2.1.1 Кіріспе
МРТ 1327 транкингті протоколы (хаттанасы) ¦лыбританияныњ
ќ±рлыќтаѓы ќозѓалмалы ќызметініњ 174-225 МГц жиілік диапазонындаѓы радиотелефондыќ
байланысыныњ тиімді ќолданылуы ‰шін жасалѓан. Сауда жєне µндіріс
Департаментініњ (DTI) ќолдауымен ж‰ргізілген жобада радиоќ±рылѓыларды
µндіретін бірнеше өндірушілер, оныњ ішінде Philips пен Motorola компаниялары
ќатысты. МРТ ќысќартылуы (эм-пи-ти) б±л ¦лыбритания Байланыс Министрлігініњ
стандарттар мен ұсыныстар атауларының бірінші єріптері ( Ministry of Post and Telegraph), б±л біздіњ ќысќартылѓан “ГОСТ”
ќа ±ќсас.
Алѓашќы рет 1988 жылдыњ ќаңтарында жарыќќа
шығарылған МРТ 1327. А Signaling Standard for Trunked Private Land Mobile Radio Systems” ќ±жаты бос
арналарѓа автоматты кіру ќабілеті бар
ќұрлыќтаѓы ќозѓалмалы
радиобайланыстыњ ведомстволық ж‰йелеріне арналѓан сигнализация протоколын
аныќтайтын толыќ міндеттемелерді ќұрайды. МРТ 1327 протоколы (хаттамасы)
транкингті баќылдѓыш ж‰йесі мен
абоненттік радиостанциялар арасындаѓы алмасу ережелерін аныќтайды. /3/.
Ќазіргі уаќытта МРТ 1327 протоколы транкингті ж‰йеніњ
ортаќ европалыќ стандартының де-фактісі болып ќана ќаймай, АЌШ пен Канады
ќоспағанда, кµптеген Британ ынтымаќтастыќ елдерінде (Австралия, жања
Зеландия, Фикан) кењ өріс алды.
МРТ 1327 хаттамасында ќарастырылѓан сипаттамалар мен
функциялардыњ єрт‰рлілігі т±йыќ абоненттер тобы немесе “корпоративті
т±тынушылар, д‰ние ж‰зінде транкингті ж‰йеніњ типтілі абоненттері ‰шін ерекше
тартымды болып келеді”. Біраќ та МРТ 1327 хаттамасы ортақ ќолдану ж‰йесі
ретінде де ќолданыс тапты.
МРТ 1327-њ алѓашќы ж‰йелерін тєжірибелі пайдалану
процесінде тестілеу процедурасын аныќтайтын, артыќ ќолданатын транкингті
ж‰йелерге ќосымша талаптары бар, таѓы бірнеше стандарттарды жетілдіру керек
екені кµрінді. Нєтижесінде келесі стандаттар жетілдірілд:
МРТ 1343 - МРТ
1327 хаттамасы бар ортаќ ќолданатын транкингті ж‰йелердіњ мобильді абоненттері
мен базалыќ станциялары арасында мєліметтерді радиоарнамен алмасу процедурасын
регламенттейді.
МРТ 1347 – МРТ 1343 стандартында кµрсетілмеген артыќ
ќолданылатын транкингті ж‰йелердіњ стационарлы абоненттік радиостанцияларына
арналѓан радиоинтерфейстіњ ќосымша µзгешіліктері бар.
МРТ 1352 – ортаќ ќолданылатын транкингті ж‰йелердіњ МРТ
1327 хаттама радиостанциясыныњ тєжірибелік процедурасы мен сапасын баѓалауды
регламенттейді.
МРТ 1327 пайда болѓанѓа дейінгі екі жыл б±рын шыѓарылѓан
МРТ 1328 хаттамасыныњ “инженерлік меморандумында” транкингті ж‰йелердіњ жєне
екіжаќтылы радиобайланыс ж‰йелерініњ параметрлерініњ статистикалыќ зерттеу
єдістері баяндалѓан. МРТ 1318 ±сынысына сєйкес (МРТ 1318-њ ұсынысына
сєйкес нєтижелер) МРТ 1327 хаттама ж‰йесініњ эксплуатациялыќ кµрсеткіштерініњ
баѓасы, ќызмет кµрсету сапасын жєне µткізу ќабілеттігін жењілдететін диаграмма
ретінде берілуі керек.
МРТ 1327 протоколы транкингті контроллер мен абоненттік
радиостанциялардыњ арасындаѓы эфирлі алмасу протоколы аныќтайды жєне транкингті
ж‰йелердіњ цифрлық ќұрылымына ќатањ шектеу ќоймайды.
Наќты ж‰йеде МРТ 1327 функциясына ќатысты бєрін ж‰зеге
асыру ќажет емес. Ќандай да бір міндетті минималды талаптарды ќамтамасыздандыру
керек, ал ќалѓанында ж‰йе наќты тапсырыс берушініњ талап-тілектеріне сай туралайды.
Єрт‰рлі µндірушілердіњ МРТ 1327 транкингті ж‰йесініњ
айыршалылыѓы ењ алдымен б±л ж‰йедегі МРТ 1327 протоколыныњ “міндетті
минимумыныњ” ќаншалыќты кењ іске асатындыѓында. Іске асатын функцияларыныњ
жиыны кењ ж‰йелердіњ транкингті контроллерлері (мысалы ACCESSNET контролері) ќарапайым ж‰йелердіњ контроллерлерінен (Fylde, Toitnet) єлдеќайда
ќымбат болуы м‰мкін. Егер транкингті ж‰йелердіњ өсу перспективасы болса,
онда инфраќ±рылымныњ арзандауы ењ алдымен бірінші этапта ќымбат базалыќ
ќ±рылѓыныњ ауысу керек екінін көрсетеді.
2.1.2 Абоненттерге берілетін м‰мкіндіктер
МРТ 1327 протоколыныњ ж‰йелері ерекшелеген басќару
арнасымен ќ±рылады, ерекшелікпен басќару арнасы режімде базалыќ станцияныњ бір
арнасы ќолданылады. Б±л арнада цифрлы т‰рде басќару командалары жєне мєліметтердіњ
кейбір түрлері беріледі. Базалыќ станцияның ќалѓан арналары ж±мыс
арналары болып табылады жєне радиоабоненттердіњ (ра) сµздік байланысын жєне кездейсоқ ±зындыќты мєліметтерді беруге арналѓан.
МРТ 1327 протоколды транкингті ж‰йелерде ж±мыс арналарында
сµздік хабарламаларды беру аналогты т‰рде, ал басќару арналарында ќызметті
мєлімет жєне ќысќа блок цифрлы т‰рде беріледі.
Байланыс т‰рлері
МРТ 1327 протоколыныњ
стандартты варианты РА ‰шін келесі байланыс т‰рлері ќарастырылады:
Дауысты байланыс (Spech Call) – РА ќарапайым немесе жоѓары артыќшылыќты жеке немесе
топтыќ байланысты талап етуі м‰мкін. Топтыќ шаќыру кезінде байланыс ортаќ
радиоалмасу режімінде, немесе тек шаќырушы РА сµйлеп, ќалѓандары тек тыњдайтын
хабарлау режимінде ж‰ргізілетінін шаќырушы
РА аныќтай алады.
Мєліметтерді беру (Data call) – ж±мыс арнасындаѓы еркін ‰зындыќқа мєліметтерді
беру. РА ќарапайым немесе жоѓары артыќшылыќты бере алады, ал топтыќ шаќыру
кезінде топ м‰шелері жауап бере алатындыѓын аныќтай алады. Стандартты мєліметтермен
алмасу єдісіне ќосымша жауаптар КАР 27 ќ±жаттар бар.
Авариялыќ шаќыру (Emergency Call) – максимал артыќшылыѓы бар шаќыру. РА дауыс байланысын
немесе мєліметтерді беруді с±рауы м‰мкін, ал топтыќ шаќыру ‰шін, топ м‰шелері
жауап бере алатыны туралы аныќтай алады.
Авариялыќ шаќыру ќабылдау іс-әрекет тапсырыс
берушімен алдын-ала аныќталады.
Ќосылумен болатын байланыс (Include Call) – екі РА байланыс сеансыныњ уаќытында олардыњ байланысќа қосылатын ‰шінші (тµртінші,
бесінші жєне т.б.) РА ќосылуын талап етуі м‰мкін. Б±л м‰мкіндік сондай-аќ
конференц-байланыс жєне шаќыруларды ќайта адрестеу ‰шін ќолданылады.
Статусты шаќырулар (Status Messages) – МРТ 1327 ж‰йелерінде мєні тапсырыс берушімен
алдын-ала аныќталатын, ±зындыѓы 5 бит 30-ѓа жуыќ цифрлы “статусты” мєліметтерді беру ќарастырылѓан.
Статусты мєліметтер басќару арнасында РА арасында,
сонымен ќатар РА мен транкингті
контроллердіњ арасында беріледі. Статусты мєліметтер РА тобына, сондай-аќ АТТ (УАТС) немесе ќалалыќ
АТС абоненттеріне адрестелмейді.
Мєліметтердіњ ќысќа блоктары (Short Data Messаges) – б±л басќару арнасында РА арасында транкингті контроллер мен РА арасында
берілетін ±зындыѓы 184 бит-ке дейінгі
еркін пішінде цифрлыќ мєліметтер.
Сонымен ќатар МРТ 1327 ж‰йелерінің көбінде
төрт ќысќа мєліметтер блогынан тұратын, бірге ќосылѓан, ±зындыѓы
736 бит-ке дейінгі мєліметтер блогын
басќару арнасында тарату м‰мкіндігі ќарастырылѓан.
Шаќыруларды тарату
РА келесі абоненттер т‰рімен байланыс орнату ‰шін с±рау
жіберуі м‰мкін:
- наќты РА немесе наќты сызыќты
ќ±рылѓы (СЌ);
- РА тобымен немесе ж‰йедегі барлыќ РА-лармен;
- нµмірі 9 цифрден аспайтын мекемелік АТС (МАТС)
абонентімен;
- нөмірі 31 цифрден аспайтын ќалалыќ АТС (ЌАТС)
абонентімен;
Сондай-аќ РА транкингті контроллерге (ТК) статусты
мєліметтерді,
ќысќа жєне кењейтілген мєліметтер блогын бере алады.
Жоѓарыда айтылѓан терминдер ішінен тек “сызыќты ќ±рылѓы”
(СЌ)
т‰сініктемені ќажет етеді МРТ 1327 ж‰йесінде бұлай түрі бойынша
телефондыќ аппаратќа ‰ќсайтын, ТК-ѓа сымды байланыс жолымен ќосылатын,
транкингті ж‰йеде µзіндік абоненттік нөмірі бар жєне трубка кµтеріліп
тұрѓанда немесе РА-њ не байланыс тобыныњ ќандай да бір нµмірі алынатын
арнайы терминалды айтады. ¤з кезегінде
РА сызыќты ќұрылѓыларды басќа РА-ларды шаќыратындай шаќыра алады.
Шаќыруларды ќабылдау
РА басќа РА-лар мен СЌ-дан, сондай-аќ АСТ жєне ќалалыќ
АТС
абоненттерінін (соњѓымен байланыс кезінде статусты хабарламаларды беру
орындалмайды) хабарламаның барлыќ
т‰рін ќабылдай алады. Сонымен бірге, РА ТК-дан статусын хабарламалары, ќысќа жєне ж‰йеленген мєліметтер блогын ќабылдай
алады.
Келіп т‰скен шаќырулар жеке РА-ѓа немесе ол кіретін
байланыс тобына адрестелуі м‰мкін. РА еркін санды байланыс топтарына кіре
алады, сонда оныњ топтыќ адрестері жеке адресінен тєуелсіз таңдала алады.
РА келіп т‰скен шаќыруларды ќабылдаудан бас тартуы
м‰мкін, мысалы, “бос емес” немесе “көліктен шыѓып кетті” сигналдарын ќосу
арќылы немесе белгілі бір шаќырулардан ќалауынша бас тартуы м‰мкін. Егер де РА
шақыруларѓа дереу жауап бергісі келмесе, оныњ радиостанциясы РА кейін
жауап беретіні туралы хабарламаны жібере алады.
Соңѓы айтылѓан сипат МРТ 1327 хаттамасы ‰шін
міндетті болып табылмайды жєне абоненттік радиостанцияныњ барлыќ модельдерімен
ќамтылмайды.
МРТ 1327 ж‰йесі шаќырушы РА алдымен келіп т‰скен
шаќырулар
туралы ескертіліп, ж±мыс арнасы РА байланысќа дайын екені туралы растау
алѓаннан кейін ѓана таѓайындалатындай программалауы м‰мкін.
Шаќыруларды ќайта адрестеу
Егер РА келіп т‰скен шаќыруларѓа жауап бергісі келмесе,
ол ж‰йеден
осындай аралыќ
шаќырулар басќа абоненттік радиостанцияѓа ќайта адрестелу туралы талап етуі
м‰мкін. Абоненттік радиостанциялардыњ барлыќ типтері шаќыруларды ќайта
адрестеуді ќамтамасыз ете
алмайтындыќтан, МРТ 1327 хаттамасында “‰шінші
бет тапсырысы бойынша” ќайта адрестеу м‰мкіндігін енгіземіз.
2.1.3 МРТ 1327 ж‰йесініњ негізгі параметрлері мен
сипаттары
Ж‰йеніњ шекті сыйымдылыѓы
МРТ 1327 хаттамасы транкингті ж‰йелердіњ келесі шекті
параметрлерін ќамтамасыз ете алады:
-
ж‰йеге 1036800
абоненттік адреске дейін;
-
32768 ж‰йелік
идентификациялыќ кодтарѓа дейін;
-
1024 транкингті
басќару арнасына дейін.
МРТ 1327 хаттамасыныњ транкингті ж‰йесі єр ж‰йеде максимум 16
зона ќарастырылѓан (ж±мыс арнасыныњ саны
шектелмейді) жергілікті дењгейлі ж‰йеге жєне ±лттыќ дењгейлі ж‰йеге
бµлінеді. Соңѓы жаѓдайда хаттама єрќайсысында 512 зонасы бар максимум екі
ж‰йе болуын ќарастырады 131.
Єрине, б±л аса үлкен сандар µндірісте ешќашан
орындалмайды. Мысалы, ACCESSNET аппаратурасында Германияда
ќурылѓан МРТ 1327 ж‰йесініњ екі ең ‰лкен жєне атаќты ж‰йелері сєйкесінше
19 базалыќ станцияѓа (зонаѓа) 124 арна жєне Германияныњ солт‰стік бµлігіндегі
шыѓысынан батыс шекараларына дейін жайылѓан бір транкингті ж‰йе ішіндегі 63
базалыќ станцияда 10000-ѓа дейін абоненттерден (RegioKom, Берлин) жєне 405 арнадан тұрады.
Deutcshe Telecom компаниясыныњ
ќ±рамындаѓы DT Mobil-дің
жігілікті Shekker Network ж‰йесініњ 900
арнасы, 160 базалыќ станциясы жєне 62000 абонент бар.
Б±л ж‰йе єрт‰рлі µндірушілердіњ ќ±рылѓыларыныњ
сәйкес келуінің жаќсы мысалы бола алады. Б±л ж‰йеде Rohde & Schwar фирмасыныњ ACCESSNET ќ±рылѓысыныњ 40%, ал NOKIA фирмасыныњ ACTIONET ќ±рылѓысыныњ 60%
ќолданылады. Сонда да, б±л транкингті ж‰йесініњ барлыќ ‰зінділері
бір-бірімен байланысќан жєне мысалѓа,
тілшіні Берлинген Мюнхенге шаќыру м‰мкіндігі бар.
Негізінен МРТ 1327 хаттамасыныњ
транкигті ж‰йелері бір-екі мыњ радиоабонентке есептелген жєне єрќайсында 3-тен
8-ге дейін арналары бар 3-5 базалыќ станциядан т±рады.
МРТ 1327 ж‰йесіндегі басќару
МРТ 1327 хаттамасы тез жиілікті манипуляциялы (FFSK) 1200 бит/сек жылдамдыќты сигналдауын ќарастырады. Хаттама наќты базалыќ
станцияларды жєне жартылай екі жаќты абоненттік радиостанцияларды ќолдануды
ќарастырады.
Екі жаќты абоненттік радиостанцияларды ќолдану міндетті
емес, біраќ барлыќ жергілікті МРТ 1327 ж‰йелерінде бар.
Байланыстыњ алдын-ала
болуын ќарастыратын барлыќ командалар басќару арнасында (БА) беріледі.
Б±л жаѓдайда МРТ 1327 ж‰йесінде екі басќару ќарастырылѓан:
-
ќатты бекітілген
БА-мен жєне
-
ќатты
бекітілмеген БА-мен.
Ќатты бекітілген БА ж‰йелерінде б±л арна тек командаларды
беру ‰шін ќолданылады, ал ќатты
бекітілмеген БА ж‰йелерінде барлыќ ж±мыс арналары бос емес, біраќ ќызмет
етілмеген шаќырулар бар мезетінде мєліметтерді жєне дауысты беру ‰шін де
ќолданыла алады.
Ќатты бекітілген БА ж±мыс арналары кµп (15 жєне одан да
кµп) ж‰йелерде ±сынылады. Аз санды арналар ж‰йелерінде ќатты бекітілмеген
БА қолдануға бейім.
МРТ 1327 хаттамасы базалыќ станция БА ретінде ќолдана
алатын
арналары туралы ж‰йеніњ барлыќ радиоабоненттерін хабарландыру ‰шін
ќолданыла алатын “кењ хабар таратќыш” хабарламаларды ќарастырады. Б±л БА-да
к‰шті бөгеттері бар жаѓдайларда пайдалы.
МРТ 1327 ж‰йелері осындай жаѓдайларды біліп отыру керек
жєне алдын-ала µздерініњ РА аќпараттандыра отырып БА-ќ жиілігін µзгерту керек.
Бµлінген БА ж‰йелерінде єрт‰рлі РА-лардыњ келіп т‰сетін
ќызмет кµрсетуге арналѓан с±раныстардан “ќаќтыѓысу” проблемасы єрќашанда бар.
Б±л проблеманы шешу ‰шін ‰лкен эффектілі жєне иілгіш кірісті арнайы хаттама
µндіріліп шыѓарылѓан.
Осы жєне басќа да істен шығу жаѓдайында МРТ 1327
хаттамасы
транкингті ж‰йелердіњ єрт‰рлі авариялыќ режимдерде (foll back Mode) ж±мыс істей
алуын ќарастырады. Осы жєне басќа да авариялыќ режимдердіњ ж‰мыс істеу
н±сќаларының ж‰йесі ќ±растырушы мен тапсырушыныњ келісімімен аныќталады.
Шаќыруларды µњдеу
МРТ 1327 хаттамасы “ќызмет етуге кезегі бар” ж‰йелері
‰шін ќ±растырылѓан. Егер де ж±мыс арналары бос емес мезетінде шаќыру келіп
т‰ссе, онда ол кезекке т±рѓызылады, демек ќызмет кµрсетуден бас тартуға
болмайды. Шаќыру шаќырылып отырѓан РА бос емес жаѓдайында да кезекке ќойылады.
МРТ 1327 ж‰йесінде басымдықтардың ‰ш дењгейі
бар:
-
ќалыпты (Normal);
-
жоѓары (High) жєне;
-
авариялыќ (Emergency).
МРТ 1327
ж‰йелеріндегі кезектер шаќырулардыњ келіп т‰су ретімен µњделеді (First in first out), біраќ кезекте басымды немесе авариялыќ шаќырулар болса, онда олар
бірінші болып µњделеді. Сонымен ќатар, ж‰йе єр авариялыќ шаќыру басталып кеткен
байланыс сеансын бөліп тастап, арнаны ала алатындай етіп
программаланған. Б±л кезде авариялыќ шаќырулар кезектен тыс µњделеді.
Кезектегі к‰тіп т±рѓан
шаќыруѓа ж±мыс арнасын таѓайындау б±рын, ТК ж±мыс арнасыныњ таѓайындалуын
босќа кетірмеу ‰шін,
к‰тіп т‰рѓан РА байланыста екенін тексереді. ТК сонымен ќатар, ж±мыс арнасыныњ ќызмет
етілмейтін радиостанцияѓа таѓайындалуын болдырмау ‰шін, РА-њ байланысќа дайындыѓын тексере
алады.
Байланыс сеансыныњ аяќталуынан кейін, сондай-аќ сеанс
уаќытында радиоконтакт жоѓалса, ж±мыс арналарын тез босатуѓа арналѓан ќ±ралдар
бар.
Санкциясыз (зањсыз) ќолданушылардан ќорѓану ‰шін, ТК
еркімен кез келген мезетте єр абонентік радиостанциядан µндіріс процесінде єр
станцияныњ микропроцессорына тігілетін электронды сериялыќ нµмірін (ESN) сұрай алады. Б±л
электронды сериялыќ нµмір транкингті ж‰йеніњ мєліметтер базасында жазылѓан
нµмірлермен салыстырылады жєне сєйкес келмеу жаѓдайында зањсыз РА-њ
радиостанциясыныњ µшірілуі туралы команда бере алады.
Кµпзоналы ж‰йелер
МРТ 1327 хаттамасы кµпзоналы
транкингті ж‰йелерді ќ±руда кµптеген техникалыќ шешімдерге кењістік ќалдырады.
Мысалѓа, мынандай єдістер ќолданыла алады:
-
бірнеше базалыќ
станцияныњ бір радиожиілік жиынында синхронды жєне квазисинхронды хабар
таратуы;
-
єр базалыќ
станцияѓа арнайы БА;
-
уаќытпен болу
режимінде бірнеше базалыќ станциялармен ќолданылатын жалѓыз БА.
Кµпзоналы ж‰йелерді ќ±рѓанда МРТ 1327 хаттамасы РА бір
зонадан
екінші зонаѓа ауысќанда абоненттік радиостанциялар ‰шін негізгі ТК ж‰йесін
µзініњ орналасу жері туралы аќпараттандыру м‰мкіндігін ќарастырады. Сонымен МРТ
1327 ж‰йелері ‰шін роуминг іске
асырылады. Абоненттік радиостанциялардыњ басќа ќызмет ету зонасына көшуін
тіркеу процедуралары аныќталѓан, біраќ єр транкингті ж‰йеде µздігінше іске
асырылуы м‰мкін.
2.1.4 МРТ 1327 хаттамасы бойынша ќысќы жолнұсќаушы
Басќару арнасындасы сигналдау
Байланыс сеансын оныњ басталуының аяќталуына дейін
бірге ж‰ретін басќару сигналдары БА-ѓа цифрлы т‰рде 1200 бит/сек жылдамдыќпен
беріледі. БА-даѓы аѓымды уаќыт єрќайсысы 128 биттен тұратын слоттарѓа бµлінген, демек бір слоттыњ ±заќтыѓы 106,7 мс. Бірнеше
слоттар бірге кадрды ќ±райды.
БА-даѓы аќпаратты беру ‰здіксіз іске асырылады. МРТ 1327
ж‰йесініњ ж±мыс істеу принципін келесі т‰рде сипаттауѓа болады.
БА-ѓа келесі
мазм±нды “ортаќ шаќыру” беріледі: “Б±л жерде мынандай ж‰йе. Сіздіњ
шаќыруларыњызды келесі бірнеше слоттар аралыѓында тыњдаймын”.
Келесі бірнеше слоттар
аралыѓында (єдетте бірден беске дейін) базалыќ станция ќабылдау режимінде
болады жєне РА-њ ешќайсысы оѓан жауап бермесе “ортаќ шаќыру” ќайталанады. Егер
ќабылдауѓа арналѓан уаќыт аралыѓында ќандай-да
бір РА-дан шаќыру келіп, базалыќ станция РА-њ сұранымына сєйкес байланыс
орнатудыњ қандай да бір процедурасын бастайды.
БА-даѓы сигналдау сұлбатехникалыќ сигналдау
2.1-суретте кµрсетілген.
2.1–сурет. Áàñºàðó
àðíàñûíäà¹û
ñèãíàëäàó
º½ðûëûìû
Базалыќ станция арќылы берілетін єр слотта бірінші 64 бит
БА-њ ж‰йелі кодалыќ сөзі бар (ССSC), онда, берілген
базалыќ станцияныњ идентификаторы болады. Адресті кодалыќ сµз деп аталатын єр
слоттыњ соњѓы 64 биті ќызмет хабарламасынан басќа қандай да бір басќару
командасын ±стайды, олар “жеделхат” деп те аталады да, ‰ш-тµрт латын єрпімен
белгіленеді. (ALH АСКQ, RQE жєне т.б.)
PA, базалыќ станция
слоттарыныњ шектерімен єрќашан сєйкес келе бермейтін, еркін уаќыт мезетінде
таратуды бастай алатындыќтан, єр РА хабарламасында синхрондау биттері ќарастырылѓан. Базалыќ станция РА-њ шаќыруын ќабылдаѓанда, ол µзініњ кезекті
слотыныњ басын абоненттік радиостанциямен синхрондайды. Сол арќылы МРТ 1327
транкингті ж‰йеніњ асинхронды режимде
ж±мысын ќамтамасыз етеді.
МРТ 1327 ж‰йесіндегі БА-даѓы аќпаратпен алмасу жылдамдыѓы
жєне РА параметрлері уаќыт бойынша кµршілес слоттардаѓы ТК мен РА арасындаѓы
аќпаратпен алмасу м‰мкіндігін ќамтамасыз етеді, мысалѓа №1 слотта ТК-дан
ќабылдау командасы, РА-њ жауабы кµршілес № 2 слотта, ТК-дан ќабылдау командасы
№ 3 слотта жєне т.б.
Басќару арнасында берілетін командалар
БА-ѓа берілетін єрт‰рлі
команда т‰рлерін (жеделхат) келесі т‰рде жіктеуге болады.
Шаќыру-командалары (Aloha Messages- ALH)- ТК-ѓа байланысќа шаќыру ретінде жєне ж‰йеніњ еркін кіруін басќару
маќсатында беріледі.
Сұраныс-командалары (Reguests-RQE жєне т.б.) – РА-ѓа
мєліметтерді беруді, байланыс сеансын жєне т.б. талап ету маќсатында беріледі.
“Жауап беру” командалары (“Ahoy” Messages -AMY) – ТК-ѓа наќты РА-дан жауапта талап ету
маќсатында беріледі.
Растау-командалары (Ackhowled Gements-ACK) – ТК-да жєне РА-да мєліметтер мен командаларды ќабылдауды растау ретінде
беріледі.
„Жұмыстық арнаға өту” командалары (Go To Channel-GTC) –РА-ға дауыстық байланыс немесе кез-келген
ұзындықты мәліметтерді таратуға жұмыстық
арна тағайындау үшін ТК-ға беріледі.
Ќысќа мєліметтер блогы (Shor Data Messages-SDM) –ТК-да, РА-да беріледі.
Басќа командалар – ТК-ѓа ж‰йені басќару ‰шін беріледі.
Жоѓарыда атап кетілген барлыќ командалардыњ бірнеше т‰рі
болады. Солай, МРТ 1327 ж‰йесінде ALH шаќыру-командасынан
басќа ALHS, ALHD, ALHE, ALHR, ALHY жєне ALHF т‰рлері ќолданылады. Сураныс-командалары RQS (“ќарапайым” дауыс байланысын сұрау), KQX (статусты хабарламаны беруді сұрайтын жєне т.б. т‰рлері болады).
Бұлардыњ кейбіреулері МРТ 1327 ж‰йесінде ќолданылатын еркін
кірісті хаттаманы ќарастырѓанда кездеседі.
Еркін кірісті хаттама
Ерекшеленген БА ж‰йелерінде єрќашанда єрт‰рлі РА-дан
біруақытта келіп т‰сетін ќызмет көрсету сұраныстарыныњ
ќаќтыѓысу проблемасы болады.
Б±л проблеманы шешу ‰шін µз кезінде Philips фирмасы жасап шыѓарѓан жєне Dynamic Framelength Siotted Aloha (OFSA) деп аталѓан
еркін кірісті арнайы хаттама (Rondom Access Protocol) ќолданылады. Б±л хаттама барлыќ МРТ 1327 транкингті
ж‰йесініњ ж±мыс істеу негізінде жатыр жєне минималды кіріс кідірістерін жєне ж‰йеніњ ењ кµп (текті) ж‰ктеме
уаќытындаѓы максималды µткізу ќабілетін ќамтамасыз етеді.
Еркін кірісті хаттамасыныњ ж±мысы 2.2 - суретте
кµрсетілген.
2.2-сурет. ÀLÍ
êîìàíäàëàðûìåí
øåêòåëãåí
åðêií
êiðiñ ¾øií åêi êàäð
ТК, саны (N) ALH командасыныњ параметрі ретінде
кіретін, келесі бірнеше уаќыт слоттарыныњ шегінде болатын, еркін уаќыт
мезетінде РА-ны жауап беруге шаќыратын, ALH ретінде белгіленген, шаќыру-командасын таратады. ALH командасымен шектелген слоттар бірге єрт‰рлі ±зындыќты кадрларды ќ±райды
(максималды 32 слотќа дейін).
Егер де РА байланыс сеансына µзініњ сұранысын
жібергісі келген мезеттде кезекті кадр
басталып кетсе, онда оныњ радиостанциясы µзініњ командасын (RQS) ең жаќын бос слотпен жіберуі м‰мкін. Егер де с±раныс мезетінде
базалыќ станция кезекті ALH командасын берсе, РА
радиостанциясы беріліс аяѓын к‰теді жєне µзініњ RQS командасын аѓынды кадрдыњ бір бос
слотымен жібереді. Егер алдыњѓы с±раныс, сигналдыњ тоќтауы немесе екі с±раныстыњ ќаќтыѓысуы нєтижесінде базалыќ
станциямен ќабылданбаса жєне с±ранысты ќайта беру ќажеттілігі туындаса, онда РА
радиостанциясы жања кадрдыњ басталуын к‰теді.
Ќызмет көрсетуге қажетсіз с±раныстардың
ќаќтыѓысуынан ќ±тылу ‰шін, ТК ж‰йеніњ ж±мысын баќылайды жєне кадрлар
±зындыќтарыныњ µзгеру есебінен оны жақсарта алады. 2.3-суретте
кµрсетілген мысалда, РА жауаптарына арналѓан кадрлардыњ бастапќы ұзындыѓы
бір слотқа тең жєне ALH(1) деп белгіленген.
2.3-сурет. Åðêií êiðiñòi
õàòòàìàíû»
ºîëäàíóûíû»
ìûñàëû
Егер ТК сұраныстардыњ ќаќтыѓысуын байќаса (біздіњ мысалда
RQS1 жєне RQS2), ол б±л проблеманы жауапќа µте ±зын кадрды (біздіњ мысалда – екі слот) таѓайындау арќылы шешуге тырысады.
Еркін кірісті хаттаманыњ келесі ж±мыс детальдарын
2.3-сурет көрсетеді.
¤з кезегінде, РА µз радиостанциясына ќондырылѓан слотты
тањдаѓан кезде шаќыруды ќайта ќайталау ‰шін кездейсоќ сандар генераторын
ќолданады, сондыќтан ќайта ќайталау соќтыѓысуѓа алып келу м‰мкіндігі µте тµмен.
Біздіњ мысалымызда екі РА кезектесіп ALH(2) командасымен
шектелген кењейтілген кадр шегінде µздерініњ с±раныстарын береді. ALH(0) белгіленуі жања кадрдыњ шегі болып табылмайды жєне аѓынды кадр єлі
аяќталмаѓанын кµрсету ‰шін ќолданылады.
ALH командалардың артыќ берілуін болдырмау ‰шін, шаќыруларды ќабылдауѓа
арналѓан кадр ±зындыѓын білдіретін (N) параметрі АСК растау-командаларында (2.3-суретте АСКQ командалары, барлыќ арналар бос емес жєне шаќыру кезекке ќойылѓандаѓы
туралы хабарлайды), сондай-аќ РА ж±мыс арнасына бағыттайтын, GTC командаларында ќолданылады.
Біздіњ мысалымызда, шаќырулардыњ соќтыѓысу мєселесі
шешілгеннен кейін, АСКQ (1) командаларында ТК
жауаптар үшін қайтадан бар болѓаны бір слотқа тең кадр
±зындыѓын береді.
Наќты абонентке жауап беру м‰мкіндігін ќ±ру ‰шін ТК тек
керекті радиоабонентке жауап беретін БА-ны резервтейтін (ALHR) шаќыру-командасыныњ арнайы т‰рін бере алады.
2.1.5 МРТ 1327 ж‰йелеріндегі мєліметтерді беру
МРТ 1327 транкингті ж‰йелері б‰гінгі к‰ні ќозѓалмалы
радиобайланысты ќ±рудыњ ењ ќолайлы жєне эффектілі єдісі болып табылады. Б±л
ќолайлыќтар мен эффектілік, осындай ж‰йеніњ мєліметтерді беруімен ќатар,
дауысты радиобайланыстыњ м‰мкіндіктерін еске т‰сірсек одан да єлбетті болады.
Жоѓары жылдамдыќ
пен сенімділіктің арќасында цифрланған хабарламалар (мєліметтер
блогы) дауыспен беруге бірнеше минут керек ететін, аќпараттардың үлкен көлемдерімен бірнеше секунд
ішінде алмаса алады. РА дисплейінде берілген мєліметтердің кµрінуі
хабарламалардыњ дұрыс емес т‰сіну м‰мкіндігін болдырмайды. Сондай-аќ,
аќпараттардыњ кейбір т‰рлерін, мысалы, GPS ќабылдаушысынан алынѓан мобильді объектініњ координаттарын дауыспен беруге
мүлдем болмайды.
Мєліметтердіњ т‰рлері
МРТ 1327 хаттамасыныњ транкингті ж‰йелерінде єрќашан
басќару арнасында (БА) және ж±мыс арналарын ұстамау арқылы
берілетін алдын-ала аныќталѓан мєліметтер
блогыныњ (Prescnbeu Data) келесі т‰рлері ќарастырылѓан:
-
статусты
хабарламалар (Status
Messages);
-
ќысќа мєліметтер
блогы (Short Data Messages,
EDM).
-
кеңейтілген
мәліметтер блогы (Extended Data Messages, EDM).
Ќалѓан мєліметтер блогы алдын-ала аныќталмаѓандар
категориясына
жатады немесе басќаша еркін ±зындыќты
мєліметтер деп аталады. Еркін ±зындыќты мєліметтерді беру транкингті
ж‰йелердіњ ж±мыс арналарында орындалады, б±л жаѓдайда олар мєліметтер арнасы деп аталады. МРТ 1327 ќ±жатыныњ мєтіндегі
талаптардан басќа еркін ±зындыќты мєліметтерді беру МАР 27 ќ±жатымен реттеледі, б±л ќ±жатта МРТ 1327 транкингті
ж‰йесініњ мєліметтерді беру кезіндегі абоненттік радиостанцияларды (mobile Access Protocol) басќаратын
біратты хаттаманыњ суреттелуі сипатталады.
Статусты хабарламалар
Статусты хабарламалар, немесе
объектініњ жаѓдайы туралы хабарламалар, берілуі ‰шін компьютер де, арнайы
терминалды да ќажет етпейтін, тек радиостанцияныњ клавиатурасын (пернетаќтасын)
ќажет ететін мєліметтер категориясына жатады.
МРТ 1327
ж‰йесінде барлыѓы 32 єрт‰рлі статусты хабарламалар бар. Олардыњ екеуініњ
мєні МРТ 137 хаттамасымен ќатањ аныќталѓан, ал ќалѓан отызыныњ мєні транкингті
ж‰йеніњ тапсырыс берушісімен (ќолданушы, оператор) аныќталады.
Єр статусты хабарламаныњ ‰зындыѓы 5 бит жєне МРТ 1327
хаттамасында тек “00000” жєне “1111Г” биттер комбинациясының мєндері
ғана қорға алынған.
“00001” – ден “НПО” – ѓа дейінгі ќалѓан статусты
мєліметтердіњ мєні тапсырыс берушініњ ќалауымен тањдалады. Ќазіргі заманѓы
абоненттік радиостанциялардыњ мысалы, ұялы Motorolla GP 1200 статусты хабарламаларды беруге арнайы “S” деген клавишасы (пернесі) бар. Егер, мысалѓа, “10000” (алдыќ “16”)
комбинациясы ‰шін “тапсырма орындалды” мєні алынсын, онда µзініњ
радиостанциясыныњ пернесінде ќандай да бір РА-њ адресін теріп, содан кейін “S” пернесініњ “1” жєне “6” сандарын басып, радиоабонент басќа РА-ѓа
“16” статусты хабарламасын жібереді.
Адресат дисплейініњ экранында жіберушініњ адресі жєне “тапсырма орындалды” деген сµз пайда болады.
Айта кететін жай, МРТ 1327 хаттамасы адресат жаѓынан
статусты хабарламалар ќабылдануының растауын ќарастырмайды.
Ќысќа мєліметтер блогы
Ќысќа мєліметтер блогы (SDM) екі РА арасында кµлемді алфавитті-санды аќпаратпен алмасу ‰шін
ќолданылады. Сондай SDM компьютерлер арасында аќпаратпен алмасу ‰шін,
телеметрияны беру ‰шін жєне т.б. ќолданыла алады.
SDM-њ максимал ±зындыѓы 184 бит. Б±л ВСD кодыныњ 44 санды символына немесе АSCII-нің 7 битті
кодындағы 25 алфавитті – санды символдарға сай келеді.
НЕАD слотында адресті кодалы
сµз бар (2.5-сурет) келесі екі слот бір
немесе екі мєліметтердіњ кодалыќ сµзінен
т±рады, олардыњ єрќайсысы 46 бит аќпараттан тұрады, демек SDM ќ±рамында бірден тµрт-ке дейін мєліметтердіњ кодалыќ сµзі болады.
Ќысќа мєліметтер блогын беру
кезінде біріктіруді ќұрудың процедурасы 2.6-суретте
кµрсетілген кезењдерден тұрады.
2.5-сурет. ²ûñºà
ì¸ëiìåòòåð
áëîãûíû» (SDM)
º½ðûëûìû
2.6-сурет. Áið
ÐÀ-äàí
êåëåñiãå
ºûñºà
ì¸ëiìåòòåð áëîãûí
(SDM) áåðó
êåçiíäåãi
áàñºàðó
àðíàñûíäà¹û
êîìàíäàëàðûíû»
òiçáåêòiëiãi
2.6-суретке т‰сініктеме:
- ТК, келесі бір слот уаќыт аѓымында РА-њ жауаптарын
тыњдайтыны туралы, кезекті АLH(1) шаќыру-командасын
береді;
- № 1 РА RQC-ке №2 РА-ѓа SDM-ді жіберу туралы сұраныс жібереді RQC с±ранысында SDM беру ‰шін (біздіњ жаѓдайымызда 2 слот ќажет) ќанша слот
керек екенін кµрсететін параметр болады;
- ТК АHYС командасымен жауап
береді, б±л команда РА №1 ‰шін RQC с±раныстыњ ќабылданѓаны
туралы растау болып табылады жєне РА №1 келесі екі слотпен мєліметтерді беруді
бастай алатындыѓы туралы аќпараттандырады;
- РА №1 ТК-ѓа µзініњ мєліметтер блогын береді. Біздіњ
жаѓдайымызда SDM адресті сµзден (HEAD) жєне оѓан ќарасты екі кодалыќ
мєліметтер сµзінен (бірге олар слот алады) тұрады, демек НЕАD data т‰рлі болады;
- ТК осыныњ бєрін РА №2-њ SDM ‰шін ќайталады;
- SDM ќабылданѓанын растай
отырып, РА №2 АСК командасымен жауап береді;
- ТК µз кезегінде
РА № 1 –ге SDM жіберілуі жаќсы аяќталѓаны туралы АСК командасын
жібереді. Жоғары сенімділік ‰шін АСК командасыныњ ќорытындысы екі рет бірінен соң бірі
беріледі.
Кењейтілген мєліметтер блогы
Кењейтілген мєліметтер блогы (EDM) тµрт ќысќа SDM мєліметтер
блогынан т±рады, демек EDM-њ максимал ±зындыѓы 736
бит (не ВСD кодында 184 сан, немесе 100 алфавитті – санды символ 7
бит ASCII кодында). EDМ-њ ќолдану
аумағы SDM-нің қолдану аумағына өте ұқсас болып
келеді.
Басќару арнасында EDM-нің берілуі МРТ 1327
стандартты хаттамасымен ќарастырылмаѓан және жеке транкингті ж‰йелердіњ
µндірушілерімен ќосымша м‰мкіндік ретінде іске асырылады.
Еркін ұзындыќты мєліметтердіњ берілуі
Еркін ±зындыќты мєліметтер (Non – Prescribed Data, NPD) МРТ 1327 ж‰йелерінде ж±мыс арналарында беріледі, б±л жаѓдайда олар мєліметтер арнасы деп аталады. Берілетін
мєліметтердіњ ќ±рамы єрт‰рлі бола алады.
NPD-ні таратқанда радиостнцияларды басќаруѓа арналѓан
МАР 27 хаттамасын ќолдану арқылы модемді байланыс ж‰ргізіледі.
Еркін ұзындыќты мєліметтерді беру м‰мкіндігі мынаны
ќамтамасыз етеді:
-
екі немесе одан
да көп РА радиостанцияларыныњ
интерактивті режимде ж±мыс істеуін;
-
ќабылдауды
растайтын файлдардыњ берілуі;
-
“пошталы жәшік” типті ќызметтер жєне т.б.
МРТ 1327
транкингті ж‰йеніњ басќару арнасындаѓы сигналдардыњ стандартты
жылдамдаѓы 1200 бит/с тең, мұндай ж‰йелерде абоненттік жєне базалыќ
ќ±рылѓылардыњ м‰мкіндіктері жєне байланыс арнасының жаѓдайына байланысты NPD-њ берілуі еркін жылдамдыќпен іске асырылады. Б±л кезде мєліметтерді беру
жылдамдаѓы трассаныњ єрт‰рлі аумаќтарында єртүрлі бола алады. Б±л, ТК єр
мєліметтерді беру сеансы кезінде олардыњ ќысќауақытты аралыќ саќтауды
іске асыру есебінен болып отырады.
МРТ 1327 ж‰йелерінде еркін ±зындыќты мєліметтерді беру
арнайы жабдықталған радиостанциялары бар (Standard Data Equipped, SDE) абоненттер арасында іске
асырылады. SDE-радиостанциялары бар болѓанда NPD барлыќ мүмкін
н±сќаларда беріле алады–РА-дан ТК-ѓа, РА-дан СЌ-ѓа бір РА-дан басќа РА-ѓа, РА
тобына немесе SDE-радиостанциялары бар барлыќ РА-ларѓа, сондай-аќ РА-дан
АТС/УАТС абоненттеріне, ќалалыќ АТС жєне мєліметтерді беру ж‰йесіне (МБЖ).
2.2 Бµлінген
басќару арнасы бар транкингті ж‰йелер
2.2.1 LTR хаттамасы
Жетпісінші жылдар аяѓында Е.F.Jonson фирмасы LTR (Logic Trunked Radio) хаттамасы деген атау алған бірзоналы транкингті ж‰йеніњ
спецификациясы µндірілді. Е.F.Jonson фирмасы µз алдына ќойѓан негізгі маќсаты – аз санды радиожиілікті арналары
бар ж‰йелер ‰шін максимал µткізгіш ќабілетін жасау. LTR хаттамасыныњ µндірушілері дєст‰рлі ерекшеленген басќару арнасынан бас
тартты. М±ныњ орнына, єр график арнасыныњ жиілік жолаѓы екі аумаққа
бµлінеді – 300 Гц-ке дейін жєне 300 Гц-тен жоѓары. 300 Гц-ке дейінгі жиілік
жолаѓы логикалыќ басќару арнасыныњ мєліметтер аѓынын беруге ќолдынылады.
(тасымалдаушы жиілік 150 Гц, мєліметтерді беру жылдамдыѓы –300 бит/с). 300
Гц-тен жоѓары ауќым аналогты сөздік сигналдарды беруге ќолданылады. Осылай, LTR хаттамасыныњ транкингті ж‰йелерініњ барлыќ жиілік арналары трафикті беруге
ќолданылады. Б±л шешім, мысалѓа, ‰шарналы ж‰йе кезінде ерекшеленген басќару
арнасын ќолданатын ж‰йемен салыстырѓанда µткізу ќабілетініњ елу пайызѓа µсуіне
мүмкіндік береді /5/.
LTR хаттамасы ж‰йесінде 20 ретрансляторѓа дейін болуын ќарастырады. LTR ж‰йесініњ базалыќ станциясында тұтас бір басќару ќ±рылѓысы жоќ, оныњ
орнына єр ретранслятор ќ±рамына логикалыќ блок енгізілген. Б±л блоктар µзара
байланысќан. Єр ретранслятордыњ логикалыќ блогына 250 топтыќ идентификациялыќ
кодтар енгізілуі м‰мкін. LTR хаттамасы топтыќ жєне
жеке адрестерді айырмайды, сондыќтан абонентке жеке кодты таѓайындау ‰шін бір
абоненттен т±ратын топты ќ±ру керек. Осылайша, жиырма арналы LTR ж‰йесініњ толыќ адресті
сыйымдылыѓы 5000 топ немесе абонентті ќ±райды.
Ж‰йеде ОЌТЖ-ѓа кіруге мүмкіндік беретін ќ±ралдар
бар. LTR хаттамасыныњ
ж‰йесінде бірігу уаќыты 0,3 с аспайды.
LTR хаттамасыныњ ж‰йесі ж‰ргізілетін байланыс сеансыныњ типіне байланысты беру
транкингті немесе хабарлама транкингті режімінде ж±мыс істей алады.
Радиоабоненттер арасындаѓы байланыс уаќытында – беру транкингі, ал телефон
ж‰йесініњ абоненттерімен байланыс кезінде – хабарлама транкингі ќолданылады.
LTR хаттамасыныњ ж‰йесіндегі шаќыруларды µњдеу
LTR хаттамасыныњ мањызды бµлігі абоненттік жєне базалыќ ќ±рылѓыларды µњдеу
процесіндегі ж±мыс алгоритіміне жатады. Таситын немесе мобильді абоненттік
станция трафикті беру ќ±ќыѓын иеленгеннен б±рын ќызметті мәліметтермен
алмасу процедурасы өту керек (handshake).
Ќолданушы “Беру” пернесін басќанда РРТ (Push To Talk) –
радиостанцияныњ логикалыќ басќару ќ±рылѓысы ретранслятордаѓы бар аѓынды
мєліметтерді тексереді жєне бос ретранслятор барын не жоќ екенін аныќтайды. Егер м±ндай табылса, онда радиостанция оѓан тіректі
арнаныњ нµмірін, жеке идентификациялыќ нµмірден жєне басќа мєліметтерден
т±ратын қызметтік ақпарат пакетін жібереді. Ретранслятор бұл
хабарламаны алған кезде, байланыс ќ±ру процедурасы аяќталады жєне
шаќырушы радиостанция сµз беруді бастай алады.
Егер шаќыру абоненттік радиостанцияѓа адрестелсе, онда, ењ алдымен ол
хабарлама ќ±рамында µзініњ идентификациялыќ нµмірін алады, ол нµмір
ретранслятордан келеді. Содан кейін б±л станция шаќырушы станция ќолданатын
(егер де б±л тіректі арна
болмаса) арнаѓа ауысады. Б±дан кейін абоненттік станцияныњ сµздік ќабылдау
трактісі ќосылады. Біріктіру процедурасы шамамен 300 мс алады.
LTR хаттамасында тіректі арна т‰сінігі ќолданылады /Hote channel/. Трафиктіњ єр арнасы белгілі радиостанция жиынтыѓы ‰шін
тіректі бола алады. Жєне керісінше, єр абоненттік радиостанцияѓа тіректі арна
таѓайындалуы керек. Осылайша, LTR ж‰йесінде толыќ
идентификатор екі бµліктен т±рады – тіректі арнаның нµмерінен жеке топтыњ
нµмірден (тµменнен ќара). Барлыќ абоненттік радиостанциялар, олардыњ тіректі
ретрансляторы арќылы, шаќыруды к‰ту режимінде жєне єр берілістен кейін басќару
арнасына келіп т‰сетін хабарламаларды өњдейді. Тіректі арнамен келіп
т‰сетін ќызмет хабарламалары таситын немесе мобильді станцияны келесілер туралы
аќпараттандырады:
-
кезекті шаќыру
‰шін ќандай ретрансляторѓа үндеу керек екенін (бос аѓынды ретранслятор туралы аќпарат);
-
келіп т‰скен
шаќыруға жауап беру үшін қай ретрансляторѓа үндеу керек
екенін.
Логикалыќ басќару арнасындағы қызметтік
аќпарат пакет т‰рінде беріледі. Оның ұзындаѓы 40 битті ќ±райды.
LTR ж‰йесініњ барлыќ ретрансляторлары арнайы мєліметтер шинасымен байланысќан.
Мєліметтер шинасында аќпаратты беруді ќ±ру ‰шін ретранслятордыњ логикалыќ блогы
ж‰ргізуші болып, ал ќалѓандары ж‰ріп отырушы статусын иемденеді. Ж‰ргізуші ретранслятор синхроиспульстерді ќ±райды,
олар 21 уаќыттық интервалдан 1 кадр ќ±райды. Олардың жиырмасы
ретрансляторға бөлінген, ал жиырма бірінші – идентификациялық
нөмірлерге (ID Validator) бақылау
жасауға арналған. Әрбір ретранслятор, оѓан берілген уаќыт
интервалында, ішкі мєліметтер шинасымен басќа ретрансляторѓа µзініњ статусын
береді, ал наќты:
-
бос – абоненттік
станциямен наќты мезетте ќолданылмайды;
-
бос емес – наќты
мезетте наќты абоненттік станциямен ќолданылады (топтыќ идентификациялыќ
нөмірі белгіленеді).
Єр ретранслятор мєліметтер шинасындағы барлыќ 20
µрісті ќарайды. Егер де ол, µзі тіректі
болып келетін, шаќыру тобының басќа ретранслятормен ќызмет кµрсетіліп
жатқанын байќаса, онда ол б±л топќа хабарлама жібереді, онда,
радиостанциялар шаќыруды алу ‰шін, ќандай ретрансляторѓа ауысу керектігі туралы
айтылады.
Топтыќ идентификациялыќ нµмір немесе топ нµмірі осы
абоненттік станция ќандай топќа жататындыѓы туралы кµрсетеді. Радиостанциялар
олардыњ топ нµмірі жєне тіректі арнасы сай келгенде ѓана бір-бірімен байланыса
алады.
Єр радиостанцияѓа
бір немесе бірнеше топтыќ идентификациялыќ нµмірлер таѓайындалуы м‰мкін (бір
ж‰йе ішінде):
-
нµмір
радиостанция ішінде топтыњ ауыстырѓыш (селектор) нµмірімен шапшањ таудалануы
м‰мкін;
-
нөмір
топтарды жаймалай тексеру (сканирование) функциясымен аныќталады – б±л жаѓдайда
барлыќ программаланѓан идентификациялыќ нөмірлер жаймалай тексеріледі.
Ж‰йеніњ єр арнасында
250 топтыќ идентификациялыќ нµмірлер таѓайындалуы м‰мкін (1-ден 250
дейін). ОЌТЖ-дан абоненттерге келіп т‰сетін шаќырулар үшін екі топтыќ
нөмір таѓайындалады: Біріншісі –радиотопта ж±мыс істеуге (дєл осындай
нµмір топтыњ ќалѓан м‰шелеріне таѓайындалады), екіншісі – жеке нµмір -
телефондыќ шаќыруларды ќабылдау ‰шін б±л ОЌТЖ-ѓа шыѓуды ќолданбайтын LTR ж‰йесініњ абоненттік сыйымдылыѓы
шектемейтіндігін білдіреді – тіректі ретранслятор нµмірі мен топтыќ нөмір
жиынтыѓы радиостанциялардыњ ‰лкен жиынына тағайындалуы м‰мкін.
Єр топтыќ идентификациялыќ нµмірге “тип” параметрі
таѓайындалуы м‰мкін:
-
диспетчер:
радиостанциялар арасындаѓы шаќырулар; радиостанция мен диспетчерлік станция
арасындаѓы шаќырулар;
-
интерконнект: ОҚТЖ-ға шығу
үшін; шақырулар кірісті де, шығысты да бола алады;
„Диспетчер” топтық
идентификациялыќ нөмір типі келесі т‰рлі шаќыруларды ±йымдастыру ‰шін
ќолданылады:
-
барлыѓын шаќыру
(барлыќ топтардыњ кењ хабар тарататын шаќыруы);
-
топтыќ шаќыру
(бір топтыњ барлыќ абоненттік станцияларын шаќыру);
-
топтыќтарды
шаќыру;
-
жеке шаќыру.
Ќызмет аќпаратыныњ пакеттері
LTR хаттамасы абоненттік радиостанциядан ретрансляторѓа келесі тиіпті
пакеттерді беруді ќарастырады: байланыс арнасын беру сұранысын (RQE), сондай-аќ берілістіњ аяќталѓандыѓы туралы хабарлама (УОЕ) /6/.
RQE сұранымы
С±раным ќ±ралымы 2.7-суретте кµрсетілген. Б±л
сұраным байланыс
арнасы берілу алдында бір рет жіберіледі (біріктіруді ќ±ру процесінде).
|
Ñèíõðîòiç áåêòiëiê
|
Çîíà
êîäû
|
²îëäàíûëàòûí
ðåòðàíñëÿòîð
|
Òiðåêòi
ðåòðàíñëÿòîð
|
Øàºûðóøы
ñòàíöèÿíû»
òîïòûº
í¼ìåði
|
Áàºûëàó
ñèìâîëû
|
ƽïòûº
òåêñåðå-тií
áèòòåð
|
2.7-сурет. RQE ñ½ðàíûìыíû»
º½ðûëûìû
Біріктеруді ќ±ру кезінде м±ндай сұранымдар
логикалыќ басќару арнасымен ‰здіксіз жіберіледі. RQE с±ранымыныњ пакеті келесіден турады:
- синхротізбектілік. Синхротізбектіліктіњ екі бірінші
биті ќабылдайтын ќ±рылѓыны ќосуѓа арналѓан. Ќалѓан биттер ќызмет хабарламасыныњ
басын аныќтауѓа жєне тактілі синхрондау ‰шін ќолданылады;
- зона коды “0”
немесе “1” болуы м‰мкін. Копзоналы ж‰йелерде жанжалды жаѓдайды болдырмау ‰шін
ќолдынылады яғни, берілген зонаѓа ќарасты емес станция оныњ жабу
радиусында орналасса ќолдынылады. Егер
де шаќырушы ретранслятордыњ контреллері берілгенмен сай келмейтін зона кодын
байќаса, онда мұндай біріктіру
ќарастырылмайды;
- қолданылатын ретранслятор. Хабарлама берілетін
ретранслятордыњ нµмірі;
- тірікті ретранслятор. Тірікті ретранслятордыњ
нөмірі;
- шаќырушы радиостанцияныњ топтыќ идентификациялыќ
нөмірі;
- баќылаушы символ. Б±л жерде беріліс біткеннен кейінгі
радиостанцияныњ өшу коды беріледі. (31).
- шындықты тексеретін биттер. Ќызмет
хабарламасының ќатесі тексеріледі. Егер де ќателер табылса, онда
хабарлама еленбейді.
Берілістіњ аяќталуы (ЕОТ)
Беріліс аяќталѓандыѓы (Endof Transmission) туралы
хабарламаныњ ќ±рылымы 2.8- суретте кµрсетілген.
|
Ñèíõðîòiç-бектілік
|
Çîíà
êîäû
|
Áåðóäi
àÿºòàéòûí
êîä
(31)
|
Òiðåêòi
ðåòðàíñëÿòîð
|
Øàºûðóøû
ñòàíöèÿíû»
òîïòûº
í¼ìåði
|
Áàºûëàó
ñèìâîëû (31)
|
ƽïòûº
òåêñåðåòií
áèòòåð
|
2.8-сурет. "Àбонент - ретранслятор"
àðíàñûíäà¹û ÅÎÒ
õàáàðëàìàñûíû»
º½ðûëûìû
ЕОТ хабарламасы бір рет
жіберіледі: абоненттік станция берілісі аяќталѓанда (РРТ пернесі
жіберілгенде). Б±дан кейін ретранслятор ЕОТ хабарламасын сөйлесулерге
ќатысќан барлыќ станцияларѓа жібереді.
Ретранслятордан абонент баѓытында LTR хаттамасы келесі типті пакеттердіњ берілуін ќарастырады: топтыќ шаќырулар
(COL), берілістің аяќталѓаны туралы хабарламалар (ЕОТ),
ќүту хабарламалары (IDLE).
Топтыњ шаќыру (СОL)
СОL типті хабарламалар ретранслятор шаќыруларға
ќызмет кµрсету барысында ‰здіксіз беріледі. Б±л хабарламалардыњ міндеті келесі:
а) ретранслятормен бірігу туралы абоненттік станцияныњ
с±ранымына жауап беру;
б) бірдей зона коды, тіректі арнасы жєне идентификациялыќ
нµмірі бар станцияларды жинау жєне шаќырушы станцияныњ ретрансляторына ќосу (3 жол);
в) бос ретанслятор туралы аќпаратты беру – хабарламаныњ
6-шы жолыныњ ќ±рамы станцияларѓа ќай ретранслятор шаќыруларѓа бос екенін
кµрсетеді. Егер б±л жолда “00” болса, онда барлыќ ретрансляторлар бос емес
екенін кµрсетеді.
Топтыќ шаќыру туралы хабарлама ќ±ралымы 2.9- суретте
кµрсетілген.
|
Ñèíõðîòiçáåêòiëiê
|
Çîíà
êîäû
|
²îëäàíûëàòûí
ðåòðàíñëÿòîð
|
Òiðåêòi
ðåòðàíñëÿòîð
|
Øàºûðóøû
ñòàíöèÿíû»
òîïòûº
í¼ìåði
|
Áîñ
ðåòðàíñëÿòîð
|
ƽïòûº
òåêñåðåòií
áèòòåð
|
2.9-сурет. ÑÎL
õàáàðëàìàñûíû»
º½ðûëûìû
Берілістіњ аяќталуы (ЕОТ)
ЕОТ хабарламасыныњ ќ±рылымы 2.10 – суретте кµрсетілген
|
Ñèíõðîòiçáåêòiëiê
|
Çîíà êîäû
|
Áåðóäi
àÿºòàéòûí êîä (31)
|
Òiðåêòi
ðåòðàíñëÿòîð
|
Øàºûðóøû
ñòàíöèÿíû»
òîïòûº
í¼ìåði
|
Áàºûëàó
ñèìâîëû (31)
|
ƽïòûº
òåêñåðåòií
áèòòåð
|
2.10-сурет. "Ðетранслятор-àáîíåíò"
àðíàñûíäà¹û ÅÎÒ
õàáàðëàìàñûíû»
º½ðûëûìû
ЕОТ типті хабарлама
ретранслятормен бір рет жіберіледі, ол ретранслятор радиостанциядан ЕОТ
хабарламасын декодаѓаннан кейін
жіберіледі. Нєтиже ретінде барлыќ ќабылдау станциялары ќабылдауды
аяќтап, µздерініњ тіректі ретрансляторларына ќайта оралады (егер де олар
басќа ретранслятормен ж±мыс істесе).
Ќ±ту хабарламасы (IDLE)
IDLE хабарламасыныњ ќ±рылымы 2.11 –
суретте кµрсетілген.
|
Синхроòiçáеê-
òiëiê
|
Зона
êîäû
|
Ðåòðàíñëÿòîð-
äû»
í¼ìåði
|
Ðåòðàíñëÿ-
òîðäû»
í¼ìåði
|
255
|
Ðåòðàíñëÿ-
òîðäû»
í¼ìåði
|
ƽïòûº
òåêñåðåòií
áèòòåð
|
2.11–сурет.
IDLE
õàáàðëàìàñûíû»
º½ðûëûìû
IDLE хабарламалары ретранслятордыњ єрекет зонасына келіп т‰скен абоненттік
радиостанцияларѓа олардыњ тіректі ретрансляторы бос екенін хабарлау ‰шін єр 10
секунд сайын жіберіледі (егер ретранслятор бос болса).
2.2.4 MULTI-NET ж‰йесі.
Ж‰йеніњ ќ±рамы мен ќ±рылымы
MULTI-NET ж‰йесі єрт‰рлі типті ретрансляторды, оның ішінде
ќарапайым (транкингті емес) ретрансляторларды ќолданатын ‰лкен аралыќты копзоналы байланыс ж‰йелерін ќ±руѓа
арналѓан. Басќа ж‰йелердіњ абоненттік радиостанцияларымен т‰йіндесу
ретрансляторларѓа LTR жєне арнайы логикалық модульді қарапайым
ж‰йелерін орналастыру есебінен іске асырылады /7/.
MULTI-NET ж‰йесініњ негізгі элементі – RNT (Radio Network Terminal) радиож‰йелік терминалы, ол тек арналарды жалѓауыш функциясын атќарып
қана қоймай, сонымен ќатар ретрансляторлар мен басќа байланыс пункт
ќ±рылѓыларының арасында интерфейсті ќамтамасыз етеді. Сонымен ќатар
ол көпзоналы ж‰йелерді ќ±руѓа
м‰мкіндік бере отырып, ж‰йеніњ басќа радиож‰йелік терминалдарымен µзара
єрекеттесуін ќ±рады.
Áið KNT
òåðìèíàëû 30
àðíàëû
ðåòðàíñëÿòîðëàð¹à
ºûçìåò
ê¼ðñåòói ì¾ìêií. Тåðìèíàë
ìåí
ðåòðàíñëÿòîð
àðàñûíäà
ñàíäы
ºûçìåò линиясы ½éûìäàñòûðûëàäû,
îë áîéûíøà 150
Ãö òàñûìàëäàóøû
æèiëiêтå
ì¸ëiìåòòåðìåí
àëìàñóмен қатар ñ¼çäiê
õàáàðëàìàëàðäû
áåðó æ¾ðãiçiëåäi.
Ðåòðàíñëÿòîðëàð
áið
çîíàäà
îðíàëàñóû
ì¾ìêií,
ñîíûìåí
ºàòàð
ºûçìåò
ê¼ðñåòåòií àóìàº
áîéûíøà äà
îðíàëàñóû ì¾ìêií. Перифириялық àóìàº
º½ðàìûíà
îðòàëûº
çîíàäà
îðíàëàñºàí, RTN
ðàäèîæ¾éåëiê
òåðìèíàëûìåí
åðåêøåëåíãåí
áàéëàíûñ
æîëäàðìåí
ºîñûë¹àí,
ðåòðàíñëÿòîð
êiðåäi. Á½ë
ðåòðàíñëÿòîðäû»
RTN
òåðìèíàëûìåí
áiðiãó ¾øií
êàáåëüäi,
ðàäèîðåëåëiê
æ¸íå îäàí
áàñºà
áàéëàíûñ
æîëäàðû
º½ðûëóû ì¾ìêií.
Åãåð äå áiðíåøå
RTN
òåðìèíàëûí
¼çàðà áiðiêòiðñå,
îíäà ¸ðò¾ðëi ïiøiíäi
ê¼ïçîíàëû
æ¾éåëåð
º½ðûëóû ì¾ìêií.
Ðàäèîæ¾éåëiê
òåðìèíàë
äèñïåò÷åð
ïóëüòåðìåí
æ¸íå SSM (System Management Module) æ¾éåíi» áàñºàðó
ìîäóëi äåï
àòàëàòûí
áàñºàðó
æ¾éåñiìåí
áàéëàíûñºàí.
SSM æ¾éåñiíi» áàñºàðó
ìîäóëi Transcrypt International
ôèðìàñûíû»
ïðîãðàììàлық
ºàìòàìàñûçäàíäûðылған æåêå êîìпьþòåðäåí
ò½ðàäû.
Біріктірудіњ ‰заќтыѓы,
радиостанциялыќ эфирде болу уаќытты
туралы мєліметтер жєне басќа да аќпарат техникалыќ ќызмет кµрсету
және
пайдалану ж‰йесіне т‰седі (пайдалану жүйесі).
Мulti-Net ж‰йесініњ LTR ж‰йесімен салыстырѓанда негізгі артыќшылыќтары: ж‰йеніњ
‰лкен адрестік сыйымдылыѓы – жеке жєне топтыќ адрестермен 8000 абонентке
дейін, сондай-аќ єрт‰рлі ж‰йелердіњ
абоненттік радиостанциялары арасында байланыс орнату м‰мкіндігі. Мысалы, Мulti-Net жүйесінің 800 МГц жиілік диапазонында ж±мыс
істейтін абоненті кәдімгі радиобайланыстың УҚТ
арнасындағы абонентпен байланыса алады және т.с.с. Мulti-Net ж‰йесінде LTR ж‰йесімен сыйыстыру
абоненттік радиостанция дењгейінде ±сталып т±рады. Мulti-Net пен LTR-даѓы сигналдау єдістері єрт‰рлі болѓандыќтан, ќозѓалмалы абонент
аныќталѓан сигналдау типіне
программалануы керек. Мысалы, егер радиостанция Мulti-Net -пен ж±мыс
істеуге программаланса, онда ол LTR ж‰йесіне шаќыру жібере
алмайды жєне керісінше. Сонымен
қатар барлыќ Мulti-Net радиостанциялары тек Мulti-Net-пен ж±мыс істеуге ғана программаланбай, LTR немесе ќарапайым (транкингті емес)
байланыс ж‰йелерімен де программалана алады. Б±л жаѓдайда барлыќ
абоненттер, басќа ж‰йемен ерекшеленетін, єрт‰рлі типті шаќыруларды жібере
алады.
Тіректі жєне статусты ретрансляторлар
Мulti-Net ж‰йесініњ абоненттік радиостанциялары “тіректі” жєне “статусты” екі типті
ретрансляторлармен ж±мыс істеуге программаланған.
Ќозѓалмалы абонент ‰шін тіректі ретранслятор бос
ретранслятор туралы аќпарат пен кіріс шаќырулардыњ біріншілік кµзі болып
табылады. Егер де ќозѓалмалы абонент
бос болса, онда ол кезекші ќабылдау режімінде болады жєне тіректі немесе
статусты ретранслятор жєне топтардыњ идентификациясы ‰шін ќолданылады.
Тіректі ретранслятор ж±мыстан шыѓуы кезінде оған
ќыстырылѓан абоненттер шаќыруды ќабылдай ала алмайтын жаѓдайға тап болуы
м‰мкін. Б±л жаѓдайды болдырмау ‰шін єр
базалыќ станцияда бір резервті ретранслятор ќолданылады. Б±л ретранслятор
статусты ретранслятор деп аталады. Оныњ негізгі функциясы – зонаныњ басќа
ретрансляторлары ‰шін арнаны резервтеу (қор жасау). Б±л ретранслятор
жаңа пайда болған аќпаратты барлыќ шаќырулар бойынша жібереді.
Сондай-аќ, м±ндай ретранслятор сµздік алмасуѓа да жарамды, біраќ єдетте ол
тіректі ретранслятор ретінде ќолданылмайды.
Статусты ретранслятор ‰здіксіз жањартылѓан хабарламаларды
б‰кіл ж±мыс уаќыты кезінде береді. Єр “тањдалып алынѓан” радиостанция ж‰йесі (LTR-ден ерекшелігі) екі типті ретранслятор хабарламаларын ќабылдауѓа
программаланған: базалыќ жєне статусты.
Радиоарна бос уаќыт кезінде LTR ж‰йесі сияќты, статусты емес ретранслятор єр 10 с сайын жањартылѓан
хабарламаларды береді. Сондыќтан, ќозѓалмалы абонент радиостанция ќорегін
ќосќаннан кейін дереу осы аќпаратты алады.
Егер тіректі ретранслятор бос болса, онда ол шаќыруды
±йымдастыру ‰шін ќолданыла алады. Басќа жаѓынан, радиостанция шаќыру жасау ‰шін
зонаныњ кез-келген ретрансляторымен біріге алады. Ќозѓалмалы абонентпен
бірігетін ретранслятор кездейсоќ
тањдалынады.
Ж±мыс істемейтін ретрансляторларды табу
Егер ретранслятор жұмыстан шығып қалса,
онда оныњ ж±мыс істемейтінін тез байќау µте мањызды. Б±л маќсат ‰шін шаќырушы
сигналдарды мерзімді беретін тестілі радиостанция ќолданылады. Тестілі
радиостанция ретінде тіректі станцияда орналаспаѓан жєне шыѓыс ќуатыныњ
реттелетін дењгейі бар кез-келген ќозѓалмалы объект бола алады.
Ж±мыс істемейтін ретранслятор басќару ж‰йесініњ
көмегімен автоматты немесе ќолмен µшірілуі м‰мкін.
“Ќозѓалмалы абонент ретранслятор” линиясындағы
сигналдау
Ќозѓалмалы абонент пен
ретранслятор арасындаѓы мєліметтермен алмасу ‰здіксіз болып отырады. Атап µтілгендей, сигналдау ‰шін ерекшеленген
басќару арнасы керек емес, µйткені мєліметтер 150 Гц тасымалдаушы жилікте беріледі.
Абонент шаќыруды жібергенде ќызмет сигналдарымен алмасу процесі 0,5 с аралыѓында µтеді. Б±дан кейін
байланыс арнасыныњ ерекшеленуі болады.
Ретранслятор, арнаны тек беру уаќытына ѓана береді
(беріліс транкингі). Біраќ та телефондыќ шаќыру сияќты кейбір шаќыруларды
ќолданѓанда арна барлыќ сµйлесу уаќытына беріледі (хабарлама транкингі).
Øàºûðóëàðäû
ºàáûëäàó
¾øií
ºîç¹àëìàëû
àáîíåíò
áàñºà
ðåòðàíñëÿòîðìåí
áiðiãåäi, îíäà ºîñûìøà
ì¸ëiìåòòåð
¾ø
ðåòðàíñëÿòîð:
òiðåêòi, ñòàòóñòû
æ¸íå
ºîç¹àëìàëû
àáîíåíò
áiðiêòiðó
îðíàòºàí
ðåòðàíñëÿòîðìåí
¾çäiêñiç áåðiëåäi.
Ñîíäûºòàí,
æî¹àðû
áàñûìäûºòû шàºûðó, áiðiãó басқа
ðåòðàíñëÿòîðìåí
îðíàòûëñà да,
æî¹àëìàéäû.
̸ëiìåòòåðìåí
àëìàñó
øèíàñûíäà¹û
ñèãíàëäàó
Ðåòðàíñëÿòîðëàð
àðàñûíäà¹û
ºûçìåò àºïàðàòûìåí
àëìàñó øèíà көмегімен iñêå àñады.
Ðåòðàíñëÿòîð
æ½ìûñ
æà¹äàéûíäà
áîë¹àíäà îë
àºïàðàòòû
îñû шèíà¹à
åíãiçåäi. М½нäà
òiðåêòi
ðåòðàíñëÿòîð
íөìåði,
ðàäèîñòàíöèÿíû»
òîáû ìåí
èäåíòèôèêàöèÿëûº
êîäû
ê¼ðñåòiëåäi.
Á½ë
õàáàðëàìà
áàñºà
ðåòðàíñëÿòîðìåí
áàºûëàíàäû,
á½ë îëàðäû»
ºàéñûñû áîñ
åêåíäiãií
àíûºòàó¹à
ì¾ìêiíäiê
áåðåäi.
Ðåòðàíñëÿòîðëàð
á¼ëiíãåí
ì¸ëiìåòòåðäi
¼»äåó äåï
àòàëàòûí
ëîãèêàëûº
áàºûëàó ¸äiñi
ºîëäàíûëàäû.
Ñîíäûºòàí
îëàðäû» áiðåói
äå ì¸ëiìåòòåð
øèíàñûíû»
ñèíõðîíäàóûíà
æàóàïêåðøiëiêòi
åìåñ. Åãåð
ðåòðàíñëÿòîðäû»
áiðåói
æ½ìûñºà ºàáiëåòñiç
áîëñà, îíäà
áàñºàëàðû
æ½ìûñûí
æàë¹àñòûðà
áåðåäi.
Multi-Net
æ¾éåñiíå
áàéëàíûñòû
½éûìäàñòûðó
Multi-Net
æ¾éåñiíäå
áàðëûº
øàºûðóëàð åêi òîïºà
á¼ëiíåäi:
ñòàíäàðòòû (standart call) æ¸íå
àðíàéû (special call).
Ñòàíäàðòòûëàð¹à
òîïòûº
(äèñïåò÷åðëiê)
øàºûðóëàð (1-225
èäåíòèôèêàöèÿ
êîäòàðû) æàòàäû,
àë àðíàéû
øàºûðóëàð¹à
ºàë¹àíäàðû (226-255
êîäòàðû). Àðíаéû
øàºûðóëàðäû»
íåãiçãi
ò¾ðëåðií
ºàðàñòûðàéûº.
°ð
àáîíåíòòiê
ðàäèîñòàíöèÿ
æ¾éåëåðìåí
æ¸íå
òîïòàðìåí
æ½ìûñ iñòåóãå
ïðîãðàìмалануы ì¾ìêií.
Òàңäàëàòûí
æ¾éåíi» íåãiçãi
ïàðàìåòðëåði:
òiðåêòi
æ¸íå
ñòàòóñòû
ðåòðàíñëÿòîðäû»
í¼ìiði,
èäåíòèôèêàöèÿëûº
êîäòàð,
ò½ðàºòàíäûðûë¹àí
áàñûìäûºòàð
æ¸íå áëîêòû
êîäòàð. LTR
æ¾éåñiíäå
ñèÿºòû Multi-Net
æ¾éåñiíäå
¾ø òèïòi
èäåíòèôèêàöèÿëûº
êîäòàð
ºîëäàíûëàäû:
ò½ðàºòû (2),
òà»äàëûíûëàòûí
(11-ãå äåéií)
æ¸íå áëîêòû
(250-ãå äåéií)
ÀÒÑ
íåìåñå ÀÒÑÒ
àáîíåíòií
øàºûðó (interconnect call)
Òåëåôîí
æ¾éåñiíi»
àáîíåíòiн
øàºûð¹àíäà
ðàäèîñòàíöèÿäà
337 êîäû òiðêåëåäi.
Ðàäèîðåòðàíñëÿòîð¹à
ò¾ñiï,
øàºûðó
àóòåíòèôèêàöèÿëûº
òåêñåðóäåí ¼òåäi. Åãåð äå
îë заңды áîëñà,
îíäà æ¾éå
àáîíåíòòi äåðåó
òåëåôîíäûº
æ¾éåìåí
ºîñàäû. Осы жерде бірден øàºûðóдың òiðêåóі æ¾ðãiçiëåäi, îë
àáîíåíòòiê ò¼ëåм үшін қажет.
Òóðà
îñûëàé ÀÒÑ
àáîíåíòòåðiíå æ¾éåíi» ¸ð
ðàäèîàáîíåíòiìåí
áàéëàíûñó¹à
ì¾ìêiíäiê áàð.
Åãåð
ºîç¹àëìàëû
àáîíåíòêå
ºàëàëûº òåëåôîíäûº
í¼ìåð áåðiëãåí
æà¹äàéäà,
òåëåôîíäûº
æ¾éåíi»
àáîíåíòі ñèÿºòû
ºàðàïàéûì
ò¾ðäå
áàéëàíûñ
æ¾ðãiçiëåäi, äåìåê îë íөìåðäi òiêåëåé
òåðó.
Ðàäèîæ¾éå
áîéûíøà
øàºûðó
Á½ë
øàºûðóäû» ò¾ði “auxilary call” æ¾éåñiíi» ¼íäiðóøiëåðiмåí
àòàë¹àí. Îë Multi-Net
æ¾éåñiíi» (236
êîä)
ºîç¹àëìàëû
àáîíåíòiíåí
øû¹àäû æ¸íå
îñû íåìåñå
áàñºà
áàéëàíûñ
çîíàñûíäà
îðíàëàñºàí
áàñºà
ðàäèîñòàíöèÿìåí
íåìåñå
ðàäèîñòàíöèÿ
òîáûìåí
æ¾éå áîéûíøà
áàðëûº
øàºûðóëàð
àóòåíòèôèêàöèÿëûº
òåêñåðóñiç
áåðiëói
åêåíií àéòûï
êåòêåí æ¼í.
Ðàäèîæ¾éå
áîéûíøà åêi
ò¾ðëi
øàêûðóëàð
áåðiëåäi:
óíèêàëäі иäåíòèôèêàöèÿëû
øàºûðó (unique ID call)
äåï
àòàëàòûí
æåêå
àáîíåíòòi
øàºûðó æ¸íå
òóðà òîïòûº
øàºûðó (direct group call)
äåï
àòàëàòûí
àáîíåòòåð
òîáûí
øàºûðó. Òóðà
òîïòûº
øàºûðó 1-225 êîäû
ºîëäàíûëàòûí
àáîíåíòòåð
òîáûìåí
áàéëàíûñóäû
iñêå
àñûðàäû. М½íäàé
øàºûðó ò¾ði
òåëåôîíäûº
æ¾éå
àáîíåíòi
ìåí
ðàäèîàáîíåíòòåð
òîáûìåí
áàéëàíûñóäà
ºîëäàíûëàäû.
Óíèêàëäі
èäåíòèôèêàöèÿëûº
êîä 3-ñàíäû
çîíà êîäûíàí
æ¸íå 4-ñàíäû
ðàäèîñòàíöèÿ/äèñïåò÷åð
êîäûíàí
ò½ðàäû.
Òóðà òîïòûº
øàºûðó
3-ñàíäû çîíà
êîäûíàí, 2-ñàíäû
òiðåêòi
ðåòðàíñëÿòîð
êîäûíàí
æ¸íå 3-ñàíäû
òîï êîäûíàí
ò½ðàäû.
ѽðàó
øàºûðóû
Äèñïåò÷åð
ê¼ðñåòó
çîíàñûíäà îрíàëàñºàí
êåç-êåëãåí
ðàäèîñòàíöèÿíû
ñ½ðàóû ì¾ìêií.
´ç êåçåãiíäå,
ðàäèîñòàíöèÿ
ºîðåêòi
ºîñºàííàí
êåéií äåðåó
äèñïåò÷åðãå
ºûñºà
õàáàðëàìàëàðäû
áåðåäi.
Ажырату øàºûðóû
Åãåð äå
ºàíäàé äà áið
ðàäèîсòàíöèÿ
æî¹àëñà
íåìåñå
½ðëàíñà,
îíäà Kill call äåï
àòàëàòûí
àðíàéû
øàºûðó áåðiëåäi.
Á½ë øàºûðó
ðàäèîñòàíöèÿíû»
уақытша íåìåñå
ò½ðàºòû ¼øóiíå
àðíàë¹àí.
Төтенше шаќыру
Барлыќ Multi-Net ж‰йелерінде авариялыќ кілт болады. Б±л кілт авариялыќ жаѓдайда
төтенше шаќыруды беру ‰шін ќолданылады. М±ндай шаќыруды ±йымдастырудыњ
екі режімі болуы м‰мкін: автоматты жєне ќолды. Егер м‰ндай шаќыру берілсе, онда
ол радиостанция ‰шін жоѓарғы басымдығы бар.
Ортаќ шаќыру (all call)
Шаќырудыњ б±л
т‰рі зонаныњ барлыќ ретранслятормен біруақытта берілуі м‰мкін жєне жоѓары
басымдығы бар. М‰ндай шаќыру абоненттік радиостанцияѓа т‰скенде б±рын
ќ±рылѓан біріктірулер ‰зіледі. Шаќыруды жасаушы ж‰йе операторы немесе диспетчер
бола алады.
Радиож‰йелік терминал (RNT)
Multi-Net ж‰йесініњ негізгі элементі – ретранслятор мен басќа ќ±рылѓы
арасында интерфейсті ќамтамасыз ететін, сондай-аќ жүйенің
басқа радиож‰йелік терминалдарымен єсерін іске асыратын RNT терминалы. Бір терминал 30 бірарналы ретрансляторларѓа ќызмет кµрсетуге
м‰мкіндік береді.
RNT таѓаныныњ ќ±рамына мєліметтерді беру, сµздік алмасу жєне басќару сияќты
‰ш т‰рлі шиналармен байланысќан
ауыспалы модульдер жиыны кіреді. Transcrypt Enternational фирмасы RNT таѓаныныњ екі т‰рін шыѓарады.
RNT Multi-Net таѓаны; Таѓан т‰рі – алдынѓы қатарлы,
ќатардаѓы ұяшыќ (модуль) саны – 16. Таѓанда барлыѓы 96 модуль
орналасады. Ќосылатын ретрансляторлардыњ максимал саны 30-дан аспайды.
Максимал ќолданатын ќуаты – 770 Вт (орташасы – 490 Вт). RNT – таѓаныныњ єр ќатарын қоректендіру РТM электро ќоректендіруініњ бір модулінен іске асады. Таѓан µлшемі дюймда –
29х36х78.
RNT-њ Mini-Net таѓаны. Таѓан т‰рі –
‰шќатарлы, ќатардаѓы модульдер саны – 16, таѓанда барлыѓы 48 модуль. Таѓан 8
ретрансляторѓа дейін ќосылуын
ќамтамасыз етеді. Максимал ќолданатын ќуаты – 385 Вт (орташасы – 245 Вт).
Өлшемі дюймда – 27,25х26,43 (кењдігі, тереңдігі, биіктігі).
2.2.4
Multi-Net ж‰йесімен берілетін ќызметтер.
Мєліметтерді беру
LTR жєне Multi-Net аналогты ж‰йелерінде
мєліметтерді беру модем
кµмегімен іске асады. Модемніњ DB 25 аѓытпасы бар RS-232 С порты бар. 800 МГц ауќымына мєліметтерді беру жылдамдыѓы 1,2 жєне
4,8 кбит/с жєне 900 МГц ауќымына – 0,6 жєне 2,4 кбит/с. Қателерді табу
жєне жµндеу ‰шін ќателерді сұрауды автоматты ќайталайтын єдіс ќолданады
(АКQ).
Кіру мен ќабылдау кезіндегі басымдыќтар
Басымдықтардың 5 категориясы енгізілген, олардың 1-шісі ең жоғары басымдықты, ал 5-шісі ең төмен.
Басымдыќтардыњ келесі тєртібі орнатылѓан: 1-т±раќты id-код 1,2- тураќты id-код 2,3 – тањдалынатын id-код, 4-топтыќ жаймалай тексеру режиміндегі тањдалынатын id-кодтары, 5- блокты id-кодтары.
Басымдыќтарды ќолдану диспетчерге ќызмет етіліп отырѓан
шаќыруларды ‰зіп, одан мањызды хабарламаны беру ‰шін ќолданылады. Егер
радиостанция ќазір ќабылдап отырѓаннан ID кодыныњ жоѓары басымдыќтығын басќарса, онда ол алдыњѓы шаќыруды дереу
тоќтатады жєне басќа ретрансляторѓа ауыстырады. Біраќ жоѓары басымдыќты
шаќырулар телефон ж‰йесініњ сөйлесулерін үзе алмайды.
Єр Multi-Net ретрансляторы абоненттерге тез немесе ќондырылѓан (0,5 с кідіріспен)
кірісті беруге м‰мкіндік беретін енгізілген алгоритмге сєйкес т‰сетін
шаќырулардыњ басымдыќ дењгейін аныќтайды. Басымдыќтағы шаќырулардыњ т‰суі
туралы аќпарат басќару арнасы бойынша беріледі жєне радиостанцияѓа т‰седі.
Радиоарналарѓа кіру кезінде басымдыќты аныќтау Multi-Net ж‰йесінде келесі
тµрт алгоритм ќолдануы м‰мкін.
Басымдыќтардыњ болмауы
Барлыќ ќозѓалмалы абоненттердіњ кез-келген кірісті арнаѓа
тез кіру м‰мкіндігі бар. Жоѓары басымдыќты хабарлама тек ретранслятормен
беріледі.
Келесі кірісті арна
Барлыќ арналар бос емес кезде ќолданылатын басымдыќ т‰рі.
Б±ѓан дейін барлыќ шаќырулар тењ басымдыќты болѓан. Бір арна босаѓаннан кейін
тез кірісті 1 басымдыќтың барлыќ шаќыруларын алады. Егер 0,5 с аралыѓында
арна бос болып ќала берсе, алда тез кірісті 2 басымдыќты шаќырулар жєне т.б.
алады. 5 ењ тµмен басымдыќты шаќырулар кірісті 2 с кейін болады.
Резервті арна.
Соњѓы бос арна 1 ењ жоѓары басымдыќты шаќыруды беруге
резервтелетін басымдыќ т‰рі.
Келесі кірісті жєне резервті арналардыњ комбинациясы
Егер тек бір арна бос болса, онда ол 1 басымдыќты
шаќырулар ‰шін резервтеледі. Егер екі
арна болса, онда кез кірісті 1 жєне 2 басымдыќты шаќырулар алады. Одан
кейін екі арна 0,5 с аралыѓында бос болса, онда “баспалдаќты кіріс” басталады (Stepped Access), яѓни тез
кірісті 3 басымдыќты шаќырулар алады. 1
с кейін кірісті 4 категориялы шаќырулар жєне 1,5 с кейін ењ тµмен 5 басымдыќты
шаќырулар алады. Егер осы уаќыт аралыѓында ќайтадан тек 1 арна бос болса, онда баспалдаќты кіріс
тоќтатылады жєне тек 1 басымдыќты шаќырулар кіріс алады.
Ќ±пиялау
Muti-Net ж‰йесініњ кейбір радиостанцияларында аналогты сканерлер
арќылы сµйлесулердіњ алу немесе тыњдауынан ќорѓану ‰шін сµзді ќ±пиялайтын
арнайы ќ±ралдары бар.
Ќ±пиялау мєліметтердіњ тез синхрондау жєне декодалауды
ќамтамасыз
ететін єдісте ќ±рылѓан. Б±л єдіс радиостанция хабарлама ортасында µшіп
ќалѓанда немесе шаќыру жаймалай тексеру режимінде енгізілгенде шаќыруды
ќабылдауѓа м‰мкіндік береді.
Сµздік сигналды цифрлау ‰шін арнайы ќодалыќ тізбектілік
ќолданылады. Барлыѓы 5х106 єрт‰рлі кодалыќ ќиыстырулар бар. Ќ±пиялау
топтыќ жєне жеке шаќырулар (ќозѓалмалы немесе стационарлы абоненттер жаѓынан)
‰шін ж‰ргізіледі. Сол кезде телефондыќ шаќырулар жєне нµмірді теру сигналы ќалыпты режимде ж‰реді. Ж±мыс процесі
кезінде ж‰йе операторы цифрлаушы кодты немесе басќа параметрлерді, оныњ ішінде
радиоарна бойынша станцияныњ параметрлерін ќайта программалауды өзгерте
алады. Б±л ‰шін арнайы жабдыќталѓан
радиостанция, модем IBM – компьютер жєне ОТАR (Over The-Air-Reprogramming) радиоарнасы
бойынша кілттерді ќайта ќосуѓа арналѓан арнайы программалыќ ќамтамасыздандыру
ќолданылады.
Автотіркеу
Автотіркеу Multi-Net көпзоналы ж‰йесінде ќозѓалмалы абоненттіњ орналасуын автоматты
ќадаѓалау ‰шін керек. Осы хабарлама негізінде ж‰йеде телефондыќ жєне басќа
шаќырулар т‰рініњ автоматты маршрутталуы ±йымдастырылады. Автотіркеу тек зона ауысќанда орындалады.
Multi-Net ж‰йесініњ кµптеген
радиостанцияларында “автотіркеудіњ сбой белгісі” деп аталатын программалаушы
параметрі бар. Б±л параметр басќа пунктте табысты тіркелу санымен аныќталады. Сондықтан, ол пайызбен
µлшенген 10-секундты µлшеу периодында ќабылданѓан хабарламалар сонымен
аныќталады. Егер б±л µлшем 50% аз болса, онда басќа зонада тіркелу керек.
Беру уаќытын шектейтін таймер
Б±л функция берілген уаќыттан асатын тангента басылса
таратќышты
автоматты µшіруге м‰мкіндік береді. Беру уаќытыныњ шектелуі арналѓан р±ќсат
етілген ж±мыс уаќытыныњ асып кетуінен таратќыштыњ ќатардан шыѓып кетуін
болдырмау ‰шін керек. Сонымен қатар, бұл шаралар кездейсоќ ќосылѓан
таратќыштардағы арналардыњ блокталуын болдырмайды.
2.2.4
ЕSAS ж‰йесі
Uniden фирмасынын µндірілген ESAS (Exfended Sub-Audible Signalling)
ж‰йесі бµлінген басќару арнасы бар ж‰йелер санына жатады жєне LTR хаттамасыныњ жалѓасы болып табылады. Ж‰йе көпзоналы болып табылады
жєне т‰рленген (“кењей тілген”) LTR радиоинтерфейсті ќолданады. Соныњ арасында, ESAS ж‰йесі LTR хаттамасымен жоѓарыдан тµмен ќарай ауыспалылыќ жєне
сыйыстыруды саќтайды. Осылай, ESAS ж‰йесініњ
базалыќ ќ±рылѓылары LTR хаттамасыныњ радиостанцияларымен алмасуды ќолдайды. Ол ESAS ж‰йесініњ базалыќ ќ±рылѓылары LTR хаттамасыныњ радиостанцияларымен алмасуды ќолдайды, ол ESAS абоненттік станциялары LTR хаттамасыныњ ж‰йелерінде ж±мыс істей алады. Б±л бірнеше LTR ж‰йелерінен бірлескен ж‰йеге жатыќ кµшуін м‰мкін етеді. ESAS ж‰йесі зоналардыњ бөлінген зонааралыќ коммутация принципті бойынша
бірігуін ќарастырады. Базалыќ станциялар µзара тек ерекшеленген жолдармен (оныњ
ішінде Т1 немесе Е1 салды арналарымен) ѓана емес, сонымен ќатар ОЌТЖ-њ
байланысатын жолдарымен де біріге алады. ESAS ж‰йесіндегі зонаныњ максимал саны-128, оныњ єрќайсысында 20 ретронсляторѓа
дейін ж±мыс істеуі мүмкін. Ж‰йемен бµлінген басќару арнасы
ќолданылатындыќтан, зонаныњ єр ретрансляторы бір ж±мыс арнасын жєне парциалды
басќару арнасын ќамтамасыз етеді /8/.
Ж‰йеніњ адресті сыйымдылыѓы 1.048.576 абонент, б±л кезде
топтыњ максимал саны 16.000. ESAS ж‰йесінде LTR ж‰йесінен айырмашылыѓы – топтаѓы абоненттер саныныњ
шекті болуы. Ќолдынылатын топтыќ
шаќырудыњ т‰ріне байланысты топтыќ максимал ќатысушылар саны 50 немесе
200 болады. ЕSAS радиостанциялары єр т‰рлі бірнеше топтарда шаќыруларды
ќабылдай алады. Радиостанция немесе алатын топтардыњ максимал саны –50.
Ж‰йеде хабарлама транкингі
жєне беру транкингі болуы м‰мкін. Графикті өњдеу кезінде шаќырулардыњ
басымдыќты шектелуі ќолданылады: ж‰йеде басымдыќтыњ 15 дењгейі болады.
ESAS ж‰йесініњ радиоќ±рылѓысы 806-825/851-870 МГц жиілік ауќымында ж±мыс
істейді, жиілік торыныњ ќадамы 25 кГц-ті ќ±райды. Ж‰йеде екіжаќты байланыс
болуы м‰мкін. ESAS ж‰йесініњ ќызмет ету спектрі µте кењ жєне µзіне єрт‰рлі
топтыќ шаќыруларды, жеке шаќыруларды, ОЌТЖ-мен байланысты, автоматты роуминг
жєне маршруттауды, динамикалыќ ќайта топтауды, ќысќа санды хабарламаларды
беруді (статусты шаќыруларды), дауысты поштаны, шаќыруларды ќайта баѓыттауды, заңсыз
ќолданудан ќорѓанысты, тікелей байланыс режимін енгізеді.
Санды ж‰йелерге көшудіњ таѓы да бір себебі –
ретранслятордыњ барлыќ ќызмет кµрсететін зонасында сµздік радиоалмасу
сапалыѓыныњ т‰зетілуі. Аналогты ж‰йелерге базалыќ станциядан алыстаѓан сайын
сµзді беру сапалыѓыныњ ќатты нашарлауы тєн. Ќалалыќ жерлерде, көпсєулелік
тарату орын алады, сапа бір квартал ішінде ќозѓалѓан кезде де µзгереді. Санды
сигналдарды бµгеуілге тұраќты кодалаумен бірге ќолдану сµзді беру
сапалыѓыныњ ќызмет кµрсететін зона аумаѓында сапасыныњ жаќсаруы м‰мкін болады.
Бірнеше жыл б±рын Ericsson фирмасымен EDACS (Enhanced Digita/ Access Communication System) ж‰йесі ±сынылды. Масштабты ж‰йе бола отырып, EDACS базалыќ жиында тек аналогты сµзді беруді
ќарастырады. Санды ж‰йеге қосу ‰шін ж‰йеніњ арнайы т‰рленуін,
мысалы EDACS Aegis ќолдану керек.
Сонымен бірге, ќ±рама Штаттарда жєне Еуропада
µндірушілердіњ бєсекелестігін топшылайтын жєне т±тынушыѓа ќ±рылѓыны µзі
тањдауѓа м‰мкіндік беретін санды транкингті ж‰йелердіњ ашыќ халыќаралыќ
стандарттары өндірілді. Транкингтті байланыстыњ болашаѓы бар стандарттары
мен ж‰йелерініњ тізімі б‰гінгі к‰нге мынандай т‰рде /10/:
-еricsson фирмасыныњ EDACS ж‰йесі;
-аssociation of Public Safety Communications Officials ±йымымен аныќталѓан АРСО Project 25 (немесе АРСО 25) стандартты;
-ETSI- European
Telecommunications Standard Institute (Еуропалыќ байланыс стандарттарыныњ институты) ±йымымен аныќталѓан Tetrapol PAS стандарты;
-tetrapol Forum±йымымен аныќталѓан Tetrapol PAS стандарты;
-digital Wireless Corporation фирмасыныњ DigiStar ж‰йесі;
-motorolla фирмасыныњ iDEN ж‰йесі;
АРСО 25 жєне TETRA стандарттары ашыќ болып табылады, олар єрт‰рлі
µндірушілерге аппаратура шыѓаруѓа м‰мкіндігін береді. АРСО 25 стандарты профессионалды
байланыс ќ±ралдарын ќолданатын т±тынушылар м‰ддесін білдіретін ±йымымен
µндірілген. Сондыќтан, мұнда осындай байланысќа тєн бірќатар белгілер
көрсетіледі, б±л белгілер АРСО 25 стандарт ж‰йелерін коммерциялыќ
операторлар ‰шін ыңѓайсыз.
ТЕТRA стандарты ортаевропалыќ деп Еуропалыќ Бірлестік өндірілген жєне GSM ±ялы байланыс стандартыныњ
профессионалды байланыс ќызмет т±тынушыларыныњ арнайы талаптарына бейімделуін
көрсетеді. TЕTRA µзіндік ерекшелігініњ стандартталуы ќазірге дейін ресми
т‰рде єлі аяќталмаѓан.
Tetrapol аталымы соњѓы уаќытќа дейін Matra Communications фирмасымен µндірілген транкингті
ж‰йеге ќатысты болатын. TETRA стандартымен белсенді бєсекелесе отырып, фирма 1994 Tetrapol Forum ±йымын ќ±райды. Сонѓысы 1996 жылы Tetrapol (олар РАS деп аталады – Publicly available specificatios) ж‰йесіне спецификацияларды ашады жєне оларды балама немесе комплиментарлы ортаќ еуропалыќ
стандарт ретінде қабылдануына белсенді әрекет жасайды.
EDACS (Enhanced Digital Access Communication System) трангингті ж‰йесі Ericsson (Швеция) фирмасымен µндірілген. Ол сµзді (аналогты жєне санды т‰рде) жєне
мєліметтерді беруге арналѓан. Ж‰йеніњ негізгі ерекшеліктеріне базалыќ
станциялардыњ жоѓары ќабылдау тұраќтылыѓын жєне радиосөйлесулердіњ
ќорѓанысын ќамтамасыз етудегі икемділігін жатқызуға болады. EDACS ж‰йесініњ м‰мкін т±тынушылары – радиобайланыс жүйесін тањдаудаѓы ењ
мањызды белгісі-жоѓары сенімдік болатын єр т‰рлі таѓайынды мемлекеттік
ќызметтер /11/.
EDACS ж‰йесі бірзоналы немесе кµпзоналы конфигурацияда ж±мыс істеу м‰мкіндігін
береді. Ж‰йе ќ±рамына базалыќ станциялар, ‰лестірілген ќабылдаудыњ алыс
пункттері, көпстанциялы координатор (кµпзоналы конфигурация ‰шін) жєне
абоненттік ќ±рылѓылар кіреді. Ж‰йеге сондай-аќ орталыќтанѓан басќарылатын компьютер,
диспетчерлік пультер, телефон ж‰йесініњ интерфейсі кіруі м‰мкін (3.1-сурет).
EDACS ж‰йесі жоѓары жылдамдыќты ерекшеленген басќару арнасын ќолданады (9600
бит/с). Басќару арнасындаѓы мєліметтерді берудіњ салыстырмалы жоѓары жылдамдыѓы
0,25 с ќ±райтын (блоктау жоќ кезде) аз уаќытты кірісті ќамтамасыз етеді.
EDACS ж‰йесінде беру
транкингі, сонымен ќатар хабарлама трангкингті
ұйымдастырылуы
м‰мкін. Хабарлама транкингі режимінде ж±мыс істеу сµйлесуге ќолайлы жаѓдайларды береді,
біраќ ж‰йеніњ өткізу
ќабілеттігін тµмендетеді. Сондыќтан абоненттердіњ кµбісіне беру транкингі
р±ќсат етілген. Біраќ арналарды беру процесі радиосөйлесулердіњ сапалыѓы хабарлама транкингіндей етіп саќталѓан.
Оптимизацияның басты (кілтті) элементі – ќатардаѓы
шаќырулардыњ басымдыѓымен динамикалыќ басќару. Абоненттен келетін єр шаќыру
ќатарѓа орналасќан ќатардаѓы шаќырулар басымдыќтары бойынша µњдіріледі. Ж‰йеде барлыѓы басымдыќтыњ 8
дењгейіне дейін ќолданылады. Шаќырулардыњ басымдыѓы біріктіруді ќ±рудыњ
сатысына байланысты µзгереді. Сµйлесулерді ерте бастаѓан абоненттер шаќыруы
біріншілік байланыс орнатудан да жоѓары басымдыќты иеленеді.
Осылайша, ‰зілістердіњ
±заќтыѓы минимизацияланады жєне сµйлесулердіњ квази‰здіксіздігі ќамтамасыз
етіледі. Сонымен ќатар, жоѓары басымдыќты шаќырулардыњ уаќытылы ќызмет ету
м‰мкіндігі саќталады. Ж‰йеніњ ќызыќты бір ерекшілігі: егер жоѓары басымдыќты
шаќыруды ќабылдау мезетінде барлыќ арналар бос емес болса, онда шаќыру да солай ќызмет етеді. Басќару арнасыныњ
ретрансляторы жоѓары басымдыќты шаќыруды беру уаќытында ж±мыс арнасыныњ ретрансляторы режиміне кµшеді.
Шаќыру ќатарѓа ќойылѓанда абонент жарыќты индикатормен
хабарланады, ал арнаны беру дыбысты сигналмен алып ж‰реді (шаќырумен). Осындай
сигнализаторлар жиыны біріктірулердіњ ќайта ќ±ру м‰мкіндіктерін болдырмайды,
бұл, ќорытындысында µткізу ќабілеттігініњ µсуіне алып келеді.
EDACS ж‰йесінде бµлінген
басќару арнасы ќолданылатындығына ќарамастан, базалыќ станция бір
ретранслятор ж±мысќа ќабілетті жаѓдайда да µзініњ ж±мысќа ќабілеттігін
саќтайды. Соңѓысы бастапќы жаѓдайда басќару арнасыныњ ретрансляторы режімде ж±мыс істемейді, ал
шаќырулар т‰скенде µзініњ жеке жиілік арнасын
таѓайындау арќылы оларды µњдейді, содан кейін ж±мыс арнасыныњ
ретрансляторы режіміне өтеді.
Б±л жаѓдайды басќа жаѓынан да ќарауѓа болады: кішкене трафикті аумаќќа ќызмет кµрсету
‰шін, эксплуатацияѓа ж‰йені кіргізу ‰шін,
бастапќы ақша енгізу минимизациялау ‰шін базалыќ станцияда тек бір
ретрансляторды орнату ќажет.
Ericsson фирмасыныњ терминологиясы бойынша м±ндай ж‰йе SCAT деп аталады (Signal channel Autonomous Trunking).
Портативті (тасымалдаушы)
радиостанциялардыњ кµбісі ќолданатын кењ аумаќты ќызмет ету ж‰йелері ‰шін
сигналдардыњ шашыранды
ќабылдауы м‰мкіндігі ќарастырылѓан. Б±л жаѓдайда, ќызмет кµрсететін аумаќты бірнеше жерінде µте күшті сигналдыќ тањдау ќ±рылѓысына
дистанциялы басќарылатын ќабылдау ќ±рылѓылары ќондырылады. Кµрсетілген шешім базалыќ станцияныњ ‰лкен
шыѓыс ќуаты мен портативті радиостанцияныњ таратќышыныњ аз ќуаты арасындаѓы
дисбалансын болдырмау ‰шін ќолданылады.
3.1-сурет. EDACS
ñòàíöèÿñûìåí
æ¾éåñií º½ðó
Иерархия жєне адрестеу
EDACS ж‰йесінде бес дењгейлі иерархиялыќ модель ќолданылады, ол мынадай дењгейлерді кіргізеді: ж‰йе, толыќ ж‰йе, филиал,
бµлім, жеке ќолданушы. Ж‰йеніњ єр абонентіне (оныњ ішінде көпзоналы)
1-ден 16382-ге дейінгі ауќымдаѓы
уникалды идентификациялыќ нµмір беріледі. Бµлімдер, филиалдар жеке толыќ
ж‰йе енгізулер топтарды ќұрайды. Ж‰йеніњ єр тобына 0-ден 2047-ге дейінгі
ауќымдаѓы уникалді топтыќ идентификациялыќ нµмір беріледі /12/.
Радиостанцияныњ идентификациялыќ нµмірін жеке топ нµмірін
ќұру эксплуатация кіргізу этапында тек арнайы программалармен іске
асырылады, сонымен ќатар басќару радиоарнасымен тез іске асырылады. Соњѓы
жаѓдайда EDACS ж‰йесі реконфигурацияның µте жоѓары
жылдамдыѓын секундына 30 радиостанцияны
қамтамасыз етеді.
EDACS ж‰йесіндегі шаќырулар
Топтыќ шаќыру – ж‰йедегі
шаќырудыњ негізгі т‰рі. Топтыќ шаќыру толыќ ұйым дењгейінде, филиал
немесе ±йым дењгейінде іске асырылады. Ж‰йе абонентініњ топтыќ шаќыруларды тек
µзі м‰ше болатын топпен байланысу ‰шін м‰мкіндігі бар. Сонымен бірге, абонентке
бірнеше басќа топтардаѓы (15-ке дейін)
шаќыруларды тыњдау м‰мкіндігі, оныњ ішінде филиал немесе ±йымнан тысќары
берілуі м‰мкін. Сол арќылы кµпдењгейлі немесе паралельді шаќырулар ќамтамасыз
етіледі. Шаќыруды жіберу ‰шін абонентке тангентаны басу жеткілікті. Диспетчер
пультінен осы пульт арќылы басќарылатын
кез-келген топты шаќыруѓа болдады. Диспетчерде ќызмет етілетін топтардаѓы
алмасуды тыњдау м‰мкіндігі бар.
Жеке шаќыру – жекеше
сµйлесуді м‰мкін ететін шаќырудыњ артық т‰рлері. Б±л шаќыру
байланысатын абоненттер кіретін топ
м‰шелерімен де, диспетчермен де тыњдалмайды.
Жеке шаќыру “єрќайсысы єрќайсысымен” сұлбасы бойынша байланысуды
ќарастырады. Ол санды пернетаќтамен жабдықтанған радиостанциядан
шаќырушы абоненттіњ идентификациялыќ нµмірін теру арќылы жіберілуі м‰мкін. Кµп
зоналы ж‰йеде автоматты шаќырудыњ маршрутталуы атқарушы абоненттіњ
нµмірін теру ќажет емес, тек онымен байланысу ‰шін тангентаны басып, оны шаќыру
т‰скеннен кейін бірнеше уаќыт басып тұру керек.
Жедел шаќыру–жоѓары
басымдыќты топтыќ шаќыру. М±ндай шаќыруды кез-келген абонент жіберуі м‰мкін,
тек б±л ‰шін радиостанцияда арнайы кнопканы басу ќажет. Жедел шаќыру ж‰йеніњ
бос емес уаќытында да берілуі м‰мкін, сонда шаќырушы абонентке ќатысты топтыњ
аѓынды сµйлесулерін үзеді.
ОЌТЖ-ѓа шаќырулар – EDACS ж‰йесініњ
абонентіне телефон ж‰йесініњ абоненттерімен жеке сµйлесулерді м‰мкін ететін
шаќыру түрі. Тек санды пернетаќтасы бар радиостанциядан жіберілуі м‰мкін.
М±ндай шаќыруларды ќызмет ету ‰шін 1 жєне одан жоѓары дењгейлі ж‰йе ќажет.
ОЌТЖ-дан шаќырулар – телефон ж‰йесініњ шаќырушы абонентініњ ќалауымен ж‰йеніњ кез-келген
абонентімен немесе тобымен ќабылдана алады. 1 жєне одан жоѓары дењгейлі ж‰йелерде
ќарастырылѓан.
Бірнеше топтармен біруаќытылы
байланысу (Simulselect) – тек диспетчер ‰шін м‰мкін шаќыру т‰рі. Бір жиілікті
арнаны ќолдану арќылы бірнеше абоненттер тобына біруаќытылы хабарламаны беру
м‰мкіндігін ќамтамасыз етеді. Б±л кезде топ м‰шелерініњ жауаптары тек µздерініњ
топтары шегінде естіледі. Б±л шаќыру т‰рі 2 жєне одан жоѓары дењгей ж‰йелерінде
ќарастырылѓан.
Мєртебелі шаќыру – тривиалды сµздік алмасуды алмастыратын санды формаланѓан хабарламалар
абоненттен диспетчерге беру ‰шін арналѓан. (“сізді т‰сіндім”, “ќайталањыз” жєне
т.б.) хабарламаныњ аќпаратты мазм±ны график арналарыныњ ретрансляторларын
ж‰ктемей, басќару арнасымен шаќырушы пакет ќ±рамында беріледі. Мєртебелі
шаќыруды жіберу ‰шін абонент радиостанциядаѓы алдын-ала программаланған кнопканы басу керек. Б±л шаќыру т‰рі 3 жєне
одан жоѓары дењгейлі ж‰йелерде ќарастырылѓан.
Көпзоналы конфигурацияда ж±мыс істеу
EDACS ж‰йесі көпзоналы б‰ркеу (покрытия) кµмегімен кењ аумаќтарда ќызмет
ету м‰мкіндігін ќамтамасыз етеді.
Біріккен ж‰йеге EDACS типті кез-келген
дењгейлі автономды базалыќ станциялар бірігуі м‰мкін, оныњ ішінде бір арналы (SCAT). Кµпзоналы ж‰йені ќ±ру кезінде “жұлдыз” топологиялыќ сұлба
ќолданылады (3.2-сурет), оныњ ортасында көпстанциялы координатор (MSC), ал сєулелердіњ аяќ жағында
– зоналы базалыќ станциялар орналасќан. Бір ж‰йедегі зоналардыњ максимал саны –
32.
Кµпзоналы ж‰йеде абоненттердіњ біріккен нµмірлеуі
ќолданылады. Шаќырулардыњ дұрыс
маршрутталуы ‰шін кµпстанциялы координатор зоналардаѓы абоненттердіњ
аѓынды орналасуын баќылайды. Б±л ‰шін автоматты тіркеу процедурасы ќолданылады.
Ќайта тіркеу ќажеттігі абоненттік радиостанциямен аныќталады (ұялы
байланыс ж‰йесінен айырмашылыѓы, абонентті ќайта тіркеу туралы шешім базалыќ
ќ±рылѓымен ќабылданады). Ќайта тіркеу белгісі – басќару арнасымен байланысты
болып табылады. Ќайта тіркеу
процедурасы басќару арнасын іздеу кезінде ауќымды жаймалай тексеруде жєне тіркелген пакетті ќайта табылѓан арна
бойынша жіберу болып табылады.
Жабылѓан зоналы ж‰йелерде көпзоналы координатор
жиілік арналарыныњ адаптивті ќайта бµлінуінде ќорытындыланѓан шаќырулар аѓынын
екінші ретті өњделуін ж‰ргізуі м‰мкін. Осылай, егер зоналардыњ бірінде
ретрансляторлардыњ жүктелуі жоѓарыласа (жиілік жєне блоктау ±заќтыѓы кµбейеді), ал кµршілес жабылѓан зонада
трафик аз болса, онда ќатты жүктелген зонаныњ шаќырулар бµлігі кµрші
ретрансляторларѓа жіберіледі.
Мєліметтерді беру
EDACS ж‰йесінде мєліметтерді беру ‰шін RDI (Radio data Inter face) кµлікті дењгейлі фирмалыќ протокол ќолданылады. Ол ќателерді табу жєне
т‰зетуді, пакеттердіњ ќабылдануын растауды жєне таратудыњ автоматты ќайталануын
ќарастырады. EDACS ж‰йесінде мєліметтерді берудіњ кішігірім ж‰йелерін (20
абонент тест) 4 DAT фирмалыќ программалыќ ќамтамасыздандыруды ќолдану арќылы
‰йымдастыруы м‰мкін. Үлкен µлшемді ж‰йелер RDI хаттамасы негізінде немесе IP ж‰йесі сияќты
±йымдастырылуы м‰мкін. Кез-келген жаѓдайда базалыќ станция маршруттау,
хаттамалар конверторын, сондай-аќ ішкі IP- ж‰йесіне шлюз болып табылатын EDASC Data Gateway ќ±рылѓысымен жабдықталуы керек. Арнайы ж‰йелік
ќосымшаларды µндіру м‰мкін. Б±л ‰шін Ericsson фирмасымен порттарды инициализациялау жєне
шаќыруларды басќаратын программалау интерфейсі (API) ±сынылады.
3.2-ñóðåò.
ʼïçîíàëû
êîíôèãóðàöèÿ¹û
EDASC
æ¾éåñi
API IP
õàòòàìàñû
¾øií
äå, RDI
õàòòàìàñû
¾øií áàð. EDACS
æ¾éåñiíäåãi
ì¸ëiìåòòåðäi
áåðóäi»
ìà»ûçäû ê¼ðiíiñi -
ì¸ëiìåòòåðäi
áåðó ¾øií
àðíàéû
æ¾éåëiê
àðíàëàðûí
åðåêøåëåó
ì¾ìêiíäiãi
êåðåê åìåñòiãi
áîëûï
òàáûëàäû.
Áàçàëûº
ñòàíöèÿ
º½ðûë¹ûëàðû
°ð
áàçàëûº
ñòàíöèÿäà 20
ðåòðàíñëÿòîð¹à
äåéií
îðíàòûëóû
ì¾ìêií. ƾéåíi»
ìà»ûçäû
åðåêøåëiãi –
æ½ìûñ арнасының кез-келгені
áàñºàðóøû
ðåòiíäå
ºîëäàíûëà алатындығында.
Àëìàñòûðó
ì¾ìêiíäiãi
¸ð
ðåòðàíñëÿòîð
òåê
àíàëîãòû
ñ¼çäi
ñèãíàëäàðäû
åìåñ,
ñîíûìåí
ºàòàð 9600 áèò/ñ
æûëäàìäûºòû
ñàíäû
àºïàðàòòû äà
áåðó ºàáiëåòòiëiãiìåí
ºàìòàìàñûç
åòiëåäi.
Á½ë ñàíäû
àºïàðàò ñ¼çäi
ñèãíàëäàð,
ºîëäàíáàëû
ì¸ëiìåòòåð
íåìåñå
áàñºàðó
ñèãíàëäàðû
áîëà àëàäû.
Á½äàí
áàñºà, ¸ð
ðåòðàíñëÿòîð
èíòåëëåêòóàëäû
áàñºàðó
º½ðûë¹ûñûìåí
жабдықталған, îë
áàñºàðó
àðíàñûíû»
ðåòðàíñëÿòîðûíû»
ºàòàðäàí
øû¹ó
æà¹äàéûí
áàéºàéäû
æ¸íå êåðåê
áîëñà áàðëûº
ôóíöèÿëàðûí
¼çiíå àëàäû.
Àéòûëûï
êåòêåí á¼ëiíãåí
áàñºàðóäû
ºîëäàíàòûí
áàñ òàðòóäû
¼»äåéòií ¸äiñ
áàñºàðó
àðíàñûí
ðåçåðâòåéòií
ñ½ëáà¹à
ºàðà¹àíäà
¾ëêåí ñåíiìäiëiêòi
ºàìòàìàñûç
åòåäi. Áàñºàðó
àðíàñûíû»
æ½ìûñòàí
øû¹ó êåçiíäå
ºàë¹àí
æ½ìûñºà
æàðàìäû
ðåòðàíñëÿòîðäû»
áiðåói
àºïàðàòòû
æ¾êòåìåíi
ºûçìåò
åòóäåí
øàºûðóëàðäû
¼»äåóãå
àóûñàäû. Á½ë
êåçäå æ¾éåíi»
¼òêiçó ºàáiëåòiíi»
áiðºàëûïòû
êåði êåòói
áàéºàëàäû. Оë áið
æ½ìûñ
àðíàñûí
æî¹àëòºàíäàé
áîëàäû.
Îðòàëûºòàн¹àí
áàñºàðó
êîìïüþòåðií
ºîëäàíûëàòûí
æ¾éåëåðäå
ñû
øàºûðóäû» áàñ
òàðòóû àâаðèÿëûº
ò¸ðòiïêå көшуге алып келеді. Á½ë
êåçäå á¼ëiíãåí
áàñºàðó
º½ðûë¹ûñû
æ½ìûñûí
æàë¹àñòûðàäû,
ñîíäûºòàí
ê¼ïòåãåí
àáîíåíòòåðãå
àâàðèÿ òiïòi áiëiíáåéäi. Оíûң iøiíäå
òåëåôîíäûº
æ¾éåìåí
áàéëàíûñó
ì¾ìêiíäiãiнің
ôóíêöèÿëàðы
æî¹àëàäû.
ƾéå
êîíôèãóðàöèÿñû
Òàïñûðóøûíû»
ò½òûíóøûлығына
áàéëàíûñòû
áàçàëûº
ñòàíöèÿ
¸ðò¾ðëi ºîñûìøà
º½ðûë¹ûëàðìåí
æèíàºòàëàäû.
Аïïàðàòóðàíû»
ìèíèìàëäû
æèûíûí åíãiçåòií
æ¾éå
áàçàëûº
äå»ãåéëi æ¾éå
äåï àòàëàäû.
Îë òåê
òîïòûº, æåäåë
æ¸íå æåêå
øàºûðóëàð ºûçìåò
ê¼ðñåòó ¾øií
ºîëäàíûëàäû. М½íäàé
êîíôèãóðàöèÿäà
хабарлар үшін қарапайым және жедел
деңгейлі басымдық қолданылуы мүмкін.
²îñûìøà
º½ðûë¹ûíû
º½ðó æ¾éå
äå»ãåéií æ¸íå
áåðiëåòií ì¾ìêiíäiêòåð
æèûíûí
æî¹àðëàòó¹à
ì¾ìêiíäiê áåðåäi.
²½ðûë¹û
º½ðàìû ìåí
áåðiëåòií ì¾ìêiíäiêòåð
àðàñûíäà¹û
ñ¸éêåñòiê
3.1-êåñòåäå
ê¼ðñåòiëãåí.
Digistar
æ¾éåñi
Digistar
ñàíäû
òðàíêèíãòi
æ¾éåñi Digital Wireless Corporation (DWC),
ôèðìàñûìåí
º½ðûë¹àí. Á½ë
æ¾éå ñàíäû
òðàíêèíãòi
æ¾éåëåðäi»
áàð
õàëûºàðàëûº
ñòàíäàðòòàðûíà
жүгінбейді. Îë
DWC-» æåêå
ìåíøiãi áîëàòûí
òåõíèêàëûº
øåøiìäåð
áàçàñûíäà
º½ðûë¹àí.
ƾéå àøûº
áîëûï òàáûëìàéäû
æ¸íå áàñºà
æåòêiçóøiëåðäi»
º½ðûë¹ûëàðûí
ºîëäàíóû
ì¾ìêií åìåñ. DWC
ôèðìàñû
àéòûë¹àííû»
ñûñû
ðàäèîáàéëàíûñ
ºàóiïñiçäiãií
æî¹àðëàòóäû»
ái𠺽ðàëû áîëàòûíûн àéòàäû.
Digistar
æ¾éåñiíi» áàñºà
òðàíêèíãòi
æ¾éåëåðäåí
åðåêøåëiãi – îë пакеттік коммутация жүйесі
áîëûï
òàáûëàäû.
°ðèíå, á½ë øåøiì ºûçìåò
ê¼ðñåòóäi» æàëïû
íàøàðëàóûíà
àëûï êåëåäi.
Ñîíûìåí
ºàòàð, пакеттік коммутация òåõíîëîãèÿñûí
ºîëäàíó
ê¼ïçîíàëû
æ¾éåíi»
èíôðຽðûëûìûíû»
áà¹àñûí
ò¼ìåíäåòóãå
ì¾ìêiíäiê áåðåäi. Digistar æ¾éåñiíäå
æàë¹àóøû ò¾éií ðөëií
ìàðøðóòèçàòîð
îðûíäàéäû.
Digistar
æ¾éåñi ¸äåéi êå»
àéìàºòàð¹à
ºûçìåò
ê¼ðñåòóãå
¼íäiðiëãåí.
Ñîíûìåí
ºàòàð, æ¾éå áiðçîíàëû
áiðàðíàëûäàí
îðòàºõàëûºàðàëûº
æ¾éåëåðãå
äåéií
àóºûìäаëóûìåí
ñèïàòòàëàäû.
Îñûëàéøà,
áàñòàïºû àºøà
ñàëûìíû»
ò¼ìåíãi øåãi Digistar æ¾éåñií îïåðаòоðëàðäû»
êå» øå»áåðiíäå
ºîëäàíó¹à
ì¾ìêiíäiê áåðåäi. Digistar æ¾éåñiíi»
áàçàñûíäà
áàéëàíûñ
æ¾éåñiíi» ¼òêiçó ºàáiëåòòiëiãií ¼ñiðóií
àðíàìåí
æ¾ðãiçóãå
áîëàäû.
Digistar
æ¾éåñi êå» æèiëiê
àóìà¹ûíäà
æ½ìûñ iñòåé
àëàäû: 345-òåí 521
ÌÃö-êå äåéií, á½ë
îíû» ¸ðò¾ðëi æèiëiê
ìàçì½íûíäà
ºîëäàíó¹à
ì¾ìêiíäiê áåðåäi. Á½ë
ºàëûïòàñºàí
àíàëîãòû
òðàíêèíãòi æ¾éåäåí
ñàíäû
æ¾éåãå
ê¼øóäå ¼òå
ìà»ûçäû – æà»à
æèiëiê
àóºûìûíà
ê¼øóiíå
áàéëàíûñòû
(800 ÌÃö)
ñ½ðàºòàðäû»
êåðåêòiãi
ò¼ìåíäåéäi. Digistar æ¾éåñiíäå òåê áið àðíàíû
á¼ëó ¸äiñi АЖБ
ºîëäàíûëàäû.
Ж‰йеніњ жалпы
ќ±рылысы
Digi Star ж‰йесінде топтыќ
сатыныњ ‰шдењгейлі моделі ќалыптасќан (3.2-кесте). Ж‰йе саны 256-дан аспайтын
ұйымдар бірлесуімен кµрсетілген. ¦йым топтарѓа бµлінеді.
3.1-кесте
|
Äå»ãåé
|
²½ðûë¹û
º½ðàìû
|
ƾéåíi» ì¾ìêiíäiãi
|
|
Áàçàëûº
|
Åíãiçiëãåí
áàñºàðó
º½ðûë¹ûñû
áàð
ðåòðàíñëÿòîðëàð.
Ðàäèîñèãíàëäàðäàí
áiðiêòiðåòií
º½ðûë¹ûëàð
Àíòåíàëûº-ôèäåðëi
º½ðûë¹û
|
Æåêå
øàºûðóëàð
Òîïòûº
øàºûðóëàð
Æåäåë
øàºûðóëàð
Òåê 2
äå»ãåéëi
áàñûìäûºòàí
øàºûðóëàð
Òîïòàð
áîéûíøà
æàéìàëûº
Àáîíåíò-àáîíåíò
ìàðøðóòû
áîéûíøà
ñàíäû
àºïàðàòòû
(ñ¼ç íåìåñå
ì¸ëiìåòòåð)
òàðàòó
Øàºûðóëàð
ºàòàðûí
åíãiçó
Òàðàòóäû
áàñòàó
òîíàëäі
øàºûðóûí
áåðó
|
|
1
|
Áàçàëûº
äå»ãåéëi
º½ðûë¹û
Îðòàëûºòàí
áàñºàðûëàòûí
ÝÁÌ
Òåõíèêàëûº
ºûçìåò
ê¼ðñåòó
òåðìèíàëû
æ¸íå
ýêñïëóàòàöèÿëàó
κòæ-ìåí
êåëiñiëåòií
º½ðûë¹û
|
Áàçàëûº
äå»ãåéëi
áàðëûº
ì¾ìêiíäiêòåð
Øàºûðóøû
àáîíåíòòåðäi»
àóòåíôèêàöèÿñû
Òðàôèê
òóðàëû ñàíàºòàðäû»
ãåíåðàöèÿсы 8
äå»ãåéëi
áàñûìäûºòàðû
(îíû» iøiíäå
ñàíäû
àºïàðàòòû
òàðàòó) ОҚТЖ –мен
қосылу
Àáîíåíòòåðäi»
äèíàìèêàëûº
ºàéòà
áîëìàóû
Àáîíåíòòåðäi»
áàéëàíûñºà
ò¾ñóií
áàñºàðó
|
3.1-кестенің жалғасы
|
2
|
1 äå»ãåéëi
º½ðûë¹û
30-¹à äåéií
äèñïåт÷åðëåíãåí
ïóëьòòåð
|
Áàðëûº
1äå»ãåéi
ì¾ìêiíäiêòåð
Äèñïåò÷åð
ïóëòüтiìåí
àíàëîãòû
ñ¼çäi
àëìàñó
Áiðíåøå
òîïòû áið óàºûòûëû
ìîíèòîðëàó
Áiðíåøå
òîïòû
áiðóàºûòûëû
øàºûðó
|
|
3
|
2 äå»ãåéëi
º½ðûë¹û
äèñïåò÷åð
пóëòiìåí
ñûìäû
áiðiêòiðåòií
º½ðûë¹û
òåëåôîí
àðíàñûíû»
ìîäåìi
|
Áàðëûº
1äå»ãåéëi
ì¾ìêiíäiêòåð
Äèñïåò÷åð
ïóëьòiìåí
ñàíäû ñ¼çäi
àëìàñó (îíû»
iøiíäå øèôðëåíãåí
òðàôèê
̸ðòåáåëi
øàºûðóëàð
æ¸íå
ñ½ðàóëàð)
ÎҚТЖ àáîíåíòòåðiìåí
ñàíäû
àëìàñó
|
|
4
|
Áàçàëûº
äå»ãåéäåí 3
äå»ãåéãå
äåéiíãi
áiðíåøå áàçàëûº
ñòàíöèÿëàð
ʼïñòàíöèÿëàð
êîðäèíàòîð (MSC)
|
Àáîíåíòòåð
Æàáûëàòûí
àóìàºòàðäà
àðíàëàðäû
äèíàìèêàëûº
àäàïòèâòi
ºàéòà áîëó ºîç¹àëìàëû
áàéëàíûñòû»
ä¸ñò¾ðëi
æ¾éåëåðií
(òðàíêèíãòi
åìåñ) ºîñó ì¾ìêiíäiãi
|
Ж‰йедегі топтардыњ жалпы саны 65534-тен аспау керек.
Топтарѓа абоненттер кіреді, сонда ж‰йесініњ жалпы адресті сыйымдылыѓы
16,25 миллион абонент ќ±райды. Сонымен
ќатар абоненттер бірде бір топќа кірмеуі
м‰мкін. Єр абоненттке арнасы идентификациялыќ нµмір (ID) беріледі. Бірнеше топтар (36-ѓа
дейін) немесе бµлек абоненттер уаќытына немесе тураќты супертоптарѓа біріге
алады.
3.2-кесте
|
Ñàòûëû
äå»ãåé
|
Àòàëóû
|
ƾéåäåãi
ìàêñèìàë
ñàíû
|
Åñêåðòó
|
|
1
|
µéûì
|
256
|
|
|
2
|
Ñóïåðòîï
|
-
|
ºàæåò
åìåñ
|
|
2
|
Òîï
|
65534
|
ºàæåò åìåñ
àòðåáóòû
|
|
3
|
Àáîíåíò
|
16,25
млн.
|
|
Digi Star – дыњ бір ж‰йесі 8192 аумаќты ұстауы м‰мкін. Єр
аумаќтыњ базалыќ станциясыныњ ќ±рамында 32 ретрансляторѓа дейін болуы м‰мкін.
Олардыњ біреуі басќару арнасына ќалѓандары трафикке ќызмет етеді. Digi Star ж‰йесінде тек арналарды жиілікпен бөлу
ќолданатындыќтан, трафиктіњ бір ретрансляторына бір арна сєйкес келеді. Сонымен
ќатар, Digi Star ж‰йесі бір
жиілікті арналы аумаќтарды ќ±руға м‰мкіндік береді. Б±л жаѓдайда жалѓыз
ретранслятор басќару арқасына
жєне трафикке ќызмет кµрсетеді.
Digi Star ж‰йесініњ
ќызметтері
Digi Star ж‰йесі санды транкингті ж‰йеге тєн ќызметтердіњ толыќ
жиынын ±сынады: ішкі шаќырулардыњ єрт‰рлі түрлерін, ОЌТЖ-ѓа кіру,
мєліметтерді беру, мєртебелі шаќырулар, координатты беру. Топтыќ шаќыру тек бір
топқа ѓана емес, сонымен ќатар ±йым бойынша жєне ерекше топтардың
жиынға орындалуы м‰мкін. Администратор, жүйелік басқару
пультімен бірнеше топ пен абоненттер санын супертопқа оперативті біріктіре алады М±ныњ керектігі, єрт‰рлі
ведомстволық бөлімдердіњ өзара єрекеттесуін ќамтамасыз ету
үшін, тек тµтенше жаѓдайларда туады. М±ндай жаѓдайда абоненттердіњ
ќарапайым топтыќ шаќырулары автоматты т‰рде супертопќа кіретін барлыќ топтарѓа
таратылады.
Ерекше зейінді Digi Star ж‰йесінде ќолданылатын ќайта топтау механизмі алады. Ол абоненттік
радиостанцияларды ќайта программалауды ќажет етпейді жєне басќарылатын
командаларды жіберуге эфир уаќытын кетірмейді. Супертоптарѓа бірігу
инфраќ±рылым дењгейінде болады, ол ‰шін супертопќа берілетін виртуалды
идентификаторлар (virtual ID-VID) ќолданады. Осылай, ќайта топталу программалыќ ќамтамасыздандырумен жєне
базалыќ станция аппаратураларымен ќамтамасыз етіледі, орталыќтан ж‰ргізіледі
жєне уаќыт бойынша тек бірнеше миллисекундты алады.
Digi Star ж‰йесі, басќа да санды ж‰йелер сияќты абоненттерді жеке
шаќыру м‰мкіндігін береді, сондай-аќ ОЌТЖ-мен екі жаќты байланысуды қамтамасыз
етеді.
Digi Star ж‰йесі мєтінді радиошаќырудыњ ќызметіне ие (пейджинг). Digi Star ж‰йесініњ абоненттік аппаратурасы ж‰йелі аќпараттан
басќа, пейджингті хабарламаларды кµрсететін 32-рємізді ЖК- дисплейлерімен
жабдықталған.
Digi Star ж‰йесі мєртебелі хабарламаларды бірнеше сандар тізбесі
ретінде беруге м‰мкіндік береді (тривиалды сµздік алмасуды алмастыратын жєне
ретрансляторды ж‰ктемейтін шартты кодалыќ комбинациялар). Б±л ќызмет арнайы модификациялы радиостанцияларда
ќолдануы м‰мкін.
Digi Star ж‰йесінде ретранслятордыњ кµмегінсіз
абоненттер арасында радиоалмасу болуы м‰мкін. (Talkaround режимі).
Digi Star ж‰йесініњ базалыќ станциялары, блоктау жаѓдайы
ќалыптасќан кезде, басќару арнасымен кіретін шаќыруларды ќатарѓа т±рѓызады.
Соњѓысына “бірінші кірді-бірінші шыќты” принципі бойынша ќызмет кµрсетіледі,
біраќ басымдыќтар ережелеріне баѓынады. Ж‰йеде басымдыќтыњ 8 дењгейі
ќарастырылѓан олар абоненттерге
беріледі жєне ќатарѓа ќызмет кµрсетуде ќолданылады. Ж‰йе абоненттеріне
репликаны бастамас б±рын, байланыс арнасыныњ босауын к‰туі ќажеті жоќтыѓын
айтып кеткен жөн. Абоненттердіњ сµздік фразалары радиостанцияныњ буферлі
жадына енгізіледі, ол жаќтан басќару арнасындаѓы сєйкесті р±ќсатпен беріледі.
Осылайша, блоктау кезінде абоненттерге пайда болатын жалѓыз ыњѓайсыздыќ –
корреспонденттердіњ жауабына жауап уаќытыныњ кµбеюі.
Digi Star ж‰йесінде таңдалѓан абоненттер тобына базалыќ станцияның ретрансляторлыќ
ресурстарына жоѓары басымдыќтыќпен кіруді уаќытында беру єдісі ерекше іске асырылѓан.
Басќа ж‰йелерде
жеке топтарѓа ашыќ арна беріледі. Яѓни арна монополиясы Digi Star ж‰йесінде басымдыќтарды ќайта таѓайындау ќосылады.
Осылайша, басымдыќты топтардаѓы белсенділіктіњ т‰суімен басќа т±тынушылардыњ
ќызмет кµрсету сапасы автоматты т‰рде µседі. Ашыќ арна принципін ќолданатын
ж‰йелерде “тµмен басымдыќты”, яѓни коммерциялыќ т±тынушылар босаѓанѓа дейін
µздерініњ шаќыруларыныњ ќызмет кµрсету уаќытыныњ кµбеюі байќалады.
Digi Star ж‰йесінде ‰лкен зейін координатты автоматты аныќтау
ќызметіне бµлінген – AVL (Automatic Vehicle Location). Ќозѓалмалы
объектініњ орналасуы, кµптеген ќозѓалмалы байланыс ж‰йелерінде сияќты, GPS (Global Position System) спутникті ѓаламдыќ навигациялы ж‰йеніњ сигналдарын ќабылдау жєне
өњдеу жолымен аныќталады. Digi Star ж‰йесініњ радиоинтерфейсініњ хаттамасы координаттарды наќты т‰рде беруді
ќолдайды, б±л ‰шін ќосымша мєліметтерді беру ќызметтін ќолдану ќажет емес.
3.3-сурет.
Äèôôåðåöèàëäû
êîððåêöèÿíû
ºîëäàí¹àí
îáúåêòілердің ºîç¹àëûñûí
çåðòòåéòií
æ¾éå
Орналасуды аныќтау ‰шін навигациялыќ ќ±рылѓыѓа
координатты µлшейтін ќателіктерді орнына ќоятын дифференциалды т‰зетулер енгізу
ќажет. Б±л ќателік GPS ж‰йесінде коммерциялыќ тұтынушылар ‰шін енгізіледі. Дифференциалды
т‰зетулерді нақты орналасуы белгілі эталонды навигациялыќ ќабылдауыштан
алады. Digi Star ж‰йесінде б±л
‰шін басќару арнасымен дифференциалды т‰зетулер туралы аќпаратты ‰немі беру
ќарастырылѓан. Т‰зетулерді навигациялыќ µлшеулер мєліметтерімен бірігіп
µњдеу координатты 2м дәлдікке
дейін аныќтау м‰мкіндігін береді. Дифференциалды т‰зетусіз стандартты дєлдік 100 метрді ќ±райды. Ж‰йеде
екі н±сќаны да ќолдану ќарастырылѓан, өйткені GPS эталонды ќабылдаѓыш Digi Star базалыќ станцияныњ ќ±рамына кірмейді жєне бµлек алынады, ал кейбір
мемлекеттерде дифференциалды т‰зетулер арќылы координатты аныќтау ‰шін ќосымша
лизенция керек. Digi Star транкингті
ж‰йесініњ базасындаѓы объектілердіњ ќозѓалуын баќылайтын ж‰йеніњ ќ±рылымдыќ
с±лбасы 3.3 – суретте кµрсетілген. DWC фирмасы RS-232 С интерфейсімен диспетчерлік радиостанцияѓа ќосылѓан компьютерде Windows ОЖ басќаруымен ж±мыс істейтін арнайы
картографиялыќ программалық ќамтамасыздандырумен жабдықтайды.
Б±л тањдалынған ќозѓалмалы объектілердіњ,
жергілікті электронды картада, аѓынды орнын кµрсетуге, сонымен ќатар олар
туралы бірќатар мєліметтер, оѓан ќоса мєртебелі шаќырулар туралы білуге
м‰мкіндік береді. Экранды интерфейс
операторға мєтінді пейджингті хабарламаны тањдалѓан абонентке беруге
м‰мкіндік береді.
Радиоинтерфейс
DWC фирмасы µзініњ жеке радиоинтерфейс протоколын µндірді, ол жиілікті
бµлінген – TETRAPOL, APCO 25
көпстанциялы кірісті ќолданатын ашыќ радиохаттамалы стандарттарға
±ќсас.
Осылайша, радиоарнадаѓы мєліметтерді беру жылдамдыѓы –
9600 бит/сек, модуляция т‰рі – төрт позициялы жиілікті манипуляция.
Модуляция трактісініњ ќ±рылымдыќ сұлбасы 3.4– суретте кµрсетілген.
+3
+1
-1
-3
3.4
- сурет. Рàäèîàðíà
жүйесінің ìîäóëÿöèÿ
òðàêòiñi
Радиоарнаѓа берілуге дайын мєліметтер аѓынында кµрші биттер жұптап бірігеді жєне тµрт дењгейлі сигнал ќ±раушыѓа беріледі. Б±л
сигнал с‰зіледі жєне жиілікті модулятор кірісіне беріледі. Осылайша,
радиоарнадаѓы символдардыњ ауысу жиілігі 4800 бит/сек қ±райды.
Digi Star ж‰йесінде єрт‰рлі аќпарат (сµз, мєліметтер,
координаттар) пакет т‰рінде беріледі. Пакеттерді радиоарнаѓа беру дайындыѓы кодалыќ торлауда ќорытындыланады
(3.5-сурет жєне 3.6-сурет). Б±л аќпаратты беруді аз сигнал/шу ќатынасында
ќамтамасыз етеді.
3.6-суретте
кµрінетіндей, мєліметтер аѓыны кодек шыѓысынан матрица жолдарына тізбектей
енгізіледі. Радиоарнаѓа беру алдында матрицадан санау жатыќ жолдарымен іске
асырылады, сондыќтан орналасудыњ алѓашќы тєртібі былай болады:
А1,
А2, А3…….Н9, Н10.
Мына
т‰рге т‰рленеді:
Н1,
G1,
F1,
E1,……H2, G2,….B10,
A10.
Басќару арнасында базалыќ станция таратуды үздіксіз
ж‰ргізеді. Б±л арнада периодты түрде келесі аќпарат беріледі: ж‰йе
идентификаторы, ќызмет көрсету аумаѓыныњ идентификаторы, абоненттерге
арналардыњ таѓайындалуы, радиошаќыру
ќызметініњ мєтінді хабарламалары, GPS дифференциалды т‰зетулері жєне
кейбір басќа мєліметтер. Басќару арнасындаѓы аќпараттыќ жылдамдыќ 5760 бит/с.
Трафик арналарында екі логикалыќ арна біріктірілген –
сµзді беру (7800 бит/сек) жєне сигналдау (960 бит/с). Сигналдау арнасында абоненттік радиостанцияныњ
идентификаторы, тұтынушы есімі, координаттары жєне басќа ќосымша аќпарат
беріледі.
Санды сµзді
тарату
Digi Star ж‰йесінде сµзді
тек санды беру ќолданылады. АРСО 25 стандартында сияќты аналогты
ЖМ-арналарды ќолдау ќарастырылмаѓан. Сµзді 64 Кбит/сек санды т‰рлендіру А-немесе Т-зањы бойынша
стандартты с±лбамен ж‰реді. Санды тыѓыздау жєне сµзді ќайта ќалпына келтіру ‰шін секундына 30 млн. операцияны іске асыратын арнайы сигналды
процессор ќолданылады. Тыѓыздау DWC фирмалыќ алгоритм
ќолдануымен іске асады, тыѓыздалѓан сµздің жылдамдыѓы 4800 бит/с.
Алгоритм сызыќты болжау єдісін іске асырады. Digi Star ж‰йесінде сµзді кадрдыњ ұзаќтыѓы 60 мс ќ±райды.
Тыѓыздау алгоритмі DWC фирмасымен ашылмайтындыќтан, б±л аќпаратты
ќорѓауға кедергі жасайды. Керек болѓанда, сµздіњ тыѓыздалѓан санды аѓыны
ќосымша шифрлеуі м‰мкін, б±л радиобайланыстыњ одан да ‰лкен ќорѓанушылыѓын ќамтамасыз
ету ‰шін керек.
Digi Star ж‰йесініњ базалыќ станциясында сµз ќайта ќалпына келмейді, тек тыѓыздалѓан т‰рде ќайта
таратылады (м‰мкін шифрланѓан т‰рде). Digi Star ж‰йесі пакетті коммутациялау технологиясын ќолданатындыќтан, ќайта тарату
кідірісі сµздік кадр ұзаќтығы (60 мс) жєне байланыс арнасын беру
уаќытынан т‰зеледі. Ж‰йеніњ бір арнасы бос жаѓдайда байланыс арнасын беру
уаќыты байланыс орнату уаќытына тењ. Соњѓысы бірзоналы жєне көпзоналы
конфигурация ‰шін орташа 0,2 с ќ±райды жєне 0,3 с аспайды.
Ж‰йеніњ блокталуы жаѓдайында байланыс арнасын беру
уаќытты байланыс орнату уаќыттына тењ. Соњѓысы бірзоналы жєне копзоналы
конфигурация ‰шін орташа 0,2 с ќ±райды жєне 0,3 с аспайды. Блоктау жаѓдайында
шаќыру ќатарѓа т±рѓызылады жєне арна тек ќатар µткеннен кейін беріледі. Егер
ж‰йе абоненттері жарты дуплексті режимде ж±мыс істесе жєне топтыќ шаќыруларды
іске асырса, шаќырудыњ орташа ±заќтыѓы
5 с ќ±райды. Осылайша, ќатты толѓан ж‰йеде ќайта таратудыњ ±заќ кідірістері
болуы м‰мкін.
Сонымен ќатар, Digi Star ж‰йесінің
тұтынушылары “жасыл т‰с” к‰туіндегі, яѓни радиостанцияныњ р±ќсат етуші
сигналындағы ыњѓайсыз кідірістерді күтпейді. Б±л тұтынушымен
“Тарату” кнопкасын басќаннан кейін басталып, сµзді буферлеу ќамтамасыз етіледі.
Буфер µлшемі сµздіњ 25 с жазып алуѓа м‰мкіндік береді, олардыњ аяќталуы туралы
радиостанция т±тынушыны тоналді сигналмен хабарлайды. Эфирге сµзді беру
автоматты т‰рде басталады.
Абоненттік радиостанцияныњ жєне базалыќ станцияныњ
байланыс сеансыныњ уаќыт диаграммасы 3.3 – кестеде кµрсетілген. Арна с±раныс
берілген соң 5 секундтан кейін
беріледі.
3.3-кесте.
|
À¹ûíäû
óàºûòû
|
κè¹à
Ò½òûíóøû
№ òàðàòó
áàòûðìàñûí
áàñòû æ¸íå
|
|
0:00.0
|
Ѽäi
àéòà
áàñòàäû
|
|
0:00.0
|
Ѽçäi
ñàíäàó
áàñòàëäû
æ¸íå îíû
áóôåðäå æèíàºòàó
|
|
0:00.0
|
Øàºûðó¹à
ºûçìåò
ê¼ðñåòó ¾øií
áàñºàðó
àðíàñûìåí
ñ½ðàíûñ
æiáåðiëåäi
|
|
0:00.2
|
Áàñºàðó
àðíàñûìåí
áàçàëûº
ñòàíöèÿíû» êîíòðîëëåðiíåí
ðàñòàó
ºîëäàíàäû
æ¸íå à¹ûíäû
áëîêòàó
æà¹äàéû ¾øií
ºàòàð¹à
ò½ð¹ûçó òóðàëû
õàáàðëàìà
|
|
0:05.0
|
Áàñºà
ò½òûíóøûìåí
áîñ åìåñ
òðàôèê àðíàñû
áîñ
|
|
0:05.2
|
Áàñºàðó
àðíàñûìåí N ò½òûíóøûíû»
ðàäèîñòàíöèÿñû
¾øií
ãðàôèêòi» áîñ
àðíàñûíû»
òà¹àéûíäàëóû
|
|
0:05.3
|
N
ò½òûíóøûíû»
ðàäèîñòàíöèÿñû
ãðàôèê àðíàñûíà
ê¼øòi
Æәíå
0:00:0 ìåçåòiíåí
ñ¼çäi æàáó
¸ñåðiн
áàñòàó
|
Кµпзоналы конфигурацияда ж±мыс істеу
Digi Star ж‰йесінде орталыќтанѓан зонааралыќ
коммутациялау ќолданылады. Ќандай да
көпзоналы Digi Star ж‰йесініњ керекті элементі DWC фирмасыныњ
терминалогиясымен Network Router (ж‰йелік
маршрутизатор) деп аталатын коммутатор болып табылады.
Базалыќ станциялар орталыќтанѓан коммутатордыњ порттарына
мєліметтерді берудіњ тізбекті жолымен ќосылады. Бір коммутаторда 255-ке дейін
порт болуы м‰мкін. Коммутатордың стандартты жинақталуы оны 16
портпен жабдықтауды қарастырады. Барлығы жүйеде
ортақ күрделiгi 2600000 ретрансляциялары бар 255 коммутатор
жұмыс iстейдi.
Коммутатор торына тек базалық станциялар емес,
Digistar коммутаторлары және аналогты интерфейстiң модульдерi (AIM
– Analog Interfase Module) қосыла алады. Мәлiметтердi берудiң
iшкi жүйелерi коммутаторға Ethernet интерфейсi бойынша немесе тiзбектi порт арқылы қосыла
алады. Осылайша, Digistar жүйесiнiң орталық коммутаторы
пакеттердi коммутациялайтын iшкi жүйе интерфейстiң функцияларын
атқарады.
Аналогты интерфейс модульдерi ОҚТЖ-мен,
диспетчерлiк байланыстың қарапайым радиожүйелерiмен, ISDN
жолдарымен, Е1 және Т1 арналарының диспетчер пультермен,
сондай-ақ Е+М төртсымды сұлбасы бойынша кез-келген
құрылғылармен әрекеттеуiн қамтамасыз етедi.
AIM-ң бiр модулi iшкi құрылғылармен тек бiр бiрiгудi
қамтамасыз етедi және коммутатордың жеке портына
қосылады. “Коммутатор- AIM” жолындағы мәлiметтердi беру
жылдамдығы 9600 бит/с.
Digistar жүйесi диспетчерлiк байланыстың
қарапайым жүйелерiмен топтар деңгейiнде әсерлеседi.
Қарапайым жүйе арнасы Digistar жүйесiнiң басқа
тобымен елестетiледi және сонда осы арнадағы және
топтағы кез-келген шақырулар бiрге ретрансляциялайды. Digistar
жүйесiнiң және қарапайым жүйенiң бiрiгу
сұлбасы 3.7-суретте көрсетiлген.
ÒÕ
Ñàíäû
ñ¼ç
RX
9600
áèñ/ñ
ÐÒÒ
3.7-сурет.
ƾéåñiíi»
ºàðàïàéûì
ðàäèîáàéëàíûñ
æ¾éåñiìåí áiðiãói
Digistar
жүйесiнiң кез-келген базалық станциясы өз
құрамына басқару құрылғысының
және локальды коммутатордың функцияларын орындайтын контроллер
кiредi. Iшкi трафик контроллерімен сүзiледi және бөлек
тiзбектi RS-232C түрлi портқа берiледi. Осы порт бойынша
басқа зоналардан трафик қабылданады. Осы арнадағы
мәлiметтердi беру жылдамдығы ретранслятор саны көбейгенде
өседi.
Базалық станциялар орталық коммутатормен
әртүрлi әдiстермен берiлуi мүмкiн және оларды
байланыстыратын байланыс жолдары 3.4-кестеде келтiрiлген мәлiметтердi
беру жылдамдығын қамтамасыз ету керек.
Егер орталық коммутатор базалық станцияда
орналасса, онда бiрiгу RS-232C интерфейсi бойынша құрылады. Егер
коммутатор базалық станциядан алшақ болса, онда ISDN жолдарын,
санды радиорелелi жолдарды және локальді санау жүйелерiн
бiрiктiретiн кез-келген құрылғыларын қолдануға
болады. DWC фирмасының айтуы бойынша интернеттi қолдану өте
үлкен мүмкiндiк. Әрине, радиоарнадағы кiдiрiске
бұл жағдайда глобальді жүйедегi кiдiрiстер қосылады,
бiрақ мұндай шешiмнiң мүмкiндiгi өте үлкен
зейiндi қажет етедi. Интернетпен байланысу жылдамдығы бiрараналы
зона үшiн де 64 бит/с аз болмау керек.
3.4-кесте
|
Ñàíû
|
Êåðåêòi
¼òêiçó
ºàáiëåòòiëiãi
|
|
1
|
9600
áèò/ñ
|
|
2
|
19200
áèò/ñ
|
|
4
|
38400
áèò/ñ
|
|
8
|
76800
(ì¾ìêií 6400
áèò/ñ)
|
|
16
|
153600
áèò/ñ
|
|
32
|
307200
áèò/ñ
|
Орталық коммутатордың тағы бiр
функциясы – автоматты роумингтi қамтамасыз ету. Бұл үшiн
абоненттердiң жеке идентификаторлары ID қолданылады. Коммутатор
абоненттердiң зоналар бойынша бөлiнуiн бақылайды.
Жүйедегi үшзоналы топтық шақырулар қалыптасады.
Орталық коммутатор пакеттi маршрутизаторды
көрсететіндiктен, өндiрiстiк компьютер түрiнде iске
асырылады, оның бағасы тракингтi жүйеде қолданатын
арналар коммутаторынан әлдеқайда төмен.
Базалық станциялар
Digistar
жүйесiнде модульдi конфигурациялы базалық станциялар
қолданылады. Стандартты бөлмеде (193*70*58см) аппаратураның
төрт арналы жиыны орналасады. Ол өз құрамына
радиосигналдарды бiрiктiретiн құрылғыны, 4 ретрансляторды,
базалық станцияның контроллерiн енгiзедi.
Стандартты жиын аппаратурасында радиосигналдарды
бiрiктiру құрылғысының бар болуы бiр антеннаны барлық беру және
тарату арналарына қолдануға мүмкiндiк бередi. Қуат
күшейткiштердi ретранслятордан конструктивтi бөлiнген.
Соңғылары модульді кострукциялы. Ретрансляторларға
қоздырғыш, қабылдағыш, процессор, радиоарнаның
буферлi регистрi қосылатын бiрiктiру платасы, сондай-ақ тiзбектi
порт платалары қосылады. Әр трансляторда 9600 бит/с жұмыс
iстейтiн RS-232C типтi екi тiзбектi
порт бар: бiреуi – базалық станция контроллермен бiрiгу үшiн, екiншiсi
диагностикалық мақсат үшiн. Қуат күшейткiшiне
берiлетiн қоздырғыштың шығыс қуаты 0,5 Вт
құрайды.
Қуат күшейткiштерде дистанциялы өлшем
алатын қуат датчигi бар. Базалық станциялар контроллерi – 32 МБайт
ОЗУ-лы Pentuim-200 базасында құралған компьютер.
Енгiзу/шығыру құрылғысы ретiнде алдыңғы
панельде 10-пернелi клавиатура және 4*24 символды матрицалы мәтiндi
ЖК-дисплей қолданады. Контроллерде ретранслятормен бiрiктiру үшiн
RS-232C тiзбектi порт, орталық
коммутатормен байланысуға арналған тiзбектi порт, сондай-ақ
қызмет көрсету компьютерiн локальді қосуға
арналған Ethernet интерфейсi бар.
Базалық станцияда негiзгi контроллер қатардан
шыққан жағдайда БС-ң қалыпты жұмысын
үздiксiз жалғастыру үшiн арналған қосымша
резервтi контроллер орнатылуы мүмкiн. Егер екi контроллер де
жұмысқа қабiлетсiз болса, онда әр ретранслятор
автономды режимге көшедi. Жүйе транкинг қасиетiн
жоғалтады және санды ретрансляторлар жиынын құрайды.
Басқа зона және ОҚТЖ абонентерiмен бiрiгу мүмкiндiгi
жоғалады, бiрақ топтық және жеке iшкi шақырулар
қызмет көрсетiледi. Егер қандай да бiр ретранслятор
қатардан шықса, яғни бұзылса, онда тiректi болып
табылатын радиостанциялар программаланған ретраслятор қатарына
жолығады. Бұл тiзбекте барлығы 8 ретранслятор бар. Осылайша,
Digistar жүйесi базалық станцияда зақымданулар болғанда
нашарлау жүредi.
Базалық станцияның кейбiр параметрлерi
3.5-кестеде келтiрiлген.
3.5-êåñòå
|
Ïàðàìåòði
|
̸íi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-10 Ñ-òàí +60 Ñ
äåéií
|
Абоненттiк аппаратура
DWC фирмасы өз жүйесi үшiн кең
спектр құрылғыларын шығарады. Оның iшiне
стационарлы диспетчерлiк және портативтi радиостанциялар кiредi. Одан
басқа, DWC фирмасымен DigiStar жүйесi үшiн радиомодемдер
өндiрiледi.
Диспетчерлiк және тасушы радиостанциялардың
конструкциясы мен параметрлерi ұқсас, бiрақ
әртүрлi гарнитурамен жабдықталған, бiр жағдайда
орындықты, ал екiншiсiнде тангента түрлi. Радиостанция
өлшемi-213х177х47 мм. Таратқыштың шығыс қуаты
2-ден 25 Вт шегiнде жөнделедi. Беру трактiсiндегi жиiлiк
тұрақтылығы 1,5х10-6. Радиостанцияда мәлiметтердi
берудiң iшкi құрылғыларын қосу үшiн RS-232C тiзбектi порт бар. Мобильдi
радиостанцияға тұтынушының қалауымен GPS
жүйесiнiң новигациялы қабылдағышы орындалуы
мүмкiн. Мәртебелi, мәтiндi хабарламаларды және
қызмет ақпаратын көрсету үшiн радиостанция ЖК
дисплейiмен қамтамасыз етiледi (16 символды 2 жол). DigiStar
жүйесiнiң портативтi радиостанциясында шығыс қуаты 0,2
–ден 5 Вт болатын таратқыш бар. Ол RS-232C портымен
жарықтандырылған.
3.4 iDEN жүйесi
iDEN технологиясы тұтынушыларға мобильдi байланыстың
барлық түрiн қамтамасыз ететiн интегралды жүйе.
Мобильдi диспетчерлiк радиобайланыс iDEN транктигтi радиобайланыстың санды жүйелерiне тән
барлық мүмкiндiктердi қамтамасыз етедi. Бұлар:
топтық шақыру (group coll)-жүйе абонентi (мобильдi,
сондай-ақ офистегi диспетчер) топтық шақыру жартылай
дуплекстi байланыс режимiнде жүзеге асады. Шақыру кнопканы басумен iске асырылады және байланыс орнату уақыты 0,5 сек.
аспайды. Мұндай шақыру кезiнде тек бiр дауысты байланыс арнасы
қолданылады және ол топтағы абоненттер санына байланысты
болмайды.
iDEN жүйесiндегi мүмкiн топтар саны шектелмеген, ол 65535-ке
тең. Барлық мүмкiн болатын конфигурациялар алдын-ала жасалуы
мүмкiн және керек болғанда абоненттер сәйкес топтарға
көшедi; жеке шақыру (private call)- шақырулар жартылай
дуплекстi режимде, бiрақ сөйлесуде тек екi абонент қатысады,
сол кезде сөйлесулердiң толық құпиялығы
сақталынады. Топтық және жеке шақыру режимiнде
абоненттiк терминал дисплейiнде шақырушы абоненттiң аты пайда
болады.
Шақырудың сигналдануы (call alert) –
бұл сөйлесудi мобильдi телефон режимiнде, немесе
жүйенiң қызмет көрсету аймағынан тыс
орналасқан, немесе өзiнiң абоненттiк терминалын өшiрiп
тастаған жағдайда абоненттi шақыру керек кезiнде қолданылады.
Шақыру жүйеде сақталады және абонент бос болғанда
дыбыстық сигнал алады, ал терминал экранында шақырушы абоненттiк идентификаторы көрiнедi. Абонент
бiруақыттылығы шақыру алу туралы расталады.
Мобильдi телефондық байланыс. iDEN жүйесi
мобильдi байланыстың барлық мүмкiндiктерiн бередi: абонеттер
басқа мобильдi телефондарға, сонымен қатар ОҚТЖ
станционарлы телефондармен байланыса алады. Телефондық байланыс
толық дуплекстi болып келеді. iDEN- де жадысында
телефонның 100 нөмiрiн сақтау және есiмi бойынша
шақыру, нөмiрдi автоматты теру, күту режимi, шақыруды
қайта адрестеу режимi бар. Абонентке келесi шектеулердi қойса
болады: тек кiрiс шақырулар, тек жергiлiктi шақырулар,
халықаралық сөйлесулерге тыйым, сөйлесу
уақытының шектелуi. Жүйеде дауысты пошта (voice mail) бар.
Мәтiндi хабарламаларды беру. iDEN жүйесiнiң абоненттерi абоненттiк
терминалдың экранда пайда болатын әрiптi-санды хабарламаларды қабылдай алады. iDEN терминалы әрқайсысында 140 символ бар 16 хабарламаны
сақтай алады. Хабарлама бiр абонентке және абоненттер тобына
берiлуi мүмкiн.
Мәлiменттер беру. IDEN портативтi терминалдарына енгiзiлген модем бар және портативтi
компьютерге RS-232 C адаптерi арқылы қосыла алады. Бұл
жағдайда компьютерде модемнiң бар болуы қажет емес.
Коммутациялық режимде мәлiметтердi берудiң жылдамдығы
9600 бит/сек, ал пакетте– 64 Кбит/сек. Озып отыратын қателердi
түзететiн сұлба мәлiметтердi берудiң сенiмдiлiгiн
қамтамасыз етедi. Мәлiметтердi беру функциясы мобильдi абоненттерге
факс және электронды поштаны қабылдауға және жiберуге,
офистегi компьютерлермен мәлiметтермен ауысуға және
интернетпен жұмыс iстеуге мүмкiндiк бередi. Мәлiметтердi
берудiң пакеттi режимiн стандартты жүйелiк ТСР/IР хаттамасы
қолдайды.
IDEN жүйесiнiң элементтерi 3.8-суретте көрсетiлген.
3.8-ñóðåò.
IDEN æ¾éåñiíi»
ýëåìåòòåði
iDEN ж‰йесініњ абоненттік
терминалдары
Осыдан б±рын айтылѓандай iDEN ж‰йесі бірнеше байланыстыњ т‰рлерін ќамтамасыз етеді. Б±л, біраќ абонентке
барлыќ байланыс ж‰йесіне жазылу керек екендігін жєне сєйкесінше, операторларѓа
кµп функционалды абоненттік терминалдар алу керек деген мєн бермейді.
Портативті жєне мобильді абоненттік терминалдар кењ спектрлі болады жєне ж‰йені
ќолданушы оѓан керекті ќызметтер
пакетіне сєйкес модельді таңдай алады.
iDEN портативті абоненттік терминалдардыњ баѓасы цифрлыќ стандарттаѓы ±ялы
телефондардыњ баѓасына жуыќ деп айта
кету керек.
iDEN – даѓы радиоинтерфейс жєне сµздерді кодалау.
iDEN ж‰йесі МДВР технологияныњ базасында жасалѓан. Ені 25 кГц–ті єрбір
жиілікті арнада 6 сµздік арналар біруаќытта µтеді. VSELP типті вокодер
ќолданылады. 90 мс ±заќтыќты кадрдыњ
ішінде 15мс ішінде жалѓастырылѓан 6
уаќыттыќ интервалдар бµлінген. Єрбір
б±л слотт бір дауысты сигналдарды µткізеді, ол мобильді телефондыќ байланыс
режиміне жєне диспетчерлі радиобайланыста болуы м‰мкін. Радиосигналдыњ
модуляцияны ќолдану есебінен М16 – QAM
єдісімен 64 к/сек- ты бір жиілікті арнада µтетін мєліметтерді берудіњ
сумарлы жылдамдыќты ќамтамасыз етеді.
Ќолданылатын спектр
iDEN технологиясын жасайтын кезде
біріншіден, жиілікті ресурсты
максималды эффективті ќолдануды маќсат етті, CDMA стандартынан кем болмайтындай (КБКК – кодтыњ бµлгішті кµпстанциялыќ
кіруі).
Жоѓарыда айтылѓандай, iDEN ж‰йесі єрбір жиілікті арнамен ені 25кГц болатын 6 дауыстыќ сигналды бір
уаќытта беруді қамтамасыз етеді. Ќорыта келгенде, 1МГц-ты спектрдіњ ішіне
240 дауыстыќ арналар сыйдыруѓа болады. Салыстыра келсек, транкингті байланыстыњ аналогты жєне цифрлыќ ж‰йелері 1МГц - те 80
дауыстыќ арналарды ±сынады, ±ялы
байланыстыњ аналогты ж‰йесі
30-40 дауысты арналарды, GSM стандарты 40 дауыстыќ арналарды ±сынады.
iDEN ж‰йесі Америка жєне Азия транкингтті 805-821/ 855-866 МГц диапазонда
стандартында ж±мыс істейді.
Ќолдану аймаќтары
iDEN технологиясы басќа транкингтті радиобайланыс стандарттарына ќараѓанда ±йымдарѓа жєне
жеке т±лѓаларѓа интегралды қызмет көрсету пакеттерін ±сынатын
коммерциялыќ ж‰йені жасауды маќсат
етеді.
Әрбір
ж‰йені ќолданатын корпаративті пайдаланушы
‰шін “флот” ќ±рылады, ол берілген ±йымныњ виртуалды жеке желісін
ќ±райды. Флоттыњ ішінде єрт‰рлі топтар ќ±рылѓан, б±л компанияныњ
бөліктеріне сєйкес келеді, Қорыта келгенде, ±йымды басќаруѓа мобильді телекомуникациялыќ
ж‰йе болады, ол б±л ±йымныњ жалпы
желісін ќ±райды. Оларѓа ќ±рал-жабдыќ жєне антенналар ќ±ру жєне де ж‰йені
ќ±руѓа, қалыптастыруға бірнеше айлар ќажет. Осыны жасау ‰шін - iDEN ж‰йесініњ корпоративті
пайдаланушысы болуы керек жєне ќажетті топтар ќ±ру ќажет.
iDEN ж‰йесін жаймалау
iDEN технологиясыныњ базасындаѓы бірінші коммерциялыќ ж‰йе АЌШ-таѓы MEXTEL компаниясында 1994 жылдыњ ортасында жаймаланды жєне ќазіргі уаќытта б±л
желі жалпы ±лттыќ деп есептеледі. Ол шамамен 4000 сайттары бар жєне 1997 жылдыњ
аяѓында миллионнан кµп абоненттерге ие болды. АЌШ-тыњ Солт‰стік – Батыс
штаттарында басќа желі болѓан, олардыњ операторлары Southern Сo энергетикалыќ компаниясы болды. Канаданыњ Солт‰стік-
Батыс шет аймаќтарына iDEN желісі 380
сайттарды Clearnet компаниясы ќызмет кµрсетеді. Латын Америкада iDEN желіні Боготеда (Колумбия) жєне де Сан-Паулу, Рио- де- Жанейро, (Бразилия)
жєне Мехикода (Мексика) б±л желі ќ±рылып жатыр. iDEN ж‰йесі Азияда Токиода жєне Осакада (Жапон) 2 жылдан
астам ж±мыс істейді, 1997ж. сєуірде б±л ж‰йе Сингапурда енгізілген жєне де б±л
ж‰йемен Ќытайда, Солт‰стік Кореяда жєне Филиппиндерде де ж±мыс істейді. Б±л
желініњ ќ±рылысы Мароккода жєне Иорданияда ќ±рылып жатыр.
iDEN - ашыќ архитектура. Motorola компаниясы iDEN ж‰йені ќ±райтын єрт‰рлі шыѓарушыларѓа лицензиясын
±сынады.
Модульдік
принциптік ж‰йе ±йымыныњ әрќайсысында, клиенттердіњ ќажеті бойынша
єрт‰рлі ќолданыстар жасауѓа болады. Мысалы, басында iDEN ж‰йесі транкингті ж‰йе сияќты жаймалана алады, содан кейін оған мобильді телефония жєне мєліметтер мен хабарламаларды жіберулерді кіргізуге болады.
3.5 TETRA
стандарты
TETRA (Terrestrial, Trunked Radio, транкингтік байланыстыњ жергілікті ж‰йесі) цифрлыќ транкингті ж‰йені
аныќтайтын жєне EISI-мен жасалѓан спецификациялар жинаѓын ±сынады. Б±л
стандарттыњ пайда болуы екі жаѓдайға байланысты болды: Европалыќ
интеграцияѓа жєне континент мемлекеттердегі GSM стандартты ұялы телефондардың кең өріс алуына. GSM стандарттыњ сєттілігі байланыстыњ ќ±рал-жабдыќ жасаушыларына жєне
транкингтік ж‰йеге ‰лкен єсерін тигізді. Ашыќ европалыќ стандарты цифрлыќ
транкингті GSM техникалыќ идеологияныњ
базасында ж±мыс істейтіні туралы шешім қабылданды.
TETRA стандарты µзіне 2 ±ќсас спецификацияларды енгізген:
TETRA Voice + Data ( TETRA V+D) жєне TETRA Packet Data Optimized (TETRA PDO). TETRA V+D – б±л интегралдалѓан ж‰йеніњ мєліметтерді және дауысты жіберуге арналѓан стандарт.
TETRA PDO- тек мәліметтерді таратуға арналған
стандарт.
TETRA стандартында транкингтік желініњ ќ±рылымы
суреттелген, ол коммутация орталыѓынан, базалыќ станциядан, диспетчерлік
пульттерден, ќызмет кµрсететін жєне эксплуатация терминалдардан жєне
абоненттік ќ±рылѓылардан т±рады:
-Air Interface – базалыќ
станциялар жєне абоненттік радиостанциялар арасындаѓы радиоинтерфейс;
-Direct Mode Operation – 2 абоненттік радиостанциялар арасындаѓы тікелей
ќосылудыњ интерфейсі;
-Тerminal Eguipment Interfaсe – абоненттік
радиостанция жєне мєліметтерді беру терминалы арасындаѓы
интерфейс;
-Inter System Interface – бірнеше ж‰йені біріктіру ‰шін ж‰йе аралыќ интерфейсі;
- Line – connected Station Interface – диспетчерлік пульттерді базалыќ ќ±рылѓыѓа ќосу
интерфейсі;
-Network Management Centre Intertace – ќызмет кµрсету жєне эксплуатация терминалдарды ќосу
‰шін интерфейсі;
-Gateways to PABX, PSIN, ISDN, PDN - АТЖТ,
ОҚТЖ, ЦСИО, ОКП ќосу ‰шін интерфейс.
TETRA стандарттыњ радиоинтерфейсі 25кГц–ті кадамды жиіліктіњ стандартты торда
ж±мыс істейді. TETRA стандарттыќ ж‰йесі
150мГц – тен–900 мГц–ке дейін диапазондарды ќолданады. Біраќ Европалыќ
мемлекеттерде µзініњ жиіліктер диапазондары
шектелген 410-430 мГц, 870-876/915-921 мГц (біріншіден) немесе
450-470мГц, 385-390/395-399,9 мГц жиіліктер диапазондары. Дуплексті шашырау TETRA стандарты ‰шін 10 мГц – тен т±ру ќажет.
TETRA V+D стандартында МВДР
тыѓыздау єдісі ќолданылады: бір тасымалдаушы жиілікте тµрт сµйлесу арналары
±йымдастырылады. Єрбір кадр 56,67 мс ұзақтықтан т±рады жєне
тµрт уаќыттыќ интервалы болады. 18 кадрд тізбектілігі 1,02 с ±заќтықты
мультикадр құрайды. Кадр ќ±рамындағы әрбір уаќыттыќ
интервалда 504 бит бар, оның
432-сі аќпараттыќ болып келеді. Уаќыттыќ интервал басында РА пакеті беріледі, (POWER Amplifier – шаѓылу ќуатты басќару, 36 бит), осыдан кейін бірінші
аќпараттыќ блогы (216 бит) жіберіледі, кейін синхротізбектілік SYNC (36 бит) және
екінші ақпаратты блок. Кез-келген МВДР ж‰йесінде кµрші уаќыттыќ интервалдар 0,167 мс ±заќтыќты
ќорѓаныс периодтарымен бµлінген, ол 6 битке сєйкес келеді. Радиоарнада т±раќты
ораушы бар Р14- DQPSK типті салыстырмалы фазалыќ модуляция қолданылады.
Осылайша, модуляцияның әрбір символына ақпараттың 2
битін тарату сәйкес келеді.
TETRA V+D стандартта сөзді
түрлендіру үшін ‰шін CELP типті алгоритмі
бар кодек ќолданылады. Кодектіњ шыѓысындаѓы цифрлыќ хабарлама аѓынныњ
жылдамдыѓы 4,8 кБит/с – ќа тењ.
TETRA V+D
ñòàíäàðòòû»
æ¾éåñiíäå
òðàíêèíãòік æ¾éåíi
æ¸íå
ñòàòóñòûº
øàºûðóëàðäû
ñèïàòòàéòûí
áàðëûº
øàºûðóëàðäû
ºîëäàíàäû. Егер барлық арналар жүйелері бос болмаса,
онда төтенше шақыруларды беру қарапайым адамдар
сәйлесуін тоқтата алады. Îñû
æà¹äàéäà,
àáîíåíòêå
íåìåñå
òîïºà óàºûòøà
ñ¸éêåñòi
æà¹äàéëàð¹à
ºàðàï îëàð¹à
ºàæåò åòiëãåí
àøûº àðíà,
ÿ¹íè
ìîíîïîëüäі
êåðåêòi
ðåñóðñ
ºûçìåò åòåäi.
Àøûº àðíà
áàñºà
ºàë¹àí
àðíàëàðäû»
¾ëêåí æ¾êòåìåíi»
ê¼ìåãiìåí
¼çiíi»
àáîíåíòòåðiíå
ìàêñèìàëäû
òåç
áàéëàíûñòû
ºàìòàìàñûç
åòåäi. Êåðåêòi
óàºûò
ïåðèîäû
àÿºòàë¹àííàí
êåéií, á½ë
àðíà
ºàéòàäàí
áàðëûº
àáîíåíòòåðãå
ºûçìåò åòiï
æ½ìûñ iñòåé
áåðåäi. TETRA
ñòàíäàðòûíû»
æ¾éåñiíäå
ºîéûëàòûí
ºîñûëó
óàºûòû 0,3
ñ-òåí àñïàéäû,
åãåð ¸ðèíå
áîñ ðåñóðñ
áîë¹àí
æà¹äàéäà.
TETRA
ñòàíäàðòû
òà¹û áið
êåðåìåò
øàºûðó ò¾ðií
ê¼ðñåòå
àëàäû – á½ë
àáîíåíòòiê
ðàäèîñòàíöèÿñûí
áåðó êåçiíäåãi
äèñòàíöèîíäûº
ºîñûëó.
Äèñïåò÷åðäi»
ñ½ðàóû
áîéûíøà
øàºûðó
ìèêðîôîí
æ¸íå áåðiëó
ðåæèìií
øàºûðàòûí
ðàäèîñòàíöèÿ¹à
êîìàíäà áåðiëåäi.
Îñûëàéøà
äèñïåò÷åð
àáîíåíòòi»
áîë¹àí
æà¹äàéäû»
äàóûñòûº
ñóðåòi
àðºûëû ê¼ðå
àëàäû.
TETRA V+D
ñòàíäàðòûíû»
æ¾éåñiíäåãi áið
àðíàíû»
òîëûº ¼òêiçó
ì¾ìêiäiãi 7200
áèò/ñ-òàí
ò½ðàäû. TETRA PDO
ñòàíäàðòû
ì¸ëiìåòòåðäi æiáåðó
28,8 Êáèò/ñ
æûëäàìäû¹ûí
ºàìòàìàñûç
åòåäi. Ñòàíäàðтòû æàñàï
øû¹àð¹àíäàð TETRA V+D
æ¸íå TETRA PDO
òåõíîëîãèÿëàðûíû»
áiðiãói
êåðåìåò
îïåðàòèâòi
ñèïàòòàìàëàðû
áàð æ¾éåíi
º½ðàéäû äåï
ê¼ðñåòêåí,
á½ë ºî¹àìäû
ñàºòàíäûðó
ºûçìåòêåðëåðãå
àñà ìà»ûçäû
áîëûï òàáûëàäû.
TETRA PDO
àðíàëàðû
áîéû
ìûñàë¹à
òû¹ûçäàë¹àí
âèäåîà¹ûíäàðäû»
áåðiëói
æ¾ðãiçiëóі ì¾ìêiíäiê
áåðåäi.
̸ëiìåòòåðäi»
áåðiëói ñ½ëáàäà
“í¾êòå-í¾êòå”
æ¸íå
“í¾êòå-ê¼ïí¾êòå”
ñèÿºòû áåðiëói
ì¾ìêií. TETRA
ñòàíäàðòû
îäàí áàñºà
ïàéäàëàíàòûí
ºîñûìøà ¾øií X.25
æåëiëiê
ïðîòîêîëäû
ºîëäàéäû.
Ñòàíäàðòòû
ñïåöèôèêàöèÿäà
ISDN æ¸íå PDN
øëþçäàðû ì¸ëiìåòòåðäi
áåðó ¾øií
ñûðòºû æåëiëåðìåí
ºàòûíàñó
ì¾ìêiíäiãií
áåðåäi.
Nokia
ôèðìàñû êå»
àóìàºòû қолданушыларға:
êîììåðöèÿëûº
îïåðàòîðëàð¹à,
ºî¹àìäûº ñàºòàíäûðó
ºûçìåòêåðëåðãå,
ê¾øòiê
º½ðûëûìäàð¹à
Nokia TETRA æ¾éåñií
øû¹ûðäû. Nokia TETRA
æ¾éåñi TETRA
ñòàíäàðòòû»
ñïåöèôèêàöèÿñûíû»
áàñòàïºû
á¼ëiãií àëàäû.
Îíû»
ò½òûíóøûëàðûíà
òîëûº æ¸íå
êåðåêòi ºûçìåòòåð
æèûíû áåðiëói
ì¾ìêií. Nokia TETRA
æ¾éåñiíäåãi ò½òûíóøûëàðäû»
æ½ìûñû
âèðòóàëäû
åðåêøåëåãåí
æ¾éå
êîíöåïöèÿñûíà
íåãiçäåëãåí. Ол áàðëûº
òðàíêèíãòi
æ¾éåëåðäå
ñèÿºòû áið æ¾éå
àáîíåíòòåði
îñû æ¾éåде ºîëäàíàòûí
áàñºà æåëi
àáîíåíòòåði
æ½ìûñûíà
êiðiñïåéäi æ¸íå
áàéºàìàéäû.
Ñîíûìåí
ºàòàð, Nokia TETRA
æ¾éåñi êåðåê
æà¹äàéäà
¸ðò¾ðëi
âèðòóàëäû
æ¾éåëåðäi»
¸ðåêåòòåñóií
ºàìòàìàñûç
åòåäi. Б½ë
ýêñòðåìàëäû
æà¹äàéëàðäà
ïàéäà áîëàäû
/17/.
1997 æûëû
øû¹àðûë¹àí Nokia
TETRA æ¾éåñi 380-400 ÌÃö
æèiëiê
àóºûìûíäà
æ½ìûñ iñòåéäi.
1998 æûëû 410-430 ÌÃö
àóºûìäû
ºîëäàíàòûí
º½ðûë¹û
øû¹ûðûëäû. Áîëàøàºòà
Nokia ôèðìàñû 460
ÌÃö æ¸íå 800 ÌÃö
àóºûìäû
ºàìòóäû
áîëæàéäû.
Nokia TETRA
æ¾éåñi ñ¼çäiê
øàºûðóëàðäû,
ì¸ëiìiòòåðäi
áåðóäi,
áàçàëûº
ñòàíöèÿíû»
ê¼ìåãiíñiç
¸ðò¾ðëi
ðàäèîàëìàñó
ò¾ðëåðiíå
ºûçìåò
ê¼ðñåòóäi
ºàðàñòûðàäû.
ƾéå ñûðòºû
æ¾éåëåðìåí
æ¸íå ò½òûíóøûëàð
º½ðûë¹ûëàðûìåí
áiðiãó ì¾ìêiíäiãií
ºàðàñòûðàäû.
βÒÆ-ìåí
ä¸ñò¾ðëi
áàéëàíûñó
½éûìäàñòûðûëóû
ì¾ìêií,
ñîíûìåí
ºàòàð ÀÒÑ
(ÀÒÑÒ-ìåí) áiðiãói,
äèñïåò÷åðëiê áàéëàíûñòû»
ºàðàïàéûì
æ¾éåëåðiíi»
áàçàëûº
ñòàíöèÿëàðûìåí
äå áàéëàíûñ
½éûìäàñòûðûëàäû.
²àðàïàéûì
æ¾éåíi»
áàçàëûº
ñòàíöèÿ¹à
ºîñûëóû áàð
àíàëîãòû æ¾éåäåí
ñàíäû
æ¾éåãå ê¼øói
êåðåê. Nokia TETRA
æ¾éåñiíäå
àíàëîãòû
òðàíêèíãòi
æ¾éå ¾øií
èíòåðôåéñ
(øëþç)
áîëìàéäû. Ол
àíàëîãòû
òðàíêèíãòi
æ¾éåëåðiìåí
áàéëàíûñó
ÀÒÑÒ ê¼ìåãiìåí
iñêå
àñûðûëàäû.
Nokia TETRA
æ¾éåñi æ¾éå
øåêòåðií
àóìàºòûº
íåìåñå
æàëïû½ëòòûº
ìàñøòàáºà
äåéií
¾ëêåéòóãå
ì¾ìêiíäiê
áåðåäi. Á½ë
æà¹äàéäà
¸ðò¾ðëi
îïåðàòîðëàð¹à
ºàðàñòû
æ¾éåëåð
¼çàðà æ¾éåàðàëûº TETRA èíòåðôåéñiìåí
áàéëàíûñàäû.
²àóiïñiçäiêòi
ºàìòàìàñûç
åòåòií
º½ðûëûìäàðûìåí
áàéëàíûñòû
æ¾éå òóðàëû
àéòºàíäà
àâòîìàòòû
ðîóìèíãòi»
åêi
ìåõàíèçìi
ºàðàñòûðûлаäû. ƾéå
“êåëóøiíi”
àâòîìàòòû òiðêåói
ì¾ìêií íåìåñå
æà»à
àáîíåíòòi» êiðóiíå
ð½ºñàò áåðåòií
äèñïåò÷åðìåí
áàéëàíûñóäû
òàëàï åòåäi.
Nokia TETRA
æ¾éåñi
ìà»ûçäû
åðåêøåëiãi –
òàðèôèêàöèÿíû»
(áèëëèíã)
æ¾éåñiíi»
ñûðòºû
ò½òûíóøûëàðûíà
ºîñûëó ì¾ìêiíäiãi.
Îñûíäàé
ïðèíöèï
áîéûíøà
ò½òûíóøûëûº
äèñïåò÷åð
îðòàëûºòàðûìåí
¸ðåêåòòåñó
º½ðûëàäû.
̸ëiìåòòåð
æ¾éåñiíi»
ôóíöèÿëàðûí iñêå
àñûð¹àíäà Nokia TETRA
Èíòåðíåòêå
êiðó ì¾ìêiíäiãií
ºàìòàìàñûç
åòåäi,
ñîíäàé-àº
ëîêàëüäі åñåïòåó
æ¾éåëåðiíi»
æ¸íå
ãëîáàëüäû
æ¾éåëåðäi»
ºîñûëóûí
ºàìòàìàñûç
åòåäi.
̸ëiìåòòåðäi
áåðó ïîðòû
áàð
àáîíåíòòiê
ðàäèîñòàíöèÿëàð
æà¹ûíà
æ¾éåãå
êîìïüþòåðäåí
âèäåîêàìåðà¹à
äåéií ¸ðò¾ðëi
ñàíäû
º½ðûë¹ûëàð
ºîñûëóû
ì¾ìêií.
Ѽçäiê
øàºûðóëàð
Nokia TETRA
æ¾éåñiíäå
êåëåñi ñ¼çäiê
øàºûðóëàð
ºàðàñòûðûë¹àí:
òîïòûº, æåêå
æ¸íå æåäåë. Nokia TETRA
æ¾éåñiíäåãi
òîïòûº
øàºûðóëàð Pseudo Open Channel Call (POC)
äåï àòàëàäû –
ïñåâäîàøûº
àðíàäà¹û
øàºûðóëàð.
Íåãiçiíäå á½ë
ºàðàïàéûì
æàðòûëàé
äóïëåêñòi
øàºûðó. Áið
àáîíåíò áið
íåìåñå áiðíåøå
òîïòàðäû»
ì¾øåñi
áîëады
æ¸íå
æàéìàëàé
òåêñåðó
øàºûðóëàðäû
áåðó ¾øií
òîïòàð
æèûíûí
òà»äàó¹à
ì¾ìêiíäiãi
áàð. Áiðíåøå
òîïòàðäà
øàºûðóëàðäû
áiðóàºûòûëû
æàéìàëàé
òåêñåðåòií
ò½òûíóøû ¸ð
òîïºà
áàñûìäûºòû
òà¹àéûíäàóû
ì¾ìêií. Á½ë àç
áàñûìäûºòû
òîïòà¹û
øàºûðóäû ºàáûëäàó
æî¹àðû
áàñûìäûºòû
òîïòà¹û
øàºûðóìåí
¾çiëó ì¾ìêiíäiãií
áiëäiðåäi,
á½ë
àáîíåíòêå
ìà»ûçäû
àºïàðàòòû æiáåðìåóãå
ì¾ìêiíäiê
áåðåäi.
Äèñïåò÷åð
àáîíåíòòåðäi»
æ¸íå
òîïòàðäû»
¼çàðà
ñ¸éêåñòåíó
åðåæåëåðií
ºàðàñòûðàäû.
βÒÆ-äàí
òîïòû
øàºûðó
ì¾ìêiíäiãi
¸ëi iñêå
àñûðûëìà¹àí,
áiðຠêåëåøåêòå
åíãiçiëåäi.
ʼïçîíàëû
æ¾éåäå
òîïòûº
øàºûðó áiðíåøå
çîíà¹à
òðàíñçîíàлû áîëуû ì¾ìêií.
Nokia TETRA æ¾éåñiíäå
ì½íäàé
øàºûðóäû»
ðåòðàíñëÿöèÿëàó
çîíàñûíû»
æèûíûí
àíûºòàéòûí екі
ìåõàíèçì
áàð: ðîóìèíã
ì¸ëiìåòòåði
áîéûíøà
àâòîìàòòû
òà¹àéûíäàó
íåìåñå äèñïåò÷åðäi»
ê¼ðñåòói
áîéûíøà òiêåëåé
“ºîëäû”.
Nokia TETRA
æ¾éåñiíäå
æåêå
øàºûðóëàð
äóïëåêñòi æ¸íå
òîëûº
òåëåôîíäûº
øàºûðóëàð
ñèÿºòû áîëûï
òàáûëàäû.
Ìåíøiêòi
øàºûðóëàðäàí
áàñºà Nokia TETRA
æ¾éåñiíi»
àáîíåíòòåði
øàºûðóøû
àáîíåíò
ºàíäàé äà áið
ñåáåïòåðiìåí
áîñ åìåñ
áîëñà,
ºûçìåò åòó
çîíàñûíàí
øûºñà
íåìåñå ä¸ë
ºàçið æàóàï
áåðãiñi êåëìåñå, æåêå
øàºûðóøû
ñ½ðàíûñòàðäû
æiáåðóãå
ì¾ìêiíäiãi
áàð.
Nokia
ôèðìàñû êåøiðåê
¼ç æ¾éåñiíå
òà¹û áið
æàðòûëàé
äóïëåêñòi
æåêå
øàºûðóäû åíãiçóäi
ºàðàñòûðûï
îòûð.
Æåäåë
øàºûðóëàð
òîïòûº æ¸íå
æåêå áîëóû
ì¾ìêií. Á½ë
øàºûðóëàð
øû¹àðûï
òàñòàóøû
áîëûï òàáûëàäû,
ÿ¹íè áëîêòàó
æà¹äàéûíäà
æåäåë
øàºûðóäû
áåðó ¾øií
à¹ûíäû
ºàðàïàéûì
áàñûìäûºòû
øàºûðóäû ¾çóãå
ì¾ìêiíäiê
áåðåäi.
̸ëiìåòòåðäi
áåðó
Nokia TETRA
æ¾éåñiíäå
ì¸ëiìåòòåðäi
áåðóäi» ¾ø
ºûçìåò ò¾ði
ºàðàñòûðûë¹àí:
ºûñºà
õàáàðëàìàëàðäû
áåðó,
ì¸ðòåáåëi
øàºûðóëàð,
äåñòåëåðäi
áåðó. ²ûñºà
õàáàðëàìàëàðäû
áåðó ºûçìåòi (Short Data Service)
127 ñèìâîë
½çûíäûºòû
ì¸òiнäåðäi
áåðóãå ì¾ìêiíäiê
áåðåäi. ²ûñºà
õàáàðëàìàëàð
ê¼çi áîëûï
àáîíåíòòåðãå
ê¼ðñåòóëåðäi æiáåðåòií
äèñïåò÷åð
áîëûï
òàáûëàäû.
Á½ë
õàáàðëàìàëàð
ðàäèîñòàíöèÿ
äèñïëåéiíäå
ê¼ðñåòiëói
íåìåñå
ñûðòºû
º½ðûë¹ûíû»
ì¸ëiìåòòåðäi
áåðó ïîðòûíà
æiáåðiëói
ì¾ìêií.
Ñîíûìåí ºàòàð,
ºûñºà
õàáàðëàìà
ê¼çi áîëûï
õàáàðëàìàëàðäû
ïåðíåäå
òåðåòií
íåìåñå ïîðò
àðºûëû åíãiçåòií
àáîíåíòòåð
áîëà àëàäû.
Ñû
æà¹äàéäà ºûñºà
ì¸ëiìåòòåðäi
áåðó ºûçìåòi
òåëåìåòðèÿíû
æèíàó æ¸íå
àáîíåíòòåðäi»
îðíàëàñóû
òóðàëû
àºïàðàò
æèíàó ¾øií
ºîëäàíûëóû
ì¾ìêií. ²ûñºà
õàáàðëàìàëàðäû
áåðó
øàºûðóäû
¾çáåé, òóðà
øàºûðó
óàºûòûíäà
¼íäiðiëói
ì¾ìêií.
̸ðòåáåëi
øàºûðóëàð
ºûçìåòi
àëäûí-àëà
ïðîãðàìмаланған
õàáàðëàìàëäàð¹à
ñàé êåëåòií
32000 ¸ðò¾ðëi
êîäòàðäû
áåðóãå ì¾ìêiíäiê
áåðåäi.
̸ðòåáåëi
õàáàðëàìàëàðìåí
æ½ìûñ iñòåó
¾øií
ò½òûíóøû
àðíàéû
ºîñûìøà
ïåðíåëi
æ¸íå ýêðàíäû
ïàíåëüäi
ºîëғàíóû
íåìåñå
ðàäèîñòàíöèÿíû»
ì¸ëiìåòòåðäi
áåðó ïîðòûíà
ºîñûëàòûí
êåç-êåëãåí
áàñºà
àºïàðàòòûº
º½ðûë¹û
ºîëäàíóû ì¾ìêií.
Nokia TETRA
æ¾éåñiíäå
¸ðò¾ðëi
ñèïàòòàìàëàðû
ì¸ëiìåòòåð
æ¸íå åðêií
½çûíäûºòû
õàáàðëàìàëàð
äåñòåëi
áåðó ºûçìåòií
ºîëäàíóìåí
áåðiëói
ì¾ìêií. Á½ë
ºûçìåò
ò½òûíóøûëàð¹à
IP (Internet Protocol)
ïðîòîêîë
ñåðâèñií
½ñûíàäû. Nokia
ôèðìàñû IP
ïðîòîêîëäû пакетті ì¸ëiìåòòåðäi
áåðó ºûçìåòi
æåëiëi
ïðîòîêîëäû»
îðíûíà IP
ïðîòîêîëäû
òàңäàï
àëóû ¼òå
ñèìïòîìàòòû
áîëûï
òàáûëàäû.
Тура (зілсіз) байланыс режимі
TETRA радиоинтерфейсінде ж±мыс істейтін портативті радиостанциялар кµптеген
техникалыќ себептерге байланысты автомобильді (көлікті) станцияларда
сияќты таратќыштыњ ‰лкен шыѓыс ќуатын ќамтамасыз етпейді. Сондыќтан портативті
радиостанциялар ‰шін TETRA базалыќ
станциялар жабу ауќымы көлікті станцияға ќараѓанда кіші. Осыѓан
байланысты, TETRA стандартында ќызмет кµрсету ауќымынан тыс кезде байланыс
жоѓалуыныњ бірнеше єдістерін ќарастырады. Олардыњ бєрі абоненттік ќ±рылѓыларды
тура біріктіру концепциясында негізделген.
‡зіліссіз байланыс режимінде (Direct Mode Operation – DMO) абоненттер байланысты керек жаѓдайда (ќызмет кµрсету ауќымынан шыќќында)
жєне µз еркі бойынша ќ±руы м‰мкін. Мєртебелі хабарламаларды жеке адрестер
бойынша беруі м‰мкін.
‡зіліссіз байланыс режимінде радиоарна мєліметтерін
шифрлауда арнайы кілттер ќолданылады (“Графикті шифрлеу” бµлімі). Абоненттердіњ
қалауы бойынша б±л режимде шифрлеу µшірілуі м‰мкін.
Nokia TETRA ж‰йесінде DMO режимінде байланыс
±заќтыѓын кµбейту ‰шін локальді ретранслятор ќолданылуы м‰мкін (3.1-сурет). Ол
автомобильде немесе басќа ќозѓалмалы ќ±рылѓыларда орнатылады. Локальді ретранслятор
DMO режимінде ќабылданѓан сигналды тура сол жиілікте жєне
басќа да уаќыт аралыѓында ќайталай отырып, байланысты ±стайды.
Абоненттік ќ±рылѓылар мен базалыќ станциялар арасында
т±раќты байланысты ±стап т±ру ‰шін шлюз-ретранслятор ќолданылуы м‰мкін
(3.11-сурет) локальді ретранслятор сияќты ол да ќозѓалмалы ќ±рылѓыда
орналасады. Шлюз-ретрансляторыныњ міндеті – базалыќ станцияныњ жабылу ауќымын
кењейту. Ол базалыќ станция радиоинтерфейсін жаќын орналасќан абоненттер
байланысатын шлюз ретрансляторы мен бірігуді іске асырады. Соњѓылары DMO интерфейсін ќолданылады, базалыќ станциямен алмасу Trunked Mode Operation – TMO интерфейсімен ж‰реді. Шлюз ретрансляторы ќатынасымен базалыќ станциямен
бірігетін абоненттерге DMO режимінде ±сталынатын шақыру т‰рлері орынды.
Графикті шифрлеу
Nokia TETRA ж‰йесінде трафикті шифрлеудіњ екі: тек радиоарнада жєне
µткізгіштік режимі ќарастырылѓан. Nokia TETRA ж‰йесінде радиоарна дењгейінде мєліметтер аѓынын шифрлеу TETRA стандартына сай ж‰реді. Ол барлыќ т±тынушылар трафигіне таратылады.
Шифрлеуге тек трафик ѓана емес, сигналдардыњ кµп бµлігі ілінеді. Жеке жєне
топтыќ шаќыруларды шифрлегенде бµлек кілттер ќолданылады. Б±л станцияларѓа
кілттер ж‰йемен генерацияланады жєне автоматты т‰рде абоненттік
радиостанияларѓа беріледі. Кілттер алмасуы ж‰ріп отырады.
Радиоарнадаѓы шифрлеу “радиопираттар” жаѓынан басып алу
м‰мкіндігін тµмендетеді. Абоненттер µзініњ жеке шифрлау жєне дешифрлеу
алгоритімін, сондай-аќ кілттерді басќаратын жеке алгоритмлерді ќолдану
керек. Nokia TETRA ж‰йесі осы ‰шін жеткізу ќ±ралдарын жєне кілттерді бµлуге
береді.
Санкцияланбаѓан (заңсыз) кіруден ќорғаныс
Nokia TETRA ж‰йесінде барлыќ абонентттік радиостанциядлардыњ
аутетификациясы (д±рыстыѓын растау) ж‰реді. Ж‰йе операторы немесе т±тынушыныњ
ж‰йе диспетчері радиостанцияны дистанциялы µшіруге м‰мкіндігі бар. Мұндай
жағдайда соњѓысы б±л жаѓдайда ж±мыс ќабілеттілігінен, ‰здіксіз байланыс
режимін ќоса толыќ айырылады. Осындай єдіспен µшірілген радиостанция тек
сервисті орталыќта ќалпына келтіріледі.
Nokia TETRA ж‰йесініњ келесі шыѓарылымында оператор (немесе т±тынушы
диспетчер) керек жаѓдайда ќандай да бір абоненттік радиостанцияны ±рланѓандар
ќатарына енгізуге м‰мкіндік береді. Ж‰йеге ±рланѓан радиостанциялардыњ кіруі
оператор ќалауы бойынша толыќ блокталуы немесе алдын-ала аныќталѓан дењгейде
р±ќсат етілуі м‰мкін. Соњѓы жаѓдайда зањсыз абоненттіњ орналасуын кµруге
болады.
Инфраќ±рылымы
Nokia TETRA ж‰йесініњ инфраќ±рылымы TETRA Digital
Exchanges (DXТ) коммутаторларымен,
TETRA Base Station
(TBS), диспетчер пультерімен, сондай-аќ желі басќаратын Network Management
System (NMS) ж‰йесімен
кµрсетілген (3.12-сурет). Ж‰йеніњ функционалді м‰мкіндіктері коммутаторлардыњ
программалыќ камтамасыздандырылуымен қамтамасыз етіледі.
Ќабылдамау т±раќтылыѓы
К‰рделі байланыс ж‰йесі сияќты Nokia TETRA-да ќабылдамауды т±раќтандыруды ќамтамасыз ететін
ќ±рылѓылар бар. Олар ж‰йеніњ ќандай да бір элементтерініњ ќабылданбауы
жаѓдайында толыќ немесе бµлшекті ж±мыс ќабілеттілігін саќтауѓа м‰мкіндік
береді. Ж‰йеніњ єрт‰рлі дењгейінде ќабылдамау т±раќтылыѓын ќамтамасыз ету
механизімі 3.6 кестеде кµрсетілген.
Б±л
стандарт ќоѓамдыќ ќауіпсіздік ќызметініњ байланыс ж‰йесініњ µкілдері қауымдастыѓымен шыѓарылѓан.
Ќауымдастыќ ќауіпсіздігі
ќ±рылымында ж±мыс істейтін байланыс ж‰йелерініњ тұтынушыларын біріктіреді.
Соњѓыларына полиция, µрт ќорѓанысы жєне басќа ќызметтер жатады.
3.6 - кесте
|
Дењгейі
|
Ќабылдау т±раќтылыѓын ќамтамасыз ететін
механизмдер
|
|
Дєст‰рлі
дењгейлі ж‰йе
|
Аумаќты дењгейлі ж‰йені біріктіретін
бірнеше альтернативті маршруттар
|
|
Аумаќты
дењгейлі ж‰йе
|
Коммутаторларды біріктіретін альтернативті
маршруттар («шина» жєне «ж±лдыз» топологиялыќ с±лбаларыныњ бірігуі);
Транзитті т‰йіндерден трафикті беру;
Басќа аумаќтардаѓы коммутаторлармен тура
байланысу;
Коммутаторларда мєліметтер базасын кµшіру.
|
|
Коммутатор
|
Ќ±рылѓыларды
резервтеу жєне істен шыќќаннан кейін автоматты ќалпына келтіру;
Базалыќ станциялар бойынша µзара жабылу.
|
|
Базалыќ
станция
|
Транкинг
* істен шыѓу бµлек радиожиілікті арналардыњ µткізу ќабілеттілігін
тµмендетеді;
Бірзоналы режімде ж±мыс істеу (коммутатор µшірілген кезде)
|
|
Абоненттік
ќ±рылѓы
|
‡здіксіз байланыс режимі
|
АЌШ-та
АРСО м‰шелері ФБР, сондай-аќ Ќ±пиялы ќызмет. АРСО халыќаралыќ ±йым болып
табылады жєне Оњт‰стік Дей-тона (Флорида штаты) ќаласындаѓы штаб бµлмелерден
басќа µзініњ µкілдері Канадада, Кариб аумаѓында жєне Австралияда бар /18/.
¦йым санды транкингті ж‰йеге спецификацияны ќ±руѓа кірісті, оныњ маќсаты
т±тынушылар ќажетіне ‰лкен дєрежеде жауап беретін стандарттарды ќ±ру. 1995 ж.
тамызда Детройтта (Мичиган штаты) АРСО ±йымдастырѓан халыќаралыќ конференциямен
кµрсетуде АРСО 25 стандартын ќ±ратын ќорытынды ќ±жаттар ќабылданды. Кµрсету
уаќытында АРСО 25 стандартына сай келетін єрт‰рлі фирмалардыњ ќ±рылѓылары
кµрсетілді. Осылай ВК Radio, Motorola. E.F. Johnson жєне Transcrypt International фирмасыныњ ќ±ралдары ќолданылды.
АРСО 25 стандартыныњ негізіне енгізілген мањызды принциптер мыналар: ашыќ
архитектура жєне єрт‰рлі бµлімдер арасында єрекеттесу ќ±ралдарыныњ болуы.
Стандартты µндірушілердіњ ойлауы бойынша ашыќ архитектураны ќолдану
ќ±рылѓыларды µндірушілер арасында бєсекелестікті тудырады жєне бір уаќытылы
ќ±ралдардыњ бірігуін ќамтамасыз етеді. Бірнеше бµлімдердіњ бірігіп ж±мыс істеуі
ќауіпсіздікті ќамтамасыз ету ќызметтеріне тєн, мысалѓа террорлыќ актілер
нєтижелерін ликвидациялау жаѓдайында.
АРСО 25 стандарты санды транкингті ж‰йеніњ ќ±рылымын жєне оныњ кейбір
интерфейстерін кµрсетеді. Стандарттаѓы негізгі роль радиоарна параметрлерін
суреттейтін, сондай-аќ т±тынушы радиостанцияныњ ретранслятормен жєне µзара
єрекеттесу хаттамасын суреттейтін радиоинтерфейске (Сommon Air Interface, CAI) берілген. CAI-дан басќа АРСО 25 стандарты мыналарды аныќтайды:
- мєліметтерді беру портыныњ интерфейсі (data post interface)
т±тынушы радиостанциясы мен мєліметтерді берудіњ ішкі
ќ±рылѓыларыныњ бірігуін суреттейді;
- мєліметтерді берудіњ ішкі т‰йін интерфейсі (data host interface) базалыќ станция мен мєліметтерді берудіњ ішкі
т‰йіндерініњ бірігуін аныќтайды;
- ОЌТЖ интерфейсі (inter-connect interface);
- ж‰йені басќаратын интерфейс (network management
interface);
- ж‰йе аралыќ интерфейс (inter-system interface)
кµпзоналы ж‰йелердегі базалыќ станциялардыњ єрекеттесуін суреттейді.
АРСО 25 ж‰йесініњ радиоинтерфейсі алдын-ала жасалѓан ќаражаттарды саќтай
отырып санды ж‰йелерге кµшуді ќамтамасыз етеді. Ењ алдымен АРСО 25 базалыќ
станцияларын стандартты аналогты ЖМ-радиостанцияларыныњ иелері ќолдана алады.
Ќазіргі уаќытта б±л радиостанциялар µте кµп жєне шыѓарылып жатыр. CAI-дыњ
б±л ерекшелігін транкигке кµшуді ойластырѓан conventional
типті ж‰йе операторлары баѓалайды. Олардыњ абоненттік
ќ±ралдары ескіргенше эксплуатацияланады. Б±дан басќа ЖМ-радиостанцияларын ќосу
єрт‰рлі бµлімдердіњ єрекеттесуін єсіресе жедел байланысты ќ±ру кезінде
жењілдетеді.
АРСО 25 стандарты мєліметтерді санды беруге кµшудіњ екі этапын ќарастырады.
Бірінші этапта 12,5 кГц ќадамды жиіліктер торы ќолданылады, екіншісінде – ќадам
6,25 кГц-ке дейін тµмендейді. Екі жаѓдайда да арналарды бµлу ЖБ єдісімен іске асады,
ал радиоарнадаѓы мєліметтерді беру жылдамдыѓы 9600 бит/с.
I-ші этапта (тор ќадамыныњ жиілігі 12,5 кГц) т±раќты
иілімі бар тµртпозициялы жиілікті модуляция ќолданылады. 0,1-0,6кГц
тізбектілігі ‰шін жиілік девиациясы+1,8кГц ќ±райды, 00-0,6кГц ‰шін 10, жєне
–1,8кГц ‰шін 11. Сол арќылы модуляцияныњ жоѓары емес жылдамдыѓы ќамтамасыз
етіледі: секундына 4800 символ.
II-ші этап тасымалдаушы модуляциясын эффектілі єдісін
ќарастырады – фазаны жаймалайтын тµртпозициялы фазалыќ модуляция. Модуляция
жылдамдыѓы I-ші этаптаѓы сияќты ќалады. Радиосигналдарды беру ‰шін
екі этапта да бір ќабылдаушы ќ±рылѓы ќолданылады. Егер I-ші этапта жоѓары п.є.к.-ті ќарапайым ќуат к‰шейткіштерін
ќолдану м‰мкін болса, II-ші этапта жоѓары сызыќты к‰шейткіштер ќажет.
Санды мєліметтерді беру ‰шін АРСО 25 стандарты IMBE (Improved MultiBand Excitation) кодекін ќолдануды
ќарастырады. IMBE кодекі Inmarsat спутникті байланыс ж‰йелерінде ќолданылады. Б±л кодек
4400 бит/с жылдамдыќ аѓынын тудырады. Санды сµздік сигналда ќателерді т‰зеу
‰шін 2800бит/с жылдамдыќты ќосымша аѓынды ќамтамасыз ететін артыќшылыќты
т‰зететін кодалау ќолданылады.
АРСО 25 стандартты ж‰йелерде санды сµздік сигнал ±заќтыѓы 180 мс кадрлармен
беріледі. Cµздік кадрлар ж±бы ±заќтыѓы 360 мс болатын суперкадрларды ќ±райды.
Санды сµзді беру ±заќтыѓы 82,5 мс болатын преамбуламен кµрсетіледі. Санда
преамбула ќ±рамында синхропакет (48бит), ж‰йе индефикаторы (64бит, бір жиілікте
єрт‰рлі ж‰йе радиостанциялар арасындаѓы ±рысты болдырмау ‰шін керек), шифрлеу
алгоритмініњ бастапќы шарттары (72бит), µндіруші иденфикаторы (8бит), шифрлеу
алгоритімініњ индефикаторы (8бит), шифрлеу алгоритімінде ќолданылатын ауыспалы
кілт индефикаторы(16бит, бірнеше ауыспалы кілттер алгоритмі ‰шін), топ адресі
(16бит), жєне мєртебелі аќпарат (22бит).
Санды сµздіњ кадрлары тек сµз ѓана емес, сонымен ќатар ќосымша аќпаратты
енгізеді. Осылай, суперкадрдыњ бірінші кадрында байланысты басќаратын аќпарат
беріледі (мєліметтердіњ 72 биті+т‰зетуші кодтыњ 168 биті), сондай-аќ сигналдау
арнасыныњ аз жылдамдыќты аќпараты (мєліметтердіњ 16 биті + т‰зетуші кодтыњ 16
биті). Суперкадрдыњ екінші кадры сигналдау арнасыныњ аз жылдамдыќты аќпаратты
енгізеді жєне шифрлеу алгоритімініњ аќпаратын енгізеді (мєліметтердіњ 96 биті +
т‰зетуші кодтыњ 144 биті). Байланысты басќаратын аќпарат топтыќ жєне жеке
шаќыруларѓа ерекшеленеді. Бірінші жаѓдайда ол µз ќ±рамына хабарлама типін
(1байт), µндіруші идентификаторын (1байт), жедел шаќыру белгісі (1бит),
резервті µріс (15бит), топ адресі (2байт), жєне беруші абоненттіњ
идентификаторын (3байт) енгізеді. Жеке шаќыру кезінде хабарлама типі жєне
µндіруші идентификаторынан кейін ќысќартылѓан резервті µріс (1байт) беріледі,
сондай-аќ шаќырушы жєне беруші абоненттердіњ идентификаторлары (3байттан).
Осылайша, АРСО 25 стандарты бір ж‰йеде 2 миллионнан аз радиостанцияларды
адрестеуге м‰мкіндік береді. Cµздік кадрлардағы сигналдау арнасыныњ
таѓайындалуы аныќталмаѓан, біраќ ол абоненттіњ орналасуы туралы мєліметтерді
автоматты беруде ќолданылады (Automatic Vehicle Location ќызметі – AVL).
АРСО 25 стандарты ж‰йелерде мєліметтерді берудіњ екі н±сќасы ќарастырылѓан:
ќабылдауды растаумен жєне растаусыз. Мєліметтердіњ бастапќы массивтерініњ
±зындыѓы 512 байттан аспайтын дестелерге бµлінеді. ¤з кезегінде, дестелер 12
байт (растаусыз беру) немесе 16 байт (растаумен беру) болатын блоктарѓа
бµлінеді. Мєліметтерді беру кезінде ќателерді т‰зеу ‰шін торлы артыќшылыќты
кодалау ќолданылады (кодалыќ жылдамдыќ ½ -растаусыз, ¾ -растаумен
ќ±райды), сондай-аќ блок аралыќ кµбейту. Растаумен беру кезінде селективті
ќайталау м‰мкіндігі ‰шін нµмірмен жабдыќталады. Мєліметтер дестелерін беру
преамбуламен іске асырылады, ол синхропакет, ж‰йе идентификаторы, кіру н‰ктесін
(Service Access Point) енгізеді, оѓан мєліметтер, µндіруші идентификаторы,
байланыстыњ логикалыќ идентификаторы, дестедегі блоктар саны, сондай-аќ
фрагмент нµмірі жіберіледі.
АРСО 25 радиоинтерфейсі µте кµп кµлемді аќпаратты енгізуді ќарастырады. Б±л
битке ќателер ыќтималдылыѓы 0,07 болатын т±раќты байланысты ќамтамасыз ету
керек.
АРСО 25 стандартына сєйкес Motorola фирмасы АSTRO ж‰йесін µндірді. Б±л ж‰йе VHF, UHF ауќымында ж±мыс істеуге 800 МГц ауќымында м‰мкіндік береді. Ж‰йе аналогты
ЖМ-радиостанциясын ќолдануѓа м‰мкіндік береді, біраќ оныњ барлыќ
басымдыќтары Spectra, SABER, XTS 3000 санды радиостанцияларын ќолданумен іске асырылады.
Соњѓылары АРСО 25 санды радиоинтерфейсін ќолдайтын ж‰йелермен ѓана бірікпей, conventional типті ж‰йелермен бірігеді жєне Motorola Smartnet жєне Smartzone фирмасыныњ тракингтті ж‰йелерімен ж±мыс істей алады.
М±ндай жоѓары икемділік кµптеген операциялардыњ программалыќ іске асырылуымен
т‰сіндіріледі. Радиостанцияныњ программалыќ ќамтамасыз етілуі FLASHport фирмалыќ технологиясымен алмастырылады. Барлыќ санды
радиостанцияларда RS-232 типті мєліметтерді беретін порт бар, ол оларды
терминалдарѓа, мысалы портативті компьютерлерге ќосуды жењілдетеді. ASTRO ж‰йесі I-ші этапты CAI ASTRO 25 радиоинтерфейсін ќолдайды. Сонымен ќатар, ASTRO ж‰йесініњ м‰мкіндіктері стандартпен ќарастырылѓанѓа
ќараѓанда кењ. Осылай,
санды радиостанциялар дисплейінде шаќырушы абоненттіњ идентификаторы кµрсетілуі
м‰мкін. Радиостанция т±тынушымен шаќыруларды басымдыќты жаймалай тексеру
режиміне ауыстырылуы м‰мкін, сонда
ол тек тандалѓан абоненттер жиынын естиді. Ж‰йеде MDC-
1200 аналогты сигналдауы ќолданылады.
TETRA т‰сінушілігі туралы
Меморадумѓа ќол ќоймаѓан радиобайланыс ќ±рылѓыларыныњ µндірушілері Matra
Communication (Франция) болѓан. 1987 ж. ол француз жандармиясымен Rubis ±лттыќ
масштабты ќозѓалмалы байланыстыњ сандыќ ж‰йесін ќ±руѓа ќ±жатты ќорытындылады.
Б‰гінгі к‰нде б±л ж‰йеніњ жабылу ауданы 275000 кв. км ќ±райды (б±л
континентальді Францияныњ ½ аумаѓы), 15000 абонент ж±мыс істейді. Rubis
ж‰йесініњ µндіруініњ нєтижесі Tetrapol ж‰йесі болып табылады. ¤з технологиясын
тарату жєне нарыќты Франциядан тыс кењейту ‰шін Matra фирмасы 1994ж. Tetrapol Форумын ќ±рды. Б±л Tetrapol PAS
деп аталатын спецификациялар ќазіргі кезде Европалыќ байланыс стандарты
институтымен оларѓа альтернативтіњ немесе ќосымша халыќаралыќ стандарт
мєртебесін беруді ќарастырып отыр (TETRA-ѓа ќатысты). Tetrapol PAS спецификациясы де-факто стандарты болып
табылатындыќтан, б±л бµлімде “Стандарт Tetrapol PAS” термині ќолданылады /19/.
Tetrapol PAS стандарты ерекшеленген басќару арнасы бар санды кµпзоналы
транкингті ж‰йені суреттейді. Арналарды бµлудіњ жалѓыз єдісі – жиілікті.
Сонымен ќатар, стандарттық ж‰йе немесе зона ж±мысын бірарналы н±сќада
ќарастырады. Сонымен ќатар, абоненттік радиостанциялардыњ тікелей бірігуі,
сондай-аќ ќызмет зонасын кењейту ‰шін шлюз – ретрансляторларыныњ ж±мыс істеуі
м‰мкін.
Tetrapol ж‰йесініњ инфраќ±рылымы ќазіргі заманѓы санды транкингті ж‰йеге
тєн интерфейстері бар – диспетчер пункті, ОЌТЖ, шифрлеу кілттерін басќаратын
орталыќ, профессионалды байланыстыњ басќа ж‰йелері. Ж‰йені басќаратын орталыќќа
ќосатын, мєліметтерді µњдеудіњ ішкі терминалы жєне ортаќ ќолданатын
мєліметтерді беру ж‰йесі X.25 хаттамасын ќолданумен іске асады.
Tetrapol инфраќ±рылымыныњ мањызды ерекшелігі болып X.400 хаттамасы
форматында хабарламаларды µњдейтін электронды пошта серверініњ болуы болып
табылады. Сырттай б±л сервир хабарламаларды беру интерфейсініњ агенті арќылы
жеткізіледі – транкингті ж‰йе ‰шін жаќсы интерфейс. Єрине, X.400 хабарламалар
берудіњ интерфейсі программалы болып табылады жєне X.25 хаттамасына ж‰йелі ќосылуды
ќарастырады.
Tetrapol PAS стандартыныњ ќызметтері
Стандартпен
сµздік шаќырулар ќызметініњ, мєліметтерді беру ж‰йесініњ беру ќызметі,
сондай-аќ ќосымша ќызметтердіњ ж±мыс істеуі ќарастырылѓан.
Cµздік
шаќыру ќызметі жеке шаќыруларды, жедел шаќыруларды, сондай-аќ топтыќ шаќырулар
жиынын енгізеді.
Топтыќ
шаќырулар ќабылдаудыњ растаумен, немесе растауынсыз ж‰реді. Топтыќ шаќыруларды
жіберетін абонент осы шаќыруды ќабылдаушыны топ м‰шесі бола бермеуі м‰мкін.
Сонымен ќатар, шаќыруды барлыќ топ ќабылдайды – яѓни радиостанциялар жиыны (Tetrapol PAS стандартында олар Radio Terminals деп аталады –
радиотерминалдар), топтыњ бір нµмері бар.
Кењ
таратылатын шаќырулар. Б±л шаќыруды
ќабылдаушылар алдын- ала аныќталѓан топ жиыны
немесе жеке абоненттер болады. Кењ таратылатын шаќырулар алдын-ала аныќталѓан ќызмет
зоналарында трансляцияланады, ал шаќыруды ±йымдастырушы ќабылдау туралы растау
алмайды.
Кµпшілік
шаќыру. Т±тынушыѓа шаќырушы
абоненттер жиынын тандауѓа ОЌТЖ арќылы ќосылѓандарды санаѓанда м‰мкіндік береді. М±ндай шаќырулар ‰шін
абоненттер тізімі алдын-ала
аныќталуы ќажет.
Бірнеше
зонадаѓы ашыќ арна ќ±ќыѓы бар абоненттер ќажетімен берілуі
м‰мкін. Ретрансляцияланатын ресурстар алдын-ала аныќталѓан зона жиынында
берілуі м‰мкін.
Мєліметтерді
беру ж‰йесініњ ќызметі іске асырудыњ бірнеше механизімін береді. Біріншіден,
мєліметтер коммутацияланатын байланыс арнасымен берілуі м‰мкін, б±л оныњ µткізу
ќабілеттілігін толыќ ќолдануѓа м‰мкіндік береді. Екіншіден, екі дестелі
механизм ќарастырылѓан: логикалыќ бірігу ќ±румен жєне құруынсыз.
Tetrapol PAS стандартыныњ мєліметтерді
беру ж‰йесініњ ќызметі кµлікті дењгейлі, кµрсету дењгейлі жєне ќолданбалы
дењгейлі ќызметтерді енгізеді. Соњѓысына Х.400 хаттамасыныњ пошталыќ ќызметін,
пейджинг ќызметін, мєртебелі шаќыруларды беруді жєне ќысќы хабарламаларды
енгізу ќажет.
Tetrapol PAS стандартында ќосымша
ќызметтер жиыны ќарастырылѓан, олардыњ ішіндегі ењ ќызыќтылары жасырын тыңдау (ambiance listening, яѓни абоненттік станциясыныњ
микрофонын абоненттіњ зейінін ќаратпай дистанциялыќ ќосу), роуминг,
абоненттердіњ динамикалыќ ќайта топталуы.
Радиоинтерфейс
Tetrapol PAS стандарты 70 МГц-тен 520 МГц
жиілік ауќымында ж±мыс істейтін ж‰йелерді ќ±руды ќарастырады. Арналар
арасындаѓы жиілік айырымы 12,5 кГц немесе 10,0 кГц-ті ќ±руы м‰мкін. Стандарттыњ
келесі ±рпаќтарында 6,25 кГц ќадамына кµшуі м‰мкін. Радиоарнадаѓы модуляция
т‰рі – GMSK.
Радиоарнадаѓы
мєліметтерді беру жылдамдыѓы 8000 бит/с ќ±райды.
Мєліметтер кадр т‰рінде беріледі. Кадрдыњ максималды ±заќтыѓы 20 мс-ты ќ±райды,
б±л 160 бит аќпаратќа сай келеді. Tetrapol
PAS
стандартында кадрлардыњ келесі т‰рлері ќарастырылѓан: сµздік, мєліметтерді беру
еркін кіріс. Графиктіњ кµптеген кадрларыныњ ±заќтыѓы - сµздік кадрлармен ќоса 20мс құрайды.
Кадрлар ±заќтыѓы 4секунд болатын
суперкадрларға бірігеді – б±л 200 кадр.
Абоненттік радиостанциялардыњ суперкадрлық синхронизациясы басќару
арнасымен іске асырылады.
Б‰гінгі
к‰ні ѓаламда, оныњ ішінде Ќазаќстанда, профессионалды ќозѓалмалы байланыс ж‰йелердіњ
кµбі ќ±рылѓан жєне ж±мыс істейді. Б±л тек транкингті ж‰йелер емес, сонымен
ќатар диспетчерлік немесе екі жаќты радиобайланыстыњ ќарапайым ж‰йелері.
Олардыњ єрт‰рлі формадаѓы ќаражат салымдарын жоѓалтќылары келмеуі:
-
операторлыќ
іске лицензия;
-
толыќ
ж‰йеге сертификаттар, сондай-аќ инфраќ±рылымныњ бµлек компоненттеріне жєне
абоненттік радиостанцияларѓа;
-
жиілікті
иелену туралы ќ±жаттар;
-
базалыќ
станциялар ќ±рылѓылары, антенна жєне антенна мачталары;
-
базалыќ
станциялар жєне инфраќ±рылымныњ басќа ќ±рылѓылары орналасќан салымдар мен
‰йлер;
-
абоненттік
радиостанциялар паркі;
-
ОЌТЖ
т‰йінінен байланыс жолдары;
-
Жеке
физикалыќ жєне бµлінген байланыс жолдары.
Осы
ж‰йеніњ операторыныњ кµзќарасы бойынша санды ж‰йеге кµшудіњ ењ жаќсы н±сќасы
болып максимал ќаражат салымын саќтау болып табылады. Басќа сµзбен, µзіндік санды upgrade керек /20/.
Сонымен
ќатар, айтылѓан позициялар санды стандартты µндірушіге техникалыќ саясатты
кµрсетпейді, µйткені жања ж‰йелерді ашатын ќ±ралдары бар операторлар єрќашан табылады.
АРСО
25 стандарты интерфейсі базалыќ станцияныњ тек санмен алмасуын ќарастырмай, аналогты ЖМ-радиостанцияларымен алмасуды
ќарастырады.
Motorola фирмасы SmartZone ж‰йесініњ иелеріне оны ASTRO ж‰йесіне т‰рлендіретін
бірнеше шарттарды µндірді (АРСО 25 стандартын ќанаѓаттандыратын). Осындай
шаралар SmartZone
ж‰йесін Dimetra
ж‰йесіне т‰рлендіруге дайындалып отыр (TETRA стандарты).
Rohde & Schwarz фирмасы ACCESSNET ж‰йе операторларына (MPT-1327 хаттамасы) санды ж‰йеге кµшудіњ кµп н±сќасын
±сынды. Біріншісі, ACCESSNET
ж‰йесін ACCESSNET-D ж‰йесіне т‰рлендіру болып
табылады. Соњѓысы трафик санды єдіспен берілетін MPT-1327 хаттамасыныњ ж‰йесін
кµрсетеді. Осылайша, оператор ќалыптасќан инфраќ±рылымды толыќ саќтайды.
Сонымен ќатар, интеграцияланѓан санды ж‰йеде ж±мыс істеудіњ барлыќ
артыќшылыќтарын
алмайды.
Екінші
н±сќа TETRA
стандартын ќанаѓаттандыратын ACCESSNET-T ж‰йесіне кµшуді ќарастырады.
Б±л ж‰йе ќалыптасќан ACCESSNET
ж‰йесін тек алмастырмай сонымен
қатар интегралдауы м‰мкін (мысалы, жеке
шекиелген аумаќтарда ‰лкен трафикке ќызмет кµрсету ‰шін). Б±л ‰шін ACCESSNET-Т-да арнайы шлюз
ќарастырылѓан, ол мєліметтер базасында суреттелген абоненттердіњ топ дењгейінде
єрекеттесуін ќ±руѓа м‰мкіндік береді. MPT-1327 жєне TETRA стандарттарындаѓы
мєліметтерді беру ќызметі сєйкестендіріліп отырады.
ACCESSNET-D-дан ACCESSNET-T-ѓа кµшу м‰мкін. М±ндай кµшу ACCESSNET-тен ACCESSNET-T-ѓа кµшуге ќараѓанда аз
масштабты аппаратураныњ ауысуын керек етеді. Осылайша, ACCESSNET ж‰йесініњ иесі кµшудіњ ‰шінші
н±сќасын екі баспалдаќты алады.
ACCESSNET жєне ACCESSNET-T-діњ таѓы да бір єрекеттесу
облысы базалыќ станциялар мен коммутаторларды
біріктіретін магистральді
жєне ерекшеленген байланыс жолдарын
ќолдану.
Әдебиеттер тізімі
1.
Фрэз И. и др. Вам нужна радиосвязь? –
М.: МЦНТИ, 1997.
2.
Громаков Ю.А. Стандарты и системы подвижной радиосвязи. – М.: МЦНТИ, 2003.
3.
Тамаркин В.М., Невдяев Л.М., Сергеев С.И. Современные системы связи. – М.:
ЦНТИ. – Информсвязь, 1994.
4. Материалы сервера
http://www.mot.com.
5. Clearchannel LTR // E.F.Johnson, 1995.
6. http://www.efjohnson.com
7.
Тамаркин В.М., Невдяев Л.М., Сергеев С.И. Транкинговые системы связи // Сети и
системы связи. – 1996 – N9.
8. http://www.uniden.com
9.
Тамаркин В.М., Громов В.Б., Сергеев С.И. Системы и стандарты транкинговой
связи. – М.: ИТЦМК, 2002.
10.
Тамаркин В.М., Сергеев С.И., Невдяев Л.М. Перспективные системы и стандарты
транкинговой связи // Сети и системы
связи. – 1997 – N2.
11. EDACS - цифровая система
радиосвязи // Ericsson
AB, 1998.
12. http://www.ericsson.se.
13.
http://www.electricrates.com.
14. IDEN - интегрированная система
нового поколения // Motorola Inc., 1997.
15. Motorola trunking systems // Motorola Inc, 1998.
16. http://www.tetramou.com.
17. http://www.transcrypt.com.
18. http://www.apcointl.org.
19. http://www.tetrapol.com
20. Современные средства связи. – М.:
АО “ЛЕО”, 2003.
Мазмұны
Кіріспе 3
1 Транкингті жүйелерді ќұру принциптері 4
1.1 Транкингті
ж‰йелердіњ архитектурасы 4
1.2
Транкингті ж‰йелердіњ классификациясы 9
2 Аналогты
транкингті жүйелер 16
2.1 МРТ 1327 хаттамасыныњ транкингті жүйелері 16
2.2 Бµлінген
басќару арнасы бар транкингті ж‰йелер 29
3 Санды
транкингті ж‰йелер 43
3.1 Кіріспе 43
3.2 EDACS
ж‰йесі
44
3.3 IDEN жүйесi 62
3.5 TETRA
стандарты 65
3.6 NOKIA
TETRA ж‰іесі 67
3.7 АРСО 25
стандартыныњ ж‰йелері 71
3.8 TETRAPOL
PAS стандарты 76
3.9 Санды
транкингті ж‰йелерге кµшу жолдары 78
Сергей Владимирович
Коньшин
Ғалия Сейтқамзаевна Қазиева
Транкингті радиобайланыс жүйелері
Оқу құралы
Редакторы Ж. А. Байбураева
2005 ж. жинақтық
тақырыптық жоспары, 13 реті
Теруге
берілген к‰ні __. 11. 2005
Пішімі
60х84 1/16
Типография қағазы №2
Оќу-баспа таб. 5,0
Таралымы 100 дана. Тапсырыс ____.
Бағасы.
Басуға __. 01. 2005ж. қол
қойылды.
Алматы энергетика және байланыс институтыныњ
көшірмелі-көбейткіш бюросы
050013, Алматы, Байтұрсынұлы көшесі,
126
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС
ИНСТИТУТЫ
"Телекоммуникациялық жүйелер"
кафедрасы
|
|
БЕКІТЕМІН
Оқу-әдістемелік
ж±мыс жµніндегі проректор
______________Серіков
Э.А.
«_____» __________ 2005 ж.
|
Òранкингті радиобайланыс жүйелері
Оқу
құралы
|
КЕЛІСІЛДІ
ОӘБ
бастығы
____________
О.З.Рутгайзер
«___» ____________ 2005
ж.
|
Кафедра мәжілісінде қаралды және
қупталды
№ 3 мәжіліс хат «
23 » 11 2004 ж.
Каф. меңгерушісі
______ С.В.Коньшин
|
|
Редакторы
___________
Ж.А.Байбураева
«___» ____________ 2005
ж.
Стандарттау
жµніндегі маман
____________Н. М. Голева
«___» ____________ 2005
ж.
|
Құрастырушылар:
___________ С.В.Коньшин
___________
Г.С.Қазиева
|
|
|
|
Алматы 2005
