Коммерциялық емес акционерлік қоғам

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ  БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИЕТЕТІ

Электротехниканың теориялық  негіздері кафедрасы

 

 

ЭЛЕКТР ТІЗБЕГІНІҢ ТЕОРИЯСЫ 1

 Зертханалық  жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқаулар

(5В071900 – Радиотехника, электроника және телекоммуникация, 5В070400 - Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету, 5В070300-Ақпатартты басқару жүйелері, 5В100200Ақпараттық қауіпсіздік жүйесі мамандықтары үшін )

 

 

Алматы 2012

ҚҰРАСТЫРУШЫЛАР: Жолдыбаева З.И., Зуслина  Е.Х., Коровченко Т.И.,Оңғар Б. Электр тiзбектерiнiң теориясы1. Зертханалық  жұмыстарға  арналған әдістемелік нұсқаулар (5В071900 – Радиотехника, электроника және телекоммуникация, 5В070400 - Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету, 5В070300-Ақпатартты басқару  жүйелері, 5В100200 –Ақпараттық қауіпсіздік жүйесі мамандықтары үшін ) – Алматы: АЭжБУ, 2012. –  47 бет.

Зертханалық жұмыстарға әдiстемелiк нұсқаулар төрт бөлiм бойынша 9 зертханалық жұмыстардан тұрады: тұрақты ток тiзбегi, бiрфазалы синусоидалы электр тiзбегінің тоғы, электр тізбектеріндегі резонанс, амплитудалық-жиiлiктік және фазалық - жиіліктік электр тiзбектерiнiң жиiлiктiк сипаттамасы, төртұштылар, «К» типті сүзгiлер.

Әрбiр зертханалық жұмыстың ішінде: жұмыстың мақсаты, жұмысқа дайындық, жұмыстың орындалу ретi, нәтижелердi талдау және iстелген жұмысты қорытындылау, талдау.

Зертханалық жұмыстарға  арналған әдiстемелiк нұсқаулар  барлық оқу түрінің студенттерi үшiн арналған.

Бет. 31, кесте. 32, әдебиеттер -8  атау.

 

Пiкiр берушi: тех.  ғылым.  канд., проф.  Көпесбаева А.Ә.

 

«Алматы энергетика және байланыс университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамның баспа жобасы бойынша 2012 ж. басылып шығады

 

  Ó«Алматы энергетика және байланыс университеті» КЕАҚ, 2012 жыл

 

Кіріспе

         Зертханалық жұмыс бойынша әдістемелік нұсқау «Электр тізбектерінің теориясы 1» пәнінің кешенді әдістемелік бөлігі болып келеді.

Зертханалық жұмыс мамандықтар дайындау  сапасының өсуіне, студенттердің творчестволық ой қабілетілігінің дамуы және инженерлік көп мәліметтер мәндерге ие.  

Зертханалық жұмыс сызықты электр тізбегінің тұрақты және синусоидалды токтардың экспериментті және есептік сипаттамаларын зерттеу кешені болып табылады.  Барлық зертханалық жұмыстар фронтальді әдістер арқылы,  дәріс жиынтығы бойынша  орындалады.

Зертханалық жұмыстың практикалық реализациясы ЭТН кафедрасында әмбебап оқу-зерттеу УИЛС – 2 зертханалық стендімен қамтамасыз етілген. қам.

УИЛС-2 стенді активті және пассивті блок корпусынан құралған, орналасқан столында пультпен бекітілген және осын алынған аумақта сұлбаларды жинақтайды. Стенд құрамы 29 жинақталған элементтерден және штекерлермен қосқыш сымдардан құралған.

Қорек көзінің  активті блок корпусы ТКБ тұрақты кернеу блогынан, АКБ айнымалы кернеу блогынан, ҮКБ үшфазалы кернеу блогынан құралған. Пассивті блок корпусы АКБ айнымалы кедергі блогынан, АИБ айнымалы индуктивтілік блогынан, АСБ айнымалы сыйымдылық блогынан құралған..

АКБ құрамы:

- тұрақты стабилизирленген кернеу көзін 0 ден 25 В кіріс кернеумен  реттейді;

- тұрақты стабилизирленген кернеу көзін  20 В шығыс кернеумен  реттелмейді;

- «электронды кілт», өтпелі кезеңді зерттеуүшін қолданады.

Екі қорек көзімен қамтамасыз етілген сұлбалар қысқа тұйықталудан және аса жүктеменден қорғалған. Жұмсалған ток қорғанысы

АКБ тікбұрышты және ұшбұрышты формада (қалыпта), бірфазалы айнымалы кернеудің синусоидалды жиілігімен реттелген болып көрсетіледі.   

Қамтамасыз етілген сұлбалар қысқа тұйықталудан және аса жүктеменден қорғалған. Жұмсалған ток қорғанысы

ҮКБ үшфазалы кернеу көзімен өндірістік жиілікте алынады.  Барлық фазалар электрлі бір біріне тәуелді емес.

Әр фазаны қамтамасыз ету  қысқатұйықталудан және аса жүктемеден электрондықорғалған. Жұмсалған ток қорғанысы

АКБ үш реттелмейтін (реттелмеген) резисторлардан  және үш реттелетін  резистор  сұлбаларынан құралған. Реттелетін  кедергісі сәйкесінше қосқыштың  көмегімен қатарлардан алынады.

АИБ үш реттелмейтін орамалардан (катушкалардан)   және үш реттелетін орамалардан  құралған.   Реттелетін индуктивтілік сәйкесінше қосқыштың  көмегімен қатарлардан алынады.

АСБ үш реттелмейтін сыйымдылықтардан  және үш реттелетін сыйымдылықтан  құралған..  Реттелетін сыйымдылық сәйкесінше қосқыштың  көмегімен қатарлардан алынады.

Көз алдыда тұрған панель блогында сигнализация аймақтары (индикаторлар, шамдар), басқару аймақтарында (қосқыш ұстағыштары, тумблерлер,  кнопкалар) және де өлшегіш аспабтар орналасқан.

НП тізбектің зерттелетін  ұя (гнезд) тектес болып қосылуы үшін өзара 67 жұптан орналасқан  және СЭ элементтер жиынтығынан құралған. СЭ-тер түрлері  пластмасса қобдишағында (ішкі жағы көрінетін қобдишақ) және де осы қобдишақ ішінде шанышқы ұштарынан құралған  электр тізбек элементтері бекітілген.

Активті тумблер СЕТЬ блогын қосқанда  ВКЛ  жағдайын қондыру, осы кезде  СЕТЬ индикаторыжанады.

Өлшегіш аспабтары кернеу көзін реттейтін ток пен кернеу шамаларын бақылау үшін  ПКБ және АКБ белгіленген. Реттегіш птоенциометр көмегімен алынады.

АКБ –да 1 кГц жиілігі арқылы қосқыш қатарында және де потенциометрмен (потенциометр плавно) реттеледі. Кейде потенциометр ЧАСТОТА ПЛАВНО оң жағында орналасса, онда шығыс кернеу мәні жиілікке сәйкес келеді де, реттелетін қосқыш қатарында нақтылы  көрсетіледі. 

ҮКБ әр фазаларының шығыс кернеу шамаларын 1ден 9В және 0 ден 30 В  қосқыш көмегімен қатарларға реттеуге болады

Қысқа тұйықталу болған жағдайларда кез келген аса жүктемеде (дұрыс құрастырылмаған сұлбалар)  электронды қорғаныс блогы жұмыс істейді, осы жағдайда ЗАЩИТА индикаторы жанады.   Осы жағдайлардан кейін қысқа тұйықталу немесе сұлбаларды жинаған кездегі қателікті жөндеген (дұрыстаған) соң, ЗАЩИТА кнопкасын басып, жұмыс жағдайына қайтадан келу, осыдан кейін индикатор өшеді.

Зертханалық  жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқаулар 5В071900 – Радиотехника, электроника және телекоммуникация, 5В070400 - Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету, 5В070300-Ақпатартты басқару жүйелері, 5В100200«Ақпараттық қауіпсіздік жүйесі»  мамандықтары үшін мемлекеттік оқу стандартқа сай  жоғарғы білім оқу орындарының мамандықтарын арналған.

 

1 Зертханалық жұмыс № 1. Тұрақты тоқтың  сызықты электр тiзбегiн зерттеу

Жұмыстың мақсаты: Ом заңын, Кирхгоф заңын және беттесу әдісін пайдалана отырып тұрақты ток тiзбектерiнiң зерттеудегі экспериментальдi зерттеу нәтижесін (дағдыларын) алу

1.1 Жұмысқа дайындық

1.1.1 ЭТТ1 бөлiміндегі «Тұрақты тоқтың сызықты электр тiзбектерi» қайталау (Ә.1, 41-71 бет., Ә.2,16-56 бет., Ә.6 23-49 бет., Ә.8 9-22 бет).

1.1.2 Сәйкесiнше (1.1, 1.2 суреттерді қараңыз) сұлбалар үшiн Ом және Кирхгофтың заңдарын жазып алу.

1.1.3 ЭҚК экспериментальді түрде калай анықтауға болады?

1.1.4 Потенциалдық сызба (1.1 суретті қараңыз) сұлба үшiн қалай құрастырады?

1.1.5 (1.2 суретті қараңыз) сұлбалар үшiн беттесу әдісін пайдалана отырып токтарды калай есептейді?

 

1. 2 Жұмыстың  орындалу ретi

 

1.2.1 (1.1  суретті қараңыз) тізбегін жинап, Е1,Е2 ЭҚК орнату, (1.1 кестені қараңыз) нұсқаға сәйкес.

 

1.1 кесте

Нұсқа

1

2

3

4

5

6

Е1

20

15

20

10

25

20

Е2

10

20

15

20

20

18

 

1.1 сурет

1.2.2 Токты, Е1 және Е2 ток көздеріндегі ЭҚК, резисторлардағы кернеуді өлшеу. Нәтижелерді 1.2 кестеге енгізіңіз.

 

1.2 кесте

I=                 ;           E1=                      ;                                 E2=                ;

Резистор

R1

R2

R3

R3

R5

R6

Кернеу, В

 

 

 

 

 

 

Кедергі, Ом

 

 

 

 

 

 

Өткізгіштік, См

 

 

 

 

 

 

 

1.2.3 Бір нүктеге қатысты барлық нүктелердегі потенциалдарды есептеу, мысалы: j1=0. Нәтижелерді 1.3 кестеге енгiзу.     

 

1.3 кесте

Потенциалдар

j1

j2

j3

j4

j5

j6

j7

j8

Теориялық есептеу

 

 

 

 

 

 

 

 

Эксперимент

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                          

1.2.4 Тізбекті  жинау (1.2 суретті қараңыз).

1.2.5 Беттесу әдiсiнiң тексеру үшiн кезекпен тұйықтандырылған E1 және E2 ЭҚК тармақтардағы тоқтарды өлшеп ( екі ток көзі қосылған кезде 1.3, 1.4 суреттерді қараңыз) нәтижелерді 1.4 кестеге енгiзу.

        

1.4 кесте

Зерттеу түрі

 

I1

I2

I3

Теориялық есептеу

E10; Е2=0

 

 

 

E1=0; E20

 

 

 

E10; E20

 

 

 

Эксперимент

E10; Е2=0

 

 

 

E1=0; E20

 

 

 

E10; E20

 

 

 

Экспериментальді берілгені бойынша есептеу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.2 сурет

               1.3 сурет                                  1.4 сурет

 

1.3 Тәжiрибе нәтижелерін өңдеу

 

1.3.1 (1.1 суретті қараңыз) сұлбалар  үшiн кедергiлердiң шамасы және олардың өткiзу қабiлетiн есептеу, ток Ом заңы бойынша, барлық нүктелердiң потенциалдарын есептеу.

1.3.2 (1.1 суретті қараңыз) сұлбалар үшiн  есептiк және экспериментальдiк мәлiметтер бойынша потенциалдық сызба құрастырсын және тізбектегі токты анықтау.

1.3.3 (1.2 суретті қараңыз) сұлбалар үшiн  беттесу әдісін қолданып токтардың теориялық және экспериментальдi мәндерін есептеу.

1.3.4 (1.2 суретті қараңыз) сұлба үшiн Кирхгофтың заңдарының орындалуын тексеру.

1.3.5 Тәжiрибелік және теориялық есептеулердiң нәтижелерiн салыстыру.

 

1.4 Әдiстемелiк нұсқаулар

 

1.4.1 Потенциалдық сызбаны салу тізбектің сырты алынады да, сызбаның өзгеруін салғанда әр элемент арасына нүктелер белгілеп, осы нүктелердің кез-келген біреуін нөлге тең етіп аламыз. Абсцисса осіне тізбек бөлігі бойынша кедергілерді масштабқа сай орналастырамыз, ал ординат осіне сәйкесінше потенциалдарды аламыз. Тармақталмаған тізбектің тоғы потенциалды сызба үшін , мұндағы ,  -сәйкесінше потенциал мен кедергі масштабы; - потенциалды сызбаның абсцисса осінің тура аумағындағы  тангенс бұрышы.

1.4.1 Беттесу әдісі бойынша токтарды  есептеу келесiден тұрады: кез- келген тармақтағы токты, тоқтардың алгебралық қосындысы ретінде есептеуге болады көз ЭҚК-ң әрбiрiн онда жеке алынган тоқтардың алгебралық қосындыс  сияқты есептеуге болады. ЭҚК бар жердегі токтарды есептегенде, басқа ЭҚК қысқа тұйықтаумен алмастырылады.

 

2 Зертханалық жұмыс № 2. Тұрақты токтың сызықты тармақталған электр тізбегін зерттеу

 

 Жұмыстың мақсаты: контурлық токтар, түйінді потенциалдар және эквиваленттік генератор әдiстерiн пайдалана отырып, тұрақты токтағы тармақталған электр тізбегіне экспериментальді зерттеулер жүргізу.

 

2.1 Жұмысқа дайындық

 

2.1.1 ЭТТ1 бөлiміндегі «Тұрақты токтың сызықты электр тiзбектерi» қайталау (Ә.1 41-71 бет., Ә.2 16-56 бет., Ә.6 23-49 бет, Ә.8 9-22 бет).

2.1.2. 1-ші зертханалық жұмыстағы R1R6-дің және ЭҚК мәндерін пайдалана отырып, нұсқаға сәйкес (2.1 кестені қараңыз), КТӘ, ТПӘ бойынша контурдағы барлық токтарды есептеу және 1.2 суреттегі электр тізбегі үшін түйіндегі потенциалдарды есептеу. Есептеу нәтижелерін 2.2 кестеге енгізу

2.1.3 ЭГӘ бойынша Iтармак  бір токты анықтау (нұсқаға сәйкес). Есептеу нәтижелерін 2.3 кестеге енгізу.

 

2.1 кесте

Нұсқа

1

2

3

4

5

6

Е1, В

20

15

20

10

25

20

Е2, В

10

20

15

20

20

18

ЭГӘ анықталатын ток

I1

I2

I3

I4

I5

I6

 

2.2 Жұмыстың  орындалу ретi

 

2.2.1 (2.1суретті қараңыз) сұлба  бойынша тізбекті жинау. 2.1 суретті қараңыз.

2.1 сурет

2.2.2 (токтардың мәнi ) амперметрлердiң көрсетуiн өлшеп 2.2 кестеге енгiзiлу, вольтметр көрсетуін (түйiндердiң потенциалдарының мәнi ). Потенциалдардың өлшемiнде, (есептеуде сияқты) түйiндердiң бiреуінің потенциалын  0-мен қабылдау.

 

2.2  кесте

Зерттеудiң түрi

 

j1

j2

j3

j4

I1

I2

I3

I4

I5

I6

 

Теориялық есептеу

КТӘ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ТПӘ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Экспериментті зерттеу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.2.3 ЭГӘ бойынша тармақтағы токты анықтау үшiн  қысқыштардағы Uбж -тың бос жүрiс кернеуiн анықтау, бұл оның қысқа тұйықталуындағы  Iтармак

 

2.3 кесте

Зерттеудiң түрi

Uбж, В

Iтармак қт,  А

Rэг, Ом

Еэг, В

Iтармак, А

 

Теориялық есептеу

 

 

 

 

 

Экспериментті

зерттеу

 

 

 

 

 

 

2.3 Тәжiрибелердiң  нәтижелерiн өңдеу (талдау)

 

2.3.1 Экспериментальдi алған токтардың шамасын салыстыру (2.2 кестені қараңыз) есептiк мәндерімен. 

2.3.2 I-шi токтың (2.3 кестені қараңыз) эквиваленттік генератор әдiсiн есептеу экспериментальдi және жолымен алған мәнiмен салыстыру.

Қателiк кейіптеме бойынша анықтау. 

 

2.4 Әдiстемелiк нұсқаулар

 

Эквивалентті генератор әдiсi бойынша токты анықтауда, ізделiп отырған тармақ I электр тiзбегiндегi тоғы мына кейіптеме бойынша анықталады

Мұндағы:  ,  - тармақталған тізбек ұштарындағы бос жүріс кернеуі.

- эквивалентті генератордың  ЭҚК,  - эквивалентті генратордың ішкі кедергісі. Тізбек ЭҚК барлық көздерде қысқа тұйықталу бөлiмшелерімен алмастырған бастапқы сұлбадан пайда болады. Кедергiні  кейіптеме бойынша есептеуге болады

 

 3 Зертханалық жұмыс №3. Бiрфазалы синусоидалы токтың тармақталмаған электр тiзбегiнiң зерттеу

Жұмыстың  мақсаты: тармақталмаған айнымалы ток тiзбектерi үшін Ом және Кирхгоф заңдарын экспериментальді түрде тексеру және векторлық сызбасын құрастыру.

 

3.1 Жұмысқа дайындық

 

3.1.1 ЭТТ1 бөлiміндегі «Тұрақты тоқтың сызықты электр тiзбектерi» қайталау (Ә.1 41-71 бет., Ә.2 16-56 бет., Ә.6 23-49 бет., Ә. 8 9-22 бет).

3.1.2 (3.1, 3.3 суреттерді қараңыз )  үшiн кешендi түрдегі Ом заңын және Кирхгофтың екiншi заңын жазып алу.

3.1.3 Кешендi түрдегі ток мәнінен (кернеу ) лездiк мәнiне қалай өтедi?

3.1.4 Электр өлшемдерінің лездік мәні (ток, ЭҚК, кернеу) деп қандай мәндер аталады?

3.1.5  сыйымдылық кедергiні есептеу,  индукциялық кедергiні, (3.1,  3.3 суреттерді қараңыз ) үшін толық кедергі  Z (3.1 кестені қараңыз) нұсқаға сәйкес. Нәтижелерін 3.2 кестеге енгiзу.

3.1.6 Нұсқаға  сәйкес (3.1 кестені қараңыз) тізбек бөлігіндегі токтардың лездік және кешенді мәндерін анықтау және әрбір элемент үшін кернеуді есептеу (3.13.3 суреттерді қараңыз). Тәжірибе нәтижелерін 3.2, 3.3, 3.4 кестелерге енгізу.

3.1.7 Активті, реактивті және толық қуатын анықтау (3.1; 3.3 суретті қараңыз).

3.1.8 (3.1, 3.3 суретті қараңыз) тізбегі үшін токтардың және кернеудің мәндерін ескере отырып векторлық сызба салу.

3.1.9 Тәжірибе нәтижелерін ескере отырып кедергілер және қуаттар үшбұрыштарын салу.

 

3.2 Жұмыстың орындалу реті

 

3.2.1 3.1 суреттегі тізбекті жинап, нұсқаға  сәйкес (3.1 кестені қараңыз) тізбек мәндерін орнату. Әрбір элементтегі токты және кернеуді өлшеу. Нәтижелерді 3.2 кестеге енгізу

 

3.1 кесте

нұсқа

1

2

3

4

5

6

R, Ом

С, мкФ

250

4

200

5

150

3

100

6

150

7

200

3

L, мГн

f, Гц

U, В

50

300

5

40

450

5

30

400

5

10

500

5

45

300

5

35

350

5

 

 

 

 

 

3.1 сурет

3.2 кесте

Зерттеу түрі

R

Ом

C

мкФ

f

Гц

U

B

Ом

 

Z

Ом

UR

B

UС

B

 I

мA

  Cos φ

      P

      Вт

Q

Вар

S

ВА

Теориялық есептеу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Эксперимент-ті зерттеу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.2.2 (3.2 суретті қараңыз) бойынша өз нұсқаңыз бойынша тізбекті жинау. Әрбiр элементтегi токты және кернеуді өлшеу. Нәтижелерін 3.3 кестеге енгiзу.

 

3.2  сурет

 

  3.3 кесте

Зерттеу түрі

R

Ом

L

мГн

f

Гц

U

B

Ом

 

Z

Ом

UR

B

UL

B

I

мA

Cos φ

 

P

Вт

Q

ВАр

S

ВА

Теориялық есептеу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Экспериментті зерттеу

 

 

_

_

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                  

3.2.3 Нұсқаға сәйкес (3.3 суретті қараңыз) тізбекті жинап,  әрбiр элементтегi токты және кернеуді өлшеу. Нәтижелерін 3.4 кестеге енгiзу.

 

3.3 сурет

  

3.4 кесте

Зерттеу түрі

U

 B

Xc

Ом

XL

Ом

 

X

Ом

Z

Ом

Uc

В

UR

B

UL

B

I

мA

Cos φ

 

 

P

Вт

Q

ВАр

S

ВА

Теориялық есептеу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Экспериментті зерттеу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.3 Тәжiрибе нәтижелерін өңдеу

 

3.3.1 Тәжiрибелердiң нәтижелерi бойынша (3.1, 3.3 суреттерді қараңыз) сұлбалар үшiн  векторлық сызбаны масштаб бойынша құрастыру.

3.3.2 (3.1 3.3 суреттерді қараңыз) сұлбалар үшiн экспериментальдi мәндер арқылы Ом заңын және Кирхгофтың екiншi заңын тексеру. Толық кедергiнiң шамасын және сos j. Фазасын анықтау,

3.3.3 Тәжiрибелердiң нәтижелерi бойынша активті қуатты Р, реактивтi қуатты Q, тізбектің толық қуатын  S анықтау. Бұл қуаттарды байланыстыратын қатынастарды тексеру. Кедергiлер және қуаттардың үшбұрыштарын салу.

 

3.4 Әдiстемелiк нұсқаулар

 

Мысалы, RL үшiн токтың векторлық сызбаны және кернеулердi құрастыруда - белсендi түрдегі кедергi, кернеу векторы  (3.1 суретті қараңыз) тізбек тоғының векторы фазасы бойынша сәйкес келедi, индуктивтiлiктегi кернеу векторы  токтың векторынан  90о  озады.  Кiрістегі кернеу ток векторынан  бұрышына озады (3.4 а, суретте көрсетілген).

                        

а)                                          б)                                         в)          

3.4 сурет

Кiріс кернеуiнің экспериментальдi лездік  мәні кейіптеме бойынша анықталады:  . RL үшiн кешендi кедергi мына кейіптеме бойынша есептеледі:  Z=R+jL=R+j2pfL=R+jXL. Толық кедергi  модулі:      Z=. Толық кедергі экспериментальді мәнге сәйкес мына кейіптемен анықталады:  Z=, актив кедергі R=, реактивті кедергі: XL=.

Белсендi (активті), реактивтi және Р, Q, S толық қуаттарды келесі кейіптемелер бойынша есептеуге болады:  Р=UIcos, Q=UIsin, S=UI=или  Р=IR, Q=IXL, S=IZ.

3.2, 3.3  сұлбалар үшiн есептеулер сол сияқты орындалады.

 

Сұлбада қолданылатын цифрлық әмбебап өлшеуiш активті қуатты, кернеуді, токты, жиілікті және қуат еселеуішін өлшеуде қолданылады.

3.1, 3.2, 3.3 сұлбаларында қуат өлшеуіштің қосылуы көрсетілген. Шығыстары L IN  және  N IN- тоқ көзіне қосылады, L OUT  және  N OUT – жүктемеге, қосу «power» кнопкасының басылуымен жүзеге асырылады. Құрылғының цифрлық шкаласында өлшеулер нәтижелері көрініп тұрады. Сол жағында қуат индикаторы оның жанында ( мВт, Вт, кВт) деген жазулар бар. Оң жақ төмен жақта токтың цифрлық индикаторы орналасқан. Оң жақ жоғарғы жағында үш шаманың біреуін өлшеуге арналған индикатор орналасқан,  сәйкесінше кернеу (В, кВ);  жиілік (Hz – Гц);  қуат еселеуіштері   ( PF – Power factor ). Керек өлшемді алу үшін сәйкесінше кнопкалар басылады : “V”,  “Hz”  немесе  “PF”.

Ескерту: 1. RUN индикатор құрылғысы нормалы жұмыс тәртiптерiнде жанып- өшіп тұрады, ал қарсы жағдайда жанбайды.

Құрылғының нормалы жұмыс кезінде трансформатор кернеуі мен трансформатор тоғы үшін қайта санау еселеуіші 1-ге тең болу керек, егер  1-ге тең болмаса, онда «RATIO» индикаторы жанады. (Мұндай жағдайда қайта санау еселеуішін 1-ге тең қылып алу үшін мұғалімге айтыңыз)

  

4  Зертханалық жұмыс №4. Тармақталған сызықты электр тізбегінің бір фазалы синусоидалы тоғын зерттеу

 

Жұмыстың мақсаты: тармақталған тізбектің айнымалы тоғы үшін Ом және Кирхгоф заңдарын тәжірибе жүзінде тексеру, векторлық және топографиялық сызба тұрғызу болып табылады.

 

4.1 Жұмысқа дайындық

 

4.1.1 ЭТТ1 курсының «Бірфазалы токтың сызықты электр тізбегі» (Ә.1 72-108бет, Ә.2  68-86бет, Ә.6 62-99бет, Ә.8 22-40 бет.) бөлімін қайталау.

4.1.2 Алдын-ала берілген нұсқа бойынша сұлбадағы (4.1 суретті қараңыз)  әрбір элементтің токтары мен кернеулерінің кешенді және әсерлік мәндерін есептеңіз. Есептеу нәтижелерін 4.2-кестеге енгізіңіз.

4.1.3 Алдын-ала берілген нұсқа бойынша сұлбадағы (4.2 суретті қараңыз) әрбір тармақтың тоғының кешенді және әсерлік мәндерін есептеңіз. Есептеу нәтижелерін 4.3-кестеге енгізіңіз.

4.1.4 Сұлба (4.1 суретті қараңыз) үшін активті, реактивті және толық қуатты есептеңіз. Есептеу нәтижелерін 4.2-кестеге енгізіңіз.

4.1.5 Сұлба (4.2 суретті қараңыз) үшін активті, реактивті және толық қуатты есептеңіз. Есептеу нәтижелерін 4.3-кестеге енгізіңіз.

4.1.6 Алынған нәтижелер бойынша сұлба (4.1 суретті қараңыз) үшін токтар мен кернеулерінің векторлық сызбасын салу.

4.1.7 Алынған нәтижелер бойынша сұлба (4.2 суретті қарағыз) үшін токтар мен кернеулерінің векторлық сызбасын салу.

 

4.1 кесте

нұсқа

1

2

3

4

5

6

 

R1, Ом

200

100

250

150

250

150

R2, Ом

250

150

200

100

150

250

С, мкФ

4

6

5

3

7

3

L, мГн

50

10

40

30

45

35

f, Гц

300

500

450

400

300

350

U, В

5

5

5

5

5

5

 

 

 

 

 

 

 

 

4.2 Жұмыстың орындалу реті

 

4.2.1 Сұлба (4.1 суретті қараңыз) бойынша тізбекті жинаңыз. Берілген нұсқа (4.1-кесте) бойынща тізбек мәндерін қойыңыз.

4.2.2 Әрбір тармақтағы токтарды және әрбір элементтегі кернеулерді өлшеңіз. Нәтижелерін 4.2-кестеге енгізіңіз.

  

4.2 кесте

Зерттеу түрі

 

UB

UR1 В

UR2В

UL В

Uc В

I

мA

I1

мA

I2

мA

Cos φ

 

 

P,

Вт

Q,

ВАр

S,

ВА

Теориялық есептеу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Эксперименттік зерттеу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 4.3 кесте

Зерттеу түрі

U,

 B

I

мА

I,

мA

I,

мA

I,

мA

Cos φ

 

 

P,

Вт

Q,

ВАр

S,

ВА

Теориялық есептеу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Эксперименттік зерттеу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4.2.3 Сұлба (4.2 суретті қараңыз ) бойынша тізбекті жинаңыз. Берілген нұсқа (4.1-кестені қараңыз) бойынща тізбек мәндерін қойыңыз.

4.2.4 Әрбір тармақтағы токтарды және әрбір элементтегі кернеулерді өлшеңіз. Нәтижелерін 4.3-кестеге енгізіңіз.

4.1 сурет

4.2 сурет

4.3 Тәжірибе нәтижесін өңдеу

4.3.1 Тәжірибе нәтижесі бойынша сұлба (4.1 суретті қараңыз) үшін токтар мен кернеулерінің векторлық сызбасын салу.

4.3.2 Сұлба (4.1 суретті қараңыз) үшін Кирхгоф заңдарын тексеру. Тізбектегі сos j, активті Р, реактивті Q и толық S қуаттарды анықтау. Нәтижелерін 4.2-кестеге енгізу. Осы қуаттарға қатысты сәйкестігін тексеру. Қуаттар үшбұрышын салу.

4.3.3 Тәжірибе нәтижесі бойынша сұлба (4.2 суретті қараңыз) үшін масштабтағы токтардың векторлық сызбасын салу.

4.3.4 Сұлба (4.2 суретті қараңыз) үшін тәжірибе нәтижесі бойынша Кирхгофтың бірінші заңын тексеру.

4.3.5 Тізбектегі сos j, активті Р, реактивті Q и толық S қуаттарды анықтау. Нәтижелерін 4.3-кестеге енгізу. Осы қуаттарға қатысты сәйкестігін тексеру. Қуаттар үшбұрышын салу.

 

4.4 Әдістемелік нұсқау

 

Кирхгофтың бірінщі заңын векторлық сызба  бойынша тексеруге болады. Кирхгофтың екінші заңын (мысалы, 4.1сұлба үшін) төмендегідей кейіптеме бойынша тексеріледі

Векторлық сызба (мысалы, 4.2 сұлба үшін) 4.3-суретте көрсетілген.

 

4.3 сурет

 

5 Зертханалық жұмыс №5.  Кернеулер резонансы

Жұмыстың мақсаты: тізбектей қосылған тербелмелі контурдың резонанстық қасиеттерін тәжірибе жүзінде зерттеу.

 

5.1 Жұмысқа дайындық

 

5.1.1 ЭТТ1 курсының «Электр тізбектеріндегі резонанс. Кернеу резонансы» (Ә.2 бет.105-108,  Ә.6 133-147 бет, Ә.8 50-55 бет.) бөлімін қайталау.

5.1.2 Қандай электр тізбегінің жұмыс режимін резонанс деп атаймыз?

5.1.3 Қандай тізбекте және қандай шартта кернеу резонансы пайда болады?

5.1.4 Берілген нұсқа бойынша (5.1 кестені қараңыз) резонанстық жиілік f0, өшулік еселеуіші d, шекті жиілік f1шек және f2шек контурдың өткізу жолақтарын, контурдың сипаттамалық кедергісі r, контурдың активті кедергілері R1 және R2 сапалылықтың екі мәні үшін Q1=2, Q2=4 есептеу.

5.1.5 Резонанс кезіндегі I0  тоғын,  және кернеулерін есептеу.

5.1.6 Тізбектей қосылған тербелмелі контурдың резонанс кезіндегі ток пен кернеудің векторлық сызбасын салу.

5.1.7 Тізбектей қосылған тербелмелі контурдың жиіліктік сипаттамасын салу. I(f); UL(f),Uc(f) резонанстық қисықтарын салу.

5.1.8 Екі әртүрлі сапалық үшін  резонанстық қисығын салу, өткізу жолағын қалай анықтайтынын және контурдың сапалылығына қалай қатыстылығын көрсету.

 

5.1 кесте

Нұсқа

       U, В

       L, мГн

С, мкФ

1

          5

          20

0,02

2

         3  

         16  

           0,03

3

         4

         15

           0,04

4

         5     

         14     

           0.05

5

         4

         12

           0,03

6

         3

         10

           0,04

 

5.2 Жұмысты орындау реті

 

5.2.1 Тізбектей қосылған тербелмелі контурды жинаңыз (5.1 суретті қараңыз). Контур элементтеріндегі ток пен кернеуді өлшеу үшін өлшеу құралдарын қарап алыңыз. Берілген нұсқа (5.1 кестені қараңыз) бойынша кірістегі кернеу мен элементтер мәнін, Q1=2 сапалылығына сәйкес резистор кедергісін қойыңыз.

5.2.2 Кірістегі кернеу жиілігін  0,1 f0 -ден 2 f0 –ге дейін өзгерте отырып ( f0 , f1шек, f2шек  қоса) Q1=2 сапалылығы болатын контур үшін ,, тәуелділіктерін алыңыз. Нәтижелерді 5.2 кестеге енгізіңіз.

5.2.3 Q2=4 сапалылығы үшін  R2  резистор кедергісін қойыңыз. Кірістегі кернеу жиілігін өзгерте отырып,  тәуелділігін алыңыз. Нәтижелерді 5.2 кестеге енгізіңіз.

 

 

5.1 сурет

 5.2 кесте

f,   Гц

Q1=2

Q=4

 

I ,мА

UC, B

UL,В

UR ,В 

I, мА

 

 

 

 

 

 

 

 

5.3 Тәжірибе нәтижелерін өңдеу

5.3.1 Тәжірибеден алынған мәндер (5.2 кестені қараңыз) бойынша , , ,  резонанстық қисықтарын салыңыз және оларды есептік қисықтарымен салыстырыңыз. Тәжірибе жүзінде f0 резонанстық жиілігін анықтаңыз.

5.3.2 5.2 кесте мәндері бойынша екі сапалық Q1 және Q2 үшін I/I0=F(f/f0) тәуелділігін бір графикте салыңыз, сол арқылы f1, f2 шектік жиіліктерін, абсолютті және қатысты өткізу жолақтарын анықтаңыз.

5.3.3   жиілікке тәуелді графигін есептеңіз және салыңыз . Есептік жүзіндегі  қисығымен салыстырыңыз.

5.3.4 Тәжірибе жүзіндегі мәндер бойынша Q1 контур сапалылығын анықтаңыз және берілген мәнімен салыстырыңыз.

5.3.5 Белгілі бір масштабта f0, f1 , f2 жиіліктері үшін векторлық сызбасын тұрғызыңыз.

5.4 Әдістемелік нұсқау

5.4.1 Тізбектің резонанс кезіндегі максималды тоғы:  .

Минимальді контурдың кедергісі: .

Резонанс кезінде

5.4.2 Резнанс контурының сапалылығы

 

,                               

мұндағы  - контурдың сипаттамалық кедергісі.

бұл шама контурдың кері сапалылығы, өшу деп аталад.

5.4.3 Резонанс жиілігі:   немесе  .

5.4.4 Векторлы сызбасы (5.2 суретті қараңыз):

а) резонансқа дейін, онда       

в) резонанстан кейін, онда    

с) резонанс кезінде,   онда        

 

  

           а)                                      в)                                              с)

5.2 сурет

 

5.4.5 Контур кірісіндегі ток пен кернеу фазасының айырымын тәжірибе жүзінде алынған мәндер бойынша келесі формуламен есептеледі:

мұндағы R –контурдағы активті кедергі.

5.4.6  Тізбектелген термелмелі контурдың көлденең өткізу жолағын f2 және f1 шекаралық жиіліктер бойынша анықтауға болады.

мұндағы

 

көлденең өткізу жолағы

 

6 Зертханалық жұмыс №6. Токтар резонансы

 

 Жұмыстың мақсаты: параллель қосылған тербелмелі контурдағы резонанс қасиеттерін тәжірибе жүзінде зерттеу.

 

6.1 Жұмысқа дайындық

 

6.1.1 ЭТТ1 курсындағы «Электр тізбектеріндегі резонанс. Токтар резонансы» (Ә.2 110-112 б., Ә.6 140-147 б, Ә. 8 50-55 б.) бөлімін қайталау.

 

Келесі сұрақтарға жауап беру:

1) Қандай электр тізбектерінде токтар резонансы пайда болады?

2) Қандай шартта электр тізбегінде токтар резонансы пайда болады?

3) Параллель қосылған тербелмелі контурдың f0 резонанстық жиілігін және Q сапалылығын есептеу (жоғалтусыз және жоғалтумен).

4) Параллель қосылған тербелмелі контурдың ВL(w); ВC(w); В(w)=ВL(w)-ВC(w) жиіліктерінің сипаттамасын тұрғызу.

5) Жиілікке байланысты Zкір(f) кіріс кедергісінің және I(f) кіріс тогының модуль қисығын салу.

6) Параллель қосылған тербелмелі контурының сипаттамалық кедергісін есептеу.

7) Параллель қосылған контурдың резонанс кезінде кірісіндегі токты қалай есептейміз?

8) Параллель қосылған контурдың резонанс кезінде токтардың векторлық сызбасын тұрғызу.

9) I(f), IL(f), IC(f), Zкір(f), jZкір(f) графиктерін салу.

10) Параллель қосылған тербелмелі контурдағы R1 мен R2 кедергілердің қандай мәнінде жоғалтумен токтар резонансы болады.

11) Параллель қосылған тербелмелі контур жоғалтумен зерттеу үшін R1 және R2 кедергілерін R1<r, R2 <r немесе R1>r,  R2 >r болатындай етіп таңдау керек.

12)  fр  (6. 1 сурет және 6.2 сурет үшін) резонанстық жиілігін есептеу. Iр  тармақталмаған тізбекте  1,41 есе ұлғаятын ток кезіндегі f1  и f2 жиіліктерін табу.

 

6.2 Жұмыстың орындалу реті

 

6.2.1 Сұлба (6.1 суретті қараңыз) бойынша тізбекті жинау. Берілген нұсқа (6.1 кестені қараңыз) бойынша кірістегі кернеу мен элемент мәндерін қою.

6.1 сурет

6.1 кесте

нұсқа

U, В

L, мГн

С, мкФ

R,Ом

1

3

20

0,02

      50

2

4

16

0,03

      60

3

5

15

0,04

      80

4

3

14

0.05

      40

5

4

12

0,03

      30

6

5

10

0,04

      50

 

6.2.2 Кірістегі кернеудің жиілігін 0,1 fр -ден 2 fр-ге дейін өзгерте отырып, I(f), IL(f), IC(f) тәуелділігн алу. Нәтижелерді 6.2-кестеге енгізу.

 

6.2 кесте

f,Гц

I,мА

IL,мА

IC,мА

Zкір,Ом

кір, град.

Uкір

 

 

 

 

 

 

 

 

6.2.3 Кірістегі кернеу жиілігін өзгерте отырып, I(f), I1(f), I2(f) тәуелділіктерін алу. Нәтижелерді 6.3 кестеге енгізу.

 

6.3 кесте

f,Гц

I,мА

I1,мА

I2,мА

Zкір,Ом

Uкір

 

 

 

 

 

 

 

6.2 сурет

6.3 Тәжірибе нәтижесін өңдеу

 

6.3.1 Тәжірибеде алынған мәндер (6.2 кестені қараңыз) бойынша f0 резонанстық жиілігін анықтау. Өзгерістегі жиілік кезіндегі Zкір кірістегі кернеу мәнін есептеу. I(f), IL(f), IC(f), Zкір(f), jZкір(f) қисықтарын тұрғызу және есептіктегі қисықтармен салыстыру.

6.3.2 Тәжірибеде алынған мәндер (6.3 кестені қараңыз) бойынша резонанстық жиілікті анықтау және есептіктегімен салыстыру. I(f), I1(f), I2(f) тәуелділік графиктерін тұрғызу. Өзгерістегі жиілік кезіндегі Zкір кірістегі кернеу мәнін есептеу. Zкір (f) қисығын тұрғызу.

6.3.3 Параллель қосылған контурдың өткізу жолағы мен сапалылығын анықтау. Параллель қосылған контурдың резонанс кезіндегі Rэкв эквивалентті кедергісін анықтау.

6.3.4 Тәжірибеден алынған мәндерді (6.2, 6.3 кестелерге қараңыз) қолдана отырып, электр тізбектерінің (6.2, 6.3 суретті қарағыз) резонанс кезіндегі векторлық сызбасын тұрғызу.

6.3.5 Контур пайдаланатын активті қуатты есептеу.

 

6.4 Әдістемелік нұсқау

 

Параллель қосылған тербелмелі контурдың резонанстық жиілігі

.

Идеалды параллель қосылған тербелмелі контур үшін (шунтированного) активті кедергі

.

 

7 Зертханалық жұмыс №7.  Компьютер көмегімен электр тізбегіндегі  кіріс және беріліс жиілігінің сипаттамасын  зерттеу

 

Жұмыстың мақсаты: бір реактивті элементпен тізбектегі кіріс және беріліс сипаттамасын зерттеу.

 

7.1 Жұмысқа дайындық

 

7.1.1 ЭТТ1  «Электр тізбегіндегі жиіліктің сипаттамасы» бөлімін қайталау (Ә.1 110-113 бет., Ә.6 140-147 бет, Ә. 8 41-45 бет).

7.1.2 Электр тізбегіндегі кіріс тізбегі деп нені атайды, оның АЖС және ФЖС?

7.1.3 Электр тізбегіндегі беріліс тізбегі деп нені атайды, оның АЖС және ФЖС?

7.1.4 Қандай жиілік шектік деп атайды? Берілген нұсқа бойынша R3L және R1C тізбегі үшін шекаралық жиілікті есептеу (7.1 кестені қараңыз).

7.1.5 RC және RL тізбегі үшін кіріс сипаттамасы АЖС және ФЖС есептеу формуласын жазу  - Zкір =f(w) и jZкір =f(w).

7.1.6 RC және RL тізбегі үшін кіріс сипаттамасы АЖС және ФЖС графигін салу.

7.1.7 RC және RL тізбегі үшін кернеу бойыншакешендіі беріліс функциясы АЖС және ФЖС есептеу кейіптемесін жазу -  Нu(w), jн(w) .

7.1.8 RL және RС тізбегі үшін кернеу бойынша  беріліс функциясы АЖС және ФЖС графигін салу.

7.1.9 Шекаралық жиілікте кернеу бойынша  беріліс функциясы АЖС және ФЖС неге тең?

 

7.1 кесте

Нұсқа

С, мкФ

R1, Ом

R3, кОм

L, мГн

U,B

1

0,3

100

2,0

45

   2

2

0,4

80

2,5

80

   3

3

0,5

120

3,0

50

   4

4

0,2

100

1,5

30

   2

5

0,1

150

3,5

25

   3

 

7.2 Жұмыстың орындалу реті

 

7.2.1 R3L тізбегінің сұлбасын жинау (7.1 суретті қараңыз). Нұсқа бойынша сұлбада  L,R3,U1  көрсету (7.1 кестені қараңыз). Кіріс кернеудің жиілігін 0,1 fшек кГц -тен 2fшек кГц-ке дейін өзгерте отырып, тізбектегі токты өлшеу, катушкадағы кернеу және  ток арасындағы Т21  фазасы бойынша уақытша жылжу және кірістегі кернеу .  Нәтижені 7.2 кестеге еңгізу.

7.2.3 RL тізбегі үшін алынған нәтижелер бойынша есептеу және АЖС және ФЖС кіріс және беріліс сипаттамасын құру. Нәтижені 7.3 кестеге еңгізу.

7.2 кесте

f

I

UL

T2-T1

 

 

 

 

 

                          

7.1 сурет

7.3 кесте

f

 

    I

Кіріс сипаттамасы

Беріліс сипаттамасы

 

 

Zкір

φZкір

HUL

φHU

 

 

 

 

 

 

 

7.2.4 Нұсқа бойынша R1C тізбегінің сұлбасын жинау (7.2 суретті қараңыз) (7.1 кестені қараңыз).

7.2.5  Кіріс кернеудің жиілігін 0,1 fшек кГц -тен 2fшек  кГц-ке дейін өзгерте отырып, тізбектегі токты өлшеу, сыйымдылықтағы кернеу және  ток арасындағы Т21  фазасы бойынша уақытша жылжу және кірістегі кернеу .  Нәтижені 7.4 кестеге еңгізу.

7.2.6 RC тізбегі үшін алынған нәтижелер бойынша есептеу және АЖС және ФЖС кіріс және беріліс сипаттамасын құру. Нәтижені 7.5 кестеге еңгізу.

 

7.4 кесте

f

I

UС

T2-T1

 

 

 

 

 

7.2 сурет

7.5 кесте

f

 

     I

Кіріс сипаттамасы

Беріліс сипаттамасы

 

 

Zкір

φZкір

HUc

φHU

 

 

 

 

 

 

 

7.3 Тәжірибенің нәтижелерін өңдеу

 

7.3.1 RL тізбегіндегі кіріс кедергісі тәжірибелік нәтиже (7.2 кестені қараңыз) бойынша Zкір=U1/I модулін және φZкір аргументін есептеу. Нәтижесін 7.3 кестесіге еңгізу. RL тізбегіндегі кіріс сипаттамасы АЖС Zкір =F(f) и ФЖС jZкір =F(f) графиктерін құру және теориялықпен салыстыру. RL тізбегі үшін графиктер арасынан шекаралық жиілікті анықтау.

7.3.2 RL тізбегіндегі кернеу бойынша АЖС НuL=UL/U1 и ФЖС jн=900- φZкір беріліс функциясын тәжірибелік нәтиже (7.2 кесте) бойынша есептеу. Нәтижесін 7.3 кестесіге еңгізу. RL тізбегіндегі кіріс сипаттамасы АЖС Zкір =F(f) и ФЖС jZкір =F(f) графиктерін құру және теориялықпен салыстыру.

7.3.3 RC тізбегіндегі кіріс кедергісі тәжірибелік нәтиже (7.4 кестені қараңыз) бойынша Zкір=U1/I модулін және φZкір аргументін есептеу. Нәтижесін 7.5 кестесіге еңгізу. RС тізбегіндегі кіріс сипаттамасы АЖС Zкір =F(f) и ФЖС jZкір =F(f) графиктерін құру және теориялықпен салыстыру. RC тізбегі үшін графиктер арасынан шекаралық жиілікті анықтау.

7.3.4 RC тізбегіндегі кернеу бойынша АЖС НuL=UL/U1 и ФЖС jн=900- φZкір беріліс функциясын тәжірибелік нәтиже (7.4 кестені қараңыз) бойынша есептеу. Нәтижесін 7.5 кестеге еңгізу. RС тізбегіндегі кіріс сипаттамасы АЖС Zкір=F(f) және ФЖС jZкір =F(f) графиктерін құру және теориялықпен салыстыру.

 

7.4 Әдістемелік нұсқау

 

7.4.1 Бастапқы кернеудің фазасын және осциллограф комегімен токты өлшеу (7.3 суретті қараңыз). Бастапқы кернеудің фазасын өлшеу үшін осциллографтың А каналы 1 нүктеге косады. Активті кедергіде бастапқы кернеудің фазасын өлшеу үшін осциллографтың В каналы 2 нүктеге косады. 1 курсорды кірістегі нөль кернеуге , ал  2 курсорды шығыстағы ноль токқа  қойып, тікелей Т2-Т1 табло арқылы   және  кернеу арасындағы уақытша жылжуды өлшей аламыз.

7.4.2 Тізбектегі кіріс амплитудалық-жиіліктік сипаттамасы (АЖС) –кіріс кедергі модулінің Z=f() жиілікке тәуелділігі. Тізбектегі кіріс фазалық-жиіліктік сипаттамасы (ФЖС) – кіріс кедергі аргументінің =f() жиілікке тәуелділігі. Шекаралық жиілік деп реактивті кедергінің резистивті кедергіге тең болуын айтамыз, с.с.  RL-тізбегінде R=шекL, ал RC-тізбегінде R= .R 1C тізбегіндегі кіріс кедергісінің модулі мына кейіптемемен анықталады

Zкір=,

Ал кіріс кедергісінің  аргументі мына кейіптемемен анықталады

.

R3L тізбегіндегі кіріс кедергісінің модулі мына кейіптемемен анықталады

,

Ал кіріс кедергісінің  аргументі мына кейіптемемен анықталады

=arctg=arctg=arctg.

7.4.3 Кернеу бойынша кешенді беріліс еселеуіші Hu (j) деп кешенді шығыс кернеуінің   кешенді кіріс кернеуіне  байланысын, с.с.

Hu(j)=  .

RС тізбегі үшін кернеу бойынша берілістің кешенді еселеуіші мына кейіптемемен анықталады

Huc(j)=.

RС тізбегі үшін кернеу бойынша берілістің кешенді еселеуішінің модулі мына кейіптемемен анықталады Huc ()=, ал аргументі jн ()=-arctg.

RL тізбегі үшін кернеу бойынша берілістің кешенді еселеуіші мына кейіптемемен анықталады

HUL(j) =. RL тізбегі үшін кернеу бойынша берілістің кешенді еселеуішінің модулі мына кейіптемемен анықталады. HUL ()=, ал аргументі jн ()=-. Шекаралық жиілікHшек=0,707, =.

 

 

7.3 сурет

 

8 Зертханалық жұмыс №8. Пассивті төртұштыны зерттеу

 

Жұмыстың мақсаты:  есептеу техника көмегімен «Electronics Workbench» бағдарламасын қолдана отырып, пассивті симметриялы төртұштылар және олардың негізгі көрсеткіштерін әртүрлі режимдер зерттеу.

 

8.1 Жұмысқа дайындық

 

«Төртұштылар» бөлімін қайталау (Ә.1 291-324 бет., Ә.2 132-150 бет., Ә.6 328-355 бет, Ә. 8 64-67 бет).

 

Сұраққа жауап беру және келесіні орында:

1) Электр тізбегіндегі қай элемент төртұшты деп аталады?

2) Қандай төртұшты пассивті деп аталады?

3) Қандай төртұшты симметриялы деп аталады?

4) A-, Z-,Y-,H- параметріндегі төртұшты  беріліс теңдеуін жазып алу.

5) Пассивті төртұшты, симметриялы төртұштылар А-параметрі қандай шарттарға қанағаттандырады?

6) Төртұштылар кіріс кедергісі қалай анықталады. Берілген нұсқа бойынша бос жүріс Zбж , қысқа тұйықталу Zқт және жүктемелі режим  кезінде төрт ұштылар кіріс кедергісін есептеу (8.1 кестені қараңыз). Нәтижені 8.4 кестеге жазып алу.

7) Берілген нұсқа бойынша бос жүріс, қысқа тұйықталу, жүктеме режимі кезінде шығыстағы төрт ұштыларң кернеуін  және шығыстағы тоқ  пен кірістегі тоқты есептеу (8.1 кестені қараңыз). Нәтижелерді 8.2 кестеге еңгізу.

8) Пассивті, симметриялы төрт ұштылар А-параметрін анықтайтын мәнді жазып алу. Берілген нұсқа бойынша пассивті симметриялы төрт ұштылар А-параметрін есептеу (8.1 кестені қараңыз). Нәтижелердә  8.3 кестеге жазып алу.

9) Қандай төрт ұштылардың параметрлері сипаттамалық деп аталады? Zбж, Zқт   мәні бойынша және А-параметрі бойынша сипаттамалық кедергінің мәндерін жазып алу.

10) Қандай режим келісілген режим деп аталады және келісілген режим кезінде төртұштылардың кіріс кедергісі  қандай кедергіге тең?

11) Симметриялы төртұшты үшін тұрақты беріліс сипаттамасын ГС жазып алу. Қандай көлем әлсіз сипаттама, әлсіз сипаттаманың бірлік өлшемі деп аталады. Қандай көлем тұрақты фаза, оның бірлік көлемі деп аталады.

12) А-параметрі арқылы тұрақты беріліс сипаттамасының ГС есептігін жазу.

 

8.1 кесте

Нұсқа

Сурет. №

U1, В

f,кГц

R, Ом

L, мГн

C, мкФ

Rжүк, Ом

1

1

20

1,0

80

9,56

60

2

2

30

1,5

70

1,33

80

3

3

25

0,5

60

3,54

70

4

4

15

0,8

90

16

50

5

5

35

2,0

50

2,0

90

6

6

40

2,5

110

6,05

65

7

7

10

3,0

120

7,96

100

8

8

45

1,2

100

2,5

 

 

8. 1 сурет                             8.2 сурет

 

8. 3 сурет                            8. 4 сурет

 

8.5 сурет                      8.6 сурет

 

8.7 сурет                          8.8 сурет

8.9 сурет

 

 

8.2 Жұмыстың орындалу реті

 

8.2.1 Берілген нұсқа бойынша элетрлік сұлбаны жинау (8.9 суретті қараңыз).

8.2.2 Берілген нұсқа бойынша генераторда жұмыс істейтін кернеу U1 мен f жиілік орнату.

8.2.3 Бос жүріс кезінде 2-2/ (,) қысқышта төртұштылардың кіріс кернеуін U1, төрт ұштылардың шығыс кернеуін U2, төртұштылардың кіріс тоғын  I1 өлшеу. Төрт ұштылардың кірістегі кернеу және шығыстағы кернеулер арасындағы фаза бойынша уақытша жылжуды өлшеу: Т2-Т1және төртұштылардың кірістегі кернеуі мен  ток арасындағы фаза бойынша уақытша жылжуды өлшеу: Т2-Т1. Нәтижелерді 8.2 кестеге еңгізу.

8.2.4 Қысқа тұйықталу кезінде 2-2/ (,) қысқышта төрт ұштылардың кіріс кернеуін U1, төртұштылардың шығыс кернеуін U2, төрт ұштылардың кіріс тоғын  I1 өлшеу. Төртұштылардың кірістегі кернеу және кірістегі ток пен шығыстағы  ток арасындағы фаза бойынша уақытша жылжуды өлшеу: Т2-Т1. Нәтижелерді 8.2 кестеге еңгізу.

8.2.5 Жүктеме кезінде () төртұштылардың кіріс кернеуін U1, төртұштылардың шығыс кернеуін U2, төртұштылардың кіріс тоғын I1 және шығыстағы I2 тоғын өлшеу. Төртұштылардың кірістегі кернеу мен шығыстағы кернеулер арасындағы фаза бойынша уақытша жылжуды өлшеу: Т2-Т1 және төртұштылардың кірістегі кернеу және кірістегі ток пен шығыстағы  тоқ арасындағы фаза бойынша уақытша жылжуды өлшеу: Т2-Т1. Нәтижелерді 8.2 кестеге еңгізу.

8.2  кесте

Жұмыс істеу режимі.

Зерт. түрі

U1

B

U2

B

T2-T1,

c

Ψu2

I1,

A

T2-T1,

c

Ψi1

I2,

A

T2-T1,

c

Ψi2

Бос жүріс

Теор.

 

 

 

 

 

 

 

Тәж.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қысқа тұйық-талу

Теор.

 

 

 

 

 

 

 

Тәж.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жүкт.

кезінде

Теор.

 

 

 

 

 

 

 

Тәж.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8.3 кесте

Зерттеу түрі

А11

А12

А21

А22

Теориялық есептеу

 

 

 

 

экспериментальді есептеу

 

 

 

 

 

         8.4 кесте

зерттеу түрі

Zбж ,Ом

Zқт,Ом

Zкір, Ом (жүктеме. кезінде)

Теориялық есептеу

 

 

 

экспериментальді есептеу

 

 

 

 

 

8.3 Жұмыстың нәтижелерін өңдеу

 

8.3.1 Барлық режим үшін Т2-Т1 бойынша төртұштылардың шығысындағы бастапқы кернеу фазасын Ψu2 және кірістегі бастапқы ток фазасына Ψi1 және шығыстағы ток фазасын Ψi2 есептеу. Нәтижелерді 8.2 кестеге еңгізу.

8.3.2 Барлық режим үшін кешенді кернеу  мен токтарды жазу.

8.3.3 Бос жүріс пен қысқа тұйықталу кезінде тәжірибелік нәтиже бойынша пассивті симметриялы төртұштылар А-параметрін: А11, А12, А21, А22 кернеулер мен  токтар бойынша есептеу: . Нәтижелерді 8.3 кестеге еңгізу.

8.3.4 шартының орындалуын тексеру.

8.3.5 Барлық режим үшін тәжірибелік нәтижелер бойынша төрт ұштылардың кіріс кедергісін есептеу. Нәтижелерді 8.4 кестеге еңгізу.

8.3.6 Тәжірибелік нәтиже бойынша А-параметрін қолдана отырып, АС төртұштылардың кедергі сипаттамасын, тұрақты беріліс сипаттамасын,  өшу сипаттамасын, ВС төртұштылардың тұрақты фазасын есептеу.

8.4.7 Жүктеме режимі үшін тәжірибелік нәтиже бойынша төртұштылардың беріліс функциясын анықтау:       

 

8.4 Әдістемелік нұсқау

 

Осциллограф көмегімен бастапқы кернеу фазасы мен токты өлшеуге болады  (8.10 суретті қараңыз). Бастапқы кернеу фазасын  өлшеу үшін осциллографтың А каналын 1 нүктеге қосады, ал В каналын  2 нүктеге қосады. 1 курсорды кірістегі нөль кернеуге , ал  2 курсорды шығыстағы нөль ток кернеуге u2 (t) қойып, тікелей Т2-Т1 табло арқылы u2 (t) және  кернеу арасындағы уақытша жылжуды өлшей аламыз. Фазалық жылжу мына кейіптемемен анықталады yU1−yU2 = 3600(Т2-Т1)´f. Егер yU1 =0 болса, онда yU2 = -3600(Т2-Т1)´f.

Бастапқы ток фазасын өлшеу үшін токтың потенциалға айналуы қолданады. Бастапқы фазалық токты өлшеу үшін төртұштылардың кірісінде  арасында 1/ мен а нүктелерін R=1Ом  қосады, осциллографтың В каналын а нүктесіне қосады. 1 курсорды нөль кернеуге , ал  2 курсорды нөль ток кернеуге u2 (t) қойып, тікелей Т2-Т1 табло арқылы ток пен  кернеу арасындағы уақытша жылжуды өлшейміз. Токтың бастапқы фазасын yi1 мына кейіптемемен анықтайды yi1 =-3600(Т2-Т1)´f. Токтың бастапқы базасын өлшегеннен соң, R=1Ом кедергі өшіріледі.

Бастапқы фазалық токты өлшеу үшін төртұштылардың шығысында  арасында 2/ мен b /  нүктелерін R=1Ом  қосады, осциллографтың В каналын b  нүктесіне қосады. 1 курсорды ноль кернеуге , ал  2 курсорды нөль токқа  қойып, тікелей Т2-Т1 табло арқылы тоқ пен  кернеу арасындағы уақытша жылжуды өлшейміз. Токтың бастапқы фазасын мына формуламен анықтайды yi2 = -3600(Т2-Т1)´f. Токтың бастапқы базасын өлшегеннен соң, R=1Ом кедергі өшіріледі.

8.10 сурет

 

9 Зертханалық жұмыс №9. Компьютер көмегімен «К» типті пассивті  сүзгіні зерттеу

 

Жұмыстың мақсаты: қарапайым төменгі жиілікті және жоғарғы жиілікті сүзгі үшін өшу коэффициентінің (а) және фазалық еселеуіштің (в) жиіліктік сипаттамасын зерттеу.

 

9.1 Жұмысқа дайындық

 

«Төртұштылар және электрлік сүзгі» бөлімін қайталау (Ә.1 457-464 бет., Ә.2 308-316 бет., Ә. 8 70-77 бет).

 

Келесі сұрақтарға жауап беру:

1) Берілген нұсқа бойынша сұлба мен сүзгі параметрлерін таңдау (9.1 кестені қараңыз).

2) Сүзгінің қандай түрін білесіздер?

3) Төменгі жиілікті, жоғарғы жиілікті, жолақты, шекаралық сүзгілерге түсінік.

4) Сүзгінің екілік параметріне анықтама бер. Олар қандай бірліктерде өлшенеді?

5) Идеалды сүзгідегі өткізу аймағы және өшу аймағы дегеніміз не?

6) Сүзгінің жұмысында  келісімді режим дегеніміз не?

7) ЖЖС үшін  П-типті және Т-типті сұлба келтіріңіз?

8) ТЖС үшін П-типті және Т-типті сұлба келтіріңіз?

9) ЖЖС үшін  a(f) және b(f) графигінің тәуелділік графигін құру.

10) ТЖС үшін  a(f) және b(f) графигінің  тәуелділік графигін құру.

11) ЖЖС үшін  fқим мен r есептеу кейіптемесін жазыңыз.

12) ТЖС үшін  fқим  мен r есептеу кейіптемесін жазыңыз.

13) Берілген нұсқа бойынша  fқим мен r есептеу (9.1 кестені қараңыз). Нәтижелерді кестеге еңгізу (9.2 кестені қараңыз).

 

9.2 Жұмыстың орындалу реті

 

9.2.1 Берілген нұсқа бойынша  зерттелетін сүзгіні тізбекке қоса отырып (9.1 кестені қараңыз), тізбекті жинаңыз (9.1 суретті қараңыз).

 

9.1 кесте

нұсқа

Сүзгі түрі

Сүзгі сұлбасы

U1(В)

L(мГн)

С(мкФ)

1

ТЖС

Т-сұлба

2

100

0,5

2

ЖЖС

Т-сұлба

3

70

0,5

3

ТЖС

П- сұлба

3

20

0,5

4

ЖЖС

П- сұлба

2

15

0,5

5

ТЖС

Т- сұлба

4

40

0,25

 

9.2.2 Берілген нұсқа бойынша U1, L және C, Rжүк= r мәнін қою (9.1 кестені қараңыз).

 

Төменгі жиілікті сүзгі

 

       П-типті сүзгі

Т-типті сүзгі

9.1 сурет

  

Жоғарғы жиілікті сүзгі

П-типті  сүзгі

 

Т-типті сүзгі

  

                                             9.2 сурет

9.2.3 Генератордың жиілігін f=0,1fқим  f=2fқим-га дейін өзгерте отырып, сүзгі шығысындағы U2 кернеуді, шығысындағы  кернеу мен кірісіндегі  кернеулер арасындағы Т21 фазасы бойынша уақытша жылжуды есептеу. Өшу мен өткізу аймақтарында 5-6 мән жазып алу. Сүзгідегі кіріс кернеуін U1 тұрақты ұстап тұру. Нәтижелерді 9.2 кестеге еңгізу.

  

9.2 кесте

    

, Гц

, Нп

1

.

.

.

 

 

 

 

     

9.3 Жұмыстың нәтижелерін өңдеу

 9.3.1 Өшу еселеуіші а(f) мен фаза еселеуішін b(f) есептеу;

9.3.2 9.2 кесте бойынша а(f және b(f) тәжірибелік графигін құру.

9.3.3 а(f және b(f) теориялық графигін құру (9.3 немесе 9.4 кестелерді қараңыз).

9.3.4 Жасалынған жұмысқа қорытынды жасау: а(f мен b(f) теориялық графигін тәжірибелікпен салыстыр және олардың айырмашылығын түсіндіріңіз.

 9.3 кесте

ТЖС

f/f0

0,2

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

1,1

1,2

 

а,Нп

0

0

0

0

0

0

0

0

0,90

1,26

 

+в, град

23

47

60

74

90

106

130

180

180

180

ТЖС

f/f0

1,3

1,5

1,6

2,0

3,0

4,0

 

 

 

 

 

а,Нп

1,52

1,94

2,30

2,74

3,60

4,16

 

 

 

 

 

+в, град

180

180

180

180

180

180

 

 

 

 

  

9.4 кесте

ЖЖС

f/f0

0,25

0,5

0,67

0,83

0,9

1

1,25

1,43

1,67

2

2,5

5

 

а,Нп

 

4,1

2,74

1,94

1,26

0,9

0

0

0

0

0

0

0

-в, град

180

180

180

180

180

180

106

90

74

60

47

23

  

9.4 Әдістемелік нұсқау

 9.4.1 Келісімді сүзгі кезінде жүктеме кернеуі кіріс U1 кернеу мен шығыс U2 кернеу мына кейіптемемен байланысты анықталады.

Өшу еселеуіші мына кейіптемемен анықталады , ал фаза еселеуіші b=y1-y2, мұндағы y1 және y2 бастапқы фазалар.

9.4.2 ЖЖС үшін жиілік қимасы  мына кейіптемемен анықталады , ал ЖЖС үшін - Жүктеме кедергі мен генеаторлық кедергі тең сипатта болады .

9.4.3 Шығыстағы  және кірістегі  кернеулері арасындағы Т21  фаза бойынша уақытша жылжу арқылы еселеуіштік  фаза мына кейіптемемен анықталады .

9.4.4 Осциллограф көмегімен бастапқы кернеу фазасын есептеуге болады (9.3 сурет). Бастапқы кернеу фазасын  өлшеу үшін осциллографтың А каналын 1 нүктеге қосады. Шығыстағы бастапқы кернеу фазасын u2 (t) өлшеу үшін осциллографтың В каналын  2 нүктеге қосады. 1 курсорды кірістегі ноль кернеуге , ал  2 курсорды шығыстағы ноль тоқ кернеуге u2 (t) қойып, тікелей Т2-Т1 табло арқылы u2 (t) и  кернеу арасындағы уақытша жылжуды өлшей аламыз.

 

    

                                                            9.3 сурет

 

10 Электр тiзбектерiнiң теориясы пәні бойынша орындау ретi және зертханалық жұмыстардың талдау

 

10.1 Жұмысқа алдын ала әзiрлену және кiру рұқсаты

 

10.1.1 Студент жұмысқа кірмес бұрын тиiстi тақырып бойынша материалды оқып, зертханалық жұмыстың мазмұнымен танысуы керек

10.1.2 Жұмысқа әзірленудің нәтижесі келесі түрде жүргізіледі:

a) жұмыс сұлбалары;

б) жұмысқа дайындық бөлімі бойынша  сұрақтарға жазбаша түрде жауап болуы керек;

в) өлшеу нәтижелерін жазу үшiн кестелер;

г ) алдын ала есептеулер.

10.1.3 Сабақ алдында студент :

а) толық ресiмделген алдыңғы жұмысты қорғауы керек;

б) жеке есептеу нәтижелері болып келесi жұмысқа кiру рұқсатын алу керек.

Студент жұмыс уақытында (сұлбаны жинау, керекті өлшеулер жүргізіп, оларды алдын ала дайын тұрған кестелерге енгізу) орындауы керек.

10.1.4 Студенттің дайындығын оқытушы теориялық сұрақтар қою арқылы, орындалу реті бойынша, сұлбаның әсері, қолданатын формулалар және күтілетін нәтижелер бойынша сұрақтар қою арқылы тексереді. Сұрақтар ауызша және жазба түрiндеде берiле алады.

10.1.5 Үшiншi тармақтың талаптарын, сонымен бiрге теориялық әзiрлеуi қанағаттанарлықсыз мойындалған студенттер жұмысқа кіруге рұқсат етiлмейдi.

10.1.6 Жұмысқа кіруге рұқсат етілмеген студенттер, теорияны оқу үшін және жұмысты орындап қорғау үшін  қалған қосымша уақытты қолдану керек

10.1.7 Уақытында орындалмаған жұмыстарды студенттер қосымша белгіленген уақытта орындайды. Ол үшін студент мұғалімде алдын ала жазылу керек. Жұмысқа кіру рұқсатын студент жалпы негіздеме бойынша алады

        

10.2 Зертханада жұмыс iстеу

 

10.2.1 Зертханада жұмыс iстеу үшiн оқытушы (2-3 студент) топтарға  бөледі немесе студентке жеке жұмыс береді. Топтың мүшелерi экспериментальдi жұмыстың бөлiгiн бiрге iстейдi, бiрақ әрбiрі өз есептеу нәтижесiн ресiмдейдi және iстелген жұмыс туралы өз алдына есеп бередi.

10.2.2 Әрбiр топ жабдықтың жұмысы үшiн барлық қажеттi орналастырған жеке жұмыс орынында жұмыс iстейдi.

10.2.3  Жұмыстың басталуына дейiн қолданылатын аппаратура және жабдықтың сыртқы тексерулер жүргізеді. Табылған ақаулар туралы дереу оқытушыға айту керек

10.2.4 Жұмыстардың орындаулу ережелерiн сақтамағаны немесе техника қауiпсiздiгiн ережелерін сақтамағаны қондырғымен дұрыс жұмыс істемегені үшін топ студенттеріне жауапкершілік жүктеледі

10.2.5 Студенттер жұмыстардың орындалуы үшiн сұлбаларды  өздері  жинайды. Өлшегiш аспаптар, қосалқы және реттейтiн құрылымдар көрнекi, әрбiр нүктеде оңай қол жеткiзетiн түрде орналастыру керек.

10.2.6 Өлшегiш аспаптар, реостаттар тізбектегі тоқтар және кернеулердi ең төменгi мәндер болатындай  етіп реттелуі керек.тәжiрибе басында өлшегіш аспаптар максимал диапазонына ауыстырып қосуы керек. Өлшенетiн шамалар жуық шамамен анықтаудан кейiн құралды өлшеулер жүргізуге ыңғайлы диапозонға  ауыстырып қосу керек.

10.2.7 Сұлба мiндеттi түрде оқытушымен тексереді және тек қана оқытушының рұқсатынан кейін тоқ көзіне қосылады. Сұлба тоқ көзіне тек қана оны зеттеу барысында және экспериментальді нәтижелер алғанда ғана қосылу керек. Тәжірибе аяқталғаннан кейін сұлба тоқ көзінен ажыратылады

10.2.8 Керекті нәтижелер алдын ала үйде дайындалған кестеге жазылады . Есептеулер аяқталғаннан кейін оларды оқытушыға көрсету керек, оқытушы нәтижелерді көргеннен кейін сұлбаны ажыратуға рұқсат береді. Рұқсат алу үшін сұлбаны ажыратуға болмайды, кейін қайта немесе қосымша өлшеулер жүргізу үшін.

 

 10.3 Зертханалық жұмыстарды  талдау және қорғау

 

10.3.1 Студент әрбiр iстелген жұмыстың есептеу нәтижесiн толық  қорғауға дайын екендігін көрсетуi керек.

10.3.2 Алдыңғы жұмыстың  есептеу нәтижесi келесі жұмысты бастамас бұрын көрсету қажет және уақытында қорғауға тиісті.

10.3.3 Есептеу нәтижесi ( қосымшаны қара) сыртқы (титулька) парақ және келесi бөлiмдер болуы керек:

         - жұмыстың мақсаты;

         - әзiрлеудiң сұрақтарына негiзгi теориялық жағдайлар және жауаптар;

         - зерттелетiн тізбектер сұлбалары;

         -есептеу кейіптемелер, зерттелетiн электр шамалары және тізбектің  графикаық шамалары;

         -зерттеу нәтижелері (тізбек көрсеткіштері және электр шамаларының мәні, санмен көрсетiлген кестелер, сызбалар);

         - жұмыс бойынша қорытындылар.

Есептеу нәтижелерi А4 ақ парағының бір жақ бетіне немесе сызықты қағазға толтырылады.  Айқын және ұқыпты бiр түстiң паста жазылған мәтiнде тек қана белгiлi белгiлер немесе алғашқы дерек шифрды шешiлген қысқартуларды қолдануға рұқсат етiледi.

 

А Қосымша

 

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

коммерциялық емес акционерлік қоғамы

 

ЭТН КАФЕДРАСЫ

(пәннің аты)

 

  Зертханалық жұмысқа есеп

 

(зертханалық жұмыстың аты)

 

 

 

Жұмыс орындалды _________________________

                                       (орындалған күні)

Студент___________________________________

                                        (Аты жөні)

                                          Тобы______________________________________

                                          (топ шифрі)

Келесі студенттермен________________________

 

 Есеп қабылданды___________________________

                                  (есеп қабылданған уақыты)

 

 

 

                        Алматы 20…

 

Әдебиеттер тізімі

 1. Бакалов В.П., Дмитриков В.Ф., Крук Б.И. Основы теории цепей.- М.: Радио и связь, 2000.-592 с.

2. Зевеке Г.В., Ионкин П.А., Нетушил А.В., Страхов С.В. Основы теории цепей.-  М.: Энергоатомиздат, 1989.–528 с.

3. Демирчян К.С., Нейман Л.Р., Коровкин Н.В., Чечурин В.Л.

Теоретические основы электротехники. – т.1. – Санкт-Петербург: Питер, 2003.-463 с.

4. Демирчян  К.С., Нейман Л.Р., Коровкин  Н.В., Чечурин В.Л. Теоретические основы электротехники. – т.2. – Санкт- Петербург: Питер, 2003.-576 с.

5. Бессонов Л.А. Теоретические основы электротехники. – М.: Гардарики, 1999. – 638 с.

6. Шебес М.Р., Каблукова М.В. Задачник по теории линейных электрических цепей. - М.: Высш. шк., 1990.- 544 с.

7. Карлащук В.И. Электронная лаборатория на IВМ РС. Программа Electronics Workbench и её применение.-М.: Солон-Р, 1999.-506 с.

8. Жолдыбаева З.И., Зуслина Е.Х., Коровченко Т.И. Теория электрических цепей 2. Конспект лекций. – Алматы: АИЭС, 2006.- 52 с.

 

Мазмұны

 

1 № 1 Зертханалық жұмыс. Тұрақты тоқтың  сызықты электр

тiзбегiн зерттеу                                                                                                5

2 № 2 Зертханалық жұмыс. Тұрақты тоқтың сызықты

Тармақталған электр тізбегін зерттеу                                                           8

3 №3 Зертханалық жұмыс. Бірфазалы синусоидалы

токтың тармақталмаған электр тізбегін зерттеу                                        10

4 №4 Зертханалық жұмыс. Тармақталған сызықты электр

тізбегінің бірфазалы синусоидалы тоғын зерттеу                                     15

5 №5 Зертханалық жұмыс. Кернеулер резонансы                                     19

6  №6 Зертханалық жұмыс. Токтар резонансы                                          22

7 №7  Зертханалық жұмыс. Компьютер көмегімен электр

тізбегіндегі  кіріс және беріліс жиілігінің сипаттамасын  зерттеу          26

8 №8 Зертханалық жұмыс. Пассивті төртұштылар зерттеу                     31

9 №9 Зертханалық жұмыс. Компьютер көмегімен «К» типті

пассивті  сүзгіні зерттеу                                                                               37

10 Электр тiзбектерiнiң теориясы пәні бойынша орындау ретi

және зертханалық жұмыстардың талдау                                                    43

11 Әдебиеттер тізімі                                                                                     46

  

2012 жиынтық жоспары, реті  35