Коммерциялық емес акционерлік қоғам

Алматы энергетика және байланыс университеті

Автоматты электр байланыс кафедрасы

 

 

 

 

Байланыс желілері және коммутация жүйелері

 5В071900 - Радиотехника, электроника және телекоммуникация мамандықтарының барлық оқу түрінің студенттері үшін зертханалық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқау

 

 

 

 

Алматы 2010

ҚҰРАСТЫРУШЫЛАР: Е. К Есназаров., Л. О Балгабекова. Байланыс желілері және коммутация жүйелері. (5В071900 - Радиотехника, электроника және телекоммуникация мамандықтарының барлық оқу түрінің студенттері үшін) зертханалық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқау - Алматы: АЭжБУ, 2010. - 46 б. 

 

Әдістемелік нұсқау зертханалық жұмыстардың тақырыптарынан, жұмыс мақсаттарынан және суреттер мен нақты түсініктемелерден, орындалу тәртібінен тұрады. Сонымен қатар студенттің өзалдына оқуы үшін бақылау сұрақтары мен ұсынылатын әдебиеттер тізімі келтірілген.

Әдістемелік нұсқаулар 5В071900 - Радиотехника, электроника және телекоммуникация мамандығының барлық оқу түрінің студенттеріне  арналған.

Без.-30, кесте - 14, әдеб.көрсеткіші.- 2 атау. 

 

Пікір беруші: техн.ғыл. канд., АЭБ кафедра доценті Чежимбаева К.С.

 

«Алматы энергетика және байланыс институтының» коммерциялық емес акционерлік қоғамының 2010ж. баспа жоспары бойынша басылады

 

 

© «Алматы энергетика және байланыс университетінің» ҚЕАҚ, 2011 ж.

 

Мазмұны 

Кіріспе	4
1 Зертханалық жұмыс. Электрондық АТС-тің құрамын және жұмыс    істеу принціпін оқып-үйрену	5
1.1 Үй тапсырмасы	5
1.2 Зертханалық қондырғының құрамы	5
1.3 Жұмысты орындау тәртібі	5
1.4 Бақылау сұрақтары	14
2 Зертханалық жұмыс. АК-ті зертеу. Абоненттік сызықтың    ұзындығын өлшеу	15
2.1 Үй тапсырмасы	15
2.2 Зертханалық қондырғының құрамы	15
2.3 Жұмысты орындау тәртібі	15
2.4 Бақылау сұрақтары	21
3 Зертханалық жұмыс. АК тарату тізбегін зерттеу	22
3.1 Үй тапсырмасы	22
3.2 Зертханалық қондырғының құрамы	22
3.3 Жұмысты орындау тәртібі	22
3.4 Бақылау сұрақтары	28
4 Зертханалық жұмыс . Жалғастырғыш сызық (СЛ)  қондырғысын оқып-үйрену. СЛ максималды ұзындығын есептеу	29
4.1 Үй тапсырмасы	29
4.2 Зертханалық қондырғының құрамы	29
4.3 Жұмысты орындау тәртібі	30
4.4 Бақылау сұрақтары	35
5 Зертханалық жұмыс. PU-300 тренажерында ішкістанциялық    байланысты орнату тәсілдерін зерттеу	36
5.1 Үй тапсырмасы	36
5.2 Зертханалық қондырғының құрамы	36
5.3 Жұмысты орындау тәртібі	37
5.4 Бақылау сұрақтары	44
Әдебиеттер тізімі	45

 

 

Кіріспе 

Өңделген зертханалық жұмыстарда DEGEM құрылғысы мен оның жұмыс істеу принципі және цифрлы АТС мүмкіндіктерін зерттеу бойынша тәжірибелерді жүргізу қарастырылған.

Перифериялық келісілген PU-300 құрылғысы электронды автоматты телефон станцияларының негізгі құрылымын, коммутация үрдістерін және электронды АТС-терде перифериялық тізбектердің негізгі функцияларын зерттеуге мүмкіндік береді.

PU-300 4 абоненттік комплекттен (АК), жалғағыш сым құрылғылары мен электронды АТС құрамына және байланыс орнатуға керекті әр түрлі қосымша тізбектерден (құрылғылардан) тұрады.

Оқылатын құрылғының блок-схемасы (қайта қосқыш құрылғыны қоспағанда) АТС моделінің панелінде бейнеленген және әр блоктың электрлік сипаттамаларын зерттеуге мүмкіндік береді. Қосқыш ұяшықтар мен байланыстырғыш байланысты өлшеу және орнату мақсаттары үшін қолданылады. Панельде әр түрлі тізбектер мен белгі бір функциялардың жұмысын көрсететін лампалар бар. Құрылғы сондай-ақ әр түрлі тізбектердің жұмысы үшін айырылып-қосқыштың кейбір түрін өз құрамына қосады.

PU-300 құрылғысы телефонды станцияның жұмысын басқаратын микропроцессорлық құрылғыға қосуды қамтиды; бұл қосылыстар панелде көрсетілген бірақ қосылмаған, оны студенттің өзі істеуі керек (панельдер арасындағы қосылғыштардан басқа).

АТС моделінде жүргізілетін жұмыстар студентке тек қана PU-300 құрылғысындағы тізбектердің электрлік сипаттамалары мен жұмыс істеу принципін зерттеп қана қоймай, студентке электронды АТС-те жүретін үрдістерді түсінуге мүмкіндік береді.

Зертханалық жұмысты орындау үшін теориялық материалдарды оқып-түсіну керек.

Берілген методикалық нұсқаулар мәтінінде PU-300 құрамына кіретін құрылғылар аттары орыс және ағылшын тілінде берілген, бірақ PU-300 моделінің өзінде барлық аттар ағылшын тілінде жазылған. 

 

 

1 зертханалық жұмыс. Электрондық АТС-тің құрамын және жұмыс істеу принціпін оқып-үйрену

 

Жұмыстың мақсаты:

- электрондық АТС-тің құрылымын және PU–300 тысқа шығарылған келістіру құрылғысының элеметтерінің қызметін оқу;

- DEGEM жүйесінің өлшеу приборларының пайдалану тәртібін оқып-үйрену.

 

1.1 Үй тапсырмасы

 

Келесі теориялық сұрақтарды оқып дайындау қажет:

1) Электрондық АТС-тің блоктарының тағайындалуы.

2) PU–300 тысқа шығарылған келістіру құрылғысының құрамы және түйіндерінің қызметі.

3) Өлшеу приборларының пайдалану тәртібін үйрену.

 

1.2 Зертханалық қондырғының құрамы

 

Осы зертханалық жұмыста келесі құрылғылар пайдаланылады:

Құрамы төрт АК-ті PU-300 блогы, дыбыстық генератор, регистр, СЛ құрылғысы; қоректендіру көзі MB-2F; Тұрақты токты қоректендіру көзі және шақыру генераторы ELS-30; кедергілер магазині MODEL 150; осциллограф MODEL 112A; жиілік өлшегіш MODEL 130В; цифрлық авометр MODEL 130B және дыбыс генераторы MODEL 161.

 

1.3 Жұмысты орындау тәртібі

 

1.3.1 Электрондық АТС-тің құрылымдық сызбасын, ішкі және сыртқы байланыс орнатқанда блоктардың тағайындалуын және өзара қарым қатынасын оқып-үйрену.

1.3.2 DEGEM жүйесінің өлшеу приборларының пайдалану тәртібін оқып-үйрену.

1.3.3 PU–300 тысқа шығарылған келістіру құрылғысының элемент-терінің қызметін оқып үйрену

PU–300 тысқа шығарылған келістіру құрылғысының құрамын және жұмыс істеу принципін оқып үйрену (1.2 суретті қараңыз). Абоненттік тізбек негізгі үш бөлімнен тұрады:

–      телефонды өшіру детекторы;

–       шақыру релесі;

–       жіберу тізбегі.

 

 

 

 

 

1-ауыстырғыш құрылғы; 2-қосымша тізбектер; 3-абоненттік қондырғының келістіру құрылғысы; 4-магистралдық сызықтың келістіру құрылғысы; 5-басқару құрылғысы; 6-абоненттіке құрылғы; 7-басқа  телефон станцияына.

 

1.1 сурет - Автоматтты электронды телефон станциясының блок сызбасы

                                

 

1-шығыстары; 2-жіберу тізбегі; 3-шақыру генераторы; 4-шақыру релесі; 5-өшіру детекторы; 6 – абонент тізбегі; 7-шақыру индикатор; 8 - а және б кірістері.

 

1.2 сурет – Абоненттік тізбектің құрылғысы(1-3)

 

1.3.4 Суретте элементтердің әрқайсысын көрсетіп, олардың қызметін анықтаңдар. 1.3 суретке сәйкес апат тізбегінің тағайындалуын оқып, қорытынды жасаңдар:

а) апат тізбегі;

б) оператор позициясындағы арнайы тізбектері.

Оператордың позициясы телефон станциясының абоненті ретінде қызмет көрсетеді. Позиция өз меншiктi кодтық нөмiрге ие, теруге болатын, бiрақ маңызды айырмашылықтардың қатарын алады.

1.3.5 Оператор позициясының тізбектерінің тағайындалуын және олардың абоненттік тізбектерінен №1-3 айырмашылығын оқып, сипаттама беріңдер Сызба DEGEM станциясының зертханалық жұмысына арналған қосымша материалдарда келтірілген.

 

 

1-құрылғының шығысына; 2-шақыру сигналының кернеуі; 3-жібері тізбегі; 4-шақыру релесі; 5-ажырату; 6-қосу; 7-ажырату  детектор; 8-апат тізбегі; 9- абонент тізбегі; 10 - сызыққа; II -№1 абонент; 12 – ша0ыру индикаторы; 13 -құрылғының кірісі.

 

1.3 сурет – № I Абоненттік тізбек және апат тізбегі

 

1.3.6 Шақыру ток генераторын оқып-үйрену:

- тағайындалуы;

- басқару органдарының қызметтері;

- зерттеу сызбасына қосу тәртібі.

 

1.3.7 Дыбыстық құрылғыны оқып-үйрену:

- тағайындалуы;

- генератормен өндірілетін сигналдардың түрлері;

- зерттеу сызбасына қосу тәртібі.

Телефон аппаратын дыбыс генраторының шығыс ұяларына кезек-кезек қосып, әр сигналдың дыбысын тыңдаңдар және сигналдардың электрлік параметрлерін 1.1 кестеге жазыңдар.

 

1.1 к е с т е – Сигналдардың параметрлері

Тональдық сигналдардың түрлері	Тональдық сигналдардың берілген параметрлері және сипаттамалары	Өлшенген мәліметтер
Сигналдың жиілігі, Гц
Сигналдың түрі
Кері шақыру сигналы
«Бос емес» сигналы
Тональдық сигналдың деңгейі

 

Тоналдық сигналдардың параметрлерін сәйкес приборлармен өлшеп , нәтижесін 1.1 кестеге жазыңдар.

 

1.3.8 Шақыру санауышы:

а) S1 ауыстырғышының жәрдемімен әр абоненттік комплекті кезек-кезек импульс санауышына қосыңдар және телефон аппаратымен 2-3 санды  теріп дұрыс терілгенін тексеріңдер. Өлшеуіш шығысындағы импульстердің сипаттамасын анықтап 1.2 кестеге жазыңдар. Нөмір терген кезде осциллографты сәйкес сызықтарға парралель қосып, импульстердің уақытша диаграммаларын бақылаңдар.

 

1.2 к е с т е – Импульс параметрлері

 

1.3.9 Магистралдық сызықтың келістіру құрылғысының тағайындалуын және сипаттамаларын оқып-үйрену:

- тағайындалуы;

- магистралдық сызықтың құрылғысы.

 

Магистралдық келістіру құрылғысының тағайындалуы және жұмыс істеу принципін 1.4 суретте  кетірілген.

Жұмысты орындаған кезде тізбек негізгі үш бөлімнен тұратынын ескеру керек: шақыру детекторы, магистральдық басқару құрылғысы және тарату тізбегі. Блок схеманың жәрдемімен кіріс және шығыс шақыру кезіндегі сызбаның жұмыс істеу алгоритмін сипаттаңдар.

 

 

1 – шақыру сигналының кернеуі; 2 – тұрақты тоқ кернеуі-48 В; 3 – сызық кірісі; 4 – шақыру детекторы; 5-магистральдық құрылғы; 6-жүктеме; 7 - қосу, ажырату; 8- магистралдық сызықты басқару; 9 – жіберу тізбегі; 10 – сызық шығысы.

 

1.4 сурет – Магистралдық сызықтың тізбегі

 

1.3.10 Магистралдық келістіру құрылғысының техникалық параметрлерін сипаттамаларын оқып үйреніп, нәтижесін 1.3 кестеге жазыңдар.

 

1.3 к е с т е – Магистралдық келістіру құрылғысының техникалық параметрлері және сипаттамалары

 

1.3.11 Өлшеу приборларын пайдалану:

MODEL 161 аудио генераторының құрылымы, сипаттамалары және пайдалану тәсілдері

 

 

 

1-Қоректену көзін қосу кнопкасы(ON-OFF); 2-жиілікті көбейту коэффициентін ауыстырғыш; 3-шығыс сигналының түрін өзгерту ауыстырғышы; 4-жиіліктің дәлдігін орнату реттегіші; 5-шығыс сигналының кернеуін реттеу потенциометрі; 6-жиілікті бір қалыпты өзгерту реттегіші; 7-генератордың шығыс клеммалары.

 

1.5 сурет – Алдыңғы панелдегі ұстағыштардың тағайындалуы

 

1.3.12 Аудио генератордың тағайындалуын және техникалық сипат-тамаларын оқу.

Генерацияланатын жиілік диапазоны, кГц ______________________

Сигналдың формасы ____________________

Сигналдың амплитудасы, В __________бастап ____________дейін

 

Жұмысқа дайындық:

- кнопканың жәрдемімен қоректену көзін қос;

- 6 потенциометр және 2 кнопка жәрдемдерімен 1.4 кестеге сәйкес жиілікті орнат және оны частотомермен өлше;

- генератордың жиілігін частотмер арқылы өлшеп, ал кернеуін мультиметр және осциллограф арқылы өлшеңдер.

 

1.4 к е с т е – Өлшеу нәтижелері

Генератордың бастапқы жиілігі	86 кгц	65 кгц	28,4 кгц	15,8 кгц	5975 Гц	3580 Гц	846 Гц	545 Гц	49 Гц	186 Гц
Fизм. частотомер
Uизм. мультиметр
Uизм. осциллограф

 

- шығыс сигналының амплитудасын осциллографтың жәрдемімен бақылаңдар.

 

1.3.13 MODEL OS 620 осциллографтың тағайындалуын және техникалық сипаттамаларын және пайдалану тәсілдерін оқу:

 

 

1. Вертикалды кіріс (VERTICAL INPUT) А арнасы үшін кіріс; 2. Айнымалы – жерлестіру – тұрақты ток(AC-SND-DC); 3. Режим (MODE); 4. Бірқалыпты реттеу Вольт/бөлім  (VARIABLE) A арнасы үшін. 5. Вольт/бөлім (VOLTS/ DIV); 6. Вертикалды жағдай (VERTICAL POSITION); 7. Горизонталды жағдай(HORIZONTAL POSITION) және 5 рет созу үшін тарту (PULL 5хMAS). 8. Тарту уақыты развертки/бөлу (SWEEP TIME/DIV). 9. Уақытты бірқалыпты реттеу развертки/бөлу (SWEEP TIME/DIV VARIABLE); 10. Сыртқы синхронизация (EXT. TRIG); 11. Калибровкалау (CAL); 12. Компаненттер тесторы (COMP. TEST); 13. Синхронизация деңгейі (TRIGGERIWG LEVEL); 14. Желіні қосуға индикаторлық лампочка; 15. Фронт сигнала (GLOPE) +, ­­­‑ 16. Синхроимпульс (SYNC); 17. Жерлестіру шығысы(SND); 18.  Синхронизация көзі (S0URCE); 19. Желіні өшіргіш (РOWER  SWITCH). 20. Фокусировкалау (FOCUS); 21. Жарықтық (INTENSITY)4 22. Электрлік созуды айландырғыш (tsace rotator); 23. В арнасының жағдайы, кері өзгертуге тарту (СH-B POSITION, PULL INVERT); 24. Вольт/бөлу (VOLTS/DIV); 25. Бірқалыпты реттеу вольт/деление (VARIABIE); 26. Вертикалды кіріс (VERTICAL INPUT). 27. Айнымалы тоқ – жерлестіру – тұрақты тоқ; 28. Компаненттер тесторының кірісі(COMPONENT TEST IN). 29. ОСЬ Z (Z AXIS ) артқы панелде.

 

1.6 сурет – OS 620 моделдегі екісәулелік осциллограф

 

1.3.15 Осциллографттың тағайындалуы және қолданылу аймағы.

1.3.16 Алдыңғы панелдегі басқару органдарының қызметі.

 

Жұмысқа дайындық:

- POWER (Желі) ауыстырғышын OFF (Өшіру) жағдайына орнат;

- POSITION (Жағдай) үш басқару кілтін орта жағдайға қой;

- INTENSITY (Ашықтық) басқару кілтін орта жағдайға қой;

- керілмейтін қалыпты жұмыс жағдайын орнату үшін PULL 5хMAG (5 рет созу үшін тарт) басқару кнопкасын жағдайына бас;

- TRIGGERING IEVEL (Синхронизация деңгейі) басқару органын AUTO жағдайына орнат;

- қалған басқару органдарын қалыпты жұмыс істеу үшін кез келген жағдайда тұра берсін. Желі кернеуін тексер;

- POWER (Желі) желі өшіргіш ауыстырғышын ОN (Қосу) жағдайына қой. Шамамен 20 секундтан кейін осциллографтың экранында созу сызығы пайда болуы керек. Егер созу сызығы пайда болмаса, басқару тұтқасын INTENSITY (Ашықтық) сағат тілін электронды-сәулелі құбырдың экранында сызық жақсы көрінгенше оңға қарай бұрай бер;

- FOGUS (Фокус) және INTENSITY (Ашықтық) басқару органдарының жәрдемімен созу сызығының ашықтығын және шұғылдығын ретте;

- POSITION (Жағдай) басқару тұтқасының жәрдемімен созу сызығын өлшеуге және бақылауға керек вертикалды және горизонталды жағдайға ретте;

- сынауышты (10:1) А (СH-A) арнасының INPUT (Кіріс) ұясына қос және сынауыштың ақырын екі есе амплитудалы 0,5 В шығыс сигналының  САL ( Калибровка) нүктесіне кіргіз;

- ВОЛЬТ/БӨЛІМ ауыстырғышын бұрап тұрып А арнасының атте-нюаторының вертикалды ауытқуын 10 мВ/бөлім жағдайына қой және сол осьтегі VABIABLE (Бірқалыпты реттеу) тұтқасын сағат тілі бойынша ақырына ілешкенге дейін бұра. Переключите орган управления TRIGGERING SOURCE (Синхронизация көзі) басқару органын СН-А (Арна - А) жағдайына ауыстыр. Осыдан кейін осциллографтың экранында 5 бөлімді тік бұрышты импульс пайда болады;

- егер тік бұрышты импульс бұрмаланса, пробниктің басқару органымен импульстің формасы жақсарғанша ретте;

- пробниктің аяғын CAL 0,5 Vр-р (Калибровка екі еселенген амплитуда 0,5 В) тұтқасының шығысынан шығар. Содан кейін осциллограф жұмысқа дайын.

1.3.17 Аудио генератордың шығыс сигналының амплитудасын өлшеу және осциллографтың экранында әртүрлі сигналдардың формасын бақылау.

Бұл үшін:

-      аудио генератордың басқару органдарын осының алдындағы пунктке сәйкес керекті жағдайға қою керек (1.4 кестеге қара);

- осциллографты сигнал амплитудасын өлшеуге және сигналдың түрін бақылауға дайындау керек;

- генератордың шығысын осциллографтың А кірісіне жалғау керек.

Сигналдың амплитудасын өлше және нәтижесін 1.4 кестеге жаз.

1.3.18 MODEL 120В1 цифрлы мультиметрдің құрылымын, сипаттамаларын және пайдалану тәсілдерін оқып-үйрену:

- прибордың тағайындалуы;

- алдыңғы панелдегі басқару органдарының қызметін оқу;

- измерение постоянного тока, напряжения и сопротивление цепи.

- цифрлық мультиметрдің жәрдемімен тоқты, кернеуді және кедергіні өлшеу.

Содан кейін осциллограф жұмысқа дайын.

.

 

1 - прибордың қорегін өшіргіш қосу/өшіру; 2 - өлшеу тәртібін ауыстырғыш; 3 – токтың, кернеудің және кедергінің өлшеу шегін ауыстырғыш; 4- кернеу және кедергіні өлшеу тізбегін қосу клеммалары; 5-«жер» жалпы клеммасы; 6,7 –прибордың ток өлшеу клеммасы; 8 – сүйеуіш.

 

1.7 сурет – Мультиметрдің алдыңғы панелі

 

1.3.19 Цифрлық мультиметрдің жәрдемімен өшулік магазинінің әр декадасында кедергіні өлше және нәтижесін 1.5 кестеге енгіз.

- мультиметрдің 4,5 шығысын магазиннің ұясына жалға;

- магазиннің кедергісін кестеге сәйкес орнат;

- 2 ауыстырғышты сәйкес Ω(kΩ) жағдайына орнат;

- З ауыстырғыштың жағдайын өзгертіп, магазиннің кедергілерін өлше және нәтижесін 1.5 кестеге енгіз.

 

1.5 к е с т е – Өлшеу нәтижелері

№ декад	x 100 k	x 10 k	x 1 k	x 100 Ω	x 10 Ω	x 1 Ω
Мәні	875,56	645.5 9	98,45	49,68	137,8	45,4
Өлшенген шамалар
Абсолюттік қәте в %

 

1.3.20 PS-MB/2F қорек көзінің және PU-300 тысқа шығарылған құрылғының тұрақты қоректендіру кернеуін өлшеу, нәтижесін кестеге енгіз.

- 2 ауыстырғышты DCV жағдайына, ал 3 ауыстырғышты 200 жағдайына қой;

- цифрлық мультиметрдің 4,5 шығысын қоректендіру блогының және PU-300 көрсетілген ұяларына жалға;

- прибордың қоректендіру көзін қосып, тұрақты кернеулерді өлшеп ал нәтижесін 1.6 кестеге енгіз.

 

1.6 к е с т е – Өлшеу нәтижелері

 

1.3.21 Цифрлық мультиметрдің жәрдемімен айнымалы кернеулерді

өлшеу. Бұл үшін:

- тоналды генратордың шығысында 1.7 кестеге сәйкес әртүрлі жиілікті және кернеулі сигналды орнату керек;

- генератордың шығысын 7 мультиметрдің 4,5 ұясына қосу керек;

- тональды генератордың және мультиметрдің қорек көзіне қосу керек. Айнымалы кернеуді өлшеп, нәтижесін 1.7 кестеге енгіз.

 

1.7 к е с т е – Өлшеу нәтижелері

Частота и напряжение генератора	Uген<Uном=			Uген=Uном=			Uген>Uном=
	86 кгц	65 кгц	28,4 кгц	15,8 кгц	5975 Гц	3580 Гц	846 Гц	545 Гц	49 Гц
Кернеу Uизм,В
Жиілік Fизм,Гц

 

1.3.22 Частотомердің құрылымын, техникалық сипаттамаларын және пайдалану тәсілдерін оқып-үйрену:

- тағайындалуы және техникалық сипаттамалары;

- алдыңғы панелдегі басқару органдарының қызметі;

- жұмысқа дайындау;

- частотомер жәрдемімен жиілікті өлшеу.

 

1.4 Бақылау сұрақтары

 

1.     Цифрлық АТС жәрдемімен қандай қосылулар жүзеге асырылады?

2.     Станция аралық байланыс қалай орнатылады?

3.     1.1 суретке сәйкес ЦАТС негізгі блоктарының құрамын санап шық.

4.     Станса ішілік байланыста блоктардың өзара қарым-қатынасының алгоритмін түсіндір.

5.     Станса аралық байланыста блоктардың өзара қарым-қатынасының алгоритмін түсіндір.

6.     Өлшеу приборларының қысқаша сипаттамасы және пайдалану тәртібі: (тональды генератор, мультиметр, осциллограф және частотомер).

 

 

 

2 Зертханалық жұмыс. АК-ті зертеу. Абоненттік сызықтың ұзындығын өлшеу

 

Жұмыстың мақсаты:

 

- абоненттік комплекттің (АК) күйінің детекторының сипаттамасын және функциясын зерттеу және абоненттік линияның (АЛ) максималды ұзындығын анықтау;

- АК-ң тарататын тізбегінің сипаттамасын және функцияларын зерттеу.

 

2.1 Үй тапсырмасы

 

Бірқатар теориялық сұрақтарды қарастыру керек:

1)АК-ң мақсаты, құрылымы және сипаттамалары;

2)Абоненттік линия түсінігі, оның сипаттамалары;

3)АК- "SUBSCRIBER" құрылымы және мақсаты;

4)"OFF-HOOK DETECTOR" AK күйінің детекторының мақсаты;

6) "EMERGENCY CIRCUIT" АК авариялық тізбегі;

          7) Станцияның "OPERATOR" АК-ті. АК-тің арнайы тізбектері.

 

2.2    Зертханалық құрылғының құрамы

 

Аталған зертханалық жұмыста төрт АК-н тұратын, тоналды генератор, регистр, СЛ құрылғысы, МВ-2Ғ қоректену көзі бар PU-3QQ блогы қолданылады; тұрақты токпен қоректенетін блок және ELS-30 шақыру генераторы; кедергілер магазині MODEL 150; цифрлық авометр MODEL 130B, осциллограф MODEL 112A; цифрлық авометр MODEL 130B; телефон аппараты.

 

2.3    Жұмыстың орындалу реті

 

2.3.1 АК күйінің детекторының тізбегін зерттеу

1 Қоректену көзі ажыратылғанына көз жеткіз;

2 2.1. суретінде көрсетілген электрлік тізбекті жина;

3 Кедергілер магазинін 10 кОм-ға қой;

4 Авометр шкаласын 200 мА ДС етіп орнат;

5 MB-2F және  ELS-30 екі қоректену көзін қос, (ON жағдайға);

 

 

2.1 сурет

 

6 "OFF-HOOK DETECTOR"  AK – күй детекторының тізбегіндегі шам жанғанынша, декадтық кедергіні азайт;

7 Шам жанғанда, I₁ тізбегінің тогының мәнін жазып ал;

8 Декадтық кедергіні  200 Ом-ға дейін азайт. АК күй детекторының тізбегіндегі шам жанып тұр ма жоқ па жазып ал;

9 АК-ң №1 «a» нүктесіндегі сымды алып, тізбекті ажырат . Шам сөне ма жоқ па жазып ал;

10 АК-ң №1 «a» нүктесіндегі сымды қайтадан жалғап, шамның жанғанына көз жеткіз. АК күй детекторының шығыс тізбегі комплект арқылы өтетін ток детектерлене бастаған сәттен бастап іске қосылады;

11 2,3, және 4 абоненттік комплектерінің 3-7 кезеңдерін қайтала. Басқа да абоненттік комплектілер үшін 7 кезеңіндегідей токтарды жазып ал;

12 Төмендегі формула бойынша, барлық абоненттік комплектілер үшін, күй детекторының шығыс тізбегіндегі шам жанатын, орташа токты анықта:

АК іске қосылатын ток пен орташа токты салыстырып қорытынды шығару.

 

2.3.2 Абоненттік линияның максималды ұзындығын өлшеу.

АК телефондық аппаратты тұрақты токпен қоректендіру керек, оның ішінде микрофонды қоректендіру керек және нөмердің терілуін импульстермен қамтамасыз етуі керек. Қоректену тогы 20-дан 100 мА-ге дейінгі мәндерге тең. Токтың 100мА-н жоғары мәндерінде микрофон жанып кетуі мүмкін. 20 мА-н төмен ток мәндерінде микрофон жұмыс істемейді, себебі мұндай жағдайларда ол дыбыстық толқындарды телефон линиялары арқылы таратуға қажетті кернеуі бар айнымалы токқа түрлендіре алмайды.

Токқа әсер ететін факторлардың бірі АЛ ұзындығы болып табылады.

Абоненттің телефоны физикалық линияның көмегімен абоненттік комплектпен байланысады. Бұл линия суретте екі резистормен R₁∕2 _{2.2 суретте} көрсетілген. R1 және R2 резисторлары абоненттік комплекттің резисторлары болып табылады, ал R_Т телефон кедергісі болып табылады. Линияның ұзындығы өте қысқа болғанда, қоректену тогы АК-дағы R1 және R2 резисторларымен шектеледі.

Линия ұзындығы өскенде, резисторлардың кедергілерінің мәндері де өседі. Бұл резисторлар 90 Ом/км-ға жуық кедергілерге ие болуы мүмкін, яғни, линияның бір километрі 180 Ом/км кедергіге ие деген сөз. R₁∕2  _{үлкейгенде, телефонға берілетін ток} 20 мА тең минималды мәнге жеткенше, төмендейді.

 

 

2.2 сурет – АК-ң қоректену тогын есептеуге болатын балама сұлба

 

Көздің кернеуі неғұрлым жоғары болған сайын, R₁∕2 мәні соғұрлым жоғары болуы мүмкін және линия да соғұрлым ұзынырақ болады.

Қоректену тогының минималды мәні 20мА болатын, линия ұзындығы абоненттік линияның максималды ұзындығы деп аталады.

2.2 суретте R1 және R2 резисторлары тең; R₁∕2 резисторлары да тең болып табылады, себебі олар R1 линия кедергісін өрнектейді және линия балансталған. Сондықтан егер біз 2.2 суретіндегі «V» нүктесін жерлесек, линияның кедергісі «a» нүктесі мен және жер аралығында өлшенуі мүмкін, немесе «b» нүктесі мен жердің аралығында өлшенеді.

Линияның симметриялық болу талабы телефондық жүйе үшін негізгі талап болып табылады.

Тұрақты ток үшін телефонның қарапайым кедергісі 200-ден 400 Ом-ды құрайды. Телефондағы минималды токты анықтау үшін, ТА-ң максималды мәнін 400 Ом-ға тең деп алу қажет: R_Т =400 Ом.

1) MB-2F және ELS-30-дағы қоректендіру ауыстырғыштары «OFF» (Өшіру) жағдайында болуын тексер;

2) 2.3 суретінде көрсетілген электрлік тізбекті жина;

3) авометрді 200 мА диапазонына қою керек;

4) қоректену ауыстырғыштарының екеуін де "ON" (Қосу) жағдайына қой;

5) _I1 тоғын авометр арқылы өлшеп және жазып ал;

6) авометрді №2, 3, 4 АК-не қосу және әрбір АК үшін I₂, I₃, I₄ ток мәндерін жазып ал;

7) авометрді ажырат;

8) авометрді 200 В тұрақты ток диапазонға орнату керек және оны 2.3 суретте көрсетілгендей жалға;

9) әрбір АК үшін V1, V2, V3, V4 кернеуін оқу және жазып ал.

10) 2.2 суретте көрсетілген балама сұлбаны пайдалана отырып, барлық АК үшін R1 және R2 кедергілерін есептеу формуласы:

 

,

мұнда:  - R1 және R2 резисторлардың кедергілері үшін өлшенетін ток, АК №1,2,3,4.

Есептеулерден кейін 2.1 кестесін толтыру керек.

 

2.3 сурет

 

2.1 к е с т е – Есептеу нәтижелері

Резистор	Абоненттік комплекттің нөмірі
	1	2	3	4
R1=R2

 

2.3.3 2.2 суретте көрсетілген балама сұлбаны пайдалана отырып, АЛ-ның R_L кедергісін есептеу, есептеу кезінде келесілерді ескеру керек: R_T=400Ом; _R1=R2. ТА арқылы өтетін токтың минималды мәні 20 мА-ға тең болуы керек.

Линияның R_L кедергісін есептеу керек, АК-ның әрбіреуіне қосыла алатындай болу керек. Әрбір АК үшін линияның есептелген R_L кедергісін өзара салыстырып қорытынды жасау керек.

2.3.4 АЛ-ның максималды ұзындығын L мыналарды ескеріп, есептеу керек:

- контур үшін линияның R_L кедергісінің мәнін 180 Ом/км-ге тең деп алу керек;

- әрбір АК үшін АЛ-ның L1, L2, L3, L4 максималды ұзындықтарын есептеу керек.

Есептелген линия ұзындықтарын өзара және линияның эталонды максималды ұзындығымен салыстырып, қорытынды жасау керек.

2.3.5 Шақыру релесін және АК-ң авариялық тізбегін зерттеу.

2.3.5.1 "RING RELAY" шақыру релесін зерттеу.

1) барлық қоректену көздері ажыратылып тұрғанына көз жеткіз;

2) 2.4 суретте көрсетілген сұлбаны жина;

 

 

2.4 сурет

 

3) айнымалы тоқ кезінде осциллографты 20 В/см орнат;

4) айнымалы токтағы (АС) авометрді 200 мА диапазонына орнат;

5) MB-2F және ELS-30 қореқ көзін іске қос;

6) АК №1 шақыруында "ON" бастырмасын бас;

 

 

2.5 сурет

7) осциллографты қолдана отырып, Vp.p телефоны шырылдаған кезде, оның кернеу мәндерін өлше және жаз;

8) телефон шырылдаған кезде авометр арқылы өтетін тоқтың мәндерін (орташа квадраттық мәнін) өлше және жаз;

9) осциллографтың көмегімен Т шақыру тоғының периодын өлше;

10) Т1 шақыру импульсінің ұзақтығын және импульстер арасындағы Т2 кідірісті секундометр арқылы өлше;

11) осциллографты тұрақты тоққа (ДС) – байланыс және 0,5 секунд/ бөлгіш орнат және 2.5 суретке сәйкес шақыру кернеуінің графигін сал;

12) 7 сатыда алынған орташа квадрадтық мәнді телефон арқылы тоқ эталонымен салыстыру және қорытынды жаса.

13) S сатысынан алынған кернеу пикті кернеу болады. Телефон шырылдаған кезде, келесідей формула арқылы телефондағы кернеудің орташа квадрадтық мәнін есептеу керек:

Телефон шырылдаған кездегі телефонның эталондық кернеуі мен есептелген кернеуді Vrms салыстыру керек;

14) шақыру кернеуіне арналған телефонның кедергісін есептеу:

15) шақыру тоғының жиілігін f есептеп және осы мәнді оның эталонды мәнімен салыстырып, қорытынды жаса.

2.3.5.2 "EMERGENCY CIRCUIT"- апаттық тізбегін оқып-үйрену

1) MB-2F және ELS-30 құрылғыларындағы ауыстырып-қосқышты “OFF” қалпына орнат (Өшіру).

2) 2.6-суретте көрсетілген сұлбадағы тізбекті жина.

3) Авометрді 200 Ом диапазонына орнатып, R1 мәнін жазып ал.

4) MB-2F қорек көзін іске қосып, R2 мәнін жазып ал.

 

2.6 сурет

 

5) СЛ-дің «а» орнына авометрді жалғап, ал «b» орнына №1 АК-ні жалғап, R_Ω  мәнін жаз.

6) Ауыстырып-қосқыштың қорек көзін өшіріп, R_Ω  мәнін жаз.

7) Алынған нәтижені талдап, қорытынды шығар.

 

2.3.6 “OPERATOR”- АК операторын оқып-үйрену

1) АК және СЛ тізбектері зерттелетін жабдыққа жалғанбағаның көз жеткіз;

2) 2.7 суретте көрсетілгендей телефонды №4 АК жалғау керек.

3) қос қорек көзін іске қос

4) №4 АК жалғанған телефондағы микротелефондық тұтқа аппаратта жатқанына көз жеткізу.

5) оператор позициясындағы “INT-CALL” ішкі шақыру тізбегіндегі “ON” батырмасын басу керек. Осыдан кейін “INT-CALL” ішкі шақыру лампасының күйін жазып алу керек

 

 

Рисунок 2.7

 

6) ішкі шақыру құрылғысында “ANS” (Жауап) батырмасын басу керек және “INT-CALL” ішкі шақыру лампасының күйін жазып алу керек

7) АК операторының құрылымы бойынша және “INT-CALL” ішкі шақыру тізбегі бойынша қорытынды жасау.

 

2.4 Бақылау сұрақтары

 

1 ТА құрамына не кіреді? Оның әр элементі қалай жұмыс істейді?

2 АК күйдегі детектор құрамына не кіреді? Оның мағынасы неде?

3 АК күйдегі детектор шамы қандай кедергілер диапазонында тұтанатынын түсіндіріңіз?

4 Күй детектор шамы кедергі азайғанда тұтанады. Қандай қорытынды жасауға болады?

5 Кедергінің қандай мәнінде детектор сөніп қалады және неге?

6 "а" нүктесінен өткізгішті айырғанда күй детектор шамына не болатынын түсіндіріңіз.

7 АЛ кедергісі неге тәуелді екенін және қандай кедергілердің қосын-дысынан тұратынын түсіндіріңіз?

8 Авариялы тізбек құрамына не кіреді? Оның қызметі мен жұмысы қандай?

 

 

3 Зертханалық жұмыс. АК тарату тізбегін зерттеу

 

Жұмыстың мақсаты:

 

- АК беру тізбегінін функцияларын және сипаттамаларын зерттеу.

 

3.1 Үй тапсырмасы

 

Бірнеше теориялық сұрақтарды оқу керек болады:

1) АК тағайындалуын, құрылымын және сипаттамаларын.

2) АК тағайындалуын, құрылымын және 'TRANSMISSION CIRCUIT" беру тізбегінін жұмыс істеу принципін.

3) "DIAL COUNTER" - импульстік регистрдің тағайындалуын және -"TONE GENERATOR" – тоналдық генератордың жұмыс істеу принципін және сипаттамасының тағайындалуын.

 

3.2 Зертханалық құрылғының құрамы

 

Бұл зертханалық жұмыста төрт АК тұратын PU-3QQ блогы қолданылады, тональды генератор, регистр, СЛ құрылғысы; MB-2F қоректену көзі; тұрақты ток және ELS-30 шақыру генераторымен қоректену блогы; MODEL 150 кедергі магазині; MODEL 130B цифрлік авометр, MODEL 112A осциллограф; телефон аппараты.

 

3.3 Жұмысты орындау тәртібі

 

3.3.1 AK "TRANSMISSION CIRCUIT" беру тізбегі

1 Қоректену көзінің қосылмағанына көз жеткізіңіз.

2 3.1 суретте келтірілген электрлік тізбекті жинаңыз.

 

 

 

3.1 сурет

 

3 Кедергі магазинін 3 кОМ қойыңыз.

4 Қоректену көздерін қосыңыз, дыбыстық генераторды және осцилло-графты қосыңыз.

5 Екі каналдағы кернеудің бір уақытта V1 және V2 ең үлкен мәнін көру үшін, осциллографты реттейміз және V1 өлшеу шегін 200 мВ қойыңыз.

6 Жилік 100-ден 4000Гц дейін өзгеру керек (дыбыстық генератор бойынша) V2 өлшеп, шыққан мәндерді 3.1 кестесіне енгізіңіз.

Шыққан қыйсықты анализдеп, қортынды жасаңыз.

7 АК кіру қуатын формула бойынша есептеңіз:

   

ал АК шығу қуатын – формула бойынша:

    .

 

3.1 к е с т е – Өлшеу нәтижелері

F, Гц	V1, В	V2, В
100
300
500
800
1500
2000
2500
3000

 

 

 

3.2 сурет – АК жиліктік сипаттамасы

 

8 7 сатыдағы формулаларды және 3.1 кестедегі мәндерді пайдалана отырып, қортынды мәндерді 3.2 кестесіне апарып жазыңыз.

3.3.2 (1-P2 / P1)х100 АК қуаттын азаюынын мәнін тауып, пайыз бойынша жазыңыз, 20% қуаттын шығындалуы кезінде, сигналдың қуатынын шығыны 1 дБ құрайды

3.2 кестесін талдап, қорытынды шығарыңыз.

1.2 кестесіндегі мәндерді пайдалана отырып, шығындарды келесі

формула бойынша, децибел (дБ) түрінде есептеп жазыңыз:

 

3.2 к е с т е – Қорытынды кесте

F,Гц	P1	P2	(1-P2/P1)x100
100
300
500
800
1500
2000
2500
3000
3500
4000

 

Есептеу қорытындыларын 3.3 кестесіне жазыңыз. 3.3 кестесін анализдеп, қорытынды шығарыңыз.

 

 

3.3 кесте – Есептеу нәтижелері

Частота, Гц	300	400	500	800	1500	2000	2500	3000	3500	4000
Потери, дБ

 

3.3.3 Регистрді оқып-үйрену.

Регистр телефон стансасының әртүрлі қондырғылары беретін импульстерді есептейтін қосымша тізбекті құрайды.  Регистр 3.3-ші суретте келтірілген.

S₂ қосып-айырғышы жаңа жағдайға өткенде немесе жаңа импульс сериялары түскенде регистр көрсеткіші нөлді көрсетеді.

Импульс серияларын дисплейге қабылдау уақытында, яғни әрбір жаңа импульс сериялары түскен сайын  регистр көрсеткіші бірге өсіп отырады.

 

 

3.3 сурет

 

1 Барлық қорек көзін ажыратыңыз.

2 3.4-ші суретте көрсетілген сұлбаны жинаңыз.

 

 

3.4 сурет

 

3 Микротелефонды трубканы көтеріңіз.

4 "S2" қосып-айырғышын  "АК №1" жағдайына қойыңыз.

5 Телефон апаратынан кез-келген санды теріп және оны дисплейден көріп отырырыңыз.

6 Телефон апаратын АК №1-ден ажыратып және 3.5-ші суреттегі тізбекті жинаңыз.

 

3.5 сурет

 

7 СЛ басқару қондырғысындағы "S₁" қосып-айырғышын «0» жағдайы-на қою қажет. Содан соң "ON" кнопкасын басып, шешімін жазу керек.

8 СЛ басқару қондырғысында "LOAD" (Нагрузка) кнопкасын басып, шешімін жазу керек.

9 СЛ басқару қондырғысында қосып "S1"айырғышында әртүрлі сандарды теріп, әрбір терілген нөмірді регистрдегі дисплей бетінен көріп, шешімін жазу керек.

10 АК операторы үшін барлық операцияны қайталау керек.

3.3.4 Тоналды генераторды оқып-үйрену

Жұмыстың орындалу тәртібі:

Сигнал үш шығысы бар генератормен генерацияланады:

1) «Станса жауабы» сигналы (СЖ) - "'DIAL TONE"- бұл үздіксіз сигнал. Оның шығысы тональды генератор шығысымен тікелей байланысқан.

2) "Шақыру жіберуді бақылау" (КПВ) сигналы "RING BACK TONE" тональды генератормен қосып-айырғыш арқылы жалғасқан. Бұл бақылаушы сигналды модуляциялау арқылы қосып-айырғышты қосып-ажыратып отырады: қосу уақытысы 1 секунд және ажырату уақытысы 3 секунд.

PU-300 қондырғысының  тоналды генераторы 3.6 суретте келтірілген.

3) «Бос емес» сигналы - "BUSY TONE" КПВ сигналы сияқты генера-цияланады. Бірақ оның сипаттамасы басқаша: қосылу және ажырату уақыттары бірдей 0,5 с.

 

 

 

 

3.6 сурет

 

Абоненттік комплектің деңгейі телефон кірісіне «-10 дБ» сигналын жіберуге жеткілікті.

1 Қорек көзін ажыратыңыз.

2 3.7 суретінде көрсетілген тізбекті жинаңыз.

3 Магазин кедергісін 600 Ом-ға қойыңыз.

4 Екі қоректену көзін де ажыратыңыз.

5 Осциллограф көмегімен осциллограф кірісіндегі екі амплитудаға сәйкес максималды кернеуді Vp.p өлшеп және частотомер көмегімен АК кірісіндегі f_с жиілікті өлшеңіз.

6 «КПВ» сигналы үшін жалғастыруды өзгертіп, дәл солай 5-ші операцияны да қайталау керек.

7 «Бос емес» сигналы үшін жалғастыруды өзгертіп, дәл солай 5-ші операцияны да қайталаңыз.

8 «Станса жауабы» сигналының шығысын сым арқылы КПВ сигналының шығысымен жалғап, секундомер көмегімен АК-ның қосылу Т_вкл және Т_выкл өшіру уақыттарын өлшеңіз.

9 «КПВ» сигналының шығысын сым арқылы «бос емес» сигналының шығысымен жалғап, секундомер көмегімен АК-ның  қосып Т_вкл және Т_выкл өшіру уақыттарын өлшеңіз.

10 Осциллограф көмегімен «станса жауабы» сигналының шығысындағы АК деңгейінің орташа квадраттық v_dtj өлшеу керек (осциллографты +6В эталон кернеуімен қоспай-ақ).

 

 

 

 

 

 

 

 

Рисунок 3.8

 

11 Тональды генератордан АК-ға қосылудың эквивалентті сұлбасы 3.9 суретте келтірілген.

 

 

Рисунок 3.9

 

Осы сұлба көмегімен «Станса жауабы» сигналының орташа квадраттың мәнін 5-ші кезеңге сәйкес анықтап, vdt кернеуін есептейміз. Ол үшін екілік амплитуданың шың (пиковые) мәнін емес орташа квадраттық мәнді алу қажет.

12 10 және 11 операция мәндерін салыстырып, қорытынды жасаңыз.

 

3.4 Бақылау сұрақтары

 

 1 Тарататын тізбектің құрамына не кіреді? Оның мақсаты неде?

2 ТА қоректену тізбегінің сұлбасын салып, түсіндіріп беріңіз.

3 Тарататын тізбек үшін айнымалы ток тізбегін түсіндіріңіз.

 4 Тарататын тізбектің трансформация коэффициентін қалай анықтай-мыз?

5 Регистрдің жұмысын түсіндіріңдер.

 6 Беру импульсінің беру жылдамдығы неге тең? Бір импульстің минималды ұзақтығы қанша? Импульс аралығындағы минималды интервал қаншаға тең?

7 Серия аралық уақыт неге тең?

8 Тональды қондырғы құрамына не кіреді- "TONE UNIT"?

9 Тональды генератордың жұмысын түсіндір-  "TONE GENERATOR".

10 Тональды генератор қандай сигналдарды береді?

11 Жіберетін сигналдардың формасы қандай? Жиілігі қаншаға тең?

12 «КПВ» және «Бос емес» сигналдарының қосылу және ажырату уақыттары қандай?

13 АК қосылған кездегі тоналдық сигналдардың деңгейлері қандай?

 

 

4 зертханалық жұмыс . Жалғастырғыш сызық (СЛ) қондырғысын оқып-үйрену. СЛ максималды ұзындығын есептеу

 

Жұмыс мақсаты:

 

- станцияны жалғастырғыш желі қондырғысының жұмыс істеу принципі мен сипаттамасын зерттеу және оның басқа АТС-ң блоктарымен өзара қатынасы. Сонымен қатар қондырғының шақыру детекторының сипаттамалары мен функциясын оқып-үйрену, СЛ-ң максималды үзындығын есептеу қрастырылады;

- станцияны жалғастырғыш желі қондырғысының жұмыс істеу принципі мен сипаттамасын зерттеу және беру қондырғысының сипаттамасы мен функцияларын оқып-үйрену.

 

4.1 Үй тапсырмасы

 

Келесі теориялық сұрақтарды қарастыру керек:

1) СЛ - "TRUNK LINE UNIT" сипаттамалары мен қызметтері.

2) Шақыру детекторы - "RING DETECTOR", оның құрылымы, қызметі, жұмысы.

3) Басқару құрылғысы СЛ, оның құрылымы, тағайындалуы және қызметі.

4) СЛ келістіру жалғастырғыш желінің сипаттамасы, қызметі "TRUNK INTERFACE UNIT" - "TRUNK UNIT".

5) Жіберу тізбегі - "TRANSMISSION  CIRCUIT", оның құрылымы, қызметі, жұмысы.

 

4.2 Зертханалық құрылғылардың құрамы

 

Зертханалық жұмыста PU-300 блогы қолданылады: төрт АК, тоналды генератор, регистр, СЛ қондырғысы; MB-2F қорек көзі; тұрақты тоқ қоректену блогы және ELS-30 шақыру генераторы; MODEL 150 кедергі магазині; MODEL 112А осциллографі; цифрлық авометр MODEL 130 B, MODEL 130В частотомер; MODEL 161 дыбыс генераторы.

4.3 Жұмыстың орындалу тәртібі

 

4.3.1 Шақыру детектор тізбегін оқып-үйрену- "RING DETECTOR"

1 Екі кернеуді де ажыратыңыз.

2 4.1-ші суреттегі тізбекті жинау керек.

3 Магазин кедергісін 10 кОм, ал авометрді 200 В, тұрақты тоқ (АС) қою керек.

4 Екі қорек көзін де қосу керек.

5 "TRUNK INTERFACE UNIT" келістіру жалғастыру қондырғысын-дағы "RING" (Вызов) шақыру нүктесін басу керек.

 

4.1 сурет

 

6 Кедергі магазиніндегі кедергіні "RING DETECTOR" шақыру детекторындағы шам жанғанға дейін төмендету керек. Сонымен қатар V1 кернеу мен R1, кедергі мәндерін жазып отыру керек.

7 "-48 В" нүктесін басып, нәтижесін жазып отыру керек.

8 6-шы пункте алынған мән бойынша шақыру детектор тізбегіндегі кіріс кедергіні есептеу керек.

Ол үшін шақыру көзінің кернеуі айнымалы тоқ  50 B болуы керек.

4.2-ші суреттегі эквивалентті сұлба мен көрсетілген теңдеу көмегімен импедансты есептеу керек.

 

 

 

4.2 сурет

 

Z=(R1+I_kohm) V1 / V_L-V1

 

Ескерту: үлкен токтан қорғану үшін резистор тізбектей қосылады.

9 Алынған мәнді №2 зертханалық жұмыста есептелген телефон кедергісімен салыстыру қажет, содан соң қорытынды жасалынады.

4.3.2 Жалғастырғыш желінің максималды ұзындығын есептеу

Қарама-қарсы станциямен байланыс орнатуда импульсты нөмірді теру үшін тұрақты тоқ 20-дан 100 мА талап етіледі. Қарама-қарсы станцияның АК шектелген тоқ күшіндегі резистордан тұрады (4.4-ші суретті қара). Тоқ күшінің 20 мА төмен болмас үшін желі ұзындығы шектелген болуы керек. Локальді телефон стансасы 1.2-ші суретте резисторімен белгіленген,  келістіру жалғастырғыш қондырғысы СЛ-мен жалғасуда шлейф ретінде қолданылады.

1 Екі қорек көзі де ажыратылған.

2 4.3-ші суреттегі тізбекті жинау керек.

 

 

4.3 сурет

 

3 Авометрдегі 200 мА тұрақты тоқты қосу керек (ДС).

4 Кедергі магазинін 5 кОм - ға қою керек.

5 Екі қорек көзін де қосу керек.

6 Жалғастырғыш интерфейс қондырғысында "ON" (Включить) басу керек.

7 "-48 В" басып, ұстап тұру қажет.

8 Кедергі магазинін бұрап отырып 4.1-ші кестедегі тоқты ала отырып, кедергі мәндерін жазамыз.

9 5.3-ші схеманы өзгертіп, алынған R4 мәнін қолдана отырып  "b" нүктесінде V_B мәнін өлшейміз.

10 I=30 мА алынған мәнді қолдана отырып тұрақты тоқ үшін жалғастырғыш желінің r_t кедергісін есептеу керек. Ол үшін 4.4-ші суретте келтірілген эквивалентті сұлбаны қолдану қажет.

 

 

4.1 кесте – Есептеу нәтижелері

 

4.1-ші кестені талдап, қорытынды шығарамыз

Есептегенде теңсіздікті қолдану қажет

R_T=(Vb/0,03)-_­R.

Алынған мәнге талдау жасап, қорытынды шығарыңдар.

 

4.4 сурет

 

11 1.3-ші суретті қолдана отырып, максималды кедергіні _RL есептеу қажет:

а) V_B=          ;

б) _R1=R2=200 Ом;

в) _RT 10 сатыда есептелінген. Алынған мәнге талдау жасап, қорытынды шығарыңдар.

12 Егер сымның кедергісі 180 Ом/км болса, онда СЛ максималды ұзындығын есептеңдер.

Алынған мәнге талдау жасап, қорытынды шығарыңдар.

13 Шақыру детектор кірісіндегі кернеудің түсуін келесі шарт бойынша есептеңдер:

а) СЛ максималды ұзындығы 12 сатыда есептелінген;

б) желі кедергісі тұрақты және айнымалы токтарда бірдей;

в) шақыру детекторының тізбек кедергісі 4.4.1 пунктіндегі 8 сатыда есептелінген;

г) содан кейін есептелінген кернеуді кернеудің минималды мәнімен салыстырып, шақыру детекторының жұмысы үшін және 4.4.1 пунктпен 6 сатыға қорытынды жасау керек

4.3.3 СЛ басқару қондырғысын оқып-үйрену-"TRUNK CONTROL"

1 Қорек кернеуін ажырату керек.

2 4.5-ші сурет бойынша тізбекті жинау қажет.

  

 

Рисунок 4.5

 

3 Осциллографты 2 В/дел, (тұрақты токқа) қою керек.

4 Магазин кедергісін 2 кОм қою керек.

5 Екі қорек көзін де қосу керек.

6 СЛ басқару қондырғысындағы "ON" басу керек-"TRUNK CONTROL".

7 "-48В" нүктесін басу керек.

8 СЛ тұрақты тоқта V1 кернеуін өлшеу.

9 Тұрақты тоқ (20-100 мА) үшін жалғастырғыш интерфейс қондырғы-сында R1 кедергісін есептеу.

10 Жалғастырғыш интерфейс қондырғысындағы "SI" қосып-айырғышын «0» жағдайына қою керек.

11 Осциллограф экранын бақылай отырып, СЛ басқару қондырғы-сында "LOAD" (Haгрузка) басу керек  (сонымен қатар бір мезгілде "-48В" басу керек).

12 Шақыру кезіндегі алынған кернеу мәнін жазып отыру керек: төменгі деңгейді V₁, жоғарғы деңгейді  V₂.

13 "LOAD" кнопкасын бірнеші рет басып, көрсеткішті тексеру қажет.

4.3.4. СЛ қондырғысын оқып-үйрену. Беру тізбегі.

1 Барлық қорек көзін ажырату керек.

2 4.6-шы сурет бойынша тізбекті жинау керек.

 

 

4.6 сурет

 

3 Магазин кедергісін 3000 Ом.қою керек.

 

4.2 кесте

 

4 Екі қорек кернеуін де қосу керек.

5 СЛ басқару қондырғысындағы "ON" кнопкасын басып, 4.2-ші кесте-дегі мәндерге сәйкес шығыс кернеуді өлшеп, кестені толтыру керек.

6 4.2-ші кесте мәндеріне сәйкес беру тізбегінің жиілік сипаттамасын 4.7 суретіне салу керек.

4.2-ші кестедегі мәндерді талдап, қорытынды жасау керек.

 

 

 

 

4.7 сурет

 

7 СЛ қондырғысының кіріс қуатын келесі формула бойынша есептеу қажет:

   

ал шығыс қуатын келесі формула бойынша:

    .

Алынған мәндерді 4.3-ші кестеге енгізу керек.

СЛ қондырғысындағы қуаттың жоғалуын процентпен анықтайтын  (1-P2 / P1)х100 мәнін есептеу керек.  20% аспайтын қуат жоғалуында  сигналдың жоғалу қуаты 1 дБ-ден аспауы керек.

Сонымен қатар децибел жоғалуын келесі формуламен анықтауға болады:

Алынған мәндерді 4.3-ші кестеге енгізу керек.

4.3-ші кесте мәндерін талдап, қорытынды жасау керек.

 

4.3 кесте

Жилік f, кГц	Кіріс P1	Шығыс P2	Пайыз бойын. жоғалтулар (1-P2 / P1)	Жоғалтулар N, дБ

 

4.4 Бақылау сұрақтары

 

1 СЛ қондырғысының құрамы және оның қызметтері?

2 Шақыру детекторының қызметі және оның жұмыс істеу принциптері?

3 Қандай кедергі кезінде шақыру детекторының шамы жанады және не себептен?

4 Шақыру детекторы шақылу сигналын СЛ қайда жібереді?

5 СЛ эталлон кернеуі неге тең? Шақыру кернеу неге тең?

6 Шақыру детекторының эталлонды кіріс кедергісі  неге тең?

7 СЛ максималды ұзындығында минималды тщқ қаннешеге тең?

8 СЛ кедергісі қалай есептеледі, неден тәуелді?

9 СЛ максималды қалай анықталады? Қай уақытта максималды?

10 Қалалық АТС-де айнымалы кернеу неге 70 В?

11 СЛ басқару құрылғысының жұмыс істеу принципін түсіндір.

12 Қосу келістіру құрылғысның құрамына не кіреді? Оны4 тағайындалуы.

 

 

№5 Зертханалық жұмыс. PU-300 тренажерінде станцияішілік жалғасуды орнату тәсілдерін зерттеу

 

Жұмыстың мақсаты

 

Бұл зертханалық жұмыста АТС-на жалғастыруды орнатудың принцип-терін оқып-үйрену:

- станцияішілік жалғастыру;

-  оператордың орнынан станция ішілік жалғастыру;

- бұл электрондық АТС абонентін қарама-қарсы АТС абонентімен шығыс жалғасуды орнату;

- бұл электрондық АТС операторының орнына қарама-қарсы электрондық АТС абонентімен шығыс жалғасуды орнату.

 

5.1 Үй тапсырмасы

 

Келесі теориялық сұрақтар қатарына оқып дайындалу керек:

1 Электрондық АТС-ің блоктарының тағайындалуы.

2 Шетке шығарылған келістіру құрылғысының  PU – 300 түйіндерінің құрамы және қызметі.

3 Абонентік комплекттен және оператордың жұмыс орнынан жалғасуды орнатудың әр түрлерін жалғастыру тәртібін оқу.

 

5.2 Зертханалық құрылғының құрамы

 

Бұл зертханалық жұмыста келесі қондырғылар пайдаланылады: төрт АК тұратын PU-300 блогы, тональды генератор, регистр, СЛ құрылғысы, қоректендіру блогы MB-2F, тұрақты тоқпен қоректендіру блогы және шақыру генераторы ELS-30, 3-4 телефон аппараттары.

 

 

 

5.3 Жұмыстың орындалу тәртібі

 

5.1 суретте көрсетілген зерттеу сызбасын жинаңыз.

Экспериментті өткізу үшін жүйеге төрт телефон аппаратын қосыңыз. Нағыз АТС-те  қосылуды орнату үшін келесі шарттарды қабылдауымыз керек:

1 АК 1 жалғасқан 11 ТА – на шақыру (қоңырау) жіберіңіз, шақыру 11.

2 АК 2 жалғасқан 12 ТА-на шақыру(қоңырау) жіберіңіз, шақыру 12.

3 АК 3 жалғасқан 13 ТА – на шақыру (қоңырау) жіберіңіз, шақыру 13.

4 Оператордың АК  жалғасқан 10 ТА-на шақыру (қоңырау) жіберіңіз, шақыру 10.  

5 СЛ-дан шақыру алыңыз, шақыру 0.

6 Бір телефон аппаратынан екінші телефон аппаратына шақыру жіберіңіз, шақыру 2.

7) Зертханалық жұмысқа бірнеше студент қатысқан кезде, олар келесі қызметтерді атқаруы керек:

- студент 1 – басқару құрылғысының жұмысы;

- студент 2-ТА №11;

- студент 3-ТА №12 және ТА №13;

- студент 4 - ТА №10 (оператор).

 

Станцияішілік қосылудың тренажёры

 

5.3.1 Станцияішілік қосылу.

Абонент тұтқаны көтерген кезде ол "Станция жауабы", сигналын естиді. Бұл сигнал телефон станциясының абонентінің қосу орнатуға арналған шақыруын тіркейді, ол нөмір теру импульсін қабылдауға дайын.  Енді абонент шақырылған абоненттің нөмірін теруіне болады. Нөмір теріп болған соң телефон станциясы ол нөмірді талдайды және талдау негізінде шақырылған абонентті табады, оның бос екенін тексереді. Шақырылған абонент екі себептен бос болмауы мүмкін:

1 Шақырылған абонент сөйлесіп жатыр;

2 Бұл телефон басқа абонентпен шақырылып жатыр.

Телефонның бос еместігін анықтау үшін, осы екі жағдайды салыстыру жеткілікті. Егер шақырылған абонент бос болмаса, шақырған абонентке "Бос емес" сигналы жіберіледі, содан кейін қосуды орнату процесі аяқталады. Егер шақырылған абонент бос болса, оған зуммерлі «Шақыру» сигналы жіберіледі. Оның қоңырауы шырылдайды, ал шақырған абонентке «шақыруды жіберуді бақылау» сигналы жіберіледі. Бұл сигнал шақырған абонентке шақырылған абоненттің тұтқасын көтергенін күту керектігін ескертеді. Шақырған абонент тұтқаны көтерген кезде, телефон станциясының басқару құрылғысы оны анықтайды,  «Шақыру» және  «шақыруды жіберуді бақылау» сигналдарды жіберуді тоқтатып, абоненттер арасында жалғасуды орнтады.   

Сөйлесіп болғаннан кейін екі абонентте тұтқаны орнына қояды, жалғасу ажыратылады.

Құрылғы екі тәсілмен ажыратылуы мүмкін:

1 Шақырған абонент тұтқаны бірінші орнына қояды, жалғасу ажыратылады, ал шақырылған абонент АТС-тен «бос емес» зуммер есітіп тұтқаны қояды.

2 Шақырылған абонент тұтқаны бірінші орнына қояды, шақырған абонент  «бос емес» зуммерін есітіп тұтқаны қояды.

5.3.1.1 АТС-ті шақыру

1 Студент 2: №11 абонент микротелефонының тұтқасын көтереді.

2 Студент 1: ТА №11 тұтқасын көтергенін анықтайды, сол үшін АК №1 детектор шамының жағдайын тексеру керек.

3 Студент 1: ТА №11ге беру "Станция жауабы" сигналын жібереді.  Сол үшін  АК №1 - "SUB1 OUT"  шығысын - "DIAL TONE" тональдық генератордың "Станция жауабы" сигналының шығысымен сым арқылы жалғастырады, ал екінші сыммен АК №1 басқа шығысын "+6В" нүктесімен қосады.

4 Студент 2: №11 ТА-да   "СЖ" сигналын тыңдайды.

5.3.1.2 Адрестік ақпаратты қабылдау

1 Студент 1: №11 ТА-нан  адрестік ақпаратты қабылдау үшін регистрдің S2 ауыстырғышын "АК №1"(Абонент №1- SUB1) жағдайына қойыңыз.

2 Студент 2: №11 ТА-да «1» цифрын теріңіз.

3 Студент 1: Цифрды тергеннен кейін регистрді тексеріңіз, дисплейдің көрсеткенін жазып алыңыз.

4 Студент 1: "ОС" синалын жіберуді тоқтатыңыз, сол үшін АК №1 - "SUB1 OUT" мен "ОС" - "DIAL TONE"."+6В" қосылған сымдарды ажыратыңыз.

1 Студент 2: №11 ТА  "ОС" сигналының жоқ екендігін тексеріңіз.

2 Студент 2: ТА №11 2 цифрын теріңіз.

3 Студент 1: Регистрде 2 цифрының көрсетілгенін тексеріңдер.

 

 

5.1 сурет

 

5.3.1.3 Шақырылған абонентке қосуды орнату

1 Студент 1: Қабылданған нөмірді талдап, шақырылған абонент осы АТС-ке кіретінін анықтап, қосылудың түрі туралы қорытынды жазыңыз.

2 Студент 1: Нөмірді талдау нәтижесінде 12 абонентті тауып, ТА №12 ТА жағдайын тексеріңіз, АК №12 детектор шамының жанған, жанбаған  жағдайын анықтаңыз.

3 Студент 1: 1,2 пунктті орындағаннан кейін шақырылған абонент бос екені туралы шешім қабылдаңыз.

4 Студент 1: Шақырушы абонентке «шақыруды жіберуді бақылау» сигналын жіберіңіз, сол үшін АК №1 бір кірісін - "SUB1 OUT" "КПВ" "RING BACK TONE" тональдық генератордың нүктесімен сыммен қосыңыз, ал екінші сыммен  АК №1 басқа шығысын с "+6 нүктесімен қосыңыз.

5 Студент 2: №11 ТА "КПВ" сигналының бар екенін тыңдаңыз.

6 Студент 1: АК №2 шақыру релесінің "ON" кнопкасын басып «Шақыру» сигналын ТА №12 жіберіңіз.

7 Студент 3: Шақырылған 12 абоненттің қоңырауын тіркеп қорытынды жасаңыз.

5.3.1.4 Шақырылған абоненттің жауабы

1 Студент 3: ТА №12 абонент микротелефонының тұтығын көтереді..

2 Студент 1: ТА №12 жағдайын анықтаңыз, сол үшін  АК №2 детектор шамының жанғанын анықтау керек, нәтижесін жазыңыз. Егер телефон 12 телефонда айналатын іздеуіштің орнына басу кнопкасы болса, ол шақыру сигалын жібере бастайды, өйткені тұтқа көтерілген кезде қоңырау тоқталуы керек, бірақ бұл нағыз АТС-те  орындалмайды.

3 Студент 1: «Шақыру»  сигналын ТА №12 АК №2 шақыру релесінің "Off' кнопкасын  басу арқылы өшіріңіз.

4) Студент 1: "КПВ" сигналын жіберуді шақырған абоненттен ажыра-тыңыз.

5) Студент 1: Шақырушы және шақырылған абоненттерді сым арқылы , SUB1 OUT шығысын және SUB2 OUT шығысымен жалғастырыңыз.

6) Студенты: Әңгімені жүзеге асырыңдар.

5.3.1.5 Ажырату

1) Студент 3: ТА №12  микротелефондық түтігін  іліңіз.

2) Студент 1: АК №2 жағдайын детектор шамының жағдайын тексеру арқылы анықтап, нәтижесін жазыңыз.

3) Студент 1: SUB1 OUT и SUB2 OUT шығыстарының арасындағы сымды ажыратыңдар.

4) Студент 1: Шақырушы абонентке 11 "Бос емес" сигналын жіберіңіз, сол үшін SUB1 OUT шығысын  және и "Бос емес" - "BUSY TONE" тональдық генератордың сигналының нүктесін сым арқылы қосу керек, ал екінші сыммен  SUB1 OUT басқа шығысын и "+6В" нүктесімен қосыңыз.

5) Студент 2: "Бос емес» сигналын тыңдаңыз".

6) Студент 2: ТА №11-де микротелефондық түтігін  іліңіз..

7) Студент 1: АК №1 детектор шамының жағдайын анықтап, өшкенін тексеріңіз.

8) Студент 1: "Бос емес" сигналын ажыратыңыз,  сол үшін АК №1 шығысын "+6В" және "BUSY TONE" нүктесінен айырыңыз.

5.3.1.6 Қосымша тапсырмалар

1) 12 абонент 11 абоненттің шақыруына жауап бермейді және 11 абонент түтікті іледі,  осыны жобалап тренажер өткізіңдер. Барлық байланысу процесін толық жазыңдар.

2) 11 абонент 12 абонентті шақырады және 12 абонент "Бос емес",  осыны жобалап тренажер өткізіңдер. Барлық байланысу процесін толық жазыңдар.

3) 12 абонент  бос және 11 абонент 12 абонентпен қосылады, ал 11 абонент түтікті іледі осыны жобалап тренажер өткізіңдер. Барлық байланысу процесін толық жазыңдар.

 

5.3.2 Станцияішілік байланыстың оператор позициясына тренажеры

5.3.2.1 Станцияішілік байланыстың оператор позициясына тренажерының қысқаша теориялық түсіндірмесі.

Станцияішілік байланысты оператор позициясынан орнату микротелефондық тұтқаны алу арқылы орындалмайды.телефоннан тұтқаны шешу көптеген командалардың біреуін ғана беретін басқару құрылғысындағы сигналдарға алып келеді. Оператор өзінің АК-дан «ішкі шақыру» - "INT.-CALL" тізбегіндегі  "Жауап" - "ANS" басу арқылы ғана басқару құрылғысы станцияаралық байланысты орнатуға жауап ретінде сигналды таниды да телефонды сигналмен қосады.

Егер станцияішілік байланыс операторға бағытталса, ішкі сигнал АК оператордың  "ШТ.-CALL" құрылғысының лампасын қосады. Шақыруға жауап ретінде оператор микротелефондық тұтқаны көтереді де, «Жауап» кнопкасын басып, ішкі шақыруға жауап бергісі келетінін басқару құрылғысына хабарлайды.

5.3.2.2 Жұмыс жасаудың реті.

Қатысушы студенттер саны - 3. 5.1суретте көрсетілген схеманы жинау.

5.3.2.3 АТС шақыруы

1) 2 Студент : ТА №11-ден микротелефондық тұтқаны көтеру.

2) 1 Студент : АК № 1 жағдайын тексеру, яғни детектордың лампасы жануы, нәтижені жазу.

3) 1 Студент : шақырушы абонентке АК №1 SIIB1 OUT бір шығысын  және тоналды генератордың "ОС" шығыс сигналын, ал екінші сыммен SUB1 OUT басқа шығысын және "+6В" нүктесін сыммен жалғау.

4) Студент 2: телефонды трубкада "ОС" сигналды тыңдау.

5.3.2.4 адресті информацияны қабылдау.

1) Студент 1: регистрдың S2 ауыстырып қосқышын Абонент" -SUB1" жағдайына қою.

2) Студент 2: ТА №11да « цифрын теру.

3) Студент 1: регистр дисплейінде санды сақтау.

4) Студент 1: Шақырушы абоненттен «ОС» сигналын беруді тоқтату

5) Студент 2: ТА №11-де «ОС» сигналының жоқ екенін анықтау.

6) Студент 2: ТА №11-де 0 санын теру.

7) Студент 1: Регистр дисплейінде санды сақтау.

5.3.2.5 Операторға қосылуды орнату

1) Студент 1:. Қабылданған номерді тексеру, шақырылған абонент дәл осы АТС-ке кіретінін, станция операторы екенін анықтау, байланыстың түрі бойынша қорытынды жасау және оны жазу.

2) Студент 1: Нөмірді талдау негізінде операторды табу және АК №4 жағдайын тексеру, яғни оператор позициясы шақыру көмегімен бос емес екендігін тексеру.

3) Студент 1: 1,2 стадиясын орындағаннан кейін оператор бос екендігі туралы шешім қабылдау.

4) Студент 1: Бір сыммен SUB1 OUT шығысын "КПВ"-ның тональді генератордың "RING BACK TONE" нүктесін және екінші сыммен SUB1 OUT келесі шығысын "+6В" нүктесімен қосып 11 абонентіне "КПВ" сигналын жіберу.

5) Студент 1: АК операторындағы "ГЖ.-CALL" - "Внутренний вызов" тізбегіндегі "ON" батырмасын басу.

6) Студент 4: Ішкі шақыруға жауап құрылғысынан лампанын жануын тексеру (лампа шақыруды модельдейді)

7) Студент 2: "КПВ" сигналын тыңдау.

5.3.2.6 Шақырушы оператордың жауабы

1) Студент 4: ТА №10 микротелефондық тұтқасын көтеру.

2) Студент 1: АК №4 жағдайын тексеру, яғни АК жағдайындағы детектор лампасы жануын тексеру және жүйе еңгізуді күтеді.

3) Студент 4: АК операторындағы "INT.-CALL" - "Внутренний вызов" тізбегіндегі "ANS" - "Ответ" батырмасын басу.

4) Студент 1: Студент 4 "Ответ" батырмасын басқандығын және ішкі шақыруды орындауының тиімді уақытын анықтауын қадағалау.

5) Студент 1: Шақырушы абоненттен "КПВ" сигналын өшіру.

6) Студент 1: SUB1 OUT және OPER. OUT (оператор шығысы) шығыстарын екі сыммен жалғау.

7) Студент: 10 және 11 абоненттер арасында байланыс бар екенін тексеру.

5.3.2.7 Тоқтау.

Студенты 1, 2, 4: Станцияішілік оператор позициясына байланысты оператор бірінші болып тұтқаны қойған жағдайда жою. Келесі жұмыс стадияларын жазу.

5.3.2.8 Қосымшалар тапсырмалар

1) 11 абонентіне оператор станцияішілік байланысты орнатқанда және тұтқаны бірінші қойған кездегі тренажердің проектін жасау. Байланыс процессін толық жазу.

2) 11 абонентіне оператор станцияішілік байланысты орнатканда және 11 абоненті жауап бермеген кездегі тренажердің проектін жасау. Байланыс процессін толық жазу.

 

5.3.3 Шығыс байланысты орнату

5.3.3.1 Шығыс байланысты орнатудың қысқаша түсініктемесі.

Шығыс байланыс кезінде беру телефон станциясының  АК А тұтынушысы мен қабылдау станциясының АК Б тұтынушысы жалғастырғыш желі арқылы байланысады.

Абонент А тұтқаны көтеріп «станция  жауабы» соң, Б абонентінің нөмірін тереді. Оқу станциясындағы терілетін шығыс код 0 саны.

Басқару қондырғысы кодты танығаннан соң ОС сигналын өшіріп, қабылдаушы станция абонент нөміріне сигнал жібереді. Қабылдаушы станция СЛ қондырғысына шақыру сигналын жібереді, ол қондырғы шақырушы абонентке шақыру сигналын жібереді. Шақырушы абонент сигналды қабылдағаннан соң шақырылатын абонент нөмірін тереді, терілген әрбір нөмір басқару қондырғысы арқылы белгіленіп, СЛ арқылы шақырылатын абонент станциясын қосады. Бірінші санды қабылдағаннан соң шақыру сигналы өшіріледі.

Шақырушы абонент тұтқаны қойғанда желі байланысы өшіріледі.

5.3.3.2 Жұмыстың орындалу тәртібі

Қатысушы студенттер саны - 2. 5.1-суреттегі сұлбаны жинау.

5.3.3.3 АТС-тың шақырылуы

1) Студент 2: ТА №11-ден микротелефон тұтқасын көтереді.

2) Студент 1: АК №1 жағдайын тексеріп, нәтижесін жазу

3) Студент 1: Бір сыммен АК №1  SUB1 OUT шығысын "ОС"-тің тональді генератордың "RING BACK TONE" нүктесін және екінші сыммен SUB1 OUT келесі шығысын "+6В" нүктесімен қосып 11 абонентіне "ОС" сигналын жіберу.

4) Студент 2: Телефон тұтқасында "ОС" сигналын тыңдау.

5.3.3.4 Адрестік ақпаратты қадылдау

1) Студент  1:  Регистрінің ауыстырып-қосқышын "Абонент" -"SUB1" жағдайына келтіру

2) Студент 2: 0 санын теру (ТА №11-ге қарама-қарсы телефон станциясының коды)

3) Студент 1: Санды регистр дисплейінде сақтау.

4) Студент 1: Абоненттің  "ОС" сигналын жіберуді тоқтату.

5) Студент 2: ТА №11-де «ОС» сигналының жоқ екенін тексеру.

5.3.3.5 СЛ тексеру және оны бақылау

1) Студент 1: СЛ құрылғысы бос және лампа өшіп тұрғанын тексеру

2) Студент 1: Шақыру лампасы өшіп тұрғанын тексеру

3) Студент 1: АК №1 SUB1 OUT және СЛ "Выход линии" - "LINE OUT" шығыстарын жалғау.

4) Студент 1: СЛ құрылғысындағы "ON" батырмасын басу.

5) Студент 2: «Шақыру сигналы» қосып келістірілетін құрылғысынан алынғанын тексеру.

5.3.3.6 СЛ бойынша байланыс орнату

1) Студент 2: Қарама-қарсы телефондық станциядан шақырушы абоненттің нөмірінің бірінші санын теру.

2) Студент 1: Регистрдің дұрыс санды көрсетуін тексеру.

3) Студент 1: СЛ басқару құрылғысының Sj ауыстырып-қосқышын регистр көрсетіп тұрған санға орнату.

4) Студент 1: СЛ басқару құрылғысының "LOAD" батырмасына басу және нөмірді терген кезде лампаның жануын бақылау.

5) Студент 2: ТА №11-де келесі санды теру.

6) Студенты 1,2: 2-5 стадияларын барлық керек сандар үшін қайталау.

7) Студент 2: АК-мен байланыс орнатылғанын тексеру.

5.3.3.7 Отбой

1) Студент 2: ТА №11-ге микротелефонның тұтқасын қою.

2) Студент 1: АК №1 жағдайын белгілеу, нәтижесін жазу.

3) Студент 1: СЛ басқару құрылғысының лампасы жанбау үшін "OFF" батырмасын басу.

4) Студент 1; АК №1 SUB1 OUT және СЛ LINE OUT шығыстары арасындағы сымдарды ажырату.

 

5.3.4 Оператор позициясының шығыс байланысы

5.3.4.1 Оператор позициясының шығыс байланысына қысқа теориялық мәлімет. Оператор СЛ-ға рұқсаты болғандықтан шақыру кодын терудің қажеті жоқ.

Шығыс СЛ-ға шығу үшін оператор "EXT.-CALL" АК операторының "EXT.-CALL шығыс шақыру құрылғысындағы "Ответ " -  "ANS" кнопкасына басуы керек.Бұл СЛ басқару құрылғысынмен белгіленіп, интерфейсті түрде қосылады.

5.3.4.2 Жұмыстың орындалу тәртібі.

Қатысушы студенттер саны- 2. 5.1 суретте көрсетілген схеманы жинау..

5.3.4.3 АТСты шақыру.

1) Студент 4: ТА №10нан телефон тұтқасын шешу.

2) Студент 1:.АК оператордың  жағдайының өзгерісін анықтау,детектор лампасы жанып тұр.

3) Студент 4: АК сыртқы тізбегінің "Ответ" - "ANS" батырмасын басу.

4) Студент 1: Студент 4 "ANS" батырмасын басқандығын және СЛ-мен байланыстыру үшін шешім қабылдауын қадағалау.

5) Студент 1: АК оператордың OPER OUT және СП LINE OUT шығыстарын сыммен жалғау.

6) Студент 1: СЛ басқару құрылғысындағы "ON" батырмасын басу және СЛ басқару құрылғысындағы лампаның жануын тексеру.

7) Студент 4: ТА №10 тұтқасындағы СЛ «шақыру» сигналын тыңдау.

8) Студенты 1,4: Шығыс байланыс пен ажыратуды орнату процессін жалғастырыңыз.

 

5.5 Бақылау сұрақтары

 

1. Кіріс байланыс алгоритмін түсіндір

- АТС шақыруы;

- адрестік ақпаратты қабылдау;

- шақырылған абонентпен байланыс орнату;

- шақырылған абоненттің жауабы;

- ажыратылуы.

2. Ішкі станция аралық байланыс арқылы операторға шығу

- АТС шақыруы;

- адрестік ақпаратты қабылдау;

- оператормен байланыс орнату;

- оператор жауабы;

- ажыратылуы.

3. Шығыс байланысты орнату процессі

- АТС шақыруы;

- адрестік ақпаратты қабылдау;

- Сл-ді тексеру және оны бақылау;

- СЛ арқылы байланыс орнату;

- ажырату.  

 

Әдебиеттер тізімі 

1 Автоматическая коммутация: Учебник для вузов. О.Н. Иванова, М. Ф. Копп, З. С. Коханова, Г. Б. Метельский. Под ред. О. Н. Ивановой. – М.: Радио и связь, 1988. – 624с.: ил.

2. Основы телефонной коммутации: Учебник для техникумов связи. В. Д. Ковалева, Л. И. Вахтанов, Ю. С. Рябченко, Ф. Г. Шиманский. – М.: Радио и связь, 1987. – 304с.: ил.

 

2010ж. жиынтық жоспары., реті 167