåäi. Îëàðäû» ½çûíäûºòàðû æûëó ìåí ñó øû¹ûñòàðûíû» ºàòûíàñûíà ò¸óåëäi.

                                                                              

Wp tк-у,<t''

                                                                                                                            

 

 

 

 

 

 

 

 

3.2-ñóðåò.  ¶íåìäåãiøòiê æàíå áóëàíäûðó àóìàºòàðûíû» ñèïàòòàìàëàðû

       Áó ò¾çåòií àðíàíû» ºûçäûðûëóû ò½ðàºòû áîë¹àíäà ñó øû¹ûñû ¼ññå ¾íåìäåãiøòiê àóìàºòû» ½çûíäû¹û ¼ñåäi æ¸íå ñ¸éêåñòi áó ò¾çåòií àóìຠêiøiðåéåäi. Á½ë ºûçäûðûë¹àí àðíà øû¹àðàòûí áó ì¼ëøåðií àçàéòàäû.

¶íåìäåãiøòiê àóìà¹û áàð áó ò¾çåòií àðíà ¾øií

DR=(l\2d)×(w_сr)²J_¾íl_¾í+(l\2d)×(wr)²J_áóë(l-l_¾í).                          (3.4)

       ƽìûñòûº îðòàíû» ìåíøiêòi ê¼ëåìäåði ¾íåìäåãiøòiê æ¸íå áó ò¾ç¾ àóìàºòàð ¾øií ¸ð ò¾ðëi. Á½ë àóìàºòàðäû» ½çûíäûºòàðû äà ¸ð ò¾ðëi. ¶íåìäåãiøòiê àóìàºòà ñóäû» ìåíøiêòi ê¼ëåìi àç ¼çãåðåäi, ñî¹àí áàéëàíûñòû   

        J_¾í=(J₀+J^’)/2,                                                                 (3.5)

ì½íäà J₀-¾íåìäåãiøòiê àóì຺à êiðóäåãi ñóäû» ìåíøiêòi ê¼ëåìi.

      Áó ò¾ç¾ àóìà¹ûíäà îðòàíû» ìåíøiêòi ê¼ëåìi ê¾ðò ¼çãåðåäi. Åãå𠺽áûð ½çûíäû¹û áîéûíøà ºûçäûðó áiðºàëûïòû äåñåê, îðòàøà ìåíøiêòi ê¼ëåìäåðií áûëàé àíûºòàó¹à áîëàäû   

J_á¾ë=J^’+x(J^’+J^’’)/2 .                                                        (3.6)

Áiðºàëûïòû ºûçäûð¹àíäà º½áûðäû» áið ïîãîíäûº ìåòðiíi» æûëóëûº æ¾êòåìåñi q_l =Q/l = ò½ðàºòû.

Á½ë æà¹äàéäà ¾íåìäåãiøòiê àóìàºòû» ½çûíäû¹û òå»

l_¾í =(h^’-h₀)l G/Q=Dh_ê.ºûç(wr)f/.                                         (3.7)

Ѹéêåñòi áóëàíäûðó àóìà¹ûíû» ½çûíäû¹û

l_á¾ë=l-l_¾í .                                                                       (3.8)

J_¾í,,J_áóë , l_¾í, l_áóë, l_¾ð,-äû ºîéñຠòåêøåëiê (êóáòûº ) òå»äåó àëàìûç.

DR=A(wr)³-B(wr)²+C(wr),                                                 (3.9)

       A=l(J^’’-J^’) Dh²_ê.ºûç f/4dq_år,

B=(ll/2d)[Dh_ê.ºûç/r(J^’’-J^’)-J^’],                                            (3.10)

C=l(J^’’-J^’)l²q_å/4fdr.

       Áó ò¾ç¾ º½áûð¹à êiðóäå êåìºûçäûðó áîëìàñà Dh_ê.ºûç=0  åñåëåóiø À í¼ëãå àéíàëàäû, åñåëåóiø  òà»áàñûí êåðiãå ¼çãåðòåäi. Îíäà (3.9)  øàðøûëûº òå»äåó áîëàäû

       DR=B(wr)²+C(wr).                                                        (3.11)

¶íåìäåãiøòiê àóìà¹û áàð òóðà à¹ûíäû áó ò¾çåòií º½áûðäû» ñ½éûºà¹óëûº ñèïàòòàìàñû ¾øiíøi ä¸ðåæåëi òå»äåóìåí ¼ðíåêòåëåäi, îíû» øåøói ¾ø íàºòû ò¾áið íåìåñå áið íàºòû æ¸íå åêi æîðàìàë (ìíèìûé) ò¾áið áîëóû ì¾ìêií. Áiðiíøi æà¹äàéäà ñèïàòòàìà îðíûºòû åìåñ: º½ëàìàíû» DR áið ì¸íiíå æ½ìûñòûº îðòàíû» ¾ø ¸ðò¾ðëi øû¹ûñòàðû ñ¸éêåñ êåëåäi (3.1-ñóðåò, 2-ñûçûºòû º-ç). Åêiíøiäå ñèïàòòàìà îðíûºòû: ¸ðáið DR-¹à òåê áið øû¹ûñ ñ¸éêåñ áîëàäû (3.1-ñóðåò,1-ñûçûºòû º-ç). Ñèïàòòàìàíû» ê¼n ì¸íäiëiãiíi» íåãiçãi ñåáåái áó ìåí ñóäû» ìåíøiêòi ê¼ëåìäåðiíi» ¾ëêåí àéûðìàñû áîë¹àíäûºòàí ºûñûì àðòºàí ñàéûí ñèïàòòàìàíû» îðíûºòûëû¹û àðòàäû.

(3.9) òå»äåóiíi» ¾ø íàºòû ò¾áiði áàð òóðà à¹ûíäû º½áûðäû» ñ½éûºà¹óëûº ñèïàòòàìàñûí ºàðàñòûðàéûº. ´òå êiøi ñó øû¹ûñòàðûíäà æ¸íå áåðiëãåí ºûçäûðóäà º½áûðäàí àñà ºûç¹àí áó øû¹àäû, ½íåìäåãiøòiê æ¸íå áóëàíäûðó àéìàºòàðû iñ æ¾çiíäå áîëìà¹àíäûºòàí. Áàðëûº º½áûð áóäû àñà ºûçäûð¹ûøºà àéíàëàäû. Ñóäû» ¼òå ¾ëêåí øû¹ûñòàðûíäà áàð æûëó îíû ºàéíàòó¹à æåòêiëiêñiç, áó ò¾çiëó æîº. Áàðëûº º½áûð ñó øû¹àðàòûí ¾íåìäåãiøêå àéíàëàäû. Åêi æà¹äàé ¾øií ñ½éûºà¹óëûº ñèïàòòàìà ïàðàáîëà òå»äåóiìåí ¼ðíåêòåëåäi 

DR=ll×.                                                             (3.12)

       ²½áûðäà ñóáó ºîñïàñû ò¾çiëãåíäå [(wr)₁<(wr)<(wr)₂ øû¹ûñòàð àéìà¹ûíäà] ñèïàòòàìà îðíûºòû åìåñ æ¸íå áó ì¼ëøåði ê¾ðò ¸ðò¾ðëi ñóáó ºîñïàñûí êåçå»äi øû¹àðóû áàð øû¹ûñòàð ¼çãåðói (òîëºóû) ì¾ìêií.

       Ñèïàòòàìàíû» îðíûºñûçäû¹û ¾íåìäåãiøòiê àóìàºòû» áîëóûíà áàéëàíûñòû. Êiðóãå êåëåòií ñóäû» ºàéíàó¹à äåéiíãi êåìºûçäûðóû íå¹½ðëûì ¾ëêåí áîëñà, ñî¹½ðëûì ñèïàòòàìà îðíûºñûç (3.3-ñóðåò). Áiðຠêiðó ûñòûºòû¹ûí ¼ñiðó æ¸íå îíû ºàíû¹ó ûñòûºòû¹ûíà æåòêiçó ºàóiïòi. ²àòàðëàñ º½áûðëàðäà áó ìåí ñóäû» òàðàëóû áiðºàëûïòû áîëìàéäû, á½ë êåéái𠺽áûð ºàáûð¹àëàðûíû» ûñòûºòû¹ûí àðòòûðûï iñòåí øû¹àðóû ì¾ìêií. ʼðñåòiëãåí ñåáåïòåðãå  áàéëàíûñòû òóðà à¹ûíäû ºàçàíäàð ºàéíàìàéòûí ¾íåìäåãiøòåðìåí æàñàëàäû.

      ƽìûñòûº  äåíåíi» ºîç¹àëûñû ì¸æá¾ðëi (ñîð¹û àéäàéäû) áó ò¾çåòií àðíàëàðäû» ñåíiìäi æ½ìûñû ¾øií áið ì¸íäi ñ½éûºà¹óëûº ñèïàòòàìà ºàæåò.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

     0        2        4        6           G,т/с      

 

3.3-ñóðåò. ²àéíàó¹à äåéiíãi êåìºûçäûðó ûñòûºòû¹ûíû» ñ½éûºà¹óëûº ñèïàòòàìà¹à ûºïàëû

3.4 Ж±мысты орындау реті     

Тура аѓûнды орамныњ с±йыќаѓулыќ сипатмасын ЭЕМ-да есептеу (З.9.) жєне (З.10) тењдеулерге негізделген. Ж±мысты орындаѓанда: 

3.4.1 Берілгін н±сќа бойынша 3.1.-кестеден бастапќы мєліметтерді жазып алу керек;     

3.4.2  Бастапќы мєліметтерді есептеу баѓдарламасына енгізу керек;     

3.4.3  Н±сќалыќ есептеулерді ж‰ргізу керек;

3.4.4 Есептеу кестелерініњ негізінде алынѓан мєліметтерді талдау керек;

3.4.5 Есептеу нєтижелерін  сызбаќтар т‰рінде келтіру керек: , .

3.4.6 Ќосымша оќу керек Є[5], 22-25б.

 

              3.1-кесте

Бастапќы кµрсеткіштер	¤лмем бірлігі	Белгілеу	Н±сќа
			1	2	3	4
Бу т‰зетін ќ±быр диаметрі	мм	d	28	32	25	28
Бу т‰зетін ќ±быр ±зындыѓы	м	l	150	200	250	300
Ќ±бырдыњ погондыќ метрініњ жылулыќ ж‰ктемесі	кВт/м	ql	15	20	18	17
Орта ќысымы	МПа	P	2,  4, 6,  8, 13,  18,  25
Ќайнауѓа дейін кемќыздыру	кДж/кг	∆Һ	0, 10, 50,100, 200
Мањыздыќ жылдамдыќ	кг/(с∙м2)	wp	500-2500
‡йкеліс кедергісініњ еселеуіші		λ	0,015	0,02	0,015	0,02

 

 

Баќылау с±раќтары

1.Тура аѓынды орамныњ бір мєнділігі ќандай жєйіттерге тєуелді?

2. Сипаттаманы ќалай бір мєнді етуге болады?

3. Орамѓа кірудегі су ыстыќтыѓыныњ с±йыќаѓулыќ сипаттамаѓа ыќпалын т‰сіндіру керек.

4. Орамдаѓы орта шыѓысы с±йыќаѓулыќ сипаттамаѓа ќалай ыќпал етеді?

 

 

 

 

 

 

ЄДЕБИЕТ ТІЗІМІ

1.                Резников М.И., Липов Ю.М. Паровые котлы тепловых электростанций.- М.: Энергоиздат, 1981.-240с.

2. Лебедев И.К. Гидродинамика паровых котлов.-М.:Энергоато- миздат, 1987.-238с.

3. Гидравлический расчет котельных агрегатов (нормативный метод).-М.: Энергия, 1978.-256с.

4. Безопасная эксплуатация паровых и водогрейных котлов/ Г.П. Гладышев и др. –М.: Энергоатомиздат, 1995.-240с.

5. Н±рекен Е. Бу ќазандарыныњ с±йыќќозѓалымы, бу µндіруі жєне айнымалы тєртіптері.-Алматы: АЭжБИ,-84б.

 

                                          МАЗМ¦НЫ

         Жалпы  єдістемелік н±сќаулар

          1-зерттеулік ж±мыс. Табиѓи айналманыњ жай контурыныњ сипаттамаларын зерттеу…………………………………………………

2-зерттеулік ж±мыс. Даѓыралы бу ќазаныныњ т±здыќ бµлігініњ тиімді µндірулігін аныќтау………………………………………………..

3-зерттеулік ж±мыс. Тура аѓынды орамныњ с±йыќаѓулыќ сипаттамаларын зерттеу ………………………………………………….

Єдебиет тізімі………………………………………………………..

 

 

 

 

 

 

2004 ж. жоспары бойынша, реті 2

 

 

 Есенбек Н±рекен

 

 

ҚАЗАНДЫҚ ҚОНДЫРҒЫЛАР ЖӘНЕ БУӨНДІРГІШТЕР

 

С±йыќгазќозѓалым жєне бу µндіру  бµлігі бойынша зерттеулік ж±мыстардыњ сипаттамасына әдістемелік нұсқаулар

 

(220140 – Жылу электр стансалары мамандыѓыныњ

студенттері ‰шін)

 

 

 

Редакторы: Ж. Байбураева

 

 

Басуѓа ќол ќойылды                                              Ќалпы 90х84 1/16

Таралымы 50 экз.                                                   № 1 баспаханалыќ ќаѓаз

Кµлемі  1,5  есептік - баспа табаќ                        Тапсырыс     Баѓасы 46 тг

 

 

Алматы энергетика жєне байланыс институтыныњ кµшірме-кµбейткіш бюросы.

 

480013, Алматы ќаласы, Байт±рсын±лы кµшесі, 126