КӘСІПОРЫНДЫҚ   ВЕНТИЛЯЦИЯ

КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

 

КӘСІПОРЫНДЫҚ   ВЕНТИЛЯЦИЯ

 

5В073100  -«Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» -
мамандығы бойынша оқитын студенттер үшін курстық
жұмысты орындауға арналған  әдістемелік нұсқаулар  

 

Алматы 2013

 

ҚҰРАСТЫРУШЫ: Абдимуратов Ж.С., Кәсіпорындық вентиляция:     5В073100  - «Қоршаған ортаны қорғау және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі» мамандығы бойынша оқитын студенттер үшін курстық жұмысты орындауға арналған  әдістемелік нұсқаулар - Алматы: АЭжБУ, 2013. - 22 б.

 

          Бұл әдістемелік нұсқауда курстық жұмысты  даярлау үшін материалдар қарастырылған, онда жұмыстың  және құрылғылардың сипаты келтірілген, курстық жұмысты  даярлап өңдеудің және жүргізудің әдістері көрсетілген және ұсынылған әдебиеттер тізімі берілген. Әдістемелік нұсқаулар 5В073100 - «Қоршаған ортаны қорғау және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі» мамандығы бойынша оқитын студенттерге  арналған.

                    Без.-10,  кесте- 9, әдебиеттер көрсеткіші – 8 атау.

 

            Пікір жазушы: ЖУӘК мүшесі, доцент  С.К. Абильдинова

 

        «Алматы энергетика және байланыс университетінің» коммерциялық емес   акционерлік қоғамының 2012 ж. жоспары бойынша басылады.

 

© «Алматы энергетика және байланыс университетінің» КЕАҚ, 2013 ж.

 

Кіріспе

    

Кәсіпорындық вентиляция қазіргі замандағы кәсіпорындарда қалыпты деңгейде жұмыс істеу үшін маңызды сипатқа ие. Кәсіпорындардағы өндіріс бөлмелерінде  қалыпты жұмыс жасау үшін  микроклимат параметрлерін қалыпты деңгейде ұстап тұру керек. Желдеткіш процесі жалпы түрде тазалық талаптарына жауап беретін бөлмедегі ластанған ауаны тазалауға және оны таза ауамен ауыстыруға табыстырады. Бөлме ішіндегі ауа алмасулар табиғи желдету жолымен жүруі мүмкін. Табиғи ауа алмастыру әдетте көлемі бойынша үлкен емес кездейсоқ факторлармен байланысты. Сондықтан ол ұйымдастырылмаған деп аталады. Ұйымдастырылған ауа алмастырулар ауаны қозғалтатын желдеткіштер болатын желдеткішке жетеді. Әдістемелік нұсқау ауа өткізгіштер мен ауаны таңдау есептік әдістерінен тұрады. Желдеткішке арналған ауа өткізгіш есептеу әдісі өндірістік орындар мен желдетуді жобалаудағы талап етілген ауа алмастырулар есептеу мысалдарында  жете көрсетіледі. Желі сипаттамалары мен желдеткішті қолдану әдістерінде желдеткішті таңдау ұсынылады.

          Жұмыстың мақсаты- ауа өткізгішті есептеу жолында құбыр ұзындығы және жергілікті кедергісі бойынша шығындар қысымын анықтау, сонымен қатар желдеткіштің желі сипаттамасын желдеткіш сипаттамасына салу жолымен студенттерден икемділік пен дағдылықты алу.

 

 

1   Курстық жұмысты орындау үшін тапсырмалар

 

1.1  Төмендегі кестелерге (1.1,1.2,1.3-кестені қараңыз) сәйкес нұсқа нөмірін таңдау.

1.2 Ауа өткізгіштің диаметрін және әр учаскесіне арналған қысым шығынын есептеу.

1.3 Ауа өткізгішті есептеуде алынған мәліметтерді кестеге толтыру (2.1-кестені қараңыз).

1.4 Торап сипаттамасын салу және желдеткіш түрі мен параметрлерін анықтау.

 

1.1 кесте – Бөлімшелер (а, б, в, г, д)  ұзындықтарының мәні l, м

Студент тапсырмасы үшін нұсқа нөмірлері (тізім бойынша)

Бөлімшелердің әріптік белгілері

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

а

6

5

7

5

6

4

3

4

7

8

б

4

6

5

4,5

5

6

7

6

4

3

в

2,5

3

3

2

3

2,5

3

2

3

4

г

2

2

3

2

3

2

3

2

3

2

д

12

12

11

12

12

14

11

11

12

11

 

          1.1 кестенің жалғасы

Студент тапсырмасы үшін нұсқа нөмірлері (тізім бойынша)

Бөлімшелердің әріптік белгілері

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

а

9

10

8

7

6

5

7

8

9

10

б

3

2

2

3

3

6

4

3

4

2

в

2

2

4

4

5

4

2

3

2

3

г

2

3

4

3

4

3

3

4

3

2

д

12

11

10

12

11

11

13

12

11

12

      

 1.2 кесте -Бөлімшелердегі (а, б, в, г, д) ауа жылдамдығы v,м/сек

Студент тапсырмасы үшін нұсқа нөмірлері (тізім бойынша)

Бөлімшелердің әріптік белгілері

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

а

12

5,0

6,5

1,5

9,5

15

4,0

7,5

3,5

2,0

б

11,8

5,1

6,3

1,1

9,3

14,7

3,7

7,2

3,3

1,8

в

12,1

4,9

6,7

1,9

9,8

15,2

4,3

7,8

3,7

2,1

г

12,1

4,8

6,7

1,9

9,8

15,2

4,3

7,7

3,7

2,1

д

13,0

6,0

7,0

2,0

10,0

16,0

5,1

8,2

4,0

2,5

        1.2-кестенің жалғасы

Студент тапсырмасы үшін нұсқа нөмірлері (тізім бойынша)

Бөлімшелердің әріптік белгілері

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

а

16

20

10

8,0

5,5

9,5

5,0

22

19

8,0

б

15,7

19,8

9,5

7,5

5,3

9,2

4,8

21

18,8

7,7

в

16,3

20,1

11

8,2

5,6

9,7

5,3

21,1

19,2

8,5

г

16,3

20,1

11

8,2

5,6

9,6

5,3

21,1

19,2

8,5

д

17,0

22

12

8,5

6,0

10,0

5,6

22

20

9,0

 

        1.3 кесте - Бөлімшелердегі (а, б, в, г, д) шығындар мәні q3/сағ

Студент тапсырмасы үшін нұсқа нөмірлері (тізім бойынша)

Учаскелердің әріптік белгілері

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

а

1600

140

500

160

1020

2000

150

400

220

460

б

1570

185

460

105

1480

1960

115

355

165

400

в

1870

215

700

215

1890

2300

215

500

370

580

г

1870

215

700

215

1890

2300

215

500

370

580

д

2030

330

915

260

2290

2500

300

610

190

390

 

        3-кестенің жалғасы

Студент тапсырмасы үшін нұсқа нөмірлері (тізім бойынша)

Учаскелердің әріптік белгілері

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

а

1020

950

2900

5500

1100

5200

2000

1300

1200

500

б

880

740

2300

6300

1590

6590

2740

1600

1450

615

в

1300

1100

3180

6700

2190

7000

3010

2250

2040

910

г

1300

1100

3180

6700

2190

7000

3010

2250

2040

910

д

950

850

1870

5900

1750

5400

1590

1400

1530

690

 

 

 

 

2  Курстық жұмысты жасауға арналған әдістемелік нұсқау

 

2.1 Ауа өткізгішті есептеудің әдістері

 

          Әр учаскелердің l ұзындықтарының мәндері, ∑ζ жергілікті кедергілердің және шығындардың (жүктемелердің) q қосынды коэффициенттері, сондай-ақ v жылдамдықтар мәндерінің алдын ала реттеудің берілгендер кезінде ауа өткізгішті есептеудің нәтижесінде d диаметрлері мен p қысымының шығындары анықталады. Диаметр келесі шығындар теңдеуімен анықталады:

                                                                      (2.1)

ал ауа өткізгіштің әр учаскесіне арналған қысымның шығыны келесі формула бойынша анықталады:

                                    p =    ,                                                (2.2)

мұнда үйкеліс коэффициенті λ жалпы жағдайда d және v байланысты.

Ауа өткізгіштің осындай есебінің қарапайым әдісі әр учаскеге берілген l, ∑ ζ (∑ ζ мәні тұрақты 2.1-кестеде берілген), q және v мәндері бойынша есептейді немесе d,,  (А қосымшасын қараңыз) мәндерін кестелерден табады, содан кейін соңғы формула бойынша p мәнін есептеп шығарады.

          Мысалы – осы объектіге қызмет көрсету үшін ауа өткізгіш жобаланған. Есептік магистральдың учаскелері әріптермен (а, б, в, г, д – 2.1 кестенің 1 графасын қараңыз) белгіленген. Масштаб бойынша салынған сұлбаға (2.1-суретті қараңыз) сәйкес учаскелердің ұзындығы (l - м, 2.1 кестенің 2 графасын қараңыз) және жергілікті кедергілер коэффициенттерінің (∑ζ, 2.1 кестенің 3 графасын қараңыз) қосынды мәндері табылған.  

а учаскесінде кірісіндегі қысым шығыны, екі бұрмасында және үштармақта  тармақтану шығындары болады. Алынған сорғыш құрылғыға арналған кірістің жергілікті кедергісі коэффициенті анықтауыш бойынша   0,7-ге тең етіп алынған. Дөңгелек бұрма (екеуі де бірдей) 900 бұрышпен және дөңгелектің 2 радиусымен жобаланған.

Оның жергілікті кедергі коэффициенті ζ=0,15-ке тең.  Қосынды жергілікті кедергі коэффициенті а учаскесінде келесіге тең:

                                                           

                                  ∑ζ = 0,7 + 2 ·0,15=1,0 .                                                     (2.3)          

 

б және в жинақы учаскелерінде  қысымның жергілікті шығындары тек үштармақтарда болады, олар аз түрінде ескерілмейді.

 

 

2.1 сурет – Ауа өткізгіштің есептік сұлбасы

 

г учаскесіндегі қысым  шығыны  өтпелі   келтеқұбырда    желдеткішпен

∑ζ = 0,1 жергілікті кедергі коэффициентімен бағаланады (желдеткіштің және ауа өткізгіш учаскесінің шығатын тесігінің мөлшері әлі анықталмаған).

          Описание: http://lib.aipet.kz/aies/facultet/eef/kaf_ot_os/7/umm/otos_2.files/image008.gif

2.2 сурет – Жазық экранмен шахтаны шығару

 

д учаскесінде түсірме шахта орналасқан, жергілікті кедергі коэффициенті шығатынын ескере отырып, алынған құралымға 2,4 (жазық экранымен және оның салыстырмалы жоюымен 0,33) алынған (2.2-суретті қараңыз). Өйткені үштармақтағы қысымның шығындарын алмаймыз, сонда д учаскесінде Σζ=2,4 аламыз.

Әрі қарай есепті желдеткіштен қашықталған а учаскесінен бастаймыз, өйткені тапсырмаға сәйкес 13-14 м/сек ретіндегі жылдамдыққа бағдарланамыз.

         Осы учаскеге v=13 м/сек жылдамдықты бере отырып (бұл мәнді              1 кестенің 6 графасына жазамыз), q=1000 м3/сағ шығына сәйкес ауа өткізгіштің  диаметрін табамыз:

                    м=165 мм.             (2.4)

Есепті қосымша кесте бойынша жеңіл және ыңғайлы болады (А қосымшасын қараңыз). Ол үшін кестенің сол жақтағы вертикаль графасында 13 м/сек жылдамдықты табамыз, ал сәйкес жолда берілген шығынға жақын 995 м3/сағ мәнін табамыз. Жолдағы осы санның қасында  мәні көрсетілген, оны 8 графаға жазамыз. Осы екі сан ұқсас стандарттық 165 мм диаметрі бар мәнді 5 графаға жазамыз.

Қосымша кестенің екінші вертикаль графасына 13 м/сек алынған жылдамдықпен бірге  табамыз және есептік кестенің 7 графасына динамикалық қысымның сәйкесті мәнін жазамыз.

 

                          Описание: http://lib.aipet.kz/aies/facultet/eef/kaf_ot_os/7/umm/otos_2.files/image012.gif кг/м2.                                            (2.5)

 

б учаскесінде 13 м/сек жылдамдық бойынша қосымша кестеде 235 мм диаметрі үшін 2030 м3/сағ шығынын табамыз. 235 мм диаметрінде 2000 м3/сағ есептік шығынына келесі жылдамдық:

 

                            v=13=12,8 м/сек                                                   (2.6)

 

және динамикалық қысым

 

                                       

 сәйкес келеді.

Бұл интерполяция кестенің аралас берілгендері бойынша ойда дұрыс есептелуі мүмкін.   

2030 м3/сағ шығынына сәйкес келетін Описание: http://lib.aipet.kz/aies/facultet/eef/kaf_ot_os/7/umm/otos_2.files/image015.gif мәнін бұл жағдайда шығармау керек, яғни ол шығыннан (жылдамдықтан) байланыспайды.

 Ауа өткізгіштің қалған учаскелері үшін диаметрлерін анықтап, динамикалық қысымның жылдамдықтарын, сондай-ақ  мәндерін белгілейміз.

Одан әрі берілген және есептелген мәліметтер бойынша қысым шығындарын келесі формула бойынша анықтаймыз:

 

                               p=(l)  .                                                      (2.7)

 

Есептеуді жеңілдету үшін алдымен 2 және 8 бағандарының нәтижелерін көбейту жолымен l  (9 баған) анықтаймыз, содан кейін 9 және 3 бағандарын қосып (l) –  10 баған анықтаймыз және одан әрі 7 және 10 бағандары нәтижелерін көбейту жолымен р (11 баған) табамыз.

12 бағанда қорытындыларын өсіріп, қысым шығындарын сәйкесті учаскелердің соңына дейін магистральдарға жазамыз.

Есептелген ауа өткізгіштегі қысымның жалпы шығыны магистральдың барлық учаскелеріндегі қысым шығындарының қосындысымен, яғни  65,3 кг/мг анықталады. 3000 м3/сағ өнімділігі және осы қысымы бойынша желдеткішті таңдау жасалады.

 

2.1 к е с т е – Ауа өткізгішті есептеудe алынған мәліметтер

Бөл.

l, м

Описание: http://lib.aipet.kz/aies/facultet/eef/kaf_ot_os/7/umm/otos_2.files/image019.gif

q, м3/сағ

d мм

v, м/с

Описание: http://lib.aipet.kz/aies/facultet/eef/kaf_ot_os/7/umm/otos_2.files/image020.gifкг/м2

Описание: http://lib.aipet.kz/aies/facultet/eef/kaf_ot_os/7/umm/otos_2.files/image005.gif1/м

Описание: http://lib.aipet.kz/aies/facultet/eef/kaf_ot_os/7/umm/otos_2.files/image021.gif

l

p кг/м2

p/ кг/м2

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

а

7

1,0

1000

165

13,0

10,4

0,102

0,71

1,71

17,8

17,8

б

5

0

2000

235

12,8

10,0

0,068

0,34

0,34

3,4

21,2

в

2,5

0

3000

285

13,1

10,5

0,053

0,13

0,13

1,4

22,6

г

2

0,1

3000

285

13,1

10,5

0,053

0,11

0,21

2,2

24,8

д

12

2,4

1500

195

14,0

12,0

0,084

1,0

3,4

40,5

65,3

 

Ауа өткізгішті есептеудің басқа да тәсілдері бар. Солардың біреуі жергілікті кедергілердегі шығындар үйкеліс шығындарына әкеледі (жоғарыда айтылған әдісте және  басқа да, үйкеліс қысымының шығындары жергілікті кедергінің    коэффициентіне әкеледі).

Жергілікті кедергі қысымының шығындары мен өзгеріссіз динамикалық қысым кезіндегі үйкеліс қысымының шығындарын ұсынайық, яғни

 

                                     ζ ,                                                (2.8)

 

осыдан эквиваленттік ұзындығы:

 

,                                                                  (2.9)

 

         ал учаскедегі қысымның жалпы шығыны:

 

                                             p=(l+).                                                       (2.10)

 

Есептің сол немесе басқа әдісін таңдау тек пайдалану ыңғайлығымен анықталады және нәтиженің дұрыстығына әсер ете алмайды.

 

2.2            Желідегі желдеткіш жұмысының негізгі жағдайлары  

Желдеткіштер, әдетте атмосферадан бөлмеге ауаның орнын ауыстырады, сол бөлмедегі қысым сондай болады. 

Желі деп желдеткішке қосылған құбырды атайды.  Желі бір құбыр түрінде қарапайым болуы мүмкін, оның әр учаскесі ауаның сол бір санын өткізеді және күрделі - әр учаскеде ауаның әртүрлі саны қозғалып тұрады.

Желдеткішке қосылған құбырдағы қысымды өлшейік және желіде толық РП және статикалық РСТ қысымдарының үйлестіру сызбасын құрастырайық  (2.3 суретті қараңыз). Осы қысымдардың әртүрлігі өзінен динамикалық қысымды  (РД = РП – РСТ) білдіреді.

Жеке желдеткішке қосылған желіні екі негізгі бөлікке бөледі: желдеткішке дейін – соратын және желдеткіштен кейін – қысымдайтын (ауаның қозғалыс бағытына қарай есептеп) айтады. Егер желінің басы мен соңы қоршаған атмосферада, артық қысымы нөлде болса, онда толық қысымы сорудың барлық ұзындығы бойынша кері, ал желінің қысымдайтын бөлігінде оң болады.

Желінің басында толық қысым нөлге тең, ал соңында (құбырдың шығысында) – динамикалық қысымға тең болады, яғни РСТ=0.

Сору жолындағы шығысында статикалық қысым, сондай-ақ кері, өйткені осы кері қысымның абсолюттік шамасы толық қысымнан жоғары болады. Қысымдаудағы статикалық қысым толық қысымнан динамикалық қысымның шамасына (РСТ = РП – РД) аз болады, бірақ  соңғысының мәнінен байланысты ол оң және теріс болуы мүмкін.  

 

Описание: 123

 

 

2.3 сурет-Желдеткішке қосылған желідегі қысымды үйлестіру сұлбасы

 

Желдеткіштен пайда болатын толық қысым РВ желінің ΔРС шығындарымен анықталады және сору (всасывание) мен қысымдау (нагнетание) учаскелеріндегі толық қысымның айырымына тең болады.

 

                                          ΔРС = РB = РНП - РПВС.                                           (2.11)

 

Бұл шама қысымдаудағы толық қысымның және сорудағы толық сиретілуінің қосындысына сандық тең болады.

 

                                          ΔРС = РB = РНП +|- РПВС|.                                      (2.12)

 

Желі сипаттамасы деп тораптағы толық жоғалуы мен шығындарының тәуелділігін атайды.

Бұл тәуелділік аналитикалық жолмен анықталуы мүмкін немесе графикалық өрнектеледі.

Тораптағы «басылған» дейтін қысымның өзгеруі жергілікті кедергілер мен үйкелістер күштерін жеңуге арналған шығындармен байланысты болады.

Үйкеліс кедергісі гидравлика курсынан белгілі формула бойынша анықталады.

                                              R, кг/м2  ,                                      (2.13)

 

мұнда λ – үйкелістің жылдамдығынан, құбырдың мөлшерінен және оның бұдырлық дәрежесіне байланысты болатын кедергі коэффициенті;

l және d – құбыр диаметрі мен ұзындығы, м;

                    v – орта жылдамдығы, м/сек;

                     g = 9,81 м/сек2.

Егер учаске ұзындығын құбырдың бір диаметріне тең етіп алсақ, яғни l=d, онда λ коэффициентінің физикалық мағынасын қарастыра отырып, бір диаметрге (калибрге) тең ұзындықты құбырдағы үйкеліс күшін жеңуге жіберілетін динамикалық қысымның санын λ көрсететінін атап кетуге болады.

Жергілікті кедергілер ауаның тікелей және қалыпты қозғалысы бұзылған жағдайында (мысалы, бұрып әкететін жерлерде, иіндерде, үштармақтарда бағыты өзгерген кезде, диффузорларда жылдамдықтар өзгерген кезде және т.б.) пайда болады.  

Жергілікті кедергілерді жеңетін қысымның шығындары келесі формула бойынша анықталады

                                          Z = Σζ,  кг/м2  ,                                                    (2.14)

 

мұнда ∑ζ - жергілікті кедергілер коэффициенттерінің қосындысы.

Жергілікті кедергілер коэффициенті динамикалық қысым санын көрсетеді, ол жергілікті кедергілерді жеңуге шығындарды қарымталайды.

Тораптың әр учаскесіндегі қысым шығыны келесі формуламен өрнектеледі

                             ∆, кг/м2  .                      (2.15)

 

Тораптағы қысымның жалпы шығыны келесіні құрайды.

 

                                       , кг/м.                                         (2.16)

 

Формулаға кіретін, v басқа, барлық шамалар белгілі болғандықтан, ол келесі түрде жазылуы мүмкін:

 

                                        ΔРс=Кν2 кг/м2.                                                           (2.17)

 

Жылдамдығы мен шығыны келесі тәуелділікпен байланысты:

 

                                      L=vF м3/сек.                                                                (2.18)

 

Осыны ескере отырып, қысымның жалпы шығынының формуласы келесідей болады:

                                         ΔРс=K1L2                                                               (2.19)

Бұл өрнек координаттар басындағы төбесі бар (2.4 суретті қараңыз)      1 квадраттық парабола теңдеуі болып табылады. Атмосферадан ауаны сорып және оны бөлмеге беретін желдеткішке қосылған торап сипаттамасының түрі болады, оның қысымы, сондай-ақ атмосфералық қысымға (егер λ коэффициенті тұрақты мәнін сақтаған жағдайда) тең болады.

 

2.3  Сипаттама жасау тәсілі 

Желі сипаттамасын пайдалана отырып, егер жалпы графикке (2.5 суретті қараңыз) желі сипаттамасы (1) мен желдеткіштің сипаттамасын (р-L), екі сипаттама координаталары масштабын бірдей алып, (2) айналымдарының саны белгілі болған кезде қойсақ, желдеткіш жұмысының күйін анықтауға болады.   

Осы екі сипаттамалардың қиылысу нүктесі (3) қарастырылған желідегі желдеткіш жұмысының режімін, яғни қысымы рр мен өнімділігін Lр анықтайды.

Егер N-L (қуаттың) және η–L (П.Ә.К.) жолдарын (желілерін) қосатын желдеткіштің толық сипаттамасына торап сипаттамасын салсақ, сонда берілген тораптағы желдеткіш жұмысын сипаттайтын барлық параметрлерін, яғни өнімділігінен және қысымынан қуаты N және П.Ә.К. η басқа параметрлерін анықтауға болады. Бірақ қисық қуаты мен П.Ә.К. бар торап сипаттамаларының қиылысу нүктелері торапқа ешқандай қатынасы жоқ, ол тек желдеткіштің өнімділігінен байланысты жұмысының параметрлерін ғана анықтайтынын  ескеру керек. Сондықтан қуаты мен П.Ә.К. анықтаған кезде ординатада жұмыстық Lр мәндерге сәйкес келетін нүктелерді табуға болады.

Сипаттамаларды қабаттастыру (салу) тәсілі торапта желдеткіштің жұмыс режімінің, олардың сипаттамалары өзгерген кезде түрлі өзгерістерін қарап, жеңіл тексеруге болады.

Описание: http://lib.aipet.kz/aies/facultet/eef/kaf_ot_os/7/umm/otos_2.files/image034.gifОписание: http://lib.aipet.kz/aies/facultet/eef/kaf_ot_os/7/umm/otos_2.files/image033.gif

  2.4 сурет - Ауа қозғалысының                              2.5 сурет -Тораптағы

  турбуленттік режімінде                                        қысымдауыш

           торапты сипаттау                               жұмысының қалпын анықтау

 

 

Нақты жағдайларда торап сипаттамасы тұрақты болып табылмайды. Желдеткіш тораптарын пайдалану барысында торап бөлігін ажыратудың, тұтынуды үлкейткеннің салдарынан қысымның жойылуы мен шығындарының өзгерістері байқалады. Торап сипаттамасы, оны қайта құрумен байланысты өзгере береді.

 

          3  Жұмыс орнындағы ауа алмасу бойынша теориялық мәліметтер

 

3.1 Жұмыс орнындағы зиянды заттардан қорғану

 

           Әртүрлі технологиялық процестерді өткізген кезде өндірістік бөлменің ауасында көптеген зиянды заттар бөлінеді. Қазіргі даму тәсілімен жұмыста және күнделікті тұрмыста зиянды заттар адам ағзасымен түйіскенде өндіріс жарақатын алуы мүмкін, кәсіптік аурулар немесе денсаулық ауытқуынан болатын аурулар табылады (МЕМСТ 12.1.007-88).

           Зиянды заттар адам ағзасына тыныс жолдары, ас қорыту, тері қабаты, және ауыз қуысы арқылы өтуі мүмкін.

           Арнайы алдын алу шаралары жасалмағандықтан, зиянды заттар кәсіптік улануға алып келуі мүмкін. Өндірістік жағдайлардағы уланулар жедел және созылмалы болып бөлінеді. Жедел уланулар аяқ асты қауіпті жағдайда (мысалы, апаттық жағдайда) болуы мүмкін, ал созылмалы уланулар адам ағзасына ұзақ уақыт зиянды ортада жүргеннен болуы мүмкін.

Адам ағзасының улануы 4 сатыдан тұрады (МЕМСТ 12.1.007-88):

1- қатерлі қауіпті заттар (бензин, сынап, қорғасын, озон, фосген және т.б.);

2 - өте қауіпті заттар (азот оксиді, бензол, йод, марганец, хлор, сілті т.б.);

 3 - қауіпті заттар (ацетон, күкіртті, ангидрид, метил спирті және тағы басқалар);

4 - аз қауіпті заттар (аммиак, көміртегі оксиді, этил спирті, мүсәтір және тағы басқалар).

Аса қауіпті емес улы заттар ұзақ мерізімде тұрғанда өте қауіпті болуы мүмкін соны есте сақтау керек.

Улану дәрежесі ол заттардың химиялық құрамына, уақытына, қоршаған ортаға тарауына байланысты болады. (МЕСТ12.1.005-88). Қазіргі таңда мұндай регламентациялар үш сатыда жүргізіледі:

1) әсердің жобаланған қауіпсіз деңгейін түсіндіру (ӘЖҚД);

2) шекті рұқсат етілген консентрация  (ШРК) түсіндіру;

3) жұмысшылардың еңбек шарттарын және олардың денсаулығын ескеріп, ШРК түзету жұмыс зонасы ауасындағы зиянды заттардың шекті рұқсат етілген МЕМСТ 12.1.005-88-та көрсетілген. Жұмыс аймағының ауасы. Қауіпсіздіктің жалпы талаптары, олардың қауіптілік класында көрсетілген.

Зиянды заттардың шекті рұқсат етілген концентрациялық жұмыс аймағының ауасында осындай   концентрациялар күнделікті 8 сағат жұмыс уақытында немесе басқа ұзақтықта, бірақ 41 сағаттан аспайтын аптасына бүкіл жұмыс өтілінде аурулар мен адам денсаулығының ауытқуын, жаңа әдістермен табылып, оны жұмыс процесінде анықтап немесе өмір ұзақтығының қазіргі немесе одан кейінгі ұрпақтарының ШРК мг/м3 өлшенеді.

Жұмыс аймағын 2 м биіктікте еденмен немесе жұмысының уақытша тоқталуы арақашықтығымен есептеу керек.

МЕМСТ 12.1.005-88 токсикалық затқа ШРК бекітілді.

 

                 ,                                             (3.1)

 

мұндағы  С12 ... Сn улы заттардың жұмыс аймағының өлшенген концентрациясы;

ШРК1, ШРК2...ШРКn – зиянды заттардың шекті рұқсат етілгені (МЕМСТ 12.1.005-88).

Өндіріс аурулары және уланулардың ескертілуі:

а) жаңа технологиялық процестерді жетілдіру үшін зиянды заттарды қолдануға шектеу қойып, зиянды заттарды зиянсыз заттарға ауыстыру. Жұмыс орнындағы ауаның құрамына  зиянды заттардың кірмеуіне жақсы герметизация, тұйықталған процестерді вакуумның ішінде жүргізу, технологиялық циклдің,  технологиялық процестердің үздіксіздігі, ескірген қондырғыларды жаңа қондырғыларға ауыстыру;

б) өндіріс процестерінің механизациясына және автоматизациясына, ара қашықтықта басқаруды қолдану;

в) қондырғының оқшауламасы мен зиянды технологиялық процестері бар ғимараттар;

г) өндіріс ғимаратын желдету.

Ауаның бірқалыпты ауысуы, лас ауа орнына таза ауа енуі деп аталады.

Желдету арқылы ауаның қозғалысын механикалық және табиғи деп бөледі. Олардың мүмкін болатын бірігуі – аралас желдету. 

Ауа алмасуының ұйымдастыру әдісі бойынша ол жергілікті және жалпы болып бөлінеді.Тұрақты және жалпы көлемді уақыт іс-әрекеті бойынша – тұрақты әрекет ету және апаттық.

Табиғи желдету (аэрация) бөлме ішіндегі жылы ауаның және бөлме сыртындағы суық ауа тығыздығының айырмашылығы есебінен, сондай-ақ осы бөлмелердің ішкі және сыртқы ауа қысымы айырмашылығының арқасында қажетті ауа алмасуды жасайды.

Механикалық желдету кезінде электрқозғалтқышын қозғалысқа әкелетін желдеткішпен құрылатын қысымның айырмашылығы арқылы ауа алмасу жасалынады;

 

 

3.1 кесте - Зиянды заттардың шекті рұқсат етілген концентрациясы

Зат

Шекті рұқсат етілген концентрациясы  мг/м3

Аммиак

20

Ацетон

200

Бензин

300

Бензол

20

Күкіртті газ

10

Күкіртті сутегі

10

Күкіртті көміртегі

10

Скипидар

300

Этил спирті

1000

Бутил спирті

200

Метил спирті

50

Толуол

50

Фенол

5

Формальдегид

1

Хлорбензол

50

Дихлорэтан

10

Трихлорэтан

10

Хлорлы сутегі

5

Хлор

1

Этилді, диэтилді эфир

300

Көміртегі оксиді

20

 

д) егер де техникалық және санитарлы техникалық шаралар зиянды заттардың әсерін толық залалсыздандырмаса, онда жеке қорғау құралдарын қорғау керек.

Улы заттардан қорғану үшін, қажетті қорғаныс (ҚҚ) тыныс алу жолы (газдан қорғаныс, аэрозолдан қорғаушы респираторы) арнайы киім, арнайы аяқ киім, қолды қорғау құралы (резеңкелі қолғап, қорғаныс пастасы) бет- әлпет, көз (қорғаныс көз әйнегі).

Ауа ортасында санитарлы бақылау үшін келесі сараптау әдісі қолданылады:

а) фотометрлік, яғни боялған сұйықтықта жарық жұту қасиетімен негізделеді;

б) люменеценттік  әдіс бұл - әртүрлі заттардың жарық жұтылу энергиясын жарық ағыны ретінде берілуі;

в) спектркөшірмелі әдіс бұл - элементтердің ғимарат жалын вольттік доғасының (3500-4000 о С) спектрлік сәуле шашылуын анықтау;

 г) полярографиялық әдіс - диффузиялық ток мүмкіндігін өлшеу электролизде қолданылатын сынап ертіндісінің электродтары арқылы анықтау;

д)  хромотографиялық әдіс - әртүрлі ертінді компоненттерінде газ араластырғышпен органикалық ертіндіде.

Жұмыс ғимаратындағы ауасында зиянды заттардың құрамын бақылау үшін тездетілген әдіс анализі қолданылады.

а) колометрикалық әдіс - бұл  сұйықтың, сүзгілік қағаз немесе жылтыраған қатты сорбент арқылы құрамындағы зиянды заттарды ауадан соруы негізделген және мәнерлеу жолымен және мәнерлеу стандартты шкаласымен салыстырғандағы қарқындылығын өлшеу;

б) сызықты колористикалық әдіс мидинаторлық қондырғы арқылы ауа таратуын тексеру  және боялған ұнтақ қабатының алдын ала дайындалған шкала арқылы ұзындығын өлшеу, яғни осы ұзындықтағы концентрациялық заттың тәуелділігін көрсетеді. Сараптау УГ-1,УГ-2 аспабында қолданылады.

Әмбебап бұрмалы аспап – газоанализатор УГ-2 экспрессиялық сандық анықталған зиянды заттардың өндіріс ғимаратының  ауасына арналған индикатор ағартқыштың қысқаша сипаттамасы, газоанализатор УГ-2 комплексіне кіреді 3.2- кестеде көрсетілген.

 

3.2 кесте – Зиянды заттардың тізбесі газоанализатор УГ-2 және индикатор сипаттамасымен қатар анықталады

 Анықталатын зат

Ауа көлемінің сарапталуы

Ағартқыш жарамдылығы,  ай

Арнайы индикатор ағартқыш реагені

Аммиак

200

100

8

8

Көк бромфенол

Ацетилен

300

24

Калий иодаты, күкірт қышқылы

Ацетон

300

10

Соляноксил гидроксаламині, көк бромфенол

Бензин

300

24

Калий иодаты, күкірт қышқылы

Бензол

300

24

Калий иодаты, күкірт қышқылы

 Ксилол

300

12

О-дианизидин

Азот оксиді

300

16

Калий иодаты, күкірт қышқылы

Көміртегі оксиді

200

18

Иодат каллий, крахмал, иод, иодид сынабы

Күкірт сутегі

300

100

20

20

Свинц ацетаты, хлорлы барий

Толуол

300

24

Калий иодаты, күкірт қышқылы

 

3.2-кестенің жалғасы

Мұнай көміртегі

300

24

Калий иодаты, күкірт қышқылы

Хлор

300

24

Флуоресцеин, калий бромиді

Этил эфирі

400

15

Хромды ангидрид, күкірт қышқылы

Күкірт  диоксиді

300

8

Калий иодаты крахмал, йод,

 

Өндіріс ғимаратындағы микроклиматты қадағалау жұмыс аймағындағы микроклимат параметрлерін келесі аспаптармен өлшеу арқылы жүргізіледі.

Ауа температурасын анықтау үшін термометрлер (сынапты және спитртті), термографтар, термоанемометрлер қолданылады. Жұлулық сәлелену кезінде екі термометрден тұратын булық термометрлер қолданылады. Термометрдің бірінде резервуар беті қараға боялған, ал екіншісі күміспен жалатылған.

Ылғалдылықты анықтау үшін желдеткіш (вентиляторлы) (Ассман) немесе желдеткішсіз (Август) психрометрлер қолданылады. Екі  жағдайда да психрометр екі термометрден – құрғақ және ылғалды термометрлерден тұрады. Термометрді ылғалдандыру термометрлердің бірін матамен қапталған шарикті сумен сулау арқылы жүзеге асады. Ассманның аспирационды психрометріндегі термометрлер металды негізге орнатылған, жылулық сәулелену кезінде өлшеулер алу үшін термометрлердің  шарлары екі қабатты гильзаларға орнатылған, ал желдеткіш басқа ауа ағындарының әсерін болдырмайды. Екі термометрдің көрсетуі негізінде эмпирикалық формула арқылы, біріншіден, ауаның абсолютті, содан соң салыстырмалы ылғалдылығы есептеледі. Салыстырмалы ылғалдылықты  құрғақ және ылғалды термометрлердің көрсетулері бойынша  және номограммалар арқылы анықтауға болады.

Ауа қозғалысының жылдамдығын анықтау үшін ауа ағыны энаргиясы әсерінен айналатын айналманың (вертушка) айналу санын санау негізінде жұмыс істейтін анимометрлер қолданылады. Ауа қозғалысының жылдамдығы  1–10 м/с болғанда қанатты анемометр, 10–30 м/с дейін табақты анемометрлер қолданылады. Ауа қозғалысының жылдамдығы 1 м/с төмен болғанда кататермометр қолданылады (немесе термоанемометр), өйткені қарапайым анемометрлердің механизмдерінің инерттілігі салдарынан үлкен ауытқулар пайда болады.

Атмосфералық қысымды өлшеу үшін барометр–анеройдтардың әртүрлі модельдері қолданылады.

А қосымшасы

 

Ауа өткізгішті есептеу үшін кестелерде:

Бірінші көлбеу жол – ауа өткізгіш диаметрі (d,мм);

Екінші көлбеу жол – ауа өткізгіштердің қиылысу ауданы (F=2 , мм2);

Бірінші вертикальды жол - ауа жылдамдығы (v , м/сек);

Екінші вертикальды жол - динамикалық қысым (, кг/м2);

d және v сәйкес бағандар:

Бірінші сан - шығын (q , м3/сағ); екінші сан - шартты қажалу коэффициенті ; t =200-та стандартты ауаға келтірілген; В=760 мм cын. бағ.; φ= 200,

В=760 мм сын. бағ.; φ= 0,5 (γ=1,2 кг/м2).

    А.1 кесте

υ,

м/с

 

 

d , мм

100

115

130

140

150

165

195

215

 

 

 

0,0078 

 

0,0103

 

0,0132

 

0,0153

 

0,0176

 

0,0213

 

0,0298

 

0,0363

1,0

0,06

28

0,305

37

0,275

48

0,235

55

0,208

63

0,189

77

0,17

105

0,14

130

0,134

1,5

0,14

42

0.285

55

0.240

71

0.208

83

0.192

95

0.175

115

0.158

160

0.129

196

0.115

2,0

0,24

56

0.270

74

0.228

95

0.192

110

0.180

125

0.165

195

0.148

215

0.122

260

0.108

2,5

0,38

70

0.260

93

0.218

120

0.187

140

0.172

160

0.158

190

0.142

270

0.117

325

0.103

3,0

0,51

85

0.250

110

0.210

140

0.182

165

0.166

190

0.153

230

0.137

320

0.113

390

0.099

3,5

0,75

100

0.240

130

0.205

165

0.177

195

0.162

220

0.148

270

0.133

375

0.109

455

0.096

4,0

0,98

115

0.235

150

0.200

190

0.172

220

0.158

255

0.144

305

0.130

440

0.106

520

0.094

4.5

1.24

125

0.230

165

0.195

215

0.168

250

0.155

285

0.141

345

0.127

480

0.103

590

0.092

5.0

1.53

140

0.226

185

0.191

240

0.165

275

0.152

315

0.138

385

0.124

535

0.101

655

0.090

     А.1-кесте жалғасы

υ,

м/с

 

 

d , мм

100

115

130

140

150

165

195

215

 

 

 

0,0078

 

0,0103

 

0,0132

 

0,0153

 

0,0176

 

0,0213

 

0,0298

 

0,0363

5.5

1.85

155

0.222

205

0.188

260

0.162

305

0.149

350

0.136

420

0.122

590

0.099

720

0.088

6.0

2.20

170

0.219

220

0.185

285

0.159

330

0.146

380

0.134

460

0.120

645

0.097

785

0.087

6.5

2.59

185

0.216

240

0.183

310

0.157

360

0.144

410

0.132

500

0.118

700

0.096

850

0.086

7.0

3.00

195

0.213

260

0.181

335

0.155

385

0.142

445

0.130

535

0.116

750

0.095

915

0.085

7.5

3.44

210

0.210

280

0.179

355

0.153

415

0.140

475

0.128

575

0.114

805

0.094

980

0.084

8.0

3.92

225

0.207

295

0.177

380

0.151

440

0.138

505

0.126

615

0.112

860

0.093

1050

0.083

8.5

4.42

240

0.204

315

0.175

405

0.149

470

0.136

540

0.125

650

0.111

910

0.092

1110

0.082

9.0

4.96

253

0.202

335

0.173

430

0.147

495

0.1354

570

0.124

690

0.110

965

0.091

1180

0.081

9.5

5.53

270

0.200

350

0.171

450

0.145

520

0.134

600

0.123

730

0.109

1020

0.090

1240

0.080

10

6.12

280

0.198

370

0.169

475

0.144

550

0.133

635

0.122

765

0.108

1070

0.089

1310

0.079

11

7.41

310

0.195

410

0.166

520

0.142

605

0.130

700

0.120

845

0.106

1180

0.087

1440

0.077

12

8.82

340

0.192

445

0.163

570

0.140

660

0.127

760

0.118

920

0.104

1290

0.086

1570

0.076

13

10.35

365

0.189

480

0.160

620

0.138

715

0.125

825

0.116

995

0.102

1390

0.085

1700

0.075

14

12.00

395

0.186

520

0.157

665

0.136

770

0.123

885

0.114

1070

0.101

1500

0.084

1830

0.074

15

13.78

425

0.184

555

0.155

715

0.134

825

0.121

950

0.112

1150

0.100

1610

0.083

1960

0.073

16

15.68

450

0.182

590

0.153

760

0.132

880

0.120

1020

0.110

1230

0.099

1720

0.082

2090

0.072

17

17.70

480

0.180

630

0.151

810

0.130

935

0.119

1080

0.108

1300

0.098

1820

0.081

2220

0.071

18

19.35

510

0.178

665

0.150

855

0.129

990

0.118

1140

0.107

1380

0.097

1930

0.080

2350

0.070

19

22.11

535

0.176

705

0.149

905

0.128

1050

0.117

1200

0.106

1450

0.096

2040

0.079

2480

0.069

20

24.50

565

0.174

740

0.148

950

0.1257

1100

0.116

1270

0.105

1530

0.095

2150

0.078

2610

0.068

21

27.00

595

0.173

780

0.147

1000

0.126

1160

0.115

1330

0.104

1610

0.094

2250

0.077

2740

0.068

22

29.60

620

0.172

815

0.146

1050

0.125

1210

0.114

1400

0.103

690

0.093

2360

0.076

2870

0.067

23

32.20

650

0.171

850

0.145

1100

0.124

1270

0.113

1460

0.102

1760

0.092

2470

0.075

3000

0.067

24

35.20

680

0.170

890

0.144

1140

0.123

1320

0.112

1520

0.101

1840

0.091

2580

0.074

3130

0.066

    А.2-кесте

υ,

м/с

 

 

d , мм

100

115

130

140

150

165

195

215

 

 

 

0,0433

 

0,0551

 

0,0637

 

0,0804

 

0,1104

 

0,1520

 

0,1924

 

0,2332

1.0

0.06

155

0.113

200

0.097

230

0.090

290

0.078

400

0.065

545

0.053

695

0.046

840

0.041

1.5

0.14

235

0.103

300

0.089

345

0.082

435

0.072

595

0.060

820

0.049

1040

0.043

1260

0.038

2.0

0.24

310

0.097

400

0.084

460

0.077

580

0.068

795

0.057

1090

0.046

1390

0.040

1680

0.036

2.5

0.38

390

0.093

500

0.080

575

0.074

725

0.065

995

0.055

1370

0.044

1730

0.038

2100

0.034

3.0

0.55

470

0.090

595

0.077

690

0.072

870

0.062

1190

0.052

1640

0.042

2080

0.037

2520

0.033

3.5

0.75

545

0.087

695

0.075

800

0.070

1010

0.061

1390

0.050

1910

0.041

2420

0.036

2940

0.032

4.0

0.98

625

0.084

795

0.073

915

0.068

1160

0.059

1590

0.049

2190

0.040

2770

0.035

3360

0.031

4.5

1.24

700

0.082

895

0.072

1030

0.066

1310

0.057

1790

0.048

2460

0.039

3120

0.034

3780

0.030

5.0

1.53

780

0.081

995

0.071

1150

0.065

1450

0.056

1990

0.047

2740

0.038

3460

0.033

4200

0.030

5.5

1.85

860

0.080

1090

0.070

1260

0.064

1590

0.055

2190

0.046

3010

0.038

3810

0.033

4610

0.029

6.0

2.20

935

0.079

1190

0.069

1370

0.063

1740

0.054

2390

0.045

3280

0.037

4150

0.032

5030

0.029

6.5

2.59

1010

0.078

1290

0.068

1490

0.062

1880

0.053

2590

0.044

3560

0.037

4500

0.032

5450

0.028

7.0

3.00

1090

0.077

1390

0.067

1600

0.061

2030

0.053

2790

0.044

3830

0.036

4850

0.031

5870

0.028

7.5

3.44

1170

0.076

1490

0.066

1720

0.060

2170

0.052

2980

0.043

4100

0.036

5200

0.031

6300

0.028

8.0

3.92

1250

0.075

1590

0.065

1830

0.059

2320

0.051

3180

0.043

4380

0.035

5550

0.031

6720

0.027

8.5

4.42

1330

0.074

1690

0.064

1940

0.058

2460

0.051

3380

0.042

4650

0.035

5900

0.030

7130

0.027

9.0

4.96

1400

0.073

1790

0.063

2060

0.057

2600

0.050

3580

0.042

4920

0.034

6250

0.030

7550

0.027

9.5

5.53

1480

0.072

1890

0.062

2180

0.056

2750

0.050

3780

0.041

5200

0.034

6590

0.030

8000

0.026

10

6.12

1560

0.071

1990

0.061

2290

0.055

2900

0.049

3980

0.041

5450

0.034

6930

0.029

8400

0.026

11

7.41

1720

0.070

2180

0.060

2520

0.054

3180

0.048

4380

0.040

6000

0.033

7620

0.029

9250

0.026

12

8.82

1870

0.069

2380

0.059

2750

0.053

3470

0.047

4770

0.039

6500

0.032

8310

0.028

10100

0.025

13

10.35

2030

0.068

2580

0.058

2980

0.053

3760

0.046

5170

0.039

7100

0.032

9000

0.028

10900

0.025

14

12.00

2180

0.067

2780

0.057

3210

0.052

4050

0.045

5570

0.038

7650

0.031

9700

0.028

11750

0.025

15

13.78

2340

0.066

2980

0.056

3440

0.052

4340

0.045

5970

0.038

8200

0.031

10400

0.027

12600

0.024

    А.2-кестенің жалғасы

υ,

м/с

 

 

d , мм

100

115

130

140

150

165

195

215

 

 

 

0,0433

 

0,0551

 

0,0637

 

0,0804

 

0,1104

 

0,1520

 

0,1924

 

0,2332

16

15.68

2500

0.065

3180

0.056

3670

0.051

4630

0.044

6360

0.037

8750

0.031

11100

0.027

13450

0.024

17

17.70

2650

0.064

3380

0.055

3900

0.051

4920

0.044

6760

0.037

9300

0.031

11800

0.027

14300

0.024

18

19.85

2810

0.063

3570

0.055

4120

0.050

5210

0.043

7160

0.036

9850

0.030

12500

0.026

15100

0.023

19

22.11

2960

0.063

3770

0.054

4350

0.050

5500

0.043

7560

0.036

10400

0.030

13150

0.026

15950

0.023

20

24.50

3120

0.062

3970

0.054

4580

0.049

5790

0.042

7950

0.036

10950

0.029

13850

0.026

16800

0.023

21

27.00

3280

0.062

4170

0.053

4800

0.049

6080

0.042

8360

0.035

11500

0.029

14550

0.025

17650

0.023

22

29.60

3430

0.061

4360

0.053

5030

0.048

6370

0.041

8750

0.035

12050

0.029

15250

0.025

18500

0.023

23

32.30

3590

0.061

4560

0.052

5270

0.048

6660

0.041

9150

0.035

12600

0.028

15950

0.025

19300

0.022

24

35.20

3750

0.060

4760

0.052

5500

0.047

6950

0.040

9550

0.034

13100

0.028

16600

0.024

20200

0.022

25

38.20

3900

0.060

4960

0.051

5730

0.047

7240

0.040

9950

0.034

13650

0.028

17300

0.024

21000

0.022

Әдебиеттер тізімі

 

1. Байзакова А.А., Бегимбетова А.С., Санатова Т.С., Дюсебаев М.К. Охрана труда. Методические указания к выполнению лабораторных работ.-
Алматы. АИЭС, 2004.

2. Безопасность жизнедеятельности. / Под ред. С.В. Белов, А.В. Ильницкая и др. - Москва: Высшая школа, 1999. - 448с.

3. Белов С.В. Безопасность жизнедеятельности. – М.: Высшая школа, 1999.

4. Бобков А.С., Блинов А.А., Роздин И.А. и др. Охрана труда и экологическая безопасность в химической промышленности: Учебник для вузов. – М.: Химия. 1998.

5. Стрижко Л.С., Потоцкий Е.П., Бабайцев И.В. и др. Безопасность жизнедеятельности в металлургии: Учебник для вузов. – М.: Металлургия, 1996.

6. Метрологическое обеспечение безопасности труда: справочник./Под ред. Сологяна И.Х. Том 2. -М.: Изд-во стандартов, 1989.

7. ГОСТ 12.1.005-88 ССБТ. Воздух рабочей зоны. Общие требования.

8. Ткачук К.Н. Безопасность труда в промышленности. - К.: Техника, 1982. – 136 с.

 

Мазмұны

 

Кіріспе

1  Курстық жұмысты орындау үшін тапсырмалар

2  Курстық жұмысты жасауға арналған әдістемелік нұсқау

2.1 Ауа өткізгішті есептеу әдістері

2.2 Желідегі желдеткіш жұмысының негізгі жағдайлары

2.3 Сипаттама жасау тәсілі.

3    Жұмыс орнындағы ауа алмасу бойынша теориялық мәліметтер

3.1 Жұмыс орнындағы зиянды заттардан қорғану

А қосымшасы

Әдебиеттер тізімі

 

2012 ж. жоспар, реті 57