Коммерциялық емес акционерлік қоғам
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ
Электр станциялары, тораптары және жүйелері кафедрасы

ЭЛЕКТР ЭНЕРГЕТИКАДАҒЫ ӨТПЕЛІ ПРОЦЕССТЕР
(қысқа тұйықталу тогын есептеу)
№ 1 есептеу сызба жұмыстарын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар (5В071800 – Электр энергетикасы мамандығының студенттері үшін)

Алматы 2013

Құрастырушылар: Абдурахманов А.А., Мухашева-Рамазанова Т.У. Электр энергетикасындағы өтпелі процесстер. Қысқа тұйықталу тоғын есептеу бөлімі. № 1 есептеу сызба жұмыстарын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар (5В071800 – Электр энергетикасы мамандығының студенттері үшін). Алматы: АЭжБУ, 2013 - 45 бет.

Бұл әдістемелік нұсқауларда жұмыстың мақсаты, керекті теориялық мәселелері, жұмысқа әзірлік, жұмысты орындау тәртібі және есеп берудің мазмұны көрсетілген.

Осы әдістемелік нұсқаулар 5В071800 Электр энергетикасы мамандығының студенттеріне арналған.  

Без._23_, кесте_3_, әдебиет көрсеткіші _9_ атау.

Пікір беруші: техн.ғыл.канд. Тохтибакиев К.К

«Алматы энергетика және байланыс университеті», коммерциялық емес акционерлік қоғамының 2012 ж. қосымша баспа жоспары бойынша басылады.

© «Алматы энергетика және байланыс университеті» КЕАҚ, 2013 ж.

Кіріспе

Әдістемелік нұсқаулықтар бакалавр дәрежесін алайын деп жүрген студенттердің қысқа тұйықталу токтарын есептеу бөлімінің «Өтпелі процестер» пәні бойынша студенттердің есептеу-графикалық тапсырмаларын орындау кезінде пайдалануға арналған.

Әдістемелік нұсқаулықтарға 1 кВ-тан жоғары қуатты электрэнергетикалық жүйелердегі симметриялық және симметриялық емес ҚТ токтарын есептеу әдісі кіреді.

Бұл нұсқаулықтар ерекше жағдайда (тізбекте сызықтық емес элементтердің, көлденең және бойлық қарымталау, электр берілістің ұзын желілерінің; ҚТ қосарланған, қайталанатын, өзгеретін және күрделі түрлерінің бар болғанда және т.б.) релелік қорғаныс пен автоматикада ҚТ токтарын есептеген кезде пайдалануға арналмаған.

Әртүрлі қоздыру жүйелері бар әртүрлі сериялы генераторлардың ҚТ токтарының уақытындағы қисық өзгерістер келтіріледі. Электр қондырғылардағы қысқа тұйықталулар саласындағы терминдер және анықтамалар туралы, шамалардың әріптік белгілері туралы материалдар, сондай-ақ ҚТ токтарын есептеу кезінде ЭЕМ қолдану туралы материалдар кіргізілген.

Әдістемелік нұсқаулықтың барлық негізгі бөлімдері ұқсас тапсырмалар шешімдерінің үлгілерімен бейнеленеді.

 

1 Ортақ мәліметтер

 

Қысқа тұйықталу үрдісінде ток тұрақты болып қалмай, өзгереді. Демек, бірінші уақыт аралығында ұлғайатын ток кейбір белгілерге дейін өшеді, содан кейін қоздырудың автоматты реттеуіш әсерінен орнатылған белгіге жетеді. Қысқа тұйықталу тогының белгілері өзгеру уақыт аралығы өтпелі үрдістің ұзақтығын анықтайды. Токтың белгісі өзгертілгеннен ҚТ ажырату уақытына дейін ҚТ орнатылған режімі жалғасады.

ҚТ кезінде токтың жедел өзгеруіне кедергі келтіретін желідегі индуктивті кедергілер болуынан жүктеменің ток белгілері секірмелі өзгермей, қалыптыдан апатты белгіге дейін анықталған заң бойынша өседі. ҚТ өтпелі үрдісі кезінде өтетін токтың сараптамасын және есебін жеңілдету үшін екі құраушыны қарастырады. Олар:апериодтты жәні периодтты.

ҚТ бірінші моментінде пайда болатын , және нөлге дейін салыстырмалы тез өшетін токты құраушы тұрақты белгіні апериодтты деп айтамыз.

Уақыттың бастапқы моментіндегі , ҚТ тогын периодтты құраушы ҚТ бастапқы тогы деп аталады. Оны анықтау үшін алмастыру сұлбасына генератордың аса өтпелі кедергісі және ЭДС енгізілетін болғандықтан, ҚТ бастапқы тогын аса жоғары өтпелі  деп атайды.

Өтпелі үрдістің аяқталғаннан кейінгі, апериодтты құраушының өшуімен және ҚАР әсерімен белгіленген ҚТ периодтты тогы орнықталған деп айтылады.

Қуаты шектелген энерго жүйеден немесе генератордан қоректенетін желілерде ҚТ үрдісінде шиналардағы кернеу қалыпты белгілі шекке дейін өзгереді, соның әсерінен бастапқы және орнықталған токтың мәні тең емес. Бірақ бұл жағдайда релелік қорғанысты есептеу үшін ҚТ тогының бастапқы мәнін пайдалануға болады. Бұл үлкен қателікке әкелмейді, себебі эксплуатация тәжірибесінің көрсетуі бойынша, бастапқы токқа қарағанда, орнықталған ҚТ  тогының зақымдалған жердегі өтпелі кедергінің ұлғаюы, жүктеме тогы және, ҚТ тогын есептеу кезіндегі ескерілмейтін, басқа да факторлардың  әсері анағұрлым көп.

 

2 Есептеу графикалық жұмысын орындауға арналған тапсырмалар

 

а) алмастыру сұлбасын құрау және есептеу сұлбасындағы (2.1 және 2.4 суретті қара) «К» нүктесіндегі ҚТ үш фазалы периодтты құраушының бастапқы мәнін анықтау, есептеу сұлбасының тармақтары бойынша  үш фазалы ҚТ тогын тарату. Есепті компютерьдегі бағдарламаның көмегімен жүргізу керек;

б) есептеу сұлбасы (2.1 және 2.4 суретті қара) «К» нүктесіндегі семетриялық емес ҚТ аса өтпелі тогын анықтау.

2.1 сурет – 1...10, 41...50 варианттары үшін есептеу сұлбасы

2.2 сурет – 11...20, 51...60 варианттары үшін есептеу сұлбасы

2.3 сурет – 21...30, 61...70 варианттары үшін есептеу сұлбасы

 

2.4 сурет 31...40, 71....80 варианттары үшін есептеу сұлбасы

 

2.1 Тапсырма нұсқаларын таңдау бойынша нұсқаулар

 

Есептеу-сызба жұмысы әрбір студентпен берілген нұсқасына сәйкес жеке орындалады. Нұсқа нөмірі 2.1 және 2.2 кестедегі соңғы санмен анықталады.

Тапсырмаларда қабылдаған белгілер

G – синхронды генератор;

T – трансформатор;

LR₁ и LR₂ – секциялы генератор;

W – электр беріліс желілері;

С – жүйе. Бастапқы есептеу сұлбасындағы қысқа тұйықталу тогынан ең алшақ орналасқан элекьтроэнергетикалық жүйенің бір бөлігі қабылданады;

S_н – номиналь қуат, МВ·А;

U_н – номиналь кернеу, кВ;

U_к – трансформатордың ҚТ кернеуі, %

I_н – номиналь ток, А;

n – байланыс трансформаторының трансформация коэффициенті, жоғарғы кернеудің (ЖК) төменгі кернеуге (ТК) қатынасы, кВ/кВ;

X^//_d – көлденең ось бойындағы синхронды генератордың аса өтпелі индуктивті кедергісі;

X_с(н) – жүйенің номиналь индуктивті кедергісі, о.е.;

X –реактордың индуктивті кедергісі, Ом;

X_уд – электр беріліс желісінің үлесті индуктивті кедергісі, Ом/км;

ℓ – электр беріліс желісінің ұзындығы, км;

Та – ҚТ тогын құраушысының апериодты өшуінің тұрақты уақыты, с;

t_сек –  ҚТ басталғаннан есептелінетін уақыт, с;

К – қысқа тұйықталудың нүктесі (Қ.Т.)

 

 

3 Есептеу мысалдары және қысқа теориялық сипаттамалары

 

3.1 Эквивалентті алмастыру сұлбасын құрастыру және орын ауыстыру сұлбасы параметрлерін есептеу

 

Электр магниттік өтпелі процес есебі дегенде, әдетте, белгіленген шарттарда қарастырылып отырған сұлбалардағы токтар мен қуатты есептеу түсіндіріледі. Мұндай есепті тағайындауға байланысты уақыттың белгіленген сәті үшін көрсетілген шаманы табады немесе барлық өтпелі процес бойындағы олардың өзгерісін табады. Мұнымен шешім, әдетте, сұлбаның бір немесе бірнеше салалары мен нүктелері үшін келтіріледі.

Орын ауыстыру сұлбасы деп электрлік сұлбаны айтады, ол есептік сұлбаның бастапқы мәліметтерімен сәйкеседі, бірақ ондағы барлық трансформаторлық (магниттік) байланыстар электрліктермен алмастырылған. Қоректену көздерін ҚТ орнымен байланыстырушы электрмен қамту жүйесінің элементтері негізгі қателіктер есебімен орын ауыстыру сұлбасына қарсылықтармен кіргізіледі, ал көздер – қарсылықтармен және ЭҚК.

Орын ауыстыру сұлбасының қарсылығы мен ЭҚК-сі негізгі ретінде алынған қуат баспалдақтарының біріне келтірілуі керек. Тәжірибелік есептерде көбіне ҚТ нүктесі орналасқан баспалдақты негізгі ретінде  алады.

Тәжірибелік есептерде орын ауыстырудың жуықтатылған сұлбасын тезірек және оңай алуға мүмкіндік беретін жуықтатылған мысалдар жиі орындалады.

Сондай мысалдың негізін қарастырып көрейік.

Есеп жуықтатылған мысалдардың формулалары бойынша салыстырмалы бірліктерде (с.б.) келтіріледі.

Салыстырмалы бірліктердегі шамалар ұсынысы (үлестерде немесе пайыздарда) электрлік машиналарды зерттеу кезінде баяндалған болатын, мұнда реактивтіліктер бірлік (каталогтарда пайыздармен де келтіріледі) үлестерінде u_к қуатты, трансформаторларды – пайызбен, қосу тоқтары мен қозғалтқыш сәттерін – олардың ең төменгі мәндерінен еселікпен көрсетеді және т.с.с.

Қандай да бір шаманың салыстырмалы мәндерінің астарында оның басқа да өлшемнің бір бірлігі үшін таңдалған және базалық бірлік деп аталатын аттас шамаларға деген қатынасы түсініледі

Қысқа тұйықталуларды есептеу кезінде электрлік желінің атаулық қуатының класы анықталған, бірақ көбіне (әсіресе жобалау кезінде) желінің апатқа дейінгі режімдік параметрлері және осыған орай трансформаторлардың немесе автотрансформаторлардың трансформациясының шынайы коэффициенттері белгісіз болып қалады. Сондықтан да трансформацияның әрбір баспалдағы үшін орташа атаулық қуат U_ср сәйкес шкала бойынша бекітіледі (1150/1150; 750/750; 515/500; 340/330;  230/220; 154/150; 115/110; 37/35; 27,5/25; 24/24; 20/20; 18/ 18; 15,75/15,75; 13,8/13,8; 10,5/10; 6,3/6; 3,15/3; 0,69/0,66; 0,525/0,5; 0,4/0,38; 0,23/0,22; 0,127/0,127), бұл ЖР құрылғыларының трансформаторларындағы желідегі қуаттың түсуін және қуаттық атаулық шамасындағы айырмашылықты, мысалы, сызықтар және олармен байланысты трансформаторлардың орамдарын есептемеуге алып келеді. 

Онда трансформаторлардың және автотрансформаторлардың трансформациясының коэффициенті баспалдақтарды байланыстырушы U_ср  қатынасына тең болады, ал  трансформаторлар каскадының трансформациясының нәтижелеуші коэффициенті шеткі баспалдақтардың U_ср  қатынасымен анықталатын болады, мұны 3.1 суретінде келтірілген мысалды қарастырайық.  

 

 

3.1 сурет – Есептелетін электрлік сұлба

 

,	(3.1)
.	(3.2)

 

Базистік токтар мен кедергілерді есептеу:

 

,	(3.3)
.	(3.4)

 

Базистік салыстырмалы бірліктегі шамалардың өрнектері алғашқы деректердің өлшемдер бірлігінен байланысты. Егер олар атаулы бірліктерде берілген болса, онда алынған базистік шартта ЭҚК салыстырмалы мәндері, кернеу, ток, қуаттары мен кедергілері келесідей болады:

 

 

                                                                                                                 (3.5)

 

z_*(б) =;  z ,

 

мұнда «жұлдызша»  салыстырмалы шаманы көрсетеді, индекс « б » – базистік шартқа әкеледі. Атаулы өлшем бірліктерімен  алғашқы берілгендерді токшектейтін реакторлар мен желілерді омда, эквиваленттік жүйелер кернеуін киловольтта және т.б. есептеу барысында жиі қолданады.

Салыстырмалы бірліктерде есептеулерді орындау үшін сұлбаның барлық ЭҚК және кедергілер элементтерін алынған базистік шартта көрсету керек. Шарттың берілгендерін есептеуге жеңіл болатындай  және сандық мәндерінің реті базистік шамаларға қатысты әрекет жасауға ыңғайлы болатындай болу керек. Базистік қуаты ретінде (МВА) S_б қарапайым бүтін санды (100, 1000 және с.с.) немесе осы сұлбада жиі кездесетін атаулы күштілікті қабылдау ұсынылады. S_б шамасының қуаттың барлық  сатысында бірдей екендігін ескере кетейік. U_б үшін U_ном атаулы қуатты немесе U_ср оның орташа шамасын алған орынды болады. Салыстырмалы базистік бірліктердегі алмастыру сұлбасының параметрлері екі тәсілмен анықталуы мүмкін. Бірінші тәсіл. Алдымен қуатының негізгі баспалдақтарына алып келген өлшемнің атаулы бірліктеріндегі орын ауыстыру сұлбасының параметрлерін анықтайды. Содан кейін негізгі баспалдақтан S_б, U_б базистік шарттарды таңдайды, I_б анықтайды және сәйкесті қайта есептеуді жасайды.

ҚТ уақытының алғашқы сәттеріндегі ЭЭС алмастыру сұлбасының әртүрлі элементтерінің электрлік кедергілер параметрлердің паспорттық мәндері бойынша анықталады, олар белгіленіп қою керек немесе олармен белгіленуі керек

Олар ЭЭС-тің келесі элементтері үшін анықталады:

1) G синхронды  генераторлар және GС компенсаторлары үшін, М синхронды  электр қозғалтқыштары үшін

 

(3.6)

 

мұндағы  – атаулы шарттарда салыстырмалы бірліктердегі синхронды машинаның (генераторлардың, компенсаторлардың және синхронды электр қозғалтқыштардың) өтпелі, индуктивті қарсылығы, Ом;

 - атаулы шарттарда салыстырмалы бірліктердегі синхронды машинаның (генераторлардың, компенсаторлардың және синхронды электр қозғалтқыштардың)  атаулы күштілігі, кВА.

2) Электр энергетикалық жүйее үшін GS

(3.7)

 

немесе

,

(3.7,а)

 

мұндағы  – , Ом тең жүйенің күштілігінде салыстырмалы бірліктердегі тура бір ізділік токтарына жүйенің қарсылығы;

 – GS, МВА   жүйесінен қысқа тұйықталудың күштілігі.

3) GS  қосылу түйініндегі  ҚТ белгіленген күшінде  күштілігі белгіленген түйінге қатысты барлық сұлбаның Х_∑ нәтижелеуші кедергісін анықтау қажет:

 

х∑ =

(3.8)

 

мұндағы  – GS, МВА жүйесінен қысқа тұйықталудың күштілігі  

 – ҚТ ( t = 0) пайда болған сәттегі мерзімдік құраушы апатты тоқтың бастапқы мәні.

Сонымен  шамасы (3.2) бойынша анықталатын х_∑ қорытындылаушы кедергінің құраушысы болып табылады (3.2 суретті қара) және

 

 

3.2 сурет - ЭЭС ауысым сұлбасы

 

ЭЭС басқа элементтерінің берілген мәндері келесі өрнек бойынша есептеледі:

                                                 х_∑ =                                              (3.9)

 

немесе

 

                                              х_GS =  .                                           (3.9,а)

 

4) Екіорамды трансформаторлар үшін (Т):

                                             ,                                        (3.10)

 

мұнда u_к  - екіорамды трансформатордың қысқа тұйықталған кернеуі, %;

S_{т. ном.} – трансформатордың номинал қуаты, МВА.

5) Тарамдалған орамалары бар екіорамды трансформаторлар үшін

 

                                                                                   (3.11)

 

                                                                               (3.11,а)

 

төмен кернеулі екеуіне (үш сәулелі жұлдызшаның орын ауыстыру сұлбасы)

 

                                                                     (3.11,б)

 

мұнда u % - трансформатордың жоғарғы және төменгі кернеулі қос орамаларының ҚТ кернеуі, %;

х_в – жоғарғы кернеулі орама кедергісі;

х_н1 = х_н2 – төменгі кернеулі орама кедергісі.

6) Үшорамды трансформатор немесе автотрансформатор (Т, АТ);

 

,

(3.12)

 

мұнда u_кВ % , u_кВС %, u_кН % - жоғарғы, орта және төменгі орамалардың қысқа тұйықталу кернеуі.

Жоғарғы кернеулі ораманың қысқа тұйықталу кернеуі келесі өрнекпен анықталады: 

 

.

(3.13,а)

 

Орташа кернеулі ораманың қысқа тұйықталу кернеуі келесі өрнекпен анықталады:

 

.

(3.13,б)

 

Төменгі кернеулі ораманың қысқа тұйықталу кернеуі келесі өрнекпен анықталады:

 

.

(3.13,в)

 

Егер кез келген орамалардың ҚТ кернеуі нөлге тең немесе нөлден төмен болса, онда трансформатордың сәйкесті орамасының кедергісі нөлге тең етіп алынады.

7) (LR немесе Р) реакторы үшін:

 

,	(3.14)

мұнда U_ср.р – реактор орнатылған сатының орта кернеуі, кВ;

 - реактордың номиналды кернеуі, кВ;

 – реактор кедергісі, %;

 – базистік ток, кА;

- реактордың номиналды тогына, кА.

8) Электр берілісінің әуе желілері үшін (W):

 

,

(3.15)

мұнда  – сымның меншікті индуктивті кедергісі, Ом/км;

 -  тартылған желі, км.

9) Электр берілісінің кәбілдік желілері үшін

 

,

(3.16)

 

мұнда  және  – тура тізбекті токтардың меншікті белсенді және индуктивті кедергісі, Ом/км;

ℓ - желі ұзындығы, км;

U_б – қарастырылған кәбілдік желі кернеуінің сатысындағы базистік кернеу.

10) Жүктеме үшін (Н):

 

,

(3.17)

 

мұнда  – ҚТ пайда болған уақыттағы жүктеменің индуктивтік кедергісі,

 жүктемесінің толық жұмыстық қуатындағы, МВ • А, және сол сатыдағы номиналдық орта кернеудегі салысытырмалы бірлікте өрнектелген 0,35 тен етіп алынады, мұнда бұл жүктеме біріктірілген болады.

11) С жүйесі үшін:

Қысқа тұйықталудың белгілі қуатында:

 

,

(3.18)

мұнда – жүйенің үшфазалы қысқа тұйықталу қуаты, МВА.

Белгілі номиналдық қуатта және салыстырмалы кедергіде:

 

,

(3.19)

 

мұнда – жүйенің номиналдық қуаты, МВА;

 – жүйенің атаулы бірліктегі кедергісі, Ом.

белгілі номиналдық қуатта және атаулы бірліктегі кедергіде:

 

.

(3.20)

шексіз қуаттағы жүйе үшін: .

Есептеулер жүргізген кезде сандық мәндері ретімен қойылған және алынған нәтижелері мен өлшемдері көрсетілген жалпы түрдегі формулалар келтірілу керек.

Орын ауыстыру сұлбаларында қоректендіру көздерінің электрлік кедергілері ретінде электр қозғалтқыш күштерді көрсеткен. Электр қозғалтқыш күштері туралы деректер (берілгендер) жоқ болған жағдайда, барлық жуықталған есептеулерде ЭҚК ортша мәндерін алған жөн, олар 3.1 кестеде келтірілген.

 

3.1 кесте - ҚТ пайда болғанда қалыпты жағдайдағы салыстырмалы бірліктегі ЭҚК орта мәндері

ЭЭС элементтер атауы	ЭДС, о.е.
электроэнергетикалық жүйелердің GS	1,0
100 МВт дейінгі қуатты турбогенераторлар	1,08
100-500 МВт қуатты турбогенераторлар	1,13
демпферлік орамалары бар гидрогенераторлар	1,13
синхрондық компенсаторлар	1 ,20
синхрондық электр қозғалтқыштар	1,1
асинхрондық электрқозғалтқыштар	0,9
жалпыландырылған жүктеме	0,85

Орын ауыстыру сұлбаның әр электр кедергісі мен электр қозғалтқыш күшіне реттік нөмір беріледі (кедергіні бөлшек түрінде белгіленеді, оның алымы реттік нөмір, ал бөлімі – оның базистік шарттағы салыстырмалы бірліктегі мәні).

Орын ауыстыру сұлбасын эквиваленттік тізбектеп түрлендіру жолымен орын ауыстырудың қарапайым эквиваленттік сұлбасына әкеледі: эквиваленттік көз - эквиваленттік кедергі – ҚТ түйіні. Сонымен электротехниканың теориялық негіздері курсынан сұлбаны эквиваленттік түрлендірудің белгілі тәсілі пайдаланылады.

Кедергілерді n тізбектеп біріктірген кезде эквиваленттік кедергі

 

.	(3.21)

Кедергілерді n параллель біріктірген кезде 

,

(3.22)

мұнда - I тармағының өткізгіштігі.

у_i = .

Кедергілерді n параллель біріктірген кезде  ЭҚК осы кедергілерінде салынған x_экв  (3.2) бойынша анықталады, ал эквиваленттік ЭҚК

,

(3.23)

 

мұнда – тармақтардың эквиваленттік өткізгіштігі

әртүрлі ЭҚК бар екі параллель кедергілерді қосқан кезде

,

(3.24)

 

.

(3.25)

 

Орын ауыстырудың кежергілер үшбұрышы  x_AB,  x_BC ,  x_AC   кедергілердің эквиваленттік жұлдызшасына x_A,  x_B ,  x_C  келесі өрнектер бойынша түрлендірілу мүмкін:

                                                                                  (3.26)

 

Орын ауыстыру сұлбасының кедергілер жұлдызшасын эквиваленттік кедергілер үшбұрышына түрлендірген кездегі жақтар    

 

                                                                         (3.27)

 

ЭЭС сұлбасын  параметрлері E_∑ , x_∑, r_∑ қарапайым эквиваленттікке әкелген кезде  I_по бойынша ҚТ тогын периодтық құраушысының алғашқы мәні келесі орнек бойынша анықталады:

 

;	(3.28)
;	(3.29)

 

(3.30)

 

3 ҚТ токтарын есептеу

 

3.2.1 Негізгі ұйғарымдар.

Қысқа тұйықталу токтарын есептеген кезде келесілер рұқсат етіледі:

Қысқа тұйықталған токтарды есептеген кезде:

1) егер ҚТ ұзақтығы 0.5 с аспайтын болса, онда түрлі синхрондық машиналардың ЭҚК фазасы бойынша ығысуы ескертілмеуі және олардың айналым жүйесі өзгермеу керек;

2) тұрақты ток электр берілісі (үстеме) арқылы жасалатын жүйе аралық байланысты ескермеу керек;

3) егер 110-220 кВ кернеулі әуелік электр берілісі жүйесінің ұзындығы 200 км аспаса және 330-500 кВ кернеулі әуелік электр беріліс жүйесінің ұзындығы 150 км аспаса, онда олардың көлденең сыйымдылығын ескермеу керек;

4) электрлік машиналардың магниттік жүйелерінің қанығуын ескермеу керек;

5) трансформаторлар мен автотрансформаторлардың магниттелген токтарын ескермеу керек;

6) егер ҚТ нүктесіне қатысты есептік сұлбаның қорытынды эквиваленттік кедергісінің белсенді құраушысы эквиваленттік қорытынды кедергінің индуктивтік құраушысынан 30 % аспаса, алғашқы есептелген сұлбаның түрлі элементтерінің белсенді кедергілері ҚТ тогының периодтық құраушы амплитудасына әсер ететінін ескермеу керек;

7) егер алғашқы есептелген сұлбада бірнеше кез келген контуры болса, онда ҚТ тогының апериодтық құраушыларының сөнетінін ескеру керек;

8) алғашқы есептелген сұлбаның жеке тораптарында жинақталған электр қабылдағыштарын ескеру керек.

 

3.2.2 ҚТ нүктесінде қуат пен токтың периодтық құраушыларының алғашқы кезеңге арналған қолданыстағы мәндерін есептеу.

1 кВ асатын кернеулі электр қондырғыларда үшфазалы ҚТ тогын периодтық құраушыларының қолданыстағы бастапқы мәндерін есептеген кезде алғашқы есептелетін сұлбада, егер электр қозғалтқыштар мен ҚТ нүктесі арасында ток шектейтін реакторлар мен күштік трансформаторлар болмаса, онда барлық синхрондық генераторлар мен компенсаторлар, сондай-ақ  100 кВт және одан жоғарғы қуатты синхрондық және асинхрондық электр қозғалтқыштары берілген болу керек.

Есептеу тәртібі.

1) Берілген ЭС есептік сұлбасы үшін орын ауыстыру сұлбасын құрастыру керек, онда синхрондық генераторлар мен электрқозғалтқыштар өздерінің асаөтпелі параметрлерімен ескеріледі, яғни ЭҚК - Е_q^'' және Х_q^' кедергісі^'. ЭҚК модулі келесі формула бойынша анықталады:

 

Еq''= ,

(3.2.1)

 

ал синхрондық компенсаторлар үшін мына формула

 

Еq''= Uo ±Iox'',

(3.2.2)

 

мұнда U_o, - генератор шықпасындағы кернеу,

I_o, - генератор тогы,

φ_о – генератор шықпасындағы кернеу мен ток арасындағы алғашқы режімдегі ығысу бұрышы.

Салыстырмалы бірлікте U_o=1,0 және I_o, =1,0. «+» белгісі синхрондық машиналарға жатады, олар ҚТ уақытында қайта қозу режимінде жұмыс жасаған, ал «-» белгісі – толымсыз қозбағандарға жатады.

Асинхрондық электр қозғалтқыштардың аса өтпелі ЭҚК мына формула бойынша анықталады

 

Еq''=

(3.2.3)

Қажетті берілгендер болмаған жағдайда 3.2 кестеде көрсетілген Е' және х^' салыстырмалы орта мәндерін пайдалануға болады [1].

 

3.2 кесте

Элемент атауы	Е'	х'
Демпферлі орамалы гидрогенератор	1,13	0,2
Демпферсіз орамалық гидрогенератор	1,18	0,27
100 МВт дейінгі қуатты турбогенератор	1,08	0,125
100-500 МВт  қуатты турбогенератор	1,13	0,2
Синхрондық компенсатор	1,2	0,2
Синхрондық қозғалтқыш	1,1	0,2
Асинхрондық қозғалтқыш	0,9	0,2
Жалпыландырылған жүктеме	0,85	0,35

 

2) Орын ауыстыру сұлбасын қарапайым түрге айналдырайық (4.1 суретті қара). Нәтижелеуші кедергіні Х_рез. және нәтижелеуші эквиваленттік ЭҚК Е_рез табайық.

 

3.1 сурет – Орын ауыстыру сұлбасының қарапайым түрі

 

Орын ауыстыру сұлбасын түрлендірген кезде эквиваленттік ЭҚК анықтауға тура келеді. Егер көздердің ЭҚК екі тең болмаса, онда эквиваленттік ЭҚК параллель тармақтар үшін (1.15) формуласы бойынша анықталады:

                                             Е_экв =,                                        (3.2.4)

мұнда Е₁, Е₂ – бірінші және екінші қоректендіру көздерінің ЭҚК,

х₁, х₂ – көздерден "А" нүктесіне дейінгі кедергілер (4.2 суретті қара).

 

 

3.2 сурет – Нәтижелеуші ЭҚК қарапайым орын ауыстыру сұлбасы

3) ҚТ нүктесіндегі токты периодтық құраушыларының қолданыстағы бастапқы мәндерін  кА-де келесі формула бойынша анықтау:

 

,

(3.2.5)

 

мұнда I_б  - кА ҚТ сатысындағы базистік ток.

ҚТ сатысындағы базистік токты мына өрнекпен анықтаймыз:

 

,

(3.2.6)

 

мұнда  – базистік қуат, МВА;

 - ҚТ сатысындағы базистік кернеу, кВ.

 

4) Қысқа тұйықталу қуатын МВА келесі формула бойынша есептеу:

 

.

(3.2.7)

 

1 мысал. Ұсынылған электрлік қосылыстар сұлбасының (3.3 суретті қара) және ЭЭС элементтер параметрлерінің алғашқы берілгендерін алып, электр энергетикалық жүйе үшін жуықталған салыстырмалы бірліктегі орын ауыстыру сұлбасын құрастырып, ҚТ тогын периодтық құраушысының алғашқы мәнін және 1 сұлбаның торабындағы ҚТ тогының қуатын есептеңіз.

 

 

3.3 сурет - Электрэнергетикалық жүйенің есептеу сұлбасы

 

Сұлбадағы белгілер:

GS – электрэнергетикалық жүйе;

G₁, G₂, G₃- синхронды генераторлар;

T₁,T₂, T₃, T ₄ - трансформаторлар;

LR₁, LR₂- ток шектеуіш реакторлары;

W₁ ,W₂, W₃ – электр беріліс желілері;

Н₁, Н₂, Н₃, Н₅, Н₆ - жүктеме.

Есептеу сұлбасының параметрлері:

Генераторлар - G₁, G₂, G₃: S_ном=75 МВА; U_н=15,75 кВ; х_d^'=0,190.

Жүйе -  С:х_с =15 Oм; U_н =230 кВ.

Трансформаторлар - T₁, Т₂: S_ном =250МВА, U_ном.Н =15,75 кВ, U_ном.В =121 кВ, u_{к. в-с} =10,5%;

Т₃Т₄: S_ном=40,0 МВ·А; u_к,_вн=17,5 %; u_к,вс=10,5 %; u_к,сн=6,5 %;

Реакторлар - LR₁, LR₂:U_ном.=10 кВ; х_р=0,2

Электр беріліс желілері - W₁:ℓ₁ =40 км, х_уд. 0,4 Ом, n₁ =2; W₂: ℓ₂ =20 км, х_уд.=0,4Ом, n₂=1. W₃: ℓ₃=25 км, х_уд.=0,4 Ом, n₃=1.

мұнда n₁, n₂, n₃- электр беріліс желілерінің тізбек саны.

Жүктеме -  Н₁=Н₂=Н₃=30МВА, Н₅ =25 МВА, Н₆=35 МВА.

 

Шешімі

Жуықтап келтірілген  формулалар бойынша салыстырмалы бірлікте есепті шығарайық. Ол үшін алмастыру сұлбасын келтіреміз (3.4 суретті қара).

3.4 сурет – Алмастыру сұлбасы

Базисті қуат ретінде S_б=1000 МВ А аламыз.

Сәйкесті трансформация сатысында базистік кернеу ретінде номиналдық орта кернеудің шкаласынан кернеуді аламыз: 

 

 

 

 

 

G1–G3 турбогенераторлардың индуктивтік кедергісі

 

===•= • =.

 

Жүйенің индуктивті кедергісі GS

 

=•=15•=

 

Жүктеменің индуктивті кедергісі:

 

=•=•=14;

 

=•=0,35•=10;

 

===•=0,35•=11,7.

 

Трансформатордың индуктивті кедергісі  Т₁, Т ₂:

 

==•=•=0,42.

 

Реактордың индуктивті кедергісі  LR₁, LR₂:

 

==•=0,2=1,8.

 

Желінің индуктивті кедергісі W1–W3:

 

==•ℓ₁•=0,4•40•=1,2;

 

=•ℓ₂•=0,4•20•=0,6;

=•ℓ₃•=0,4•25•=0,76.

 

Т₃, Т₄, үшорамды трансформаторлар үшін әр орамдағы қысқа тұйықталудың кернеуін табамыз:

 

u_к.В.=0,5•(u_к.ВС+u_к.ВН+u_к.СН)=0,5•(10,5+17,5-6,5)=10,75%;

 

u_к.С.=0,5•(u_к.ВС+u_к.СН+u_к.ВН)=0,5•(10,5+6,5-17,5)=-0,25%≈0;

 

u_к.Н. = 0,5•( u_к.ВН + u_к.СН + u_к.ВС) = 0,5•(17,5+6,5-10,5)=6,75%.

 

Т₃, Т₄ орамасының индуктивті кедергісі:

 

==•=•=2,7;

 

==•=•=0;

 

==•=•=1,7.

 

Сұлба элементтері кедергілерінің есептелген барлық алынған мәндерін салып орын ауыстыру сұлбасын келтірейік (3.4 суретті қара).

 

 

3.5 сурет – Кедергінің есептеу мәндері бар орынбасу сұлбасы

3.3 суретте келтірілген есептелген электр энергетикалық жүйе мен орын ауыстыру сұлбасының берілгендері үшін ҚТ тогын периодтық құраушысының алғашқы мәнін және 1 сұлбаның торабындағы ҚТ тогының қуатын есептейміз.

Осы есепті шығарғанда 1 торапта ҚТ болған кезде қысқа тұйықталу тогы әсер етпейтін элементтерді елемейміз, олар бұл сұлбада 2, 3, 5, 6 жүктеме кедергілері және Т₃ и Т₄ трансформаторлар кедергілері болып табылады.

Осыларды ескере отырып орын ауыстыру сұлбасын келтіреміз, мұнда Т₃ и Т₄ трансформаторлар кедергілері, сондай-ақ 2, 3, 5, 6 жүктеме кедергілері болмайды. Орын ауыстыру сұлбасы 3.6 суретте келтірілген.

ҚТ тогын периодтық құраушысының алғашқы мәнін және 1 сұлбаның торабындағы ҚТ тогының қуатын есептейміз.

 

 

3.6 сурет – Есептелген орын ауыстыру сұлбасы

 

Түрлендірулерді орындайық:

х₁₈ = х₁₆+х₁₇=0,6+0,76 =1,36;

 

х₁₉ = =  = 0,766;

 

х₂₀ = = = 0,6;

 

х₂₁ = х₂₀+х₄=0,6+1,13 =1,73.

 

Түрлендіргеннен кейін келесі орын ауыстыру сұлбасын аламыз (3.7 суретті қара).

 

 

3.7 сурет - Түрлендірілген орын ауыстыру сұлбасы

 

Х₁₀, Х₁₁, Х₂₁ кедергілер жұлдызшасын Х₂₂, Х₂₃, Х₂₄ кедергілер үшбұрышына түрлендірейік:

х₂₂ = х₁₀ + х₂₁ +  =0,42+1,73 +  = 3,88;

 

х₂₃ = х₁₀+х₁₁ +  = 0,42 + 0,42 +  =0,94;

 

х₂₄ = х₁₁+х₂₁ +  = 0,42+1,73+  = 3,88.

 

Жүйе торабында Х₂₂, Х₂₃, Х₂₄ кедергілер үшбұрышын кесеміз (3.8 суретті қара):

Х₁₂, Х₁₃, Х₂₃ кедергілер үшбұрышын Х₂₅, Х₂₆, Х₂₇ кедергілер жұлдызшасына түрлендіреміз (3.7 суретті қара):

х₂₅ =  =  =0,38;

 

х₂₆ =  =  =0,71;

 

х₂₇ =  =  =0,38.

 

Түрлендіргеннен кейін келесі орын ауыстыру сұлбасын аламыз

 

3.8 сурет - Қарапайым орын ауыстыру сұлбасы

 

Сұлбаны ҚТ нүктесіне дейін түрлендіруді жалғастырайық;

 

х₂₈ = х₂ + х₂₆ =2,53 + 0,71=3,24;

 

х₂₉ =  =  =1,32;

 

Е₅ =  = =1,048;

 

х₃₀ = х₂₇ + х₂₉ =0,38+1, 32 = 1,7;

х₃₁ =  =  =1,11;

 

Е₆ =  = =1,06;

 

х₃₂ = х₃₁ + х₂₅ =1,11 + 0,38=1,49.

 

Түрлендіргеннен кейін келесі орын ауыстыру сұлбасын аламыз (4.6 суретті қара).

 

3.9 сурет - Түрлендіргеннен кейінгі орын ауыстыру сұлбасы

 

ҚТ тогының периодтық құраушысының алғашқы мәнін анықтаймыз:

 

 

мұнда Е_i – і эквиваленттік көздің ЭҚК;

х_i – і тармағының сәйкесті кедергісі.

Токты салыстырмалы бірліктен атаулы бірлікке есептейік, кА:

 

 

мұнда – сол трансформация сатысындағы базистік кернеу, мұнда қысқа тұйықталу нүктесі бар, кВ,

Қысқа тұйықталу қуатының мәні, МВ·А,

 

ЭЭС 6 торабындағы үшфазалы ҚТ болған кезде W₂ желісінде токтың периодтық құраушысының алғашқы мәндері мен ҚТ соққылық тогын есептеу керек. Сұлбаға талдау жасаймыз берілген нүктеде ҚТ тогының шамасына әсер етпейтін сұлба элементтерін анықтаймыз. Сол элементтер Н₁, Н₂ және Н₃ жүктемелер болып табылады, демек,  біз оларды елемейміз.  Н₁, Н₂ және Н₃ жүктемелерін ескермей орын ауыстыру сұлбасын келтіреміз (3.10 суретті қара).

 

 

3.10 сурет – 6 торабында ҚТ тогын анықтауға арналған орын ауыстыру сұлбасы

 

Сұлба симметриясын ескеріп, сұлбаны түрлендіреміз (3.10 суретті қара), яғни Т₁, Т₂  трансформаторларының жоғарғы кернеу шинасына қатысты Х₁ = Х₃, Х₁₀ = Х₁₁, Х₁₂ = Х₁₃, Е₁ = E₃. Сондай-ақ 1 және 3 тораптарындағы кернеу бірдей болатынын ескере отырып, олар үшін нәтижелеуші ЭҚК анықтау керек:

х₂₄ = =  =1,265;

х₂₅ = =  =0,21;

х₂₆ = =  =0,9;

 

Е₇ = =  =1,08;

 

х₂₇ = =  =0,6;

 

х₂₈ = =  =1,35;

 

х₂₉ = =  = 0,65;

 

х₃₀ = х₂ +х₂₆ = 2,53 +0,9 =3,43;

 

х₃₁ = =  = 0,85;

 

Е₈ = =  =1,08;

 

х₃₂ = х₃₁ +х₂₅ = 0,85 +0,21 =2,06.

 

Кедергілер мәнін түрлендіргеннен кейін алынған мәндерді салып түрлендірілген сұлбаны келтірейік (3.11 суретті қара).

 

 

3.11 сурет – Аралық түрлендірілген орын ауыстыру сұлбасы

 

Сұлбаны түрлендіруді жалғастырайық, Х₁₆, Х₁₇, Х₂₇ кедергілер үшбұрышын Х₃₃, Х₃₄, Х₃₅ кедергілер жұлдызшасына түрлендірейік:

 

х₃₃ = =  =0,18;

 

х₃₄ = =  =0,23;

 

х₃₅ = =  =0,23.

 

Кедергілердің өзгертілген мәндерін сұлбаға түсіріп, түрлендірілген орын ауыстыру сұлбасын келтірейік (3.12 суретті қара).

 

 

3.12 сурет - Аралық түрлендірілген орын ауыстыру сұлбасы

 

Орын ауыстыру сұлбасына мәндерді түсіріп, одан әрі түрлендіруді жалғастырайық, эквиваленттік кедергілерді анықтаймыз:

 

х₃₆ = х₃₃+х₃₂ =0,18+2,06=2,24;

 

х₃₇ = х₃₄+х₄ =0,23+1,13=1,36;

 

х₃₈ = х₃₅+х₂₈ =0,23+1,35=1,58.

 

Кедергілердің өзгертілген мәндерін сұлбаға түсіріп, түрлендірілген орын ауыстыру сұлбасын келтірейік (3.13 суретті қара).

 

 

3.13 сурет - Аралық түрлендірілген орын ауыстыру сұлбасы

 

Орын ауыстыру сұлбасына мәндерді түсіріп, одан әрі түрлендіруді жалғастырайық, эквиваленттік кедергілері мен нәтижелеуші ЭҚК анықтаймыз:

 

х₃₉ =  =  =1,9;

 

Е₉ = =  =1,03;

 

х₄₀ = х₃₉+х₃₈ =1,9+1,58=2,48;

 

х₄₁ = = = 2,1;

 

Е₁₀ = =  =1,0;

 

х₄₂ = х₂₉+х₄₁ =0,65+2,1=2,75.

 

Кедергілер мен нәтижелеуші ЭҚК өзгертілген мәндерін сұлбаға түсіріп, түрлендірілген орын ауыстыру сұлбасын келтірейік (3.14 суретті қара).

 

 

3.14 сурет - Аралық түрлендірілген орын ауыстыру сұлбасы

          Келесі өрнектерден қысқа тұйықталу тогының периодтық құраушыларының бастапқы мәнін анықтаймыз:

 

I_по =  +  =  -  = 0,45.

 

Салыстырмалы бірліктерден атаулы бірліктерге токты есептеп шығайық:

I_к⁽³⁾ = I_по • = 0,45• = 24,7 кА.

 

Сұлба тармақтарындағы токтар саны орын ауыстыру сұлбаның кедергілер санымен сәйкес келеді, енді  ЭЭС орын ауыстыру сұлбасында ҚТ токтарының таралуын табамыз:

I₄₂ = =  =0,36.

 

2.2, 2.3 суреттегі есептелген сұлбаның «а» тармағындағы кернеу:

 

U_а = U_к⁽³⁾ + I₄₂ • х₂₉ = 0+0,36•0,65=0,234;

 

I₂₈ = =  =0,32,

 

U_b = U_a + I₂₈ • х₂₈ = 0,234+0,32•1,35=0,667;

 

U_с = U_a + I₂₈ • х₃₈ = 0,234+0,32•1,58=0, 47;

 

I₃₃ = =  = 0,27;

 

U_d = U_c + I₃₃ • х₃₃ = 0,47+0,27•0,18=0,52.

 

W₂ электр ,беріліс желісіндегі ҚТ тогы

 

I_поW2 =  = = 0,088.

 

Салыстырмалы бірліктерден атаулы бірліктерге токты есептеп шығайық:

I_W2 = I_поW2 • =0,088• =442 А,

 

мұнда U_бI – W₂  желісіндегі трансформация сатысындағы базистік кернеу, кВ.

          Белсенді кедергілерді анықтау үшін 3.1 кестесінен келесі Х/r қатынастарды алайық: жүйе үшін GS-60; генератлар үшін  G₁, G₂, G₃- 50; трансформатлар үшін Т₁, Т₂, Т₃, Т₄-40; реакторлар үшін  LR₁ және LR₂ -60; электр беріліс желілері үшін W₁-4, W₂-2, W₃- 3,0; жүктемелер үшін  Н₅, Н₆ -2,5.

 Белсенді кедергілер: G₁, G₂ және G₃ генераторлардікі.

 

3.3 кесте – Орын ауыстыру сұлбасының жеке элементтеріне арналған x/r  қатынастар мәні

Элемент атауы	Қатынастар
100 МВт дейінгі турбогенераторлар	15-85
100-500 МВт турбогенераторлар	100-140
5-30 МВА трансформаторлар	7-17
60-500 МВА трансформаторлар	20-50
1000 А дейінгі реакторлар	15-70
1500 А басталатын реакторлар	40-80
ЭБЖ	2-8
Жалпыландырылған жүктеме	2,5

 

r₁ = r₂ = r₃ =  = =0,0506.

GS жүйелері

r₄ =  = =0,019.

 

Н₅ және Н₆ жүктемелер

r₅ = = = 5,6,

 

r₅ = = = 4,0.

 

Т₁ және Т₂ трансформаторлар

 

r₁₀ = r₁₁ =  = = 0,35.

 

LR₁ және LR₂ реакторлар

 

r₁₂ = r₁₃ =  = = 0,03.

W₁ екітізбекті желісі

 

r₁₄ = r₁₅ =  = = 0,03.

W2 және W3 желісі

r₁₆ =  = = 0,03,

 

r₁₇ =  = = 0,025.

 

Т₃ және Т₄ трансформаторлардың жоғарғы, орта және төменгі кернеу орамалары

 

r₁₈ = r₁₉ =  = = 0,0675,

 

r₂₀ = r₂₁ =  = = 0,

 

r₂₂ = r₂₃ =  = = 0,0325.

 

Демек, белсенді кедергілі орын ауыстыру сұлбасы пішіні бойынша индуктивтік кедергілі орын ауыстыру сұлбасына сәйкес келеді, сонда  екі сұлбаға да арналған  ҚТ нүктесіне қатысты кедергілерді түрлендіру алгоритмі бірдей болады:

 

r₂₄ = = =0,0253;

 

r₂₅ = = =0,175;

 

r₂₆ = = =0,015;

 

r₂₇ = = =0,015;

 

r₂₈ = = =0,033;

 

r₂₉ = = =0,0167;

 

r₃₀ = r₂ + r₂₆ =0,0506+0,015=0,066;

 

r₃₁ = = =0,018;

 

r₃₂ = r₃₁ + r₂₅ =0,018+0,175=0,193;

 

r₃₃ = = =0,077;

 

r₃₄ = = =0,098;

 

r₃₅ = = =0,39;

 

r₃₆ = r₃₂ + r₃₃ =0,193+0,077=0,27;

 

r₃₇ = r₄ + r₃₄ =1,13+0,098=1,228;

 

r₃₈ = r₃₅ + r₂₈ =0,39+0,0327=0,423;

 

r₃₉ = = =0,22;

 

r₄₀ = r₃₈ + r₃₉ =0,423+0,22=0,643;

 

r₄₁ = = =0,615;

 

r₄₂ = r₂₉ + r₄₁ =0,0167+0,615=0,6317.

 

Эквиваленттік (қосынды) белесенді кедергісі

r_∑ = = = 0,59.

 

Эквиваленттік (қосынды) индуктивті кедергісі

 

х_∑ = = = 2,16.

 

Апериодтық құраушысының сөну тұрақтысын анықтаймыз Та:

Т_а = = = 0,135с.

 

Соққылық коэффициенттін анықтаймыз k_у:

k_у = 1+ =1+ =1,612.

 

Соққылық токты анықтаймыз:

i_у = I_по•k_у = =56,14кА.

“K” нүктесінде үшфазалы қысқа тұйықталудың қалыптасқан тогының периодтық құраушысының әрекеттік мәнін анықтау керек.

Өтпелі процесс уақытында ҚТ токтың периодтық құрауыштарын анықтау үшін типтік қисықтар әдісі қолдану ұсынылады. Сол әдіс үшін жүктемені орын ауыстыру сұлбасына енгізбейді және ҚТ тогының мәніне әсер етпейтін элемент кедергілеріне мән бермейді. Осы тапсырмада ҚТ тогының шамасына әсер етпейтін  Т₃, Т₄ трансформаторлардың кедергілеріне мән берілмейді. Осыны ескере тұрып орын ауыстыру сұлбасын құрастырамыз (3.15 суретті қара).

Демек, ҚТ 2 торапта келтірілген, мұнда энергия көзі ретінде G2 генераторы ұсынылған, сонда осы тораппен радиалды біріккен G1, G3 генераторлары мен GS көзі бірдей жағдайда болады және олар өзгермейтін кернеу шиналарымен келтірілген, сөйтіп есепті шығарған кезде негізгі және қосымша типтік қисықтарды пайдаланамыз. 

 

 

3.15 сурет - Алғашқы орын ауыстыру сұлбасы

 

3.15 суретте келтірілген орын ауыстыру сұлбасын түрлендіру үшін есептеуде типтік қисықтар әдісін қолданамыз (3.16 суретті қара).

 

 

х₂₄ =  = = 1,265;

 

х₂₅ =  = = 0,21;

 

х₂₆ =  = = 0,9;

 

Е₇ = =  =1,08;

 

х₂₇ =  = = 0,6;

 

х₂₈ =х₁₆ +х₁₇ =0,6+0,76=1,36;

 

х₂₉ =  = = 0,45;

 

х₃₀ =х₄ +х₂₅ +х₂₉ =1,13+0,21+0,45=1,79.

 

Түрлендірілгеннен кейін есептелген орын ауыстыру сұлбасын келтіреміз (3.16 суретті қара).

 

 

3.16 сурет - Типтік қисықтар бойынша ҚТ тогын анықтауға арналған орын ауыстыру сұлбасы

 

G2 генераторының ҚТ тогын периодтық құрауыштарының алғашқы мәнін анықтаймыз:

 

I_поG2* =  =  =0,427.

 

Салыстырмалы бірліктен атаулы бірлікке токты есептейміз:

I_поG2* = I_поG2* • = 0,427• = 23,5 кА.

 

ҚТ тогына жеткізілген генератордың номиналдық тогын анықтаймыз:

 

I_ном.G2 =  = =4,12 кА,

 

мұнда Sном.G2 – генератордың G2 номиналдық қуаты, МВ·А.

Негізгі типтік қисықтың нөмірін анықтауға мүмкіндік беретін (k_{i 0 G2}) генератордың ҚТ алғашқы тогын анықтаймыз:

 

k_{i 0 G2} = = = 5,7.

 

Негізгі типтік қисықтың нөмірі бойынша (экстрополяция) t = 0,25 уақыты үшін k_t мәнін негізгі қисық бойынша анықтаймыз:

k_t = 0,53.

G2 генераторының t = 0,25 уақытында ҚТ тогын периодтық құрауыштарының әрекеттік мәнін келесі өрнекпен анықтаймыз:

 

k_t= I_nt.G2 = k_t • I_поG2 =0,53•23,5=12,455 кА.

 

ҚТ сатысына келтірілген G1, G3 генераторының номиналдық қосынды тогын  анықтаймыз

 

I_{ном.G1. G3.}  = = = 8,26 кА,

 

мұнда S_ном._{G1 ,G3} – G₁, G₃  генераторларының қосынды номиналдық қуаты, МВ·А.

G₁, G₃ генераторлары мен GS көзінен ҚТ алғашқы тогын анықтаймыз.

Ол үшін сұлбаны одан әрі түрлендіреміз.

х₃₁ =  + х₂₆  = +0,9 = 1,64,

 

Е₈ = =  =1,047.

 

Шығарылған есептің нәтижесін түсіріп  түрлендірілген орын ауыстыру сұлбасын келтіреміз (8.7 суретті қара).

 

 

3.17 сурет - Түрлендірілген орын ауыстыру сұлбасы

ҚТ тогын периодтық құрауышының бастапқы мәнін анықтаймыз:

I_31* = I_к.о = = 0,64.

 

Салыстырмалы бірліктен атаулы бірлікке токты қайта есептейміз:

 

I₃₁ = I_ко = I_31* • =0,64•  = 35,2 кА.

 

а  торабындағы кернеуді анықтаймыз (3.17 суретті қара):

 

U₃₁ = U_к + I_к.о х₂₆=0+0,64•0,9=0,576.

 

G₁, G₃ генераторларының алғашқы тогын анықтаймыз:

 

I_{поG1, G3*} = = 0,4.

ҚТ жалпы тогынан I_к0 генераторлардың ҚТ алғашқы тогын анықтаймыз  :

 = =0,625.

 

Салыстырмалы бірліктен атаулы бірлікке токты есептейміз:

 

I_{поG1, G3} = I_{поG1, G3*} •  =0,4•  = 22 кА.

 

G₁, G₃ генераторларының ҚТ алғашқы тогын анықтаймыз:

 

 =  = 2,66.

 

Негізгі, содан кейін қосымша типтік қисықтар бойынша t = 0,25 с уақыты үшін k_t мәнін табамыз:

k_t =0,84.

G₁, G₃ генераторлары мен GS  көзінен ҚТ тогын периодтық құрауышының әрекеттік мәнін  t = 0,25 с уақытына анықтаймыз, кА:

k_t = .

Осыдан

 

I_кт= k_t •I_ко= 0,81• 35,2 =28,5 кА.

 

ҚТ басталғаннан бастап, 0,25 с  кейін болатын қарастырылатын үшфазалы ҚТ орнындағы ток

I_t = I_{nt G2} + I_кт = 12,455+28,5 =40,955 кА.

 

Әдебиеттер тізімі

 

1. Ульянов, С. А. Электромагнитные переходные процессы в электрических системах :учеб. для вузов /С. А. Ульянов. – М.: Энергия, 1970. – 520 с.

2. РД 153-34.0-20.527–98. Руководящие указания по расчету токов короткого замыкания и выбору электрооборудования /под ред. Б. Н. Неклепаева. – М.: Изд-во НЦ  ЭНАС, 2002. – 152 с.

3. Расчет коротких замыканий и выбор электрооборудования : учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений / Н. П. Крючков, Б.  Н. Неклепаев, В. А. Старшинов и др. – М. : Изд. центр «Академия», 2005. – 416 с.

4. Куликов,  Ю. А.  Переходные  процессы  в  электрических  системах : учеб. пособие / Ю. А. Куликов. – Новосибирск : Изд-во НГТУ, 2003. – 283 с.

5. Зорин, В. Б. Электромагнитные переходные процессы в электроэнергетических  системах метод. указания/сост.  В.  Б.  Зорин. – Красноярск : ИПЦ  КГТУ, 2004. – 56 с.

6.  Бобров, А. Э. Электромагнитные переходные процессы в электроэнергетических системах: учеб. Пособие/А. Э. Бобров, А. М.: Дяков, В. Б. Зорин. – Красноярск: ИПЦ  КГТУ, 2006. – 127 с.

7. Рожкова, Л. Д. Электрооборудование станций и подстанций [Текст]: учеб. для техникумов / Л. Д. Рожкова, В. С. Козулин. – М.: Энергия , 1980. 600 с.

8. Справочник по электроснабжению промышленных предприятий: Проектирование и расчет/А. С. Овчаренко, М. Л. Рабинович, В. И. Мозырский, Д. И. Розинский. – Киев.: Технiка, 1985. –279 с.

9. Электротехнический справочник / под общ. ред. профессоров МЭИ. Т. 3. Кн. I. – М.: Энергоатомиздат, 1988. – 878 с.

 

Мазмұны

 

Кіріспе 3 1 Ортақ мәліметтер 4 2 Есептеу графикалық жұмысын орындауға арналған тапсырмалар 4 3 Есептеу мысалдары және қысқа теориялық сипаттамалары 5 3.1 Эквивалентті алмастыру сұлбасын құрастыру және орын ауыстыру сұлбасы параметрлерін есептеу 2.1 Тапсырма нұсқаларын таңдау бойынша нұсқаулар 6 3 ҚТ токтарын есептеу 3.2.1 Негізгі ұйғарымдар 15 3.2.2 ҚТ нүктесінде қуат пен токтың периодтық құраушыларының алғашқы кезеңге арналған қолданыстағы мәндерін есептеу. 2.1 кесте - Тапсырма нұсқаулары                                                            15   39 2.2 кесте – Тапсырма нұсқаулары                                                                42 Әдебиеттер тізімі           45

 

2013ж. қосымша жоспары, реті 44

 

Абдурахманов Абдугани Абдужалилович
Мухашева-Рамазанова Толкын Умирзаковна

 

ЭЛЕКТР ЭНЕРГЕТИКАДАҒЫ ӨТПЕЛІ ПРОЦЕССТЕР
(қысқа тұйықталу тогын есептеу бөлімі)
№ 1 Есептеу сызба жұмыстарын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар (5В071800 – Электр энергетикасы мамандығының студенттері үшін)

 

Редактор Қасымжанова Б. С.
Стандарттау бойынша маман  Н.Қ Молдабекова 

 

Басылымға қол қойылды ____
Пішімі 60×84/16
Таралымы ___дана
№2 баспаханалық қағаз
Көлемі оқу __ баспа табақ
Бағасы      теңге
Тапсырыс___

"Алматы энергетика және байланыс университеті"
коммерциялық емес акционерлік қоғамының
көшірмелі көбейткіш бюросы
050013 Алматы, А. Байтұрсынұлы көшесі, 126

1 кесте – Тапсырма нұсқаулары

№ варианта	Генератор					T1			T2			T3			T4
	Sн, МВА	X//d , Ом	сosφ	Uн, кВ	n	Sн, МВА	uк, %	kтт	Sн, МВА	uк, %	n	Sн, МВА	uк, %	n	Sн, МВА	uк, %	n
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
01	75	0.146	0,85	10,5	3	80	10,5	115/10,5	80	10,5	115/10,5	25	10,5	115/11	25	10,5	115/11
02	176.5	0.213	0,8	18	3	200	10,5	121/18	200	10,5	121/18	40	10,5	115/11	40	10,5	115/11
03	235	0.19	0,8	15,75	3	250	10,5	124/15,75	250	10,5	124/15,75	63	10,5	115/10,5	63	10,5	115/10,5
04	353	0.173	0,85	20	3	400	10,5	121/20	400	10,5	121/20	80	10,5	115/10,5	80	10,5	115/10,5
05	125	0.214	0,85	13,8	3	125	11	121/13,8	125	11	121/13,8	100	10,5	115/10,5	100	10,5	115/10,5
06	170	0.21	0,85	18	3	200	11	124/18	200	11	124/18	125	10,5	115/10,5	125	10,5	115/10,5
07	120	0.2	0,85	13,8	3	125	10,5	121/13,8	125	10,5	121/13,8	160	10,5	115/10,5	160	10,5	115/10,5
08	235	0.19	0,85	15,75	3	250	11	121/15,75	250	11	121/15,75	250	10,5	115/10,5	250	10,5	115/10,5
09	353	0.18	0,85	20	3	400	11	121/20	400	11	121/20	400	10,5	115/10,5	400	10,5	115/10,5
10	75	0.145	0,9	10,5	3	80	10,5	115/10,5	80	10,5	115/10,5	200	10,5	115/10,5	200	10,5	115/10,5
11	176	0.21	0,85	18	2	-	-	-	-	-	-	25	10,5	115/11	25	10,5	115/11
12	235	0.195	0,85	15,75	2	-	-	-	-	-	-	40	10,5	115/11	40	10,5	115/11
13	353	0.17	0,85	20	2	-	-	-	-	-	-	63	10,5	115/10,5	63	10,5	115/10,5
14	125	0.21	0,85	10,5	2	-	-	-	-	-	-	80	10,5	115/10,5	80	10,5	115/10,5
15	170	0214	0,8	18	2	-	-	-	-	-	-	100	10,5	115/10,5	100	10,5	115/10,5
16	120	0.2	0,8	10,5	2	-	-	-	-	-	-	125	10,5	115/10,5	125	10,5	115/10,5
17	120	0.212	0,85	10,5	2	-	-	-	-	-	-	160	10,5	115/10,5	160	10,5	115/10,5
18	235	0.19	0,85	15,75	2	-	-	-	-	-	-	250	10,5	115/10,5	250	10,5	115/10,5
19	353	0.18	0,85	20	2	-	-	-	-	-	-	400	10,5	115/10,5	400	10,5	115/10,5
20	75	0.146	0,9	10,5	2	-	-	-	-	-	-	200	10,5	115/10,5	200	10,5	115/10,5
21	170	0.21	0,9	18	3	-	-	-	-	-	-	25	10,5	115/11	25	10,5	115/11
22	78.75	0.139	0,9	10.5	3	-	-	-	-	-	-	40	10,5	115/11	40	10,5	115/11
23	235	0.181	0,9	15.75	3	-	-	-	-	-	-	63	10,5	115/10,5	63	10,5	115/10,5
24	235	0.181	0,9	15	3	-	-	-	-	-	-	80	10,5	115/10,5	80	10,5	115/10,5
25	353	0.19	0,85	20	3	-	-	-	-	-	-	100	10,5	115/10,5	100	10,5	115/10,5
26	120	0.2	0,85	10.5	3	-	-	-	-	-	-	125	10,5	115/10,5	125	10,5	115/10,5
27	230	15.75	0,8	0.18	3	-	-	-	-	-	-	160	10,5	115/10,5	160	10,5	115/10,5
28	78	0.14	0,85	10.5	3	-	-	-	-	-	-	250	10,5	115/10,5	250	10,5	115/10,5
29	125	0.22	0.85	10.5	3	-	-	-	-	-	-	400	10,5	115/10,5	400	10,5	115/10,5
30	170	0.215	0,8	18	3	-	-	-	-	-	-	200	10,5	115/10,5	200	10,5	115/10,5
31	78.5	0.14	0,85	10.5	2	-	-	-	-	-	-	25	10,5	115/11	25	10,5	115/11
2.1 кестенің жалғасы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
32	235	0.18	0.85	15.75	2	-	-	-	-	-	-	40	10,5	115/11	40	10,5	115/11
33	235	0.18	0,8	15	2	-	-	-	-	-	-	63	10,5	115/10,5	63	10,5	115/10,5
34	353	0.195	0,85	20	2	-	-	-	-	-	-	80	10,5	115/10,5	80	10,5	115/10,5
35	120	0.212	0.85	10.5	2	-	-	-	-	-	-	100	10,5	115/10,5	100	10,5	115/10,5
36	230	0.18	0,8	15.75	2	-	-	-	-	-	-	125	10,5	115/10,5	125	10,5	115/10,5
37	78	0.145	0,85	10.5	2	-	-	-	-	-	-	160	10,5	115/10,5	160	10,5	115/10,5
38	125	0.22	0.85	10.5	2	-	-	-	-	-	-	250	10,5	115/10,5	250	10,5	115/10,5
39	230	0.185	0,8	15.75	2	-	-	-	-	-	-	25	10,5	115/11	25	10,5	115/11
40	170	0.125	0,85	18	2	-	-	-	-	-	-	40	10,5	115/11	40	10,5	115/11
41	78.75	0.139	0.85	10.5	3	80	10,5	121/13,8	80	10,5	121/13,8	63	10,5	115/10,5	63	10,5	115/10,5
42	230	0.18	0,8	15.75	3	250	10,5	121/15,75	250	10,5	121/15,75	80	10,5	115/10,5	80	10,5	115/10,5
43	235	0.18	0.85	15.75	3	240	11	121/15	240	11	121/15	100	10,5	115/10,5	100	10,5	115/10,5
44	235	0.18	0,8	15	3	400	11	121/20	400	11	121/20	125	10,5	115/10,5	125	10,5	115/10,5
45	353	0.195	0,85	20	3	125	11	124/13,8	125	11	124/13,8	160	10,5	115/10,5	160	10,5	115/10,5
46	120	0.212	0.85	10.5	3	80	10	121/13,8	80	10	121/13,8	250	10,5	115/10,5	250	10,5	115/10,5
47	230	0.18	0,8	15.75	3	125	10,5	121/18	125	10,5	121/18	400	10,5	115/10,5	400	10,5	115/10,5
48	78	0.145	0,85	10.5	3	200	10,5	121/18	200	10,5	121/18	200	10,5	115/10,5	200	10,5	115/10,5
49	125	0.22	0.85	10.5	3	250	11	121/15,75	250	11	121/15,75	25	10,5	115/11	25	10,5	115/11
50	160	0.18	0.85	15.75	3	400	11	121/20	400	11	121/20	40	10,5	115/11	40	10,5	115/11
51	75	0.146	0,85	10,5	2	-	-	-	-	-	-	63	10,5	115/10,5	63	10,5	115/10,5
52	176.5	0.213	0,8	18	2	-	-	-	-	-	-	80	10,5	115/10,5	80	10,5	115/10,5
53	235	0.19	0,8	15,75	2	-	-	-	-	-	-	100	10,5	115/10,5	100	10,5	115/10,5
54	353	0.173	0,85	20	2	-	-	-	-	-	-	125	10,5	115/10,5	125	10,5	115/10,5
55	125	0.214	0,85	10,5	2	-	-	-	-	-	-	160	10,5	115/10,5	160	10,5	115/10,5
56	170	0.21	0,85	18	2	-	-	-	-	-	-	250	10,5	115/10,5	250	10,5	115/10,5
57	120	0.2	0,85	10.5	2	-	-	-	-	-	-	400	10,5	115/10,5	400	10,5	115/10,5
58	235	0.19	0,85	15.75	2	-	-	-	-	-	-	200	10,5	115/10,5	200	10,5	115/10,5
59	353	0.18	0,85	20	2	-	-	-	-	-	-	25	10,5	115/11	25	10,5	115/11
60	75	0.145	0,9	10.5	2	-	-	-	-	-	-	40	10,5	115/11	40	10,5	115/11
61	176	0.21	0,85	18	3	-	-	-	-	-	-	63	10,5	115/10,5	63	10,5	115/10,5
62	235	0.195	0,85	15.75	3	-	-	-	-	-	-	80	10,5	115/10,5	80	10,5	115/10,5
63	353	0.17	0,85	20	3	-	-	-	-	-	-	100	10,5	115/10,5	100	10,5	115/10,5
64	125	0.21	0,85	10.5	3	-	-	-	-	-	-	125	10,5	115/10,5	125	10,5	115/10,5
2.1 кестенің жалғасы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
65	170	0214	0,8	18	3	-	-	-	-	-	-	160	10,5	115/10,5	160	10,5	115/10,5
66	120	0.2	0,8	10.5	3	-	-	-	-	-	-	250	10,5	115/10,5	250	10,5	115/10,5
67	120	0.212	0,85	10,5	3	-	-	-	-	-	-	400	10,5	115/10,5	400	10,5	115/10,5
68	235	0.19	0,85	15.75	3	-	-	-	-	-	-	200	10,5	115/10,5	200	10,5	115/10,5
69	353	0.18	0,85	20	3	-	-	-	-	-	-	25	10,5	115/11	25	10,5	115/11
70	75	0.146	0,9	10.5	3	-	-	-	-	-	-	40	10,5	115/11	40	10,5	115/11
71	170	0.21	0,9	18	2	-	10,5	121/18	-	-	-	63	10,5	115/10,5	63	10,5	115/10,5
72	78.75	0.139	0,9	10.5	2	-	10	115/10,5	-	-	-	80	10,5	115/10,5	80	10,5	115/10,5
73	235	0.181	0,9	15.75	2	-	11	121/18	-	-	-	100	10,5	115/10,5	100	10,5	115/10,5
74	235	0.181	0,9	15	2	-	10	115/10,5	-	-	-	125	10,5	115/10,5	125	10,5	115/10,5
75	353	0.19	0,85	20	2	-	11	121/18	-	-	-	160	10,5	115/10,5	160	10,5	115/10,5
76	120	0.2	0,85	10.5	2	-	10,5	124*15,75	-	-	-	250	10,5	115/10,5
77	235	0.18	0.85	15.75	2	-	-	-	-	-	-	25	10,5	115/11	25	10,5	115/11
78	235	0.18	0,8	15	2	-	-	-	-	-	-	40	10,5	115/11	40	10,5	115/11
79	353	0.195	0,85	20	2	-	-	-	-	-	-	63	10,5	115/10,5	63	10,5	115/10,5
80	120	0.212	0.85	10.5	2	-	-	-	-	-	-	80	10,5	115/10,5	80	10,5	115/10,5

 

2.2 кесте – Тапсырма нұсқаулары

№ Вар-а	LR1			LR2			W1, км	W2, км	AT1		AT2		GS		Точка  кз	Ta, сек	t, сек
	Uн, кВ	Iн, кA	X,Ом	Uн, кВ	Iн, кA	X,Ом			Sн, МВA	Uн, кВ	Sн, МВA	Uн, кВ	Sн, МВA	X(с)н,
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
01	10,5	1,1	0,36	10,5	1,1	0,36	60	85	-	-	-	-	2000	0,8	К2	0,04	0
02	18	1,4	0,39	18	1,4	0,39	100	80	-	-	-	-	2500	0,85	К4	0,18	0,07
03	15,75	1,2	0,38	15,75	1,2	0,38	95	90	-	-	-	-	3000	0,9	К5	0,17	0,08
04	20	1,0	0,35	20	1,0	0,35	110	75	-	-	-	-	7000	0,9	К1	0,16	0,09
05	13,8	1,6	0,2	13,8	1,6	0,2	105	86	-	-	-	-	8000	1,0	К3	0,15	0,1
06	18	1,4	1,38	18	1,4	1,38	96	102	-	-	-	-	9000	1,1	К4	0,135	0,13
07	13,8	1,1	0,36	13,8	1,1	0,36	76	60	-	-	-	-	4000	0,9	К1	0,175	0,07
08	15,75	1,4	0,39	15,75	1,4	0,39	110	90	-	-	-	-	5000	0,8	К2	0,19	0,16
09	20	1,2	0,38	20	1,2	0,38	140	110	-	-	-	-	2000	0,9	К5	0,04	0
10	10,5	1,0	0,28	10,5	1,0	0,28	142	115	-	-	-	-	9000	1,4	К3	0,18	0,07
11	10,5	1,6	0,14	10,5	1,6	0,14	115	88	160	121/10,.5	-	-	10000	1,4	К1	0,17	0,08
12	18	1,2	0,38	18	1,2	0,38	115	87	125	121/18	-	-	8000	1,5	К5	0,16	0,09
13	15,75	1,1	0,36	15,75	1,1	0,36	118	68	40	121/15,75	-	-	2000	0,8	К3	0,15	0,1
14	20	1,4	0,39	20	1,4	0,39	94	101	40	121/20	-	-	3000	0,9	К4	0,135	0,13
15	13,8	1,2	0,38	13,8	1,2	0,38	150	105	63	121/13,8	-	-	7000	0,9	К2	0,175	0,07
16	18	1,1	0,36	18	1,1	0,36	125	108	100	121/18	-	-	8000	1,0	К5	0,19	0,16
17	13,8	1,4	0,39	13,8	1,4	0,39	156	106	125	121/13,8	-	-	9000	1,1	К1	0,04	0
18	15,75	1,2	0,38	15,75	1,2	0,38	160	145	200	121/15,75	-	-	10000	1,2	К4	0,18	0,07
19	20	1,1	0,36	20	1,1	0,36	125	106	63	121/20	-	-	4000	0,9	К3	0,17	0,08
20	10,5	1,4	0,39	10,5	1,4	0,39	107	95	63	121/10,5	-	-	5000	0,8	К2	0,04	0
21	10,5	1,2	0,38	10,5	1,2	0,38	165	1045	40	121/10,5			2000	0,9	К1	0,18	0,07
22	18	1,1	0,36	18	1,1	0,36	128	78	160	121/18	160	121/18	9000	1,0	К4	0,17	0,08
23	15,75	1,4	0,39	15,75	1,4	0,39	120	106	125	121/15,75	125	121/15,75	10000	1,4	К3	0,16	0,09
24	20	1,2	0,38	20	1,2	0,38	108	88	40	121/20	40	121/20	8000	1,5	К5	0,15	0,1
25	13,8	1,1	0,36	13,8	1,1	0,36	103	89	40	121/13,8	40	121/13,8	2000	0,8	К2	0,135	0,13
26	18	1,4	0,39	18	1,4	0,39	121	80	125	121/18	125	121/18	10000	1,2	К3	0,175	0,07
27	13,8	1,2	0,38	13,8	1,2	0,38	104	92	63	121/13,8	63	121/13,8	2000	0,8	К1	0,19	0,16
28	15,75	1,1	0,36	15,75	1,1	0,36	96	102	40	121/15,75	40	121/15,75	2500	0,85	К2	0,04	0
29	20	1,2	0,38	20	1,2	0,38	110	95	40	121/20	40	121/20	3000	0,9	К4	0,18	0,07
30	10,5	1,1	0,36	10,5	1,1	0,36	60	85	40	121/10,.5	40	121/10,.5	2000	0,8	К5	0,04	0
31	18	1,4	0,39	18	1,4	0,39	100	80	-	-	-	-	2500	0,85	К4	0,18	0,07
2.1 кестенің жалғасы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
32	15,75	1,2	0,38	15,75	1,2	0,38	95	90	-	-	-	-	3000	0,9	К2	0,17	0,08
33	20	1,0	0,35	20	1,0	0,35	110	75	-	-	-	-	7000	0,9	К5	0,16	0,09
34	13,8	1,6	0,2	13,8	1,6	0,2	105	86	-	-	-	-	8000	1,0	К3	0,15	0,1
35	18	1,4	1,38	18	1,4	1,38	96	102	-	-	-	-	9000	1,1	К4	0,135	0,13
36	13,8	1,1	0,36	13,8	1,1	0,36	76	60	-	-	-	-	4000	0,9	К1	0,175	0,07
37	15,75	1,4	0,39	15,75	1,4	0,39	110	90	-	-	-	-	5000	0,8	К4	0,19	0,16
38	20	1,2	0,38	20	1,2	0,38	140	110	-	-	-	-	2000	0,9	К5	0,04	0
39	10,5	1,0	0,28	10,5	1,0	0,28	142	115	-	-	-	-	9000	1,4	К2	0,18	0,07
40	10,5	1,6	0,14	10,5	1,6	0,14	115	88	-	-	-	-	10000	1,4	К3	0,17	0,08
41	18	1,2	0,38	18	1,2	0,38	115	87	-	-	-	-	8000	1,5	К5	0,16	0,09
42	15,75	1,1	0,36	15,75	1,1	0,36	118	68	-	-	-	-	2000	0,8	К4	0,15	0,1
43	20	1,4	0,39	20	1,4	0,39	94	101	-	-	-	-	3000	0,9	К2	0,135	0,13
44	13,8	1,2	0,38	13,8	1,2	0,38	150	105	-	-	-	-	7000	0,9	К5	0,175	0,07
45	18	1,1	0,36	18	1,1	0,36	125	108	-	-	-	-	8000	1,0	К3	0,19	0,16
46	13,8	1,4	0,39	13,8	1,4	0,39	156	106	-	-	-	-	9000	1,1	К4	0,04	0
47	15,75	1,2	0,38	15,75	1,2	0,38	160	145	-	-	-	-	10000	1,2	К1	0,18	0,07
48	20	1,1	0,36	20	1,1	0,36	125	106	-	-	-	-	4000	0,9	К4	0,17	0,08
49	10,5	1,4	0,39	10,5	1,4	0,39	107	95	-	-	-	-	5000	0,8	К5	0,04	0
50	10,5	1,2	0,38	10,5	1,2	0,38	165	1045	-	-	-	-	2000	0,9	К2	0,18	0,07
51	18	1,1	0,36	18	1,1	0,36	128	78	125	121/18	-	-	9000	1,0	К3	0,17	0,08
52	15,75	1,4	0,39	15,75	1,4	0,39	120	106	160	121/15,75	-	-	10000	1,4	К1	0,16	0,09
53	20	1,2	0,38	20	1,2	0,38	108	88	40	121/20	-	-	8000	1,5	К2	0,15	0,1
54	13,8	1,1	0,36	13,8	1,1	0,36	103	89	63	121/13,8	-	-	2000	0,8	К4	0,135	0,13
55	18	1,4	0,39	18	1,4	0,39	121	80	100	121/18	-	-	10000	1,2	К5	0,175	0,07
56	13,8	1,2	0,38	13,8	1,2	0,38	104	92	40	121/13,8	-	-	2000	0,8	К1	0,19	0,16
57	15,75	1,1	0,36	15,75	1,1	0,36	96	102	40	121/15,75	-	-	2500	0,85	К4	0,04	0
58	10,5	1,1	0,36	10,5	1,1	0,36	110	95	40	121/20	-	-	3000	0,9	К2	0,18	0,07
59	18	1,4	0,39	18	1,4	0,39	60	85	63	121/10,5	-	-	7000	0,9	К3	0,04	0
60	10,5	1,1	0,36	10,5	1,1	0,36	100	80	63	121/10,5	-	-	8000	1,0	К3	0,18	0,07
61	18	1,4	0,39	18	1,4	0,39	95	90	125	121/18	125	121/18	9000	1,1	К4	0,17	0,08
62	15,75	1,2	0,38	15,75	1,2	0,38	110	75	40	121/15,75	40	121/15,75	4000	0,9	К2	0,16	0,09
63	20	1,0	0,35	20	1,0	0,35	105	86	40	121/20	40	121/20	5000	0,8	К5	0,15	0,1
64	13,8	1,6	0,2	13,8	1,6	0,2	96	102	40	121/13,8	40	121/13,8	2000	0,9	К1	0,135	0,13
65	18	1,4	1,38	18	1,4	1,38	76	60	100	121/18	100	121/18	9000	1,4	К2	0,175	0,07
2.1 кестенің жалғасы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
66	13,8	1,1	0,36	13,8	1,1	0,36	110	90	125	121/13,8	125	121/13,8	10000	1,4	К1	0,19	0,16
67	15,75	1,4	0,39	15,75	1,4	0,39	140	110	100	121/15,75	100	121/15,75	8000	1,5	К4	0,04	0
68	10,5	1,1	0,36	10,5	1,1	0,36	60	85	40	121/10,5	40	121/10,5	2000	0,8	К3	0,04	0
69	18	1,4	0,39	18	1,4	0,39	100	80	40	121/18	40	121/18	2500	0,85	К5	0,18	0,07
70	15,75	1,2	0,38	15,75	1,2	0,38	95	90	40	121/15,75	40	121/15,75	3000	0,9	К5	0,17	0,08
71	20	1,0	0,35	20	1,0	0,35	110	75	-	-	-	-	7000	0,9	К4	0,16	0,09
72	13,8	1,6	0,2	13,8	1,6	0,2	105	86	-	-	-	-	8000	1,0	К2	0,15	0,1
73	18	1,4	1,38	18	1,4	1,38	96	102	-	-	-	-	9000	1,1	К5	0,135	0,13
74	13,8	1,1	0,36	13,8	1,1	0,36	76	60	-	-	-	-	4000	0,9	К3	0,175	0,07
75	15,75	1,4	0,39	15,75	1,4	0,39	110	90	-	-	-	-	5000	0,8	К4	0,19	0,16
76	20	1,2	0,38	20	1,2	0,38	140	110	-	-	-	-	2000	0,9	К1	0,04	0
77	10,5	1,0	0,28	10,5	1,0	0,28	142	115	-	-	-	-	9000	1,4	К4	0,18	0,07
78	10,5	1,6	0,14	10,5	1,6	0,14	115	88	-	-	-	-	10000	1,4	К5	0,17	0,08
79	18	1,2	0,38	18	1,2	0,38	115	87	-	-	-	-	8000	1,5	К2	0,16	0,09
80	15,75	1,1	0,36	15,75	1,1	0,36	118	68	-	-	-	-	2000	0,8	К3	0,15	0,1