АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС ИНСТИТУТЫ
Электртехниканың теориялық негіздері кафедрасы
ЭТН 3. ЭЛЕКТР
ТІЗБЕКТЕРІН ЖӘНЕ
ЭЛЕКТРМАГНИТТІ ӨРІСТЕРДІ
ЕСЕПТЕУ
№ 7-11 есептеу-графикалық жұмыстарға
әдістемелік нұсқаулар мен тапсырмалар
050718-электрэнергетика бакалавриат мамандыѓы ‰шін
Алматы 2006
Құрастырушылар: М.М. Аршидинов, Ж.К.Эмiров. ЭТН. Электр тізбектерін
және электрмагнитті өрістерді есептеу № 7-11 есептеу-графикалық
жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқаулар мен тапсырмалар.
(бакалавриат, 050718-электр энергетика студенттері ‰шін )- Алматы: АЭжБИ, 2006
30 -бет
ЭТН курсының «Синусоидалы
емес тоқтың тізбектері», «Сызықты электр тізбектеріндегі өтпелі процесстер», «Таратылған
параметрлері бар тізбектер» «Сызықты емес электр және магнит
тізбектері» «Электромагнитті өрістің теориясы» тақырыптары
бойынша есептеу-графикалық жұмыстарына тапсырмалар мен
әдістемелік нұсқаулар келтірілген.
Есептеу-графикалық жұмыстар
«Электротехника» бағыты бойынша оқитын екінші курс студенттеріне
арналған.
Без. 40, кесте.16, библиогр.-12
атау,
Пікір жазған: АЖЖАӨҚ кафедрасының профессоры, техн.ғыл.канд. М.А. Мустафин
Алматы энергетика және байланыс институтының 2006 жылғы
жоспары бойынша басылады.
©Алматы энергетика және байланыс институты, 2006ж.
Мазмұны
1 Есептеу – графикалық жұмыстарды орындауға және рәсімдеуге
арналған әдістемелік
нұсқаулар …..…………………………………………………………….4
2
Тапсырма №7……...……………………………………………..........……………..5
3 Тапсырма
№8……………………………………………………………..........…....13
4 Тапсырма
№9………………………………………………………………..........…16
5 Тапсырма
№10………………………………………………………………............18
6 Тапсырма
№11……………………………………………………………..........…..22
Әдебиеттер
тізімі………………………………………………………...…................30
1 Есептеу – графикалық жұмыстарды
орындауға және рәсімдеуге арналған әдістемелік нұсқаулар
есептеу- графикалық жұмыстарды орындаған кезде келесі
талаптарды орындау қажет :
- есептеу – графикалық жұмыстың тапсырмасын сынақ кітапшасының
нөмірі және тегінің
бірінші әріпі бойынша
таңдап, мәтінді қысқартуларсыз анықтамалық қағазға көшіру;
- есептеу - графикалық жұмыстың әр
кезеңі аталуы қажет. Жұмыс парақтың бір жағында ғана орындалады;
- анықтамалық қағазда тек қана есептеу
формулаларымен соңғы
нәтижелер ғана емес,
сонымен қатар аралық есептеулер жасалған әрекеттерді түсінуге
арналған анықтаулар болуы
қажет;
- нұсқа
нөмірі, топ,
студенттің аты-жөні жұмыстың бірінші бетінде жазылуы тиіс;
- әр параметрлерге
өзінің өлшем
бірлігін, комплекс үстіне нүкте қойылуы керек;
- түйін атаулары, резисторлардың,
индуктивтіліктердің, сыйымдылықтардың параметрлерін, кернеу мен
тоқтарлың
шартты оң бағыттарын өзгертпеу керек;
- кенеттік
мөлшердің
қисықтары, векторлық, топографиялық және
айнымалы диаграммалар миллиметрлі қағазда салынуы тиіс;
- бейнеленген
мөлшердің атауларын графикте
көрсету. Масштабтарды графикте
немесе диаграммаларда қолдану ыңғайына алу;
- анықтамалық қағаздағы сұлбалар қалам, сызғыш және циркульді қолдану
арқылы сызылуы керек;
- сөздерді қысқартпау (“теңсіздік”
сөзінің орнынна “тең-к” деп жазбау);
- есептеу- графикалық жұмысты
рәсімдеу “Работы учебные. Общие требования к построению,
изложению, оформлению и содержанию”, АИЭС, 2002. фирмалық стандартына
сәйкес орындалады.
2 №7 – тапсырма.
Периодикалық ЭҚК-і
бар синусоидалы емес
үшфазалы тізбектерді есептеу.
Синусоидалы емес фазалық ЭҚК-і
бар симметриялы
үшфазалы генераторға
симметриялық жүктеме қосылған
Бейтарапты сымы бар сұлба үшін келесіні анықтау:
-
А, В, С фазаларындағы фазалық ЭҚК-ің гармоникалық құрамын ;
-
А,В,С фазаларындағы кенеттік тоқ
мәндерін;
-
бейтарапты сымдағы кенеттік тоқ
мәндерін;
-
құралдар көрсеткіштерін;
-
активті, реактивті, толық қуаттарды;
Бейтарапты
сым үзілген кезде де іспеттес есептеу жүргізу.
Электрлі сұлбалар 7.1-7.10 – суреттерінде көрсетілген. А фазасы үшін синусоидалы
емес фазалық
ЭҚК-ң қисықтары
7.11-7.13 – суреттерінде келтірілген. Тізбектің
параметрлері 7.1-7.3 – кестелерінде жазылған. Генератордың фазалық ЭҚК-ң негізгі
жиілігі
7.1
- кесте
Түскен
жылы |
Сынақ кітапшасының
соңғы саны |
|||||||||
Жұп сұлбаның
№ |
1 7.1 |
2 7.2 |
3 7.3 |
4 7.4 |
5 7.5 |
6 7.6 |
7 7.7 |
8 7.8 |
9 7.9 |
0 7.10 |
Тақ сұлбаның № |
9 7.1 |
7 7.2 |
5 7.3 |
3 7.4 |
1 7.5 |
8 7.6 |
6 7.7 |
4 7.8 |
0 7.9 |
2 7.10 |
|
20 |
15 |
10 |
22 |
13 |
12 |
8 |
14 |
16 |
9 |
|
- |
- |
50 |
90 |
- |
- |
40 |
60 |
- |
45 |
|
35 |
- |
- |
45 |
65 |
- |
- |
55 |
25 |
45 |
|
40 |
30 |
60 |
50 |
- |
- |
- |
- |
70 |
90 |
|
- |
- |
- |
- |
- |
80 |
90 |
95 |
- |
85 |
|
- |
20 |
25 |
- |
80 |
30 |
40 |
35 |
45 |
70 |
|
- |
- |
- |
- |
- |
100 |
50 |
80 |
- |
- |
|
60 |
70 |
50 |
40 |
50 |
- |
- |
- |
60 |
- |
7.2
- кесте
Түскен жылы |
Сынақ кітапшасының
соңғы санының алдындағы саны |
|||||||||
Жұп |
0 |
2 |
4 |
6 |
8 |
1 |
3 |
5 |
7 |
9 |
Тақ |
9 |
7 |
5 |
3 |
1 |
8 |
6 |
4 |
2 |
0 |
Сурет № |
7.11 |
7.12 |
7.13 |
7.11 |
7.12 |
7.13 |
7.11 |
7.12 |
7.13 |
7.11 |
7.3 - кесте
Түскен жылы |
Тегінің бірінші әріпі |
|||||||||
Жұп |
АЛХ |
БМЦ |
ВНЧ |
ГОШ |
ДПЩ |
ЕРЭ |
ЖСЮ |
ЗТЯ |
ИУ |
КФ |
Тақ |
КФ |
ИУ |
ЗТЯ |
ЖСЮ |
ЕРЭ |
ДПЩ |
ГОШ |
ВНЧ |
БМЦ |
АЛХ |
|
3 |
5 |
2,5 |
2 |
5,5 |
1,5 |
4 |
6 |
3,5 |
4,5 |
|
220 |
270 |
100 |
360 |
127 |
120 |
60 |
110 |
380 |
200 |
7.1 -
сурет
7.2 – сурет
7.3
- сурет
7.4
- сурет
7.5
- сурет
7.6
- сурет
7.7
- сурет
7.8
-сурет
7.9
- сурет
7.10
- сурет
7.11 - сурет
7.12 - сурет
7.13 -сурет
3
№ 8 – тапсырма.
Сызықты электр тізбектеріндегі өтпелі процестерді есептеу
Коммутация
нәтижесінде электр
тізбегінде (8.1-8.10 – сурет) өтпелі процесс пайда
болады. Тізбек элементтерінің
параметрлері, сұлба
нөмірі 8.1-8.3
– кестелері бойынша, сынақ кітапшасының нөмірі және
тегінің бірінші әріпі
бойынша алынады.
Келесіні
орындау қажет:
-
белгілі бір тармақтағы өтпелі тоқтың уақыты
бойынша өзгеру заңын немесе коммутациядан кейін белгілі бір
тізбек элементінде өтпелі
кернеуді анықтау. Есептеуді екі
әдіспен: классикалық және операторлық тәсілмен шығару;
-
алынған аналитикалық
нәтиже негізінде уақыт
функциясында ізделінген мөлшердің өзгеру графигін тұрғызу.
8.1 - кесте
Түскен
жылы |
Сынақ
кітапшасының соңғы саны |
|||||||||
Тақ
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
0 |
сұлба № |
8.1 |
8.2 |
8.3 |
8.4 |
8.5 |
8.6 |
8.7 |
8.8 |
8.9 |
8.10 |
Жұп |
0 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
сұлба № |
8.1 |
8.2 |
8.3 |
8.4 |
8.5 |
8.6 |
8.7 |
8.8 |
8.9 |
8.10 |
8.2 - кесте
Түскен
жылы |
Сынақ
кітапшасының соңғы санының алдындағы саны |
|||||||||
Жұп |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
0 |
Тақ |
0 |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
|
200 |
250 |
300 |
350 |
400 |
100 |
150 |
220 |
380 |
450 |
|
100 |
150 |
200 |
250 |
300 |
50 |
75 |
120 |
180 |
220 |
|
20 |
30 |
40 |
50 |
60 |
10 |
70 |
25 |
35 |
45 |
|
150 |
200 |
300 |
100 |
120 |
80 |
90 |
180 |
250 |
140 |
Түскен
жылы |
Тегінің бірінші әріпі |
|||||||||
Тақ
|
АВ М |
БО Ю |
НП Я |
ГР Щ |
ДИ С |
ЖУ Ш |
ЧХ Л |
КЦ Э |
ЕТ |
ЗФ |
Жұп |
НП Я |
ГР Щ |
ДИ С |
ЖУ Ш |
ЧХ Л |
АВ М |
ЕТ |
ЗФ |
БО Ю |
КЦ Э |
|
40 |
60 |
80 |
100 |
120 |
140 |
160 |
180 |
200 |
220 |
|
2 |
4 |
5 |
6 |
10 |
9 |
8 |
7 |
3 |
12 |
Ізделініп
отырған мөлшер |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8.1
- сурет 8.2 -
сурет
8.3
- сурет 8.4 -
сурет
8.5
- сурет 8.6 -
сурет
8.7
- сурет 8.8 -
сурет
8.9
- сурет 8.10
- сурет
4 № 9 – тапсырма. Таратылған параметрлері бар тізбектерді есептеу
Біріншілік параметрлері R0,L0,C0, және
G бар ұзындығы , үшфазалы желі, номиналды кернеуіне
және жиілігі кезде жұмыс істейді. Желінің бастапқы параметрлері, номиналды кернеу, желі ұзындығы,
жүктеме параметрлері 9.1¸9.3 – кестелеріндегі нұсқаларға
сәйкес таңдалынады.
Желі
істеуінің келесі ережелеріне есептеу жүргізу:
а) желі тең фазаның активті қуаты
бар үшфазалық
жүктемені
қоректендіреді, жүктемедегі кернеу номиналды кернеумен тең, жүктеменің қуат коээффициенті . Желінің
басындағы кернеуін, І1 тоғын және желі
аяғындағы І2 тоқты, желінің ПӘК есептеу;
б)
желі басындағы кернеу
номиналға тең болғанда
және желі аяғындағы
жүктемені түсіргенде (бос жүріс режимінде) желі
басындағы І1 тоғын және желі аяғындағы
U2
кернеуін
анықтау;
в)
келісілген жүктеме кезінде
(жүктеменің
кедергісі толқындық
кедергіге тең
болғанда) жүктемеге берілетін табиғи қуатты, желі
басындағы U1
кернеуімен І1 тоғын, желі аяғындағы І2 тоғын, желі ПӘК-ін, жүктемедегі U2 кернеу,
номиналды кернеуге тең
анықтау.