АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС ИНСТИТУТЫ
Телекоммуникациялық жүйелер кафедрасы
ЭЛЕКТРЛІК БАЙЛАНЫС ТЕОРИЯСЫ
5В0719 – Радиотехника, электроника және телекоммуникация мамандығының күндізгі оқу түрінің студенттері үшін есептік – сызба жұмысты орындауға арналған тапсырмалармен әдістемелік нұсқаулар
Алматы 2009
ҚҰРАСТЫРУШЫЛАР: Г.С.Казиева, Л.И.Сарженко, Э.К.Темырканова. Электрлік байланыс теориясы. 5В0719 – Радиотехника, электроника және телекоммуникация мамандығының күндізгі оқу түрінің студенттері үшін есептік – сызба жұмысты орындауға арналған тапсырмалар мен әдістемелік нұсқаулар. – Алматы: АЭжБИ, 2009. – 18б.
Осы нақты өңдеу 5В0719 – Радиотехника, электроника және телекоммуникация мамандығының барлық оқу түрінің студенттеріне арналған.
Әдістемелік нұсқауда электрлік байланыс теориясы бойынша есептік – сызба жұмысты орындауға арналған ортақ жағдайлар енгізілген. Есептік – сызба жұмыстың нұсқаулары үшін жеке бастапқы мәліметтермен тапсырмалар, әдістемелік нұсқаулар, оның мазмұнына арналған талаптар, ұсынылатын әдебиеттер тізімі келтіріліп кеткен.
Кіріспе
«Электрлік байланыс теориясы» курсы негізгі пән ретінде оқу жоспарына қосылады және 5В0719 – Радиотехника, радиоэлектроника және телекоммуникация мамандығы бойынша оқитын жоғарғы орнының студенттеріне арналған міндетті пән болып табылады.
Курстың мақсаты – электрлік дабылдар көмегімен телекоммуникациялық жүйелерде ақпараттың таралуының негізгі заңдылықтарын оқып – үйрену. Сонымен бірге дабылдардың түрлері, дабылдардың параметрлері және дабылдардың түрлену әдістері оқып – үйретіледі. Сонымен қатар, студенттер негізгі концепциялармен, телекоммуникациялық жүйелермен желілердің тұрғызылу ұстанымдарымен, модельдерімен, бөгеуілгетөзімді кодерлеу әдістерімен, оптималды қабылдану хабарымен, көпарналы тарату ұстанымдарымен, тиімді байланыс жүйесінің сұрақтарымен, қазіргі кез дамуының қарқынымен және телекоммникация облысындағы стандарттармен танысулары керек.
Курстың тапсырмасы – пәнді оқып – үйрену нәтижесінде студенттерде телекоммуникациялық жүйелердің бөгеуілгетөзімділігі және өткізгіштік қасиеттің шекті мүмкіншіліктерін бағалау, дабылдардың түрленуімен өңделуі, электрлік дабылдардың математикалық талдауын жүргізуге мүмкіншілік беретін талаптармен білімдер қалыптасуы тиіс.
ЭБТ курсында, байланыс жүйесіндегі арналар мен бөгеуілдердің, дабылдардың, хабарлардың ықтималдық модельдері негізінде қазіргі кездің телекоммуникациялық жүйелерімен құрылғыларын синтездеуге және талдауға арналған бірегей методологиялық ұсыныс қабылданған. ЭБТ курсының теориялық базасы, математиканың, информатиканың, физиканың, математикалық статистикамен ықтималдық теориясының, электрлік тізбектер теориясының, электроника және радиотехника негіздерінінің, схемотехника негіздерінің: ғылыми және профессионалды циклдар пәнінің негізгі мағұлматтары болып табылады. ЭБТ бағдарламасымен қарастырылған білімдер, базалық және профильдеуші циклдердің арнайы пәндерін келешекте оқып – үйренуге база ғана болып табылмай, сонымен қатар телекоммуникация бағытындағы дипломдалынған мамандардың қалыптасуының өзіндік мәніне ие болады.
ЭБТ пәнін оқуға арналған оқу жоспарының шегіндегі 4 кредиттің ішіндегі 180 сағатының 68 сағатын аудиториялық сабақтар құрайды (дәрістер – 34 сағ, практикалық сабақтар – 17 сағ, зертханалық сабақтар – 17 сағ). Қалған 112 сағат студенттің өзіндік сабақтарына, сонымен қатар ОСӨЖ (оқытушымен студенттің өзіндік жұмысына) бөлінген.
1 есептеу – сызба жұмысы (ЕСЖ), 1 курстық жұмыс, зертханалық жұмыстарды орындау және қорғау және курс бойынша емтихан тапсыру қарастырылған.
Оқу барысы кезінде студенттермен орындалатын есептеу–сызба жұмысы (ЕСЖ), ЭБТ курсының бөлімдерін толығымен меңгеруге, тапсырмаларады орындауда тәжірибиеде кездесіп жататын жаңа білім алуға мүмкіндік береді.
ЕГЖ ЭБТ пәнінің түрлі бөлімдері бойынша төрт тапсырма енгізілген.
ЕГЖ бойынша тапсырмаларды орындамастан бұрын, нұсқа таңдауының ретімен, сонымен қатар ЕГЖ безендірумен орындауға арналған талаптармен танысып алыңыз.
ЕГЖ қорғау емтиханға дейін оқытушымен тағайындалған уақытта қорғалады. ЕГЖ қорғалмаған студент емтиханға жіберілмейді.
Студенттің дәрістер және практикалық сабақтарға қатысқаны бойынща және ЕГЖ, курстық жұмысты және зертханалық жұмыстарды қорғау нәтижиелеріне сәйкес оқытушы пән бойынша емтиханға жіберу үшін студенттің рейтинг рұқсатын анықтайды. Емтихан алдында міндетті түрде тестілеу жүргізіледі. Тестілеу нәтижиесі рейтинг рұқсатына кіруі мүмкін (оқытушының қалауы бойынша). Рейтинг рұқсатының салмағы студент білімінің жалпы бағасының 60% құрайды.
Содан кейін, пән бойынша емтихан тапсыру қажет. Емтихан билетінің ішіне 1 тапсырмамен 2 теориялық сұрақ кіреді. Емтиханда алынған бағаның салмағы студент білімінің жалпы қорытынды бағасының 40% құрайды. Бірақта, егер студенттің емтиханда алған білім бағасы 50% кем болатын болса, онда студент ортақ қанағаттандырылмаған баға алады және рұқсат рейтингісінің нәтижиесі жойылады.
Алматы энергетика және байланыс институты студенттерді институтта шығарылатын әдістемелік әдебиеттерге ұқыпты қарауды сұрайды.
1 ЕСЖ безендіруге және орындауға арналған талаптар
1.1 Нұсқаның таңдалынуы
Тапсырма нұсқасы тапсырма нөміріне сәйкес, суреттер мен кестелер бойынша таңдалынады.
1.2 ЕСЖ орындауға арналған талаптар
Әрбір тапсырманы орындау алдында тапсырма тақырыбына қатысты теориялық материалды оқып – үйренуден бастаған жөн. Бұған әрбір тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқауларда келтірілген оқу әдебиеттері көмектеседі. Тапсырманы ойлана отыра, шешу жолын нақты біле отыра, алынған нәтижиені түсіндіре алатындай орындау қажет. Орындалған жұмыс оқытушыға тексеруге беріледі. Тексеруден кейін, егер жұмыс қорғауға жіберілмесе, ол қайта өңделуге жіберіледі. Студент оны түзетуі тиіс немесе белгіленген қателермен барлық ескертулерді жөндеуі қажет, ал содан кейін жұмысты қайтадан рецензентке қайтаруы керек. Рецензенттің нұсқауы бойынша көрсетілген барлық түзетулер мен қосулар қате табылған немесе сұрақ қойылған жерде беттің таза жағында жазылуы тиіс. Шешу кезінде Mathcad және басқа да бағдарламаларды қолдану ұсынылады.
Тексерілген жұмыс қорғалуы тиіс. Қорғауға жіберілгеннен кейін, студент оны оқытушымен тағайындалған уақытта қорғайды. Жақсы қорғау үшін қажет: рецензенттің ескертулері бойынша түзетулер жүргізу, қойылған сұраққа жазбаща немесе ауызша жауап беру, тапсырманың шешілу жолын толығымен түсіндіре алу, есептеу формулаларының дұрыс таңдалғанын түсіндіру, алынған нәтижиені дұрыс қорғай білу.
Мынаны ескерген жөн: бейберекетсіз, толық емес немесе өз нұсқасы бойынша емес, ЕСЖ безендіру бойынша стандарттан ауытқыған жұмыстар сарапталмайды және студентке қайтадан безендірілуге, өңдеуге немесе өз нұсқасы бойынша шығарылуға жіберіледі.
ЕСЖ бөлік бойынша тексеруге беру және қорғау ұсынылады.
1.3 ЕСЖ безендіруге арналған талаптар
1.3.1 ЕСЖ А4 форматының ақ қағазының бетінде орындалады. Ол ұқыпты безендірілген, мәтін анық жазылған немесе терілген болуы тиіс. Беттің келесі жағы студенттің түзетулер мен толықтырулар енгізілуіне арналған.
1.3.2 ЕСЖ титулдық беті ЕСЖ безендіру ережелеріне сәйкес безендіріледі және пән атауынан, студенттің аты жөнінен, группа және сынақ кітапшасының нөмірінен тұрады. ЕСЖ кіріспеден бастау қажет.
1.3.3 Әрбір тапсырманың алдында тапсырма шарты және өз нұсқасына сәйкес бастапқы мәндер келтіріліп кетеді.
1.3.4 Мәтін беттері, суреттер, кестелер және формулалар нөмірленеді. Барлық есептеулер толығымен көрсетілуі тиіс, себебі есептеу дұрыстығын тексеруге оңай болу үшін.
1.3.5 Есептік формулаларды ортақ түрде әріптік белгіленулермен және өлщем бірліктерін көрсете отыра жазады. Барлық сандық мәндерді соңында негізгі бірлікке келтіру тиіс.
1.3.6 ЕСЖ соңында қорытынды болуы тиіс, қолданылған әдебиеттер тізімі келтірілуі қажет. Жұмыс мәтінінде теориялық материалдарды, сұлбаларды, формулаларды келтірген кезде қолданылған әдебиеттерге сілтеме болу міндетті.
1.3.7 Студент өзінің жұмысын орындау күнімен өткізеді.
Ескерту! Қойылған талаптарға сай емес орындалған ЕСЖ қайтарылып жіберіледі.
2 Есептеу-сызба жұмысын орындауға арналған тапсырмалар
1 Тапсырма
Сызықты элемент кірісіне (электрлік сүзгінің) периодты дабыл беріледі.
Талап етіледі:
а) Сүзгілеуші тізбек кірісіндегі дабылды Фурье қатарына (тригонометриялық түрде) жіктеу, нөлге тең емес бірінші бес гармоника мен тұрақты құраушыны анықтау;
б) кірістегі кернеудің лездік мәнін жазып алу;
в) кіріс дабылдың дискретті спектрін бейнелеу;
г) тұрақты құраушы мен бес гармоника бойынша кіріс кернеудің сызбасын тұрғызу;
д) екіншіден бесінші гармоникадан бастай отыра есептеуді ЭЕМ жүргізу.
Тапсырмаға арналған бастапқы мәліметтер 1- ші кестемен 1-ші суретте келтірілген.
1 Кесте
|
Сынақ кітапшасының соңғы саны |
0 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
|
U1, мВ |
60 |
70 |
80 |
90 |
100 |
110 |
120 |
130 |
140 |
150 |
|
Сынақ кітапшасының соңғы санының алдыңғысы |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
0 |
|
Дабыл пішіні – 1 сурет |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
1 Сурет
1 тапсырмаға арналған әдістемелік нұқсаулар
Дабылдардың спектралды көрінісі бойынша материалмен [4, 20–27 б.; 6, 38–43б.] танысуға болады. Радиотехникада жиі қолданылатын Фурье қатарының тригонометриялық формасы қарастырылады.
2 суретте бейнеленген дабыл мысалы ретіндегі тапсырманы қарастырайық.
Үшбұрышты униполярлы импульсті тізбек – ордината осіне қатысты жұп функция, сондықтан
U(t)= 
∑an cos nω1t;
;
.
2 Сурет
0≤t≤0,5 Т аймағындағы дабыл теңдеуін құрайық:
t=0; U(t)=10 мВ;
t=0,5Т; U(t)=0;
Сондықтан:
;
а0=
;
=
;
Фурьенің тригонометриялық қатарының спектограммасын тұрғызу – [4, 2 сурет .4 (б); 6, 2.1 сурет].
2 Тапсырма
Амплитудалы модулятордың биполярлы транзисторының вольт – амперлі сипаттамасы (ВАС) келесі теңсіздіпен аппроксимацияланған
мұндағы Iк –транзистордың коллектор тоғы, мА;
UБЭ –транзистор негізіндегі кернеу, В;
S- сипаттама бұрандасы (ВАС), мА/В;
E0 –отсечка кернеулігі, В.
Талап етіледі:
а) тасымалдаушы дабыл модуляциясының тағайындалуын түсіндіру және аналогты модуляцияның әртүрлі түрлерін қысқаша сипаттау;
б) транзисторлы амплитудалы модуляцияның қысқартылған сұлбасын бейнелеу, сұлба элементтерінің тағайындалуын және оның жұмыс істеу ұстанымын суреттеу;
в) статикалы модуляциялық сипаттамаға (СМС) анықтама беру, берілген S, Е0 және Um жоғарғыжиілікті тасымалдаушы амплитуда мәні кезінде СМС тұрғызу және есептеу –4.1 кесте;
г) СМС көмегімен Еб опт. ығысудың оптималды кернеулігін және (Ω=2πF) бұрмаланбаған модуляцияға сәйкес, uмод(t)= UΩcosΩt модульдеуші дабылдың UΩmax амплитудасының рұқсат өлшемін анықтау;
д) таңдалынған режим үшін М модуляция коэффицентін есептеу, модульденген дабылдың математикалық өрнегін жазу.
Тапсырмаға арналған бастапқы мәндер 2 кестеде көрсетілген.
2 Кесте
|
Сынақ кітапшасының соңғы санының алдыңғысы |
0 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
|
S, мА/В |
100 |
95 |
110 |
85 |
120 |
75 |
115 |
90 |
105 |
80 |
|
Сынақ кітапшасының соңғы саны |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
0 |
|
f0, кГц |
300 |
350 |
400 |
450 |
500 |
550 |
600 |
650 |
700 |
750 |
|
E0, В |
0,3 |
0,4 |
0,5 |
0,6 |
0,7 |
0,35 |
0,45 |
0,5 |
0,6 |
0,5 |
|
Um, В |
0,4 |
0,5 |
0,6 |
0,7 |
0,7 |
0,4 |
0,5 |
0,6 |
0,7 |
0,6 |
|
F, кГц |
3,5 |
4,0 |
4,5 |
5,0 |
5,5 |
6,0 |
6,5 |
5,0 |
4 |
3,0 |
2 Тапсырмаға арналған әдістемелік нұсқаулар
Амплитудалы (АМ), бұрыштық (ЖМ және ФМ) модуляциялар бойынша материалдармен [4, 72–109б.; 8, 64-70б.; 9, 115-122б.] әдебиеттерінде таныса аласыз. Амплитудалы модулятор және олардың сипаттамаларымен [4, 255–257б.; 6, 291–293б.; 8, 118-120б.; 19, 291-294б.] мына әдебиеттерден таныса аласыз.
СМС негізінде бірінші гармоника амплитудасының транзисторының Iк1 коллектор тогының тасымалдаушы тербелістің кернеулігінің тұрақты амплитудасы кезіндегі Uбэ негізіндегі ығысудың тұрақты кернеулігіне тәуелділігі ретінде түсіндіріледі.
СМС есебін (Е0 - Um) ден (Е0 + Um) дейінгі интервалда және отсечка бұрышы 00 ден 1800 дейін (0 ден π рад дейін) өзгеретін ығысу кернеулігінің бес – жеті мәні үшін жүргізу қажет. Uбэ және берілген Е0 және Um мәндері үшін Ө отсечка бұрышы анықталады [6, 280б.; 9, 293б.].
Ө көмегімен коллектор тогының Iк1 бірінші гармоникасының амплитуда мәні анықталады [6, 11.2 мысал; 9, 4.4 мысал]
мұндағы γ1(Ө) –Берг коэффициенті. Берг коэффициентін есептеу формулалары (А Қосымшасы).
Сызықсыз бұрмаланулардың болмауы үшін Iкmin…Iкmax ток диапазондарында модуляциялық сипаттаманың сызықта аймағында ғана қолдану қажет. Uбэоп ығысудың оптималды кернеулігі СМС сызықты аймағының нақ ортасында жатыр, ал UΩmax модульдеуші кернеу амплитудасының рұқсат етілетін өлшемі, ранзистор негізіндегі ернеу СМС сызықты аймағының щегінен шықпайтындай етіп таңдалынады.
Таңдалынған режим үшін модуляция коэффициенті СМС бойынша келесі формуламен анықталады
мұндағы Iкmax және Iкmin – U БЭmax және U БЭvin үшін СМС бойынша Iк1 тоғының максималды және минималды мәндері.
3 Тапсырма
Диодты детектордың сызықты диодының вольт – амперлі сипаттамасы (ВАС) екі тік линия кесінділерімен аппроксимацияланған
мұндағы I – диод тоғы;
S– вольт – амперлі сипаттаманың бұрмасы (ВАС);
U– диодтағы кернеу.
Біртоналды модуляциялы АМ дабыл, аналитикалық түрде былай жазылған
мұндағы Um – тасымалдаушы дабыл амплитудасы, В;
М –модуляция коэффициенті;
F–модульдеуші тербеліс жиілігі, Гц;
f0–тасымалдаушы дабыл жиілігі, Гц
Талап етіледі:
а) модульденген тербелістердің детектрленуінің тағайындалуын түсіндіру;
б) сызықты диодты детектордың сұлбасын бейнелеу, детектор сұлбасына кіретін, элементтердің тағайындалуы мен оның жұмыс істеу ұстанымын суреттеу;
в) КД берілген детектрлеу коэффициентін алу үшін Rн жүктеме кедергісін есептеу;
г) берілген f0 және F кезіндегі СН детектор жүктеме сыйымдылығының мәнін таңдау;
д) детектордың кірісі мен шығысындағы кернеу спектрлерін тұрғызу және есептеу.
Тапсырмаға арналған бастапқы мәндер 3 кестеде көрсетілген.
3 Кесте
|
Сынақ кітапшасының соңғы саны |
0 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
|
S. мА/В |
35 |
40 |
45 |
50 |
55 |
60 |
35 |
40 |
45 |
50 |
|
М |
0,7 |
0,8 |
0,9 |
0,75 |
0,85 |
0,65 |
0,75 |
0,85 |
0,8 |
0,85 |
|
F, кГц |
3,5 |
4,0 |
4,5 |
5,0 |
5,5 |
6,0 |
6,5 |
5,0 |
4,5 |
3,0 |
|
Сынақ кітапшасының соңғы санының алдыңғысы |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
0 |
|
Um, В |
1,1 |
1,0 |
1,2 |
1,3 |
1,5 |
1,4 |
1,7 |
1,4 |
1,5 |
,1,3 |
|
f0, кГц |
300 |
350 |
400 |
450 |
500 |
550 |
600 |
650 |
700 |
750 |
|
КД |
0,65 |
0,75 |
0,7 |
0,8 |
0,85 |
0,65 |
0,7 |
0,75 |
0,8 |
0,85 |
3 Тапсырмаға арналған әдістемелік нұсқаулар
Детектрлеу бойынша материалмен [4, 239–247б.; 6, 297–299б.; 9, 299-301б.] әдебиеттерде танысуға болады.
Детектрлеудің сызықты режимі – бұл ВАС бөлікті – сызықты аппроксимацияланған үлкен амплитудалар режимі.
Кез –келген детектордың нақты жүктемесінің тізбегі пайдалы модульдеуші дабылды тиімді сүзгілеу және паразитті жоғарғыжиілікті құраушыны басу үшін екі теңсіздіктің орындалуы қажет
1/(ΩCН)>>RН; 1/(ω0CH)<< RН.
Осы теңсіздіктерді қанағаттандыратын CH анықтаймыз.
Детектордың жақсы жұмысының екінші шарты: RН жүктеме кедергісі оның тура көрінісінде диод кедергісінен мәнді түрде үлкен болуы тиіс, яғни SRН>>1.
Детекторды беру коэффициенті
КД=cos Ө; tgӨ – Ө=π/(SRH)
мұндағы Ө - радианмен берілген отсечка бұрышы.
Осы теңсіздіктерді қанағаттандыратын RН анықтаймыз.
Кернеудің кіріс және шығыс амплитудасы мына теңдікпен байланысқан
.
Амплитудалы детектор тоғының тұрақты құраушысы
.
Сондықтан шығыс кернеудің орташа мәні
мұндағы γо –Берг коэффициенті.
Спектограммаларды ыңғайлы тұрғызуға арналған АМК, ТЖ және ЖЖ дабылдардың аналитикалық жазылуы 2 тапсырмаға қатысты әдістемелік нұсқауда көрсетілген.
4 Тапсырма
Қарапайым бірінщілік кодтың кодалық комбинациясы берілген Q(0,1)
Талап етіледі:
а) бірретті қатені түзейтін (tиспр.=1) бөгеуілге төзімді циклдық кодпен оны кодтау;
б) F(0,1) циклдық кодтың кодалық комбинациясының тұрғызылуының дұрыстығын тексеру;
в) циклдық кодтың синдромдар кестесін құру;
г) циклдық кодтың кодалық комбинациясының i – ші разрядында бірреті қате түзетілетінін тексеру;
д) циклдық кодтың кодерінің құрылымдық сұлбасын тұрғызу.
Тапсырмаға арналған бастапқы мәндер 4 кестеде көрсетілген.
4 Кесте
|
Сынақ кітапшасының соңғы саны |
0 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
|
кодалық комбинацияның бірінші жартысы |
10 |
11 |
10 |
01 |
10 |
11 |
01 |
01 |
11 |
10 |
|
Сынақ кітапшасының соңғы санының алдыңғысы |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
0 |
|
кодалық комбинацияның екінші жартысы |
11 |
10 |
01 |
11 |
00 |
11 |
10 |
10 |
11 |
01 |
|
ошибочного разряда i қателік разрядының нөмірі |
2 |
3 |
4 |
1 |
2 |
3 |
4 |
2 |
3 |
4 |
4 Тапсырмаға арналған әдістемелік нұсқаулар
Түзетуші кодалар бойынша материалмен [1 , 273 – 282б.; 8, 307–319б.; 10, 110–118б., 123–124б., 127-129б.] әдебиеттерде танысуға болады.
Циклдық кодалар сызықты систематикалық кодалар класына қатысты болып табылады. Циклдық кодтың кодалық комбинацияларын кейбір дәрежедегі полином түрінде қарастырған ыңғайлы.
мұндағы
x – санақ жүйесінің негізі;
ai – берілген санақ жүйесінің саны;
n – 1, n – 2,…а– дәреже көрсеткіші.
Минималды кодалық қашықтық түзетілетін қате санымен байланысқан
.
Келесіні ұмытпаған жөн, d0 = 3 коды үшін r тексеруші символдар санын анықтау үшін: (6.9) [12], мұндағы n=k+r. Мұндағы k – қарапайым кодтың кодалық комбинациясының ұзындығы (ақпараттық символдар саны), n – түзетуші кодтың жалпы ұзындығы. Бұл қатынасты мына түрде көрсетуге болады
.
Осы қатынасты қанағаттандыратын r мәні анықталады.
r өлшемі 18.1 кестеден [8, 316б.] немесе 6.2 кестеден [10, 114б.] таңдауға болатын құраушы полиномның дәреже көрсеткіші болып табылады.
Тапсырманы тізбектей отыра орындаған жөн.
d0, одан кейін r және n анықтау, құраушы полиномды таңдау және циклдық кодтың кодалық комбинациясын құру. Кодерлеуді алгебралық сияқты цифрлық түрде жүргізуге болады. Циклдық кодпен кодерлеу 18.5 [8] және 6.3 [10] мысалдарда қарастырылған.
Кодалық комбинацияның дұрыс тұрғызылуы құрылған комбинацияның құрушы полиномға бөлінуімен тексеріледі. Егер бөлу кезінде нөлдік емес қалдық қалса, онда дұрыс емес кодерлеу туралы айтылады, яғни алынған кодалық комбинация осы кодтың рұқсат етілмеген комбинациясына жатқызылады. Нөлдік қалдықтың алынуы дұрыс кодерлеуді айтады, яғни кодалық комбинация рұқсат етілген болып табылады.
Циклдық кодтың матрицасының тұрғызылуы 6.9. [10] мысалында қарастырылған.
Тексеруші матрицаның тұрғызылуы [10, 121-122б.] материалында келтірілген.
Синдромдар матрицасының тұрғызылуы тексеруші матрицаны транспондерлеу арқылы жүзеге асырылады. 18.2. [8] кестеде синдром мен циклдық кодтың бұрмаланған символдары арасындағы өзара байланысы келтірілген.
Қатені түзетудің тексеру мүмкіншілігі кодалық комбинацияның берілген разрядына қатені енгізу, алынған комбинацияны құрушы полиномға бөлу, қалдықты табумен қорытындыланады.
Кодер сұлбасын (6.9 сурет) [10] типі бойынша орындау. Циклдық кодтың кодерлеуші құрылғысының тұрғызылу ұстанымының суреттелуі [10, 127-129б.] келтірілген. Мысалы, егер құрушы полином P(x)= x3+x2+1 болса, онда P(0,1)=1101. Сондықтан жылжу регистрі 3 ұяшыққа (3-ші дәрежелі құрушы полином) ие болуы тиіс, оған екі қосындылағыш енгізіледі (құрушы полином салмағы W=3 тең болғандықтан), қосындылағыштар бірінші және үшінші ұчшықтардың алдында қосылады.
А Қосымшасы
А1 – түрлендірудің тригонометриялық функциялары
А2 –Берг коэффициенттерін есептеу формулалары
А3 – түрлі интегралдарды есептеу формулалары
А4 – бөлік бойынша интегралдау
;
Мысал –
А5 – ауыспалымен ауыстырудың интегралды әдісі
Б Қосымшасы
А1 Кесте – Модуляцияның үлкен индекстері үшін бірінші ретті Бессель функциясы
|
n |
Jn(1) |
Jn(2) |
Jn(3) |
Jn(4) |
Jn(5) |
Jn(6) |
Jn(7) |
|
0 |
0,765 |
0,224 |
-0,260 |
-0,397 |
-0,178 |
0,150 |
0,300 |
|
1 |
0,440 |
0,577 |
0,339 |
-0,066 |
-0,328 |
-0,277 |
-0,005 |
|
2 |
0,115 |
0,353 |
0,486 |
0,364 |
0,047 |
-0,243 |
-0,301 |
|
3 |
0,020 |
0,129 |
0,309 |
0,430 |
0,365 |
0,115 |
-0,168 |
|
4 |
0,003 |
0,034 |
0,132 |
0,281 |
0,391 |
0,358 |
0,158 |
|
5 |
|
0,007 |
0,043 |
0,132 |
0,261 |
0,362 |
0,348 |
|
6 |
|
0,001 |
0,011 |
0,049 |
0,131 |
0,246 |
0,339 |
|
7 |
|
|
0,003 |
0,015 |
0,053 |
0,130 |
0,234 |
|
8 |
|
|
|
0,004 |
0,018 |
0,057 |
0,128 |
|
9 |
|
|
|
|
0,006 |
0,021 |
0,059 |
|
10 |
|
|
|
|
0,001 |
0,007 |
0,024 |
|
11 |
|
|
|
|
|
0,002 |
0,008 |
|
12 |
|
|
|
|
|
|
0,003 |
Ескерту:
1. Нөлге тең Бессель функциясының мәні олардың нөлге тең абсолютті мәндерін емес, ескермеуге болатын өте аз шаманы білдіреді.
2. Бессель функциясының теріс мәндері 1800 тең (π радиан) осы құраушылардың бастапқы фазасы туралы айтады.
Әдебиеттер тізімі
Негізгі әдебиет
1. Теория электрической связи: Учебник для вузов/ Зюко А.Г., Кловский Д.Д., Коржик В.И., Назаров М.В. - М.: Радио и связь, 1999.
Дополнительная литература
2. Зюко А.Г., Кловский Д.Д., Назаров М.В., Финк Л.М. Теория передачи сигналов. - М.: Радио и связь, 1986.
3. Кловский Д.Д., Шилкин В.А. Теория электрической связи. Сб. задач и упражнений: Учебное пособие для вузов. - М.: Радио и связь, 1990.
4. Гоноровский И.С. Радиотехнические цепи и сигналы. - М.: Радио и связь, 1986.
5. Кловский Д. Д.Теория передачи сигналов. – М.: Радио и связь, 1973.
6. Баскаков С.И. Радиотехнические цепи и сигналы. - М.: Высшая школа, 2000.
7. Баскаков С.И. Радиотехнические цепи и сигналы. Руководство к решению задач. – М.: Высшая школа, 2002.
8. Панфилов И. П., Дырда В. Е. Теория электрической связи. – М.: Радио и связь,1991.
9. Нефедов В.И. Основы радиоэлектроники и связи. – М.: Высшая школа, 2002.
10. Емельянов Г. А., Шварцман В. О. Передача дискретной информации. – М.: Радио и связь,1982.
11. Справочник по специальным функциям с формулами, графиками и математическими таблицами / Под ред. М. Абрамовица и И. Стиган. – М.: Наука,1979.
12. Прудников А.П. и др. Интегралы и ряды. Элементарные функции. – М.: Наука, 1981.
Мазмұны
Кіріспе....……………………………………………………………………..3
1 ЕСЖ безендіруге және орындауға арналған талаптар……………….....4
2 ЕСЖ орындауға арналған тапсырмалар.........................………...............5
А Қосымшасы.……………………………………………………………...14
Б Қосымшасы……………………………………………………………....15
Қолданылған әдебиеттер тізімі......………………………………………..16