АЛМАТЫ ЭНЕГЕТИКА ЖЄНЕ БАЙЛАНЫС ИНСТИТУТЫ

Телекоммуникациялық жүйелер кафедрасы

 

 

Көпарналы телекоммуникациялық жүйелер

 

Курстық жобаға арналған әдістемелік нұсқаулар:

380240 “көпарналы телекоммуникациялық жүйелер” мамандығында

күндізгі және сырттай оқыитын студенттерге арналған

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                               Алматы 2004

Алматы энергетика және байланыс институты

Телекоммуникациялық жүйелер кафедрасы

Бекітемін

Оқу және әдістемелік жұмыстар жөніндегі проректор

 ______________ Сериков Э.А.

“___” ______________ 2004 ж.
 
 

 

 

 

 

 

 


Көпарналы телекоммуникациялық жүйелер

 

Курстық жобаға арналған әдістемелік нұсқаулар:

(380240 “көпарналы телекоммуникациялық жүйелер” мамандығында

күндізгі және сырттай оқитын студенттерге арналған)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Алма

 

 

Алматы 2004

ҚҰРАСТЫРУШЫ: Б.Б Агатаева Көпарналы телекоммуникациялық жүйелер Курстық жобаға арналған әдістемелік нұсқаулар: (380240 Көпарналы телекоммуникациялық жүйелер мамандығында күндізгі және сырттай оқитын студенттері үшін).  Алматы: АЭжБИ 2004 – 41 бет.

 

 

 

        Курстық жобаны орнындауға арналған әдістемелік нұсқау негізгі цифрлық беру жүйелерінің сипаттамаларының негізгі параметрлерін қамтиды.  Цифрлы КБЖ –нің байланыс арналарын жобалау сұрақтары қарастырылған.

 

Берілген әдістемелікнұсқаулар сонымен қатар дипломдық жобада қолданылуы мүмкін.

 

 

Пікір жазушы: техн.ғыл. канд., доцент Г.С. Казиева

 

 

 

 

Алматы энергетика және байланыс институтының 2004 жылғы жоспары бойынша басылады. 

 

 

 

© Алматы энергетика және байланыс институты, 2004 ж

 

 

 

Мазмұны

Шартты белгіленулер                                                                                    4
Кіріспе............................................................................................................. 5
Жобалауға берілген тапсырмалар және бастапқы мәліметтер.............. 6
1 Аппаратуралардың және кабелдердің қысқаша техникалық мәліметтері       7

1.1                                                                                                                                                                                                                                                                                                   ИКМ –30, ИКМ30-4, АКУ-30 аппаратуралары.................................................. 9

1.2                                                                                                                                                                                                                                                                                                   ИКМ-120, ИКМ-120У,ИКМ-120А,ИКМ-120-4/5аппаратурасы...................... 10

1.3                                                                                                                                                                                                                                                                                                   ИКМ-480 аппаратурасы...................................................................................... 13

1.4                                                                                                                                                                                                                                                                                                   ИКМ-1920 аппаратурасы...................................................................................... 16

1.5                                                                                                                                                                                                                                                                                                   Байланыс кабелдерінің параметрлері................................................................ 19

2 Қайтаөндіру аумағының ұзындығын есептеу...................................... 22

     2.1  Регенерация аумағының ұзындығын есептеудің жалпы әдістемесі  22

     2.2  Қашықтықтан қоректендіру тізбегінің есебі................................ 27

2.3  Байланысты ұйымдастыру сұлбасын құру................................... 28

3  Қайтаөндіргіш кірісіндегі қажетті және күтпелі қорғанушылықтың есебі      29

3.1  Регенератор кірісіндегі рұқсат етілген қорғанушылықтың есебі 29

3.2  Регенератор кірісіндегі күтпелі қорғанушылықтың есебі............ 31

4   Кванттау деңгейлерінің қажетті санының есебі................................. 32

      4.1 Бірқалыпты кванттау..................................................................... 32

4.2  Бірқалыпсыз кванттау..................................................................... 34

4.3  Кванттау мінездемесін тұрғызу....................................................... 35

5   Шеткері құрылғының шуларының есебі............................................ 36

     5.1 Дискретизация периодының номинал мәнінен рұқсат етілген . 36

           ауытқулардың есебі

     5.2 Инструменталды және кванттау шуларының арасындағы қатынастың есебі........................................................................................................................ 38

     5.3 Бос арнаның шулардан қорғанушылығының есебі................... 38

6  ЦБЖ сенімділігінің есебі......................................................................... 39

7 ХЭО (ТТХКК) G821 кепілдемесіне сай НЦА бойынша бойынша берілетін

хабар сапасын нормалау............................................................................ 42

8 Станциялық құрылғының керекті жарақтануы................................. 43
9 Курстық жобаға тапсырма..................................................................... 43
10 Есептік –түсініктеме қағазын ресімдеуге қойлатын талаптар......... 43

11  Курстық жобаның есептерінің алгоритіміне, мысалдарымен қоса

әдістемелік нұсқау....................................................................................... 48

11.1 Қашықтықтан қоректендіру тізбегін қоса, қайта өндіру

        аумағының ұзындығын есептеу........................................................ 48

11.2 Регенератор кірісіндегі күтпелі және қажетті қорғанушылықтың есебі       49

11.3 Қажетті кванттау деңгейлерінің қажетті саны................................. 53

Курстық жобаны қорғау............................................................................ 54

Әдебиеттер тізімі                                                                                           54

 

 

Шартты белгілер

 

АТС – автоматты телефон станциясы

АЦЖ – аналогтық цифрлық жабдық

НҚК – нольге қайтып оралмайтын код

ЕУТҰ– екінші реттік уақытша топ құрылуы

ОТТЖ– оптикалық талшықты тарату жүйесі

ӨҮБЖ– өзара үйлестірілген байланыс желісі

ЖЖ– жоғарғы жиілік

ҚТЖ– қалалық телефон желісі

ҚҚ– қашықтықтан қоректендіру

ИКМ – импульсті кодтық модуляция

БЖТК –бірліктердің жоғарғы жиілікті кодасы

АА – арналық аралық

КК– корректорлаушы күшейткіш

ТТХКК– телефондама мен телеграфтама бойынша халықаралық кеңес комитеті

СИ – символаралық интервал

ҚКмҚО – қызмет көрсетілмейтін қайта өндіру орыны

ТЖ– төменгі жиілікті

ОТ– оптикалық талшық

ОК– оптикалық ь

ССКЖ– сызықтық сәулеталдық күре жол жабдығы

ТҚКЖ–  тағанға қызмет көрсету жабдығы

АО– ақырғы орын

ҚКҚО қызмет көрсетілетін қайта өндіру орны

АС– ақырғы станция

НЦА негізгі цифрлық арна

АС– аралық станция

ШҚ– шешуші құрылғы

АЦЖТ– аналогты цифрлық жабдық тағаны

СЖТ– сызықтық жабдық тағаны

АЖТ– ақырғы жабдық тағаны

БӘС– басқару мен әрекеттесу сигналы

ТА– тактылық аралық

АЦСС– асқын циклдың синхронды сигналы

ҮУТҚ– үшінші реттік уақыттық топ құрылуы

ШН– шешуші нүкте

ТЖА– тоналды жиілікті арна

ЦБЖ– цифрлы беру жүйесі

ТУТҚ– төртінші реттік уақыттық топ құрылуы

ҚКК–қарама – қарсылық кезек ауысу кодасы

 

 

Кіріспе

“Көпарналы телекоммуникациялық жүйелер” пәнінен курстық жоба 380240 “Беру жүйелерінің арналарын жобалау” мамандықтарындағы студенттерге арналған. Қазіргі заманға сай инженерлер нақты техникалық талаптарды қанағаттандыратын байланыс жүйелерін жобалай отырып, жобаланып отырған байланыс жүйесінде алынған беру әдістерінің потенциалдық мүмкіншіліктері толығымен іске асатын, байланыс жүйелерінің потенциалдыққа жақындату үшін байланыс жолдарының мінездемелерін жақсарту жолдарын бағалай білуі керек.

Курстың мақсаты әртүрлі иерархия деңгейлеріндегі цифрлық беру жүйелерін тұрғызудың негізгі әдістерінің қағидаларын оқып үйрену, және осындай жүйелер инженерлік жүзеге асырулардың негізгі қырлары қарастырылады, сонымен қатар ЦБЖ сигналдарының беру сапаларына қойылатын талаптар зерттеледі, ЦБЖ барлық түрлерінің негізгі параметрлері келтірілген.

Берілген әдістемелік нұсқауда мынандай сұрақтар ақырғы құрылғының шуын бағалау, регенерация бөлігінің ұзындығын анықтау магистраль сұлбасын құру және т.б. қарастырылады. Осымен қатар студенттер электрлік ьдерді пайдаланылатын жергілікті, зонаішілік және магистралды бөліктерді қамтитын байланыс жүйесінің шартты үзіндісін жобалау сұрақтарымен шұғылданады. Тапсырмада берілген бір аумақта оптикалық ьдерді пайдалана отырып (мысалы,  ұзақтығы үлкен бір регенерация бөлігін ұйымдастыру) енгізуді жобалау қарастырылады. Бұл электрлік және оптикалық беру трактілерін жобалау дағдыларын алуға мүмкіндік береді. “Көпарналы телекоммуникациялық жүйелер ” пәнін студенттер 4 курстың жетінші және сегізінші семестрлерінде оқылып , берілген пән бойынша кешенді емтихан тапсырылады. Жоғары баға алу үшін жазбаша емтихан тапсырылып, емтихан алушы берген есепті шығаруы керек.

Әдістемелік  нұсқауларда ЦБЖ және ТОБЖ құрылғылары бойынша анықтамалық мәліметтер (деректер) келтірілген.

Әр студент құрстық жобаны оқытушыдан алған жеке бастапқы мәндермен шығарады.

Алматы энергетика және байланыс институты институт шығарған әдістемелік әдебиеттерге құнттылықпен қарауларын өтінеді.

Жобалауға арналған тапсырмалар мен бастапқы мәндер.

Түсініктеме қағазында:

А. кіріспе, жоба мазмұны;

Б. жеке тапсырма,

В. қысқаша техникалық мәндер және әртүрлі беру жүйелерінің цикл құрамдарының құрлымдық сұлбалары болуы тиіс.

Курстық жобаны шығару кезінде студенттер келесі тапсырмаларды орындауы керек:

·  әр түрлі аумақ регенерация аумағының ұзындығын (жергілікті, зонаішілік және магистралды) байланыс желісінің үзіндісін (әдістемелік нұсқаудың 2-ші бөліміне сәйкес) есептеу,

·  регенератор шығысындағы әдістемелік нұсқаудың 3-ші бөліміне сәйкес) қажетті және күтпелі қорғанушылығының есептеулерін жүзеге асыру;

·  қажетті кванттау деңгейлерінің (әдістемелік нұсқаудың 4-ші бөліміне сәйкес) санының есептеулерін жүзеге асыру;

·  соңғы жабдықтың шуылын есептеу (әдістемелік нұсқаудың 5-ші бөліміне сәйкес жүзеге асыру);

·  ЦБЖ сенімділігінің (әдістемелік нұсқаудың 6-шы бөліміне сәйкес) есептеулерін жүзеге асыру;

·  ХЭО (ТТХКК)–ның кепілдемесіне сәйкес ақпаратты НЦА-мен беру сапалығының талаптарының есептеулерін жүзеге асыру (әдістемелік нұсқаудың 7-ші бөліміне сәйкес жүзеге асыру);

·  Байланыс желісінің бір бөлігінің әр аумағы үшін G821 (әдістемелік  нұсқаудың 7-ші бөліміне сәйкес);

·  Қашықтықты қоректендірудің есептеулерін және байланыстың әрбір желі бөлігінің сұлбасын жүзеге асыру (әдістемелік нұсқаудың 2-ші бөліміне сәйкес);

·  Керекті жабдықтар жинағын анықтау;

Курстық жобаны орындау үшін келесі бастапқы мәліметтер беріледі:

·  Lж Lзі Lмаг – сәйкесінше жергілікті, зонаішілік және магистралды аумақтардың ұзындығы, км;

·  Желінің әр аумағы үшін ЦБЖ түрі;

·  Желінің әр аумағы үшін ь түрі;

·  F- корректорлық күшейткіштің шу коэффициенті

·  ΔА3 Қайта өндіргіштің бөгеуілге тұрақтылық қоры, дБ

·  UҚкмҚО – ҚКмҚО –дағы ҚК кернеу түсуі, В;

·  Qпик сигнал пикфакторы, дБ;

·  tу -волюмнің ортаквадраттық ауытқуы, дБ;

·  У0 -сигналдың орта мәні,дБ;

·  e - өзгерудің инструменталды келтірілген қателігінің ортаквадраттық ауытқуы;

·  Акв мин –Кванттау шуларынан минималды қорғанушылығы,дБ;

·  Амд – дискреттеу шуынан қорғалғандығы,дБ;

Курстық жоба тапсырмасын 11,12 кестелерінен алуы тиіс.

1.1 Кабелдер мен аппаратулардың қысқаша техникалық мәліметтері

1.1 ИКМ-30, ИКМ-30-4, АКУ-30  аппаратулары

ИКМ-30 аппаратурасы бір кабелді және екі кабелді Т типті, тарамыс диаметрі 0,5;0,6;07 мм қағаз оқшауламасы бар және ТПП типті тарамыс диаметрі 0,5 және 0,7 мм төменгі жиілікті ьдерді тығыздау арқылы АТС және АМТС, қалалық және қаламаңындық, қалалық АТС-тер арасында байланыс желілерін ұйымдастыру үшін қажет.

Аппаратура ТЖ-ның 30 арнасын ұйымдастыруын қамтамасыз етеді. 4 телефон арнасының орнына арна жиілігі 50-10000 Гц, және де өткізу қабілеттілігі 8 кбит/с бір цифрлық арна арқылы (топтық цифрлық арнаға бірденен енгізу арқылы) дискретті ақпаратты сигналдарды дыбыстық хабар тарату мүмкіндігін ұйымдастыру қарастырылған. Бұдан басқа бір телефондық арна орнына өткізу қабілеті 8 кбит/с болатын сегіз цифрлық арна ұйымдастырылуы мүмкін.

ИКМ –30 аппаратурасының құрамында  аналогты-цифрлық құрылғы (АЦҚ), линиялық трактінің ақырғы құрылғысы (ЛТАҚ), қызмет көрсетілмейтін қайта өндіру орны (ҚКмКО) жәнеде келесі бақылама - өлшеу приборлары: ИКМ –30 апппаратурасының пайдалану жағдайындағы келістіру құрылғысымен телефон арнасының, қайтаөндіргіштің номер және регенератордың іске жарамдылық қорын анықтау үшін арналған бақылау пулті, регенераторлардың арақашықтығын бақылау пулті (ҚАБП), ҚКмҚО арасындағы желілік трактінің өтпелі өшуін және жұмыс өлшеулері үшін кабел ді желінің өшуін өлшегіш (КЖӨӨ), телефон арнасындағы және тарату арнасындағы кванттаудың сигнал/шу қатынасын өлшеу үшін арналған кванттау шуын өлшегіш (КШӨ), байланысты үзбей генератордың бақылау шығысындағы сигналдың амплитудасын және қателердің қайталану жиілігін анықтау үшін қажет сенімділікті бақылау приборлары бар.

кабел түріне қарай қайта өндіру ұзындығы 1,5-2,7 км 1-ші кесте бойынша, ал тізбектей қосылған ҚКмҚО ныңсаны 40-тан аспайды.

Сонымен тізбектік трактының максимал ұзындығы 60-108 км. Қашықтықты қоректендірудің жалпы ұзындығы 30-54км –ді құрайды. Желілік трактіде бір ғана қызет көрсетілетін қайта өндіру орны (ОУП) қосылуы мүмкін. Біріншілік ҚК ретінде номинал кернеуі 60 В болатын станциялық батареялар қолданылады.

 

 

1-кесте

Кабел түрі

Т-0,5

Т-0,6

Т-0,7

ТП-0,5

ТПП-0,7

регенерация аумағының

ұзындығы

0,35-1,5

0,52-2,3

0,59-2,6

0,47-2,0

0,62-2,7

ЛТАҚ-тар арасындағы максимал  ұзындық

30

46

52

40

54

 

ИКМ-30-4 аппаратурасы

Жұмыс істеуіне байланысты ИКМ 30-4 аппаратурасы ИКМ-30 сәйкес келеді. Элементтік қорымен, құрастыру тұтастығымен, әлдеқайда жоғары сенімділік сапасымен және аз энергия пайдаланушылығымен ерекшеленеді. Блоктары ауыстырылатын ТЖ төрт арнасының орнына қарама-қарсы түйісі бар төрт НЦА ұйымдастыруға болады. Эксплуатацияның бақылау - түзету әдісін қолданылатын,ЦБЖ-ның қызмет көрсетуін автоматтандыру мүмкіндігі бар, жақсы дамыған жүйе бөлігін қамтиды.

2600*600*225 тіреу қондырғысында төрт түрлі қосылысты қамтамасыз ететін сегізфункционалдық біткен блоктар кіреді. Олардың негізгілері: АЦЖ,ҚЖҚ,ЛТАҚ, ТБҚ (қызмет байланысы мен телебақылау құрылғысы), А және В станцияларының КҚ-13, УСО – 01, ТКТ (тұрақты кернеуді түрлендіргіш) болып табылады. Сызықтық қайыра жалғау құрылғысы (ҚЖҚ) сызықтық кабелдің қырыққа жуық жұптарының дәнекерліктерін ажырату  және қорғау үшін арналған. Келістіргіш құрылғысы ЦБЖ және АТС, (КҚ-13) құрылғылары бес ЦБЖ-ға қызмет көрсету үшін есептелген. Бұның ішінде БЭС-тің ТЖ арналарынан соңында ИКМ-30-4 циклының АА (КИ) 16-ға енгізілетін, жылдамдығы 64 кбит/с топтық сигналдары құралады. Бірыңғайланған қызметтік құрылғы (БҚҚ-01) құрылғының кез-келген 100-ге жуық блоктарының техникалық жағдайын айқындауға мүмкіндік береді.

Жүйенің линиялық трактісі функционалдық аяқталған түрде беріліп және цифрлық біріншілік арнаны ұйымдастыру мүмкіндігімен орындалған. ИКМ-30-4 аппаратурасының максималды регенерация ұзындығы ИКМ-30-дікіне қарағанда біраз ұзынырақ.

АКУ-30 аппаратурасы

Негізгі параметрлері  және атқаратын функциялары бойынша әмбебап арна құру АКУ-30 аппаратурасы ИКМ-30-4 АЦҚ жүйесіне өте жақын. Бұның көмегімен әр бағытта 1 НЦА және 30 ТЖ арналары ұйымдастырылады. Топтық цифрлық сигнал АКУ-30 шығысының (қабылдаудың кірісі) жағында НДВ-3 (AMI коды түрінде мүмкіндік бар) коды түрінде берілген. НЦА цикылында 16 арналық аралықпен берілген және қажет болған жағдайда КҚ-13 (ИКМ-30-4 кара) аппаратурасымен қалыптастыратын топтық сигналды беруде қолдануға болады.

АКУ-30 аппаратурасы негізінен ИКМ-120,480,1920, СОПКА 2,3,4,және жүйелерімен жұмыс істеп, сәйкесінше ТЖ 120,480,1920 арналарын ұйымдастыру үшін арналған. АЦЖ аппаратурасынан элементтік базасымен, конструкциялық рәсімделуімен, жақсартылған электрлік параметрлерімен және қуатты диагностикалық параметрлерімен біршама ерекшеленеді. 2600*120*225 мм габариттері бар аналогты- цифрлы арна құрушы (САЦК-1) ұстап тұру қондырғысына орналастырылады. Осымен бірге онда енгізу құрылғысы (ЕҚ), қосалқы электр қоректендіру көздері (ҚЭҚК), қызмет көрсету құрылғысының жиынтығы (ҚКҚЖ) орналастырылады. Берілген жиынтықтардың өлшемдері бір ұстап тұру құрылғысында 4 АКУ-30, 4 КИЭ, 1 КСО және 1 УВ қондыруға мүмкіндік береді. АКУ-30 аппаратурасы сериялық түрде шығарылады.

1.2 ИКМ-120, ИКМ-120У, ИКМ-120А, ИКМ-120-4/5

ИКМ-120 аппаратурасы жергілікті және зонаішілік желілердің  арналарын екіьді байланыс жүйесін пайдалана отырып МКС және МКСА типті жоғарғы жиілікті симметриялы кабелдері арқылы ұйымдастыруға арналған.

Цифрлық сигналдың берілу жылдамдығы –8448 кбит/с.

Максимал байланыс арақашықтығы  600 км дейін.

Регенераторлардың күшейту тізбектері 45 дБ ден 55 дБ-ге дейін регенирация аумағының өшуінің (4224 кГц жиілікте) орнын толықтырады.

Линиядағы код түрі –КВП-3 (импульстер жүктемелік кедергісі 150 Ом-да қуыстылығы 2 және амплитудасы +3В пен беріледі).

Цикл ұзақтығы 125 мкс - қа тең, оның құрамында 4 топқа шартты бөлінген 264 позиция және 1056 импульстік (тактілік аралықта) позициялар бар.

Группалық сигналдарды қалыптастырғанда ИКМ 120 – да жоғарғы ретті ЦБЖ-дегідей, екібұйрықты басқарылуы екі жақты келістіргіш әдісі қолданылады.

ҚКмҚО- ң электр қоректендіруі қашықтықтан фонтомды тізбектер арқылы сызықтық құрылғының ұстап тұру құрылғысынан жүзеге асырылады. Арақашықтықты қоректендірудің, линия кірісінде токтың мәні 125 мА болғанда, кернеудің шектік мәні 980 В.

Қызметтік байланыс, дельта – модуляция әдісі арқылы ұйымдастырылған, ЕУТҰ цифрлық арнамен , ал аралық пункттерде 0,3-3,4 кГц жолақты жұмыстың қос кабелдерінде жүзеге асырылады. Осы қос кабелдер арқылы сызықтық трактінің  жағдайының телебақылауы ұйымдастырылады.

Жабдықтың жинақталуы:

Екінші реттік топ құрудың ұстап тұруы құрылғысы (ЕТҚТ) – 8 ЕУТҰ дың комплектіне.

Сызықтық құрылғының   ұстап тұруы құрылғысы  (СҚҰҚ) – 4 жүйеге.

Аналогты – цифрлық түрлендіргіштің ұстап тұруы құрылғысы стандартты екіншілік топ жиіліктері  312-552 кГц (АЦЖТ-ЧРК2),  АЦЖ-ЧРК2, ЕУТҰ және АЦЖ бір комплекті ИКМ-30 аппаратурасын құрайды.

Қызмет көрсетілмейтін байта өндіру орны  ҚКмҚО – 4 (құдыққа қондыру үшін) 4- сызықты регенерация орнынан, ҚКмҚО –8 (топыраққа қондыру үшін) 8 регенерация орнынан тұрады.

Циклдық таратудың құрлымдық сұлбасы (3) көрсетілген.

ИКМ-120А аппаратурасы

Аппаратура МКС түрлі кабелдері арқылы бір және төрт төрттік симметриялық  кабелдерімен зонаішінде жұмыс істеуі үшін арналған. ИКМ-120А аппаратурасы ТТХКК-ның иерархиялық түрінің екіншілік ЦБЖ-сы болып табылады. Бұның көмегімен әр бағытта 4 цифрлық біріншілік электрбайланыстың типтік арналарын және телефон байланысының қызмет арнасын ұйымдастрады.Топтық ЦБЖ –нің топтық жылдамдығы 8448 кбит/с.

ИКМ-120А аппаратурасының максимал байланысының ара қашықтығы –600 км. ҚКмҚО –рі әр 5±0,8 км - ден кейін,ал ҚКҚО әр200км – ден кейін орналастырылады. Циклдық қайталану жиілігі –8 кГц. Циклдық структурасы ТТХКК-ның кепілдемесіне сай келеді. Цикл 4 қосалқы циклдарға (Қ0,Қ1,Қ2,Қ3) бөлінген. Әр қосалқы циклдарда 264 тактілік интервалдар бар. Біріншілік цифрлық интервалдарды (2048 кбит/с) топтыққа енгізу екі екі командалық басқаруы бар жылдамдықтарды екі жақты келістіру кезінде жасалады. Біріншілік құрамдық ағынның (ҚА) ақпараттық сигналы әр қосалқы циклдың 9,13,17,...261 (барлығы 64) тактылық аралықтарында беріледі. Екінші КП-те беріледі ТИ,10,14,18,...262, үшінші ТИ 11,15,19...264, және төртінші ТИ 12,16,20...264-да беріледі. Екіншісінікі ТИ 2,П1,2,3, үшіншісінікі ТИ 3 П1,2,3 төртіншісінікі ТИ 4 П1,2,3. Жылдамдықтарды теріс келістірген кезде қосалқы ақпараттық символ: біріншісі біріншісі КП – ТИ5 П3,екіншісі ТИ6  П3, үшіншісінікі ТИ7  П3 және төртіншісінікі ТИ8  П3 – де беріледі. Жылдамдықты тура келістірген кезде балласты позициялар ТИ3...12  П3-да орналасады. Синхоросигнал ТИ1...8П –да. Телефонды қызметті байланыстың сигналы ТИ5...8П1 –да. Жүйеішілік технологиялық арналар ТИ5...8 П3-те ұйымдастырылады. Циклдық синхронизмнің қайта қалпына келуінің орта уақыты 0,75 мс. Енгізілетін қосалқы ағындардың жылдамдықтарының максимал келістіру жиілігі 102Гц.  ЕУТҰ және КП мен енгізілетін уақыттың флюктуациялар  10Гц – тен жоғары тактілік интервалдар спектрінде 6% аспайды және 10Гц – тен төмен жиіліктерде тактілік аралықтарынан аспайды.

ИКМ –120У аппаратурасы

Негізгі параметрлері және жұмыстық тағайындалуына байланысты ИКМ 120У аппаратурасы ИКМ 120А аппаратурасынан ешқандай айырмашылығы жоқ. Аппаратураның шеткері бөлімі біршама тар тіреу қондырғысында 2000*120*225 мм жасалған. СВВГ –да 4 КВВГ-ға дейін орналастырылады. СВВН-ң құрамына сервисті құрылғының жиыны СҚЖ, қызмет байланысының құрылғысының жиыны ҚБҚ  және тіреу қондырғысының қосу және енгізу жинақтамасы кіреді. СЛО екіжақты линиялық трактілерді ұйымдастыруы үшін есептелген. Оның құрамына арақашықтықты қоректендіру құрылғысы ҚҚ, телемеханика құрылғысының жиыны ТҚЖ, сервисті құрылғысының жиыны СҚЖ, қызмет байланысы КСС-У, станциялық генераторлар КРС және т.б кіреді.

ИКМ 120-4/5 аппаратурасы

ИКМ-120-4/5 аппаратурасы ҚТС-тердеде қолдануға арналған. Жүйе   7*4*1,2 және 4*4*1,2 мм ьдерімен жұмыс істегенге бағдарланған.  Аймақ ұзындығы бір ьдік әдіспен берген кезде 2,5 км-ге дейін, ал екі ьдік әдіспен бергенде 5,5 км-ге дейін жетеді. Аппаратураның топтық трактысының параметрлері ИКМ-120А аппаратурасының параметрлеріне ұқсас. ИКМ-120А аппаратурасына қарағанда ИКМ-120-4/5 аппаратурасының құрамына АЦЖ кіреді. Солайша әр бағытта ТЖ 120 арнасын ұйымдастыруға болады. Сонымен бірге аппаратура құрамына ЛТАҚ-24 блогі кіреді. Бұл блок толқын ұзындығы шамамен 0,85 және 1,3 толқындарды градиентті оптикалық ь арқылы жылдамдығы 8448 кбит/с сигналдарды беруді ұйымдастыруға болады.

1.3 ИКМ 480 аппаратурасы

ИКМ 480 аппаратурасы зонаішілік және магистралды желілерде жұптары 1,2/4,4 мм МКТ-4 ьдерін тығыздау арқылы ұйымдастыру үшін арналған. Апппаратура ТЖ 480 арнасының топтық ағынын 34 368 кбит/с жылдамдықпен ұйымдастыруын қамтамасыз етеді. Сызықтық тракт бірьдік сұлбамен ұйымдастырылған. Аппаратура құрамына үшінші реттік уақыттық топ құру құрылғысы, линиялық трактінің шеткері құрылғысы, қызмет көрсетілмейтін қайтаөндіру орындары, және келесі бақылама өлшеу құрылғылары:құрамында кодтар генераторы ГК34, ь аймағының еліктемесі (иммитатор) ИКУ-34, ДО-34 ь детекторлары бар  цифрлық трактілерді поспртизациялауды және регенератордың параметрлерін тексеру пульті (ППРПТ-34) бар.1,2/4,4 мм коаксиалды жұптарының 17 184 кГц жиіліктегі жарты тактілі қайта өндіру аймағындағы өшуін және де кабелдің тарамыстарының кедергісін және кабел тарамыстарының оқшауламасының кедергісін өлшейтін өлшеуіш құрылғысы, регенератордың шығысындағы импульстің амплитудасы мен қателер коэффициентінің шамасына қарай байланысқа далалық жағдайларда үзіліссіз ене отырып бұзылғандығына баға беруін қамтамасыз ететін ПКРУ-34 қайта өндіріу аймағын бағалау құрылғысы кіреді.

ИКМ 480 Аппаратурасының көмегімен байланысты ұйымдастыру сұлбасы [3]

ҮУТҚ құрылғысының беру жағында ИКМ 120 аппаратурасы өндіріетін 8448 кбит/с жылдамдықты 4 цифрлық ағынды биттік біріктіру арқылы топтық ағынды құру жүзеге асырылады.

СЛТ (соңғы линиялық тракт) құрылғысы ҚКмҚО-ы арақашықтықтан қоректендіру, кабелдің өзге жұптары арқылы қызметтік байланысты жүзеге асыруды қамтамасыз етеді.  Екі ҚКҚО арасындағы секция ұзындығы 200 км. Регенерация аумағының номиналды ұзақтығы 3 км.

ҮУТҚ құрылғысында екі жақты жылдамдықтарды келістіру және екі командалы басқару қолданылады. Құрылғыларда синхронды және асинхронды жұмыс режимдері қарастырылған. ФАПЧ қондырғысында жазу және санау моменттері арасындағы уақыт аралығы  мәндері туралы аралық хабар  қолданылады. Бұған қарамастан жиіліктің барлық диапазондарында ҮУТҚ құрылғысымен енгізілетін уақыттық флуктуация мәні 5% аспайды. Циклдық синхрондау жүйесі – адаптивті ҮУТҚ құрылғысында топтық сигналдарды  КВП-3 немесе ЧПИ кодтары арқылы құру мүмкіндігі қарастырылған. Топтық сигнал алдын ала скембірленеді. Бақылау және сигналдау жүйесі автоматты түрде  бұзылған блок номерін анықтауды қамтамасыз етеді. Әртүрлі станцияларда орналасқан ҮУТҚ құрылғыларының арасында дельта модульяцияны қолдана отырып цифрлық арна арқылы қызмет байланысының арнасын құру мүмкіндігі бар. ҮУТҚ құрылғысының беру циклының структурасы 2-ші кестеде көрсетілген.

       Берілген циклде импульсті позициялар саны 2148–ді   құрайды. Циклдардың тізбектелу жиіліктері 16 кГц –ке тең; топтардың тізбектелу жиілігі 48 кГц; бір кіріс ағынындағы информациялық символдар саны 528.  Стандартты тіреу қондырғысында ҮУТҚ құрылғысының жиынтығының 4 данасы орналастырылады, яғни ҮУТҚтіреу қондырғысының толық жиынтығында  ТЖ 1920 арнасын ұйымдастыруға мүмкіндік береді.

Линиялық сигналды беру КВП3 немесе ЧПИ кодтарында жүзеге асырылады. Жарты тактілік циклде регенерация аумағының өшуі  ( аумақ ұзындығы 2,3-3,2 км) 43-73 дБ. . Қысқартылған станция маңайлық аумақта

 

2 – кесте

Берілетін информация түрі

Позициядағы цикл номері

Циклдағы топтың номері

Синхросигнал

1-12

I

Информациялық символдар

13-716

 

Жылдамдықтарды келістіру бұйрығының бірінші символдары

1-4

 

Қызмет байланысының символдары

5-6

 

Бақылау және сигналдау сигналдары

–––

II

Жылдамдықтарды келістіру бұйрығының екінші символдары

9-12

 

Информациялық символдар

13-716

 

Жылдамдықтарды келістіру бұйрығының үшінші символдары

1-4

 

Дискретті ақпарат символдары

5-8

III

Жылдамдықтар теріс келістірлген кездегі түзілетін симводар

9-12

 

Информациялық символдар

13-716

 

 

. (ұзындығы 0,9 км ден 7,3 км –ге дейін) жұмыс істеу үшін шеткері құрылғының құрамында жасанды жолдар (линиялар) қарастырылған. Қашықтықтан қоректендіру коаксиалды жұптардың орталық тарамыстары арқылы 200 мА  тұрақты токпен   жүзеге асырылады. ҚҚ кернеуінің максимал мәні 1300 В. ҚҚ құрылғысының жоғарғы сенімділігі құрылымдық түйіндік қорландырумен жүзеге асырылады.

Линиялық трактінің телеконтролді байланысты үзбей жүзеге асырылады. Телемеханиканың аумақтық жүйесі (ТАЖ) 33 ҚКмҚО –ң бақылауын қамтамасыз етеді. ТАЖ автоматты режимде әр бағытта беру қателер жиілігін өз қызмет көрсету секциясында тұрақты бақылау жасап отырады. Қолымен келістіру режимі кезінде кез келген ҚКмҚО байта өндіргішінің жұмысын бақылауға болады.

Қызмет көрсетілетін пунктері секциялары арасында максимал ұзақтығы ҚҚ құрылғысы және ТАЖ жүйелері арқылы анықталады және 200 км тең. Қызмет байланысы құрылғысы ҚКҚО-лар арасында жоғарғы жиілікті қосалқы станцияның қызмет байланысының арасында және секция ауқымында ҚКҚО мен ҚКмҚО арасында төменгі жиілікті аумақтың қызмет байланысы арналарын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

1.4 ИКМ 1920 аппаратурасы

ИКМ 1920 аппаратурасы зонаішілік және магистралды желілердегі қуатты телефон арналарының шоқтарын және теледидарлық хабар тарату сигналдарын коаксиал жұптары 2,6/9,5 мм КМ-4 типті кабелдері арқылы беруді ұйымдастыру үшін арналған. Максимал байланыс арақашықтығы 12500 км.

Аппаратура 4-ші реттік уақыттық топ құру құрылғысынан ТУТҚ, телевизиялық хабар тарату сигналдарын аналогты-цифрлы түрлендіргіш (АЦТ-ТС) құрылғысы, линиялық коаксиалды кабелдердің линиялық трактісі және арнайы бақылау - өлшеу құрылғыларынан тұрады.

ТУТҚ құрылғысы 34 368 кғбит/с жылдамдығы бар үшіншілік цифрлық ағындардың биттік қосылуын, берілу жылдамдығы 139 264 кбит/с топтық 4-шілік цифрлық ағынға синхронды немесе асинхронды қосылуын жүзеге асырады. Бірақ ТЖ 1920 арнасын 4-шілік ағында  ұйымдастырылуы қамтамасыз етіледі.

АЦЖ-ТС құрылғысы ТУТҚ құрылғысына үш үштік цифрлық ағын түрінде келетін теледидарлық сигналды беру жылдамдығы 103 104 кбит/с болатын цифрлық түрлендіруді жүзеге асырады. Бұл жағдайда 4-шілік ағында теледидарлық сигналды беру арнасы және ТЖ 480 арнасы ұйымдастырылады.  Линиялық  трактінің құрылғысы КМ-4 кабелдері арқылы 4-шілік цифрлық ағынды, қашықтықтан қоректендіруді және ҚКмҚО құрылғыларының телебақылауын беруді қамтамасыз етеді. Сызықтық трактіде бір кабелді жұмыс режимі қолданылады. Регенерация аумығының номинал ұзындығы 3 км, қызмет көрсетілетін қайта өндіру орындары арасындағы максимал арақашықтық 240 км. Бір КМГ кабелінде  екі жақтық төртік цифрлық тракт ұйымдастырылуы мүмкін, бұл ТЖ 3840 арнасына сәйкес келеді. Теледидардың дыбыстық алып жүру сигналдары мінездеме типі m(m =15) жеті сегментті аналогты- цифрлық түрлендіруге ұшырайды. Осы кезде 12 разрядты кодтау сигнал/шу қатынасын кванттау үнсіздік режимінде 64дБ-ден жоғары дәрежені қамтамасыз етеуге мүмкіндік береді, бұл дыбыстың алып жүру сигналдарының жоғарғы классына сәйкес келеді. Дыбыстық алып жүру сигналдарына сәйкес келетін цифрлық ағындардың символдары (белгілері) әр 6-шы кодалық топтың кіші 8-ші қалпына цифрлық  теледидарлық сигналға синхронды енгізіледі. Осы қалыптарда синхросигналдарды беру жүзеге асырылады. Теледидар арнасында бөгеуілдердің байқалуын азайту үшін теледидарлық цифрлы-аналогты түрлендірудің алдында әр дыбыстың алып жүру немесе синхроимпульс болып өткен теледидарлық кодалық тобының цифрлық сигналының 8-ші разрядының символымен алмастырылады.

АЦЖ-ТС –тың беру және қабылдау құрылғысы стандартты тіреу қондырғысында орналасады.

Берілген циклда символдар саны 2176 құрайды; циклдың тізбектелу жиілігі 64 кГц; топтардың тізбектелу жиілігі 256 кГц; бір кіріс цифрлық ағынның символдар саны 537.

        ИКМ 1920-ның сызықтық трактісінің ұйымдастырылу принципі ИКМ 480 аппаратурасының трактісінің ұйымдастырылуымен бірдей. Линиялық трактінің шеткері құрылғысы стандартты 2 тіреу қондырғысында орналастырылады. Линиялық трактыны құрылғысының ұстап тұру құрылғысында (СТҚТҚ) станциялық регенераторлар, ТАЖ, ЖТЖ құрылғылары және қызмет

3 - кесте 

Берілетін информация түрі

Пзицияның циклдағы номері

Топтың циклдағы номері

Синхросигнал

1-10

 

Цифрлы қызмет байланысының символы

 

11

 

Бақылау және синхронизация сигналы

12

1

Информациялық символдар

13-544

 

Жылдамдықтарды келістіру бұйрығының бірінші символдары

1-4

 

Информациялық символдар

5-544

II

Жылдамдықтарды келістіру бұйрығының екінші символдары

1-4

 

Информациялық символдар

5-544

III

Жылдамдықтарды келістіру бұйрығының үшінші символдары

1-4

 

Жылдамдықтар теріс келістірілген кездегі

Берілетін символдар. Жазу және оқу моментері арасындағы аралық мәндер

5-8

IV

Информациялық символдар

9-544

 

  

байланысы құрылғылары орналасады. Келесі тріеу қондырғысында қашықтықтан екі төрттік цифрлық ағындарды қоректендіру құрылғысы орналасады. Қашықтықтан қоректендіру тогы 400 мА, максимал кернеу мәні 1700 В. Қызмет көрсету жарты секциясына 40-қа жуық ҚКмҚО орналасады.

Аралық құрылғылар топыраққа орналастырылатын контейнерлерде орналастырылады. Контейнер конструкциясы коаксиалды ьдермен көпарналы аналогтық және цифрлық беру жүйелері үшін жаңаланған. Қайта өндіру аумағы 0,75 км-ден 3,15 км-ге дейін өзгеріп отырады. Бір сызықтық регенератордың қателер жиілігі    10-10 аспайды. Дұрыстықтың қашықтықтық бақылауы тікелей сызықтық қайта өндіргіш блогында орналасатын қатетапқыштың көмегімен қамтамасыз етіледі. 

1.5 Байланыс кабелдерінің параметрлері

Регенерация ұзындығын есептеген кезде, байланыс кабелдерінің параметрлерінің бірнеше мәндерін білу керек: өшу коэффициентін, өтпелі өшуін, толқындық кедергісін және т.б. Әр түрлі жиіліктердегі кабелдер параметрлерінің нақты мәндері сызықты кабелді сипаттамалар анықтама әдебиеттерде келтірілген. Курстық жобаны орындаған кезде төменде келтірілген келістірілген есептік қатынастар және орташа мәліметтер қолданылады.

Көп жұпты төменгі жиілікті симметриялық кабелдер үшін өшу коэффициентінің орташа мәнідері 4-ші кестеде келтірілген (1024 кГц жиілікте). Көпжұпты симметриялық кабелдердің өшу коэффициенті.

 4 - кесте

ь типі

Т-0,5

Т-0,6

Т-0,7

ТП-0,5

ТП-0,7

a, дБ/км

20,5

18,2

16,1

17,1

12,6

 

Әр түрлі жиіліктердегі (ЦБЖ-ның жиіліктерінің жұмыс диапазонында) жоғарғы жиілікті симметриялық және коаксиалды кабелдер үшін a(f) өшу коэффициентін 5-ші кестеде келтірілген формулалар арқылы жүзеге асыруға болады. Дәлдігі практикалық есептеуге жеткілікті кабелдік тізбектердің толқындық кедергілерінің  Zв модульдерінің номинал мәндері жиілікке тәуелсіз деп есептеуге болады. Бұл мәндерде 5-ші кестеде келтірілген.

Т типті симметриялық төменгі жиілікті кабелдер үшін   ZТ орташа мәні ZТ=110 Ом, ал ТП типті ьдері үшін ZТ=120 Ом-ға тең.

Электрлік ьдердің құрылыс ұзындығы олардың сыймдылықтарына және құрастыруларына байланысты және әдетте олар 1000 м –ден аспайды (курстық жобада электрлік кабелдердің барлық түрлері үшін құрылыс ұзындығы 825 м деп алуға болады).

Т және ТПП типті кабелдерінің электрлік параметрлерінің біркелкі еместігі; сонымен бірге 1024 кГц жиілікте анықталатын өтпелі өшуліктерінің  біркелкі еместігі тән.  Әр түрлі кабелдердің жиілікке және толқындық кедергілерге қатысты функциялардың өшу коэффициентінің есептік тәуелділіктері 

                  5 - кесте  

ь типі

ZВ, Ом

ЗК 1*4*1,2

 

140

КСПП 1*4*0,9

160

МКСБ 4*4*1,2

163

КСПП 1*4*1,2

 

 

МКСА 4*4*1,2

164

МКССт 4*4*1,2

164

МКСБ 7*4*1,2

169

КМ 2,1/9,4

74

МКТ 1,2/4,6

73

 

Бір біріне әсер етуші жұптар үшін иілімдік ширатылуы бар кабелдердегі жақын ұштарындағы өтпелі өшудің  А0 орта мәні 64-75 дБ арасында болады (бөлгіш жұптар санына тәуелді), ал әр түрлі иілімдердегі жұптар үшін (бөлгіш иілімдер санына тәуелді) 72...84 дБ болады.

Бір біріне әсер етуші жұптар үшін, шоқтық ширатылуы бар негізгі шоқтың ішінде орналасқан кабелдер үшін А0 орта мәні 65...85 дБ шегінде болады (элементар шоқтар санына байланысты), ал әр түрлі негізгі шоқтарда орналасқан жұптар үшін А0 мәні шамамен 80...95 дБ арасында (шоқтардың өзара орналасуына байланысты) болады.

А1- дің алыс ұштарындағы өтпелі өшуліктер мәні (құрылыс ұзындықтары үшін) А0-дің келтірілген мәндеріне қарағанда 15...20 дБ-ға көп.

Жоғарғы жиіліктегі симметриялық кабелдер үшін өтпелі өшуліктер А0,А1, (1 МГц жиіліктегі құрлыс ұзындығы) келесі мәндерде болады.

–                                     жақын ұшында –60...70 дБ; – алыс ұштарында 80...90 дБ.

Көп жұпты ҚТС кабелдерінің электрлік параметрлері (өшу коэффициенті, өтпелі өшу және т.б) айтарлықтай бірыңғай еместігін есте сақтау керек. Бұнымен қоса, өтпелі әсерлер үлкен емес және ь сыймдылығына, бұрау түріне (иілімдік және шоқтық және ь ішінде бір біріне әсер етуші жұптардың өзара орналасуына айтарлықтай тәуелді.

Бұл жағдайда генератор шығысындағы қажетті бөгеуге тұрақтылық цифрлық трактіні ұйымдастыру үшін таңдап алынған кабел жұбының көмегімен жасалынады.

Бұл жағдайда регенирация аумағы төмендегі  формуламен анықталады:

                                                       (1)

Мұндағы : NC ұйымдастырылатын цифрлік трактілер саны (берілген кабел үшін қойылған максимал мәннен аспауы тиіс); АЗАП бөгеу тұрақтылықтың эксплуотациялық қоры, әдетте 24,7 дБ тең деп аламыз.

Егер де ТГ кабелімен берілетін жобаланатын жүйелердің саны максимал мәннен көп болса, онда (бұнымен қоса ұзындығы да) қайтаөндіру аумағының өшуі номинал мәнен салыстырғанда азайуы тиіс. Бұл жағдайда АУУ аумағының есептік өшуінің мәнін 1 суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады.

Ордината осі бойынша жобаланатын жүйелер саны N қойылады және А нүктесін белгілейміз, және осы нүктеден кабелдегі жұптар санын анықтайтын Б нүктесімен қиылысатын абцисса осіне паралель жүргіземіз. Осымен бірге өсетін түзу осы нүкте арқылы жүргізіліп, қайта өндіру аумағының өшуін береді де, ал осы нүкте арқылы абциссаға жүргізілген перпендикуляр, қарама қарсы бағыттардағы бөлетін жұптардың, иірімдер санын береді. Мысалы, егер N=60тең болса, ал кабел сиымдылығы 300 жұп болса, онда есептелінетін аумақтың өшуі  АУУ=23 дБ, ал әр түрлі бағытттардағы жұптардың арасындағы иірімдер саны 3-тен кем болмауы тиіс (1-ші суретті қара).

Егер ТПП кабелдері арқылы жобаланатын ЦБЖ-лардың саны берілген кабелдің сыймдылығының максимал мәнінен көп болса, онда қарама-қарсы жұптардың белгіленген орналасулары бойынша: А0 және s параметрлерінің минимал мәндері анықталады және олар 1-ші формулаға қойылады.

Екі кабелді жүйені қолданған және 100-ге дейінгі жүйелерді орналастырған кезде кабелдің жұптарын сұрыптау, егер осы жұптар төменгі  жиілікті линиялардың мөлшерлерін қанағаттандырса, қарастыру керексіз болады. 100 жүйеден көп орналастырған кезде жұптарды сұрыптау алыс  ұштағы А1 өтпелі өшуінің мәні бойынша,  шартын қанағаттандырса ғана жасалуы керек.

Бұл кезде қайтаөндіру аумағының ұзындығы 

 ретінде анықталады.                                                       (2)

Мұндағы: Аучн – ЦБЖ –ның техникалық мәліметтерінде берілетін, аумақтың өшуінің номинал мәні.

Курстық жобаны жобалаған кезде қолданылатын Lp-ді есептеу әдісі, ҚТС кабелдері үшін, жобалаудың бастапқы мәндерінде беріледі.

2 Регенирация аумағының ұзындығын есептеу

2.1 Регенирация аумағының ұзындығының анықтаудың жалпы әдісі    

Регенирация аумағының структуралық сұлбасы-2-ші суретте келтірілген, құрамында электрлік (симметриялық және коаксиалды) немесе оптикалық кабелдерді қолданылатын кабелдік тізбек және қайта өндіргіш бар. Регениратор құрамынан корректорлық күшейткіш айқындалған КК және әр тактілік интервалда КК шығысындағы сигналды белгілі бір табалдырықты кернеумен салыстыра отырып (мысалы 0 және 1 екілік кодтарды қолданғанда) шешім қабылдайтын шешуші құрылғы ШҚ.

Регенирация барысында қате шешім қабылдануы мүмкін, яғни қате шығуы мүмкін, бұл берілетін информация сапасын төмендетеді. Қате ықтималдықтарының қосындысы бұзылулардың шамасына тәуелді, жекелей келгенде символаралық интерференция  (САИ) әсерінен туған, шешім қабылдау нүктесінде қайтаөндіргіштер саны мен сигналдың бөгеуден қорғанушылығы. Хабардың берілу сапасын ұстап тұру үшін қателер ықтималдығының мәні орнатылған нормалардан аспауы тиіс. Бұл өз кезегінде қайтаөндіру аумағының ұзындығын анықтайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Жалпы жағдайда мәндері кабел типіне және байланыс ұйымдастыруына тәуелді әр түрлі бөгеуілдер түрі орын алады. Мысалы, коаксиалды кабелдерде негізгі бөгеуіл, өзіндік бөгеуіл болып табылады, ал симметриялық кабелдерде – алыс ұштарындағы (екі кабелді сұлбада) немесе жақын ұштарында (бір кабелді сұлба) өтпелі бөгеуілдердің бар болуына өтпелі бөгеуілдерге байланысты.

        Регенерация аумағын анықтаудың жалпы әдістемесі келесіден құралады:

1)          курстық жобаның жоспарларына сай, берілген ЦБЖ қолданылатын ӨҮБЖ желісінің біріншілік аумағы анықталады. Бұл аумақ үшін, жалпы желілік нормалардан шыға келе, сызықтық трактінің 1 км-ге қате ықтималдылығының жіберілетін жалпы Рқате мәні есептелінеді  ретінде ШН-де минимал қорғану мәні анықталады Аздоп=f(lp) ретінде ШН-де минимал қорғану мәні анықталады Аздоп=f(lp).

2)          lp функциясы ретінде ШН-де барлық негізгі бөгеуілдерді ескере отырып, күтулі қорғанушылық бағаланады.

3)          Аз.ож=Аз.доп шарты орындалған кезде қайта өндіру аумағының ұзындығы анықталады. Кейінгі есептеулерде lp=(0.9-1.0)* lpм мәні қабылданады.

4)          АО және ҚКҚО-ге тиісті қайта өндіру аумағында, ең көп импульсті бөгеуілдер әсер етеді (мысалы, коммутациялық қондырғылардың жұмыс әсерінен).

Импульсті шулардың параметрлерін есептеу біраз қиынға түседі, дегенмен іс жүзінде осы аумақтардың lp/2 мәніне дейін қысқартса жетеді.

Кабелді тізбектерді және ұйымдастыру сұлбаларын қолданғанда lp-ді есептеудің ерекшеліктері төменде көрсетілген.

Бұл жағдайда қайта өндіру аумағын есептеу шешу нүктесінде бірлік жауаптың формасын ескере отыра жүзеге асырылады, яғни “ь корректорлаушы күшейткіш” жауабы (екінші суретті қараңыз).

Бұл кезде қайта өндіру аумағының кірісіне спектрлік тығыздығы S(f) тікбұрышты импульс түседі деп есептейміз. ШН-дегі сигналдың спектрлік тығыздығының S(f) модулі (КК шығысында) келесі түрде табылуы мүмкін.

S0(f)=S(f) Kт(f) Kкк(f),                                                                                       (3)

мұндағы Kт(f) – ьді тізбектің берілу коэффициенті;

Kкк(f) - Kкк-ның берілу коэффициенті.

Дегенмен ШН-дегі импульстердің жиілікті уақытты мінездемелері теріс мағынада болады. Бір жағынан Аз символ аралық интервалды  қамтамасыз ету үшін, импульс айтарлықтай жіңішке болуы керек, ал басқа жағынан ШН-де сигнал ұшу қатынасын керекті мәнде ұстап тұру үшін, оның жиіліктік спектрі мүмкіндігінше жіңішке және жиіліктер диапазонының төменгі жиілікті бөлігінде топталуы керек. Бұл импульстың ыңғайлы бір формасы, келешекте қолданылатын, 3-суретте көрсетілген және келесі өрнекпен суреттеледі:

,                                                              (4)

мұндағы U0-импульс амплитудасы (1=0 болғанда);

ТТ-тактілік интервал.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


3-суретте көріп отырғандай уақытының тактілік моментінде (ШУ-да шешім қабылдау моментінді) САИ жоқ, бұл дұрыс шешім қабылдауға оң әсер етеді.

        4-ші функцияның спектрінің модулі келесі өрнекпен суреттеледі

                                            (5)

мұнда fT-сигналдың тактілік жиілігі.

        5-ші өрнектен 2-суретте көрсетілген импульстің жиіліктік спектрі, fT тактілік жиілігімен шектелгені көрініп тұр.

        3-ші өрнектен        

                                                                             (6)

    шығады.

        Uпер амплитудасы және ТT/2  f£ fT болғандағы ұзақтығы бар тікбұрышты импульстің спектр тығыздығының модулі

                                                                                             (7)

Ал кабелдік тізбектің беру коэффициентінің модулін келесі өрнектен табуға болады

                                                                                                              (8)

мұндағы    -өшудің жиіліктен тәуелділігі.

        Осылайша КК жиіліктік мінездемесі үшін келесі өрнек әділетті(0£f£ fT)

                                               (9)

КК сигналдан бөлек жылулық шуды күшейтеді, оның электрлік тығыздығы КК–ның өткізу жолағында тұрақты, ал КК шуының қасиеттері F

ШН-дегі өзіндік бөгеуілінің әсер етуші кернеуінің квадраты

                                                                                          (10)

мұнда   к=1.38*10-23-Больцман тұрақтысы, Дж/град;

Т-абсолютты температура, К;

ZT-тербелмелі тізбектің толқындық кедергісі, Ом.

        (10)-ға кіретін интервал (9)-ды ескере отырып f айнымалысын ескере отырып келесі түрде жазуға болады

                                           (11)

 

Бұл жағдайда ШН-дегі өзіндік бөгеуілден күту қорғанушылығы   

                                                    (12)

 тең болады.

Мұнда  Рпер=10*lg(UБЕР2103/ZB) аумақ шығысындағы тік бұрышты импульстің шыңдық қуатының абсолют деңгейі, дБ.

h(AЦ) есептеу сандық интегралдау әдісімен жүзеге асырылады. Аргументтің өзгеру 50дБ£АЦ £96 тдБдиапазонында (бұл нақты жағдайларға сай келеді) жеткілікті дәлдікпен есептеу келесі жуық формуламен жүзеге асырылуы мүмкін

Бұл жағдайда (12) өрнек келесі түрге ие болады

                                                                (13)

АЗ.СП³ АЗ.ДОП  теңсіздігін шығарғанда қайтаөндіру аумағының ұзындығын таңдап алу жүзеге асырылады.

Егер импульс формасы тік бұрыштыдан өзгеше болса, онда (4) және (13) өрнек жоғарыда келтірілген әдіс бойынша жөнделуі керек.

2.2         Қашықтықтан қоректендіру тізбегін есептеу

Линиялық регенераторлардың қашықтықтан қоректендіруі негізінен “сым-сым” сұлбасы бойынша, симметриялық ьдердің фонтомдық арқылы немесе клаксиалды кабелдердің орталық тарамыстары арқылы тұрақты токпен жүзеге асырылады. Бұл кезде  ҚКмҚО-лар ҚҚ тізбектеріне тізбектей қосылады.

Қашықтықтан қоректендіру тізбекке ҚҚ блоктарынан беріледі, олар немесе ҚҚ тіреу қондырғысында, немесе линиялық тракт құрылғысының тіреу қондырғысында орналасады, олар өз кезегінде ақырғы АО-да және аралық қызмет көрсетілетін ҚӨ орнында орналасады. Осымен бірге қашықтықтан қоректендіру секциясы деп аталатын ҚКҚО- ҚКҚО секциясында (немесе АО- ҚКҚО) қашықтықтан қоректендірудің екі аумағы ұйымдастырылады: ҚКмҚО-лардың жартысы бір ҚКҚО-дан, ал қалған екінші бөлігі келесі ҚКҚО-дан қорек алады (ҚҚ арқылы ұйымдастыра отырып ҚКмҚО-дың екі аумағы үшін аралас шлеифтері бойынша).

ҚҚ блогының шығысындағы кернеуді есептеген кезде ь аумақтарындағы және ҚКмҚО-дағы кернеу түсулерді ескеру керек, яғни

                                                                           (14)

Мұнда IKK –   қашықтықтан қоректендіру тогы,R0 – ҚҚ беруде қолданылатын тұрақты тоққа көрсетілетін   ь тізбегінің километрлік кедергісі, Ом/км;

 IKK –аумақ ұзындығы; n–бір  АО-нан (немесе бір ҚКҚО-дан) қоректенетін ҚКмҚО-лардың саны; UҚКмҚО- бір ҚКмҚО-дағы кернеу түсуі,В.

14-ші қатынастан R0 мәні нақты жағдайда не симметриялық кабелдің тарамыстарының километрлік кедергісін (фонтомды тізбектерді қолданған кезде), не коаксиалды кабелдердің ішкі тарамыстарының километрлік кедергісін көрсететінін есте сақтауымыз керек. R0 –дің сандық мәндері 6-шы кестеде көрсетілген

2.3 Байланысты ұйымдастыру сұлбасын құру

ЦБЖ-ның техникалық берілгендеріне, қашықтықтан қоректендіру тізбектерінің есептеулеріне және алынған мәндеріне сүйене отырып жобаланып отырған байланыс желісінің әр аумағына ҚКмҚО және ҚКҚО-ды орналастыру жүзеге асырылады. Соңында ҚКмҚО және ҚКҚО-лар санын белгілей отырып және қашықтықтан қоректендіру секциясындағы қайтөндіру аумағының ұзындығын қамтитын байланысты ұйымдастыру сұлбасы құрылады.

Осы сұлбаға негізделе отырып (әр аумақ үшін) ұйымдастырылатын арналардың максимал саны (ь толығымен жүктелген кезде) есептеледі және керекті құрылғылардың құрамы анықталады. ь тарамыстарының километрлік мәні

3.Генератордың кірісіндегі қажетті және күтпелі қорғанушылықты есептеу

3.1 Регенератордың кірісіндегі рұқсат етілген қорғанушылықты есептеу

        Бір қайтаөндіргіш үшін рұқсат етілген қателер ықтималдығы келесі түрде

 

6 кесте.

Кабел түрі

КМ 2,6/9,4

МКТ 1,2/4,6

КСПП МКС-1,2

КСПП 0,9

ТПП ТГ 0,4

ТПП ТГ 0,5

ТПП ТГ 0,7

R0 Ом/км

7,1

31,7

15,85

28,4

139

90

45

    

анықталады:

РҚАТ =Р'ҚАТ*LP                                                                                                                        (15)

15-ші өрнекке кіретін РҚАТ мәнін келесі түрде есептеуге болады.

Егер екі абонент арасындағы халықаралық байланысты ұйымдастырғанда, цифрлық сигналды берген кезде қате ықтималдығы РҚАТ =10-6 аспаса, (4,а сурет), онда ұлттық желінің, яғни ОҮБЖ –ң әр түрлі аумақтарында қателерді бір қалыпты үйлестіргенде РҚАТ УЧ =10-7 мәнін аламыз. (4.б сурет).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4-сурет. Байланысты ұйымдастыру сұлбасы.

а) халықаралық байланыс кезінде;

1        б) п ЦБЖ айдаланылған номинал тізбек кезінде;

 

 

 

Бұл жағдайда Р’ҚАТ =РҚАТ УЧ /LУЧ–қа тең болады.

Мұндағы LУЧ  ЦБЖ қолданылатын негізгі арнаның номинал тізбегінің аумақ ұзындығы (ЖЦА), 4.б сурет.

Қайтаөндірудедегі қате ықтималдығы ШН-дегі сигналдың бөгеуілден қорғанғандығына бірауыздан байланысты екендігі белгілі. Берілген қате ықтималдығы қамтамасыз етілетін, қорғанушылықтық рұқсат етілген мәнін бағалау үшін келесі өрнекті қолдануға болады:

                                          (16)

мұндағы  mY – цифрлық сызықтық трактідегі кодтардың деңгейлерінің саны; – қате өндіргіштің түйіндерінің идеалды еместігінің және әр түрлі тұрақсыздық факторларының әсер етуін ескеретін, бөгеу тұрақтылық қоры.

-                          өрнекте бірінші қосылғыштар үшін екі деңгейлі кодтар үшін мәнін, ал үшінші

-                          қосылғыш кодтағы деңгейлр көбейген кездегі қорғанушылықтық қажетті көбейетін мәні.

Алынған мәндер РҚАТ үшін 10-5< РҚАТ<10-4 теңсіздігінің шектерінде болуы керектігін ескере кеткен жөн. Алынған жауаптарға сүйене отырып, алынған мәндер ЦБЖ-ң қажетті және керекті жұмыс істеу жағдайларына сай келетіне көзіміз жетті.

3.2 Регенератор кірісіндегі күтіліс қорғанысын есептеу

Жоғарыда көрсетілгендей ЦБЖ симметриялық кабелдермен жұмыс істеген кезде, регенерация аумағының ұзындығын анықтайтын негізгі бөгеуілдердің түрі сызықтық өтпеліден болатын бөгеуілдер.

Егер бір кабелді байланыс жүйесін қолданғанда, онда жақын соңының өтпелі бөгеуілдері есептеледі. Осы жағдайда өтпелі бөгеуілдің күтіліс қорғанысы былай анықталады

.                                                              (17)

Мұндағы А0(fесеп) – есептелетін жиіліктегі жақын соңының өтпелі өлшеуі, дБ; Nc – кабельде жұмыс істейтін жүйе саны; a(fесеп) – есептелетін жиіліктегі кабелдегі өшу, дБ/км;

fесеп –мәні сызықты жолдың кода түріне тәуелді (екілік деңгей кода үшін fесеп=fт, ал үш деңгейлі кода үшін fесеп = fт/2).

Ұзындығы жүздеген метрден асатын кабелдердің жақын соңындағы өтпелі өшу А0 тұрақты болып қалады (есептеуде кабелдің құрылыс ұзындығының мәнін қолдануға болады), ал жиіліктің өсуімен 4,5 дБ/октава жылдамдығымен кішірейеді. Осыған байланысты

,                                                                    (18)

мұндағы А0құр (1МГц)- 1МГц жиіліктегі жақын соңындағы өтпелі өшудің құрылыс кабель ұзындығы, дБ;

Акүт.қор³Ақор.қосым теңсіздік шешімінің нәтижесінен lp мәні табылады.

Егер екі кабелді жүйе қолданылғанда, онда есептеуде алыс соңындағы өтпелі бөгеуілдер есептеледі. Бұл жағдайда өтпелі бөгеуілдің күтіліс қорғанысы Акүт.қор былай анықталады

                                                            (19)

мұнда А1(fесеп) – мәні жол ұзындығынан мәнді тәуелді. Егер де мысалы, А1құр(fесеп) құрылыс кабель ұзындығының өтпелі өшуі берілсе онда А1(fесеп) былай табуға болады

                                        (20)

А1 жиілігі үлкейгенде 6 дБ/октава жылдамдығымен кішірейеді,

,                                                                    (21)

мұнда А1құр(1МГц)-1МГц жиіліктегі құрылымдық кабель ұзындығындағы алыс соңының өтпелі өшуі.

Акүт.қор³Ақор.қосым теңсіздік шешімінің нәтижесінде lp мәні табылады.

 

4 Керекті кванттау санының деңгейін есептеу

4.1 Бір қалыпты кванттау

ЦБЖ-де деңгей бойынша сигналды кванттау нәтижесінде қателер пайда болады, сондықтан сигналдың нақты лездік мәні рұқсат етілген кванттық деңгейге дейін дөңгелектенеді. Бұл қателер қорытынды сигналмен қосылып, бірқалыпты спектрлі тығыздықты флуктация шуы сияқты қабылданады.

Бірқалыпты кванттау нәтижесінде кванттаудың әр қадамы DUp , жиілік жолақ каналында DF кванттау шу қуаты тең

,                                                        

мұндағы fд – дискретті сигнал жиілігі.

Кванттау қадамы не ғұрлым кіші болса Ршк сол ғұрлым кіші, бірақ сигналдың барлық динамикалық ауқымын қамту үшін кванттау қадамының саны пропорционал үлкен болуы қажет. Сондықтан кванттау қадамының саны код разрядына байланысты, демек беру жылдамдығымен де алғаш кванттау сигналының динамикалық ауқымын бағалау қажет. Осыған байланысты динамикалық деңгейлер (валюмдер) таралуынан сигналдың лездік мағыналарынан табылған эксперименталді статикалық заңдармен қолданамыз.

Валюмдердің таралу ықтималдықтары тығыздығы Гаусс заңының таралуына сәйкесті (5а-сурет)

,

 


мұндағы у0 – валюмнің орташа мәні, дБ; sу – орташа статикалық ауытқу, дБ;

 


5-сурет. Валюмдердің таралу ықтималдығы.

а) Гаусс заңы бойынша;

 

б)қуаттың динамикалық таралу тығыздығының графигі.

Қуаттың динамикалық деңгейлерге сәйкес таралу тығыздығының графигі 5б –суретте көрсетілген, оның максимумі валюмдерге сәйкес, бірақ орташа қуаты Рорт мәні оңға ығыстырылған, өйткені қуат теріс мәндерді қабылдамайды. Бізге математикалық статикадан белгілі орташа қуат деңгейін келесі формуламен анықтауға болады

                                                          (22)

ал орташа қуат мәні

                                                              

Сөздік сигналдардың лездік мәнінің таралу заңы екі жақты экспоненцияға жақын

Көбінесе , мұндағы Uc сигналдың эффективті мәні (сурет 6).

Сигналдың максималды мәні Uмакс –дың 10-3 – тен ықтималдығы аспайды деп алайық.

Онда                                    

 


 қатынасы пикфактор деп аталады. Сондықтан                                                     (23)

ХЭО (МККТТ) ұсынысы бойынша рмакс ЦБЖ -ге +3 дБм0 деп алу қажет.

Көбінесе кодерлерді олардың кернеу шектелуі сигналдың максималды кернеуіне сәйкес құрастырылады.

Валюмдер өздерінің орташа мәндерін асатын шу шектеуінен бөгеуілдер күрт өседі. Мұнда психологиялық фактор бар, өте жоғарғы дауыста шығатын бөгеуілдер кезінде абоненттер жай сөйлей бастайды. Валюмдер аз кезде мұндай “өзіндік реттеу” болмайды, бұл үшін минималды валюмнің минималды кернеуі сәйкес келетін минималды сигналға есептеу жасалынады

,                                                                                    (24)

мұндағы 3.09 –аргументі ықтималдың интегралы, y>yмин ықтималдың £10-3 кезінде байқалынады. Екі жақты экспоненциал заңын сигналдың лездік мәнін таралуын (6-суреттіњ оң жағы) ескере отырып (ең аз волюм сигналын да жоғарғы сапамен өңдеп, оны беру қажет), соңында алатынымыз

ал (22), (23), (24) ескере отырып сигналдың динамикалық аралығын табамыз

                                               (25)

Кванттау қадамының шамасы  мұндағы Nкв – кванттау қадамының саны, ; мр-бірқалыпты кванттаудың екілік кодтың разрядтар саны.

Онда кванттау шуының минималды қорғанысы (өте кішкентай сигналдар үшін) псофометриялық коэффициентін Кп=0.75, ҮЖА жолағы DF=3.1 kГц және дискреттеу жиілігі fд=8 kГц құрайды:

                  (26)

4.2 Бірқалыпты емес кванттау

Бірқалыпты кванттауды қолдану оңтайлы емес. Арналары уақытпен бөлінетін нақты ИКМ жүйелерінде бірқалыпты емес кванттау қолданылады, мұны жүзеге асырудың түрлі тәсілдері бар:

·                                        Бірқалыпты кванттау және сызықты декодалаудан кейін компенсациялау ұлғаюдың алдында сигналдың динамикалық диапазонын қысу;

·                                        Тікелей кодалау құрылғысы, яғни сызықты емес кодалауды қолданғанда;

·                                        Сызықты кодер шығысында құрастырылатын лайықты сигналды цифрлық түрлендіру көмегімен, яғни бірқалыпты сипаттама кодерлерін (цифрлық компандалау);

Бірқалыпты емес кодалауда 8 мм разрядты код, яғни кванттау деңгейінің саны 256-ға тең.

4.3 Кванттау сипаттамасын құру

Сызықты емес компандалау А 87,6/13 сипаттамасын қолданған кезде кванттау қадамы DUн әр сегмент ішінде тұрақты және келесі сегменттке өту кезінде 2 есе өседі, номері 1-ден  үлкен . Бұл үшін 1-ші сегментті келесі түрде жазуға болады

i=1a, 1б  болғанда DUн1=Uн0;                          i=2,...,7 болғанда  2і-1DUн0;

Осыған байланысты

Әр сегмент ішінде 16 кванттау қадамы орналасады (1-16, 17-32, ... 113-128).

 деп алайық. Сонда  ескере отырып хт және хж табайық, сегменттің төменгі және жоғарғы шекараларына сай (кесте 7)

i-ші сегменттегі шу кванттауының қорғанысын табайық. А 87,6/13 кодалау сипатының шектік сегменті.

7-кесте

Сегмент №

1а

1б

2

3

4

5

6

7

хт

2-¥=0

2-7

2-6

2-5

2-4

2-3

2-2

2-1

хж

2-7

2-6

2-5

2-4

2-3

2-2

2-1

2-0=0

 

1а, 1б сегменті үшін

ал теңдік болған жағдайда , DF=3.1 kГц және Кп=0.75 болғанда

                                                                             (27)

і=2,3,...7 сегменттер және жоғарыда келтірілген теңдік үшін келесі формула

                      (28)

(27) және (28) мәндерін қойғанда кесте 7 алынған хт1 және хж1 мәнін минималды А’кв.қор және максималды А’’кв.қор (бас сипаттамасы) бағалауға болады. (28) үшін і - шамасына мәніне бағынбайды , Акв.қор шу кванттауынан қорғаныс барлық сегменттерде, сызықты А’кв.қор - нан А’’кв.қор – қа дейін болады.

1а, 1б сегменттерінде кванттау қадамы тұрақты және DUн0 –ге тең болады. Сондықтан Uкір кішірейген кезде (хі 2-6 мәнінен), бірқалыпты кванттау сияқты Акв.қор де пропорционал төмендейді.

х>1 болѓанда (7-ші сегменттен жоғарғы) немесе Uкір>Uшек болғанда, сигналдың қорғанысы шу шектеуінің пайда болуынан күрт төмендейді. ХЭО (ТТХКК) ұсынысы бойынша А-сипаттаманың шек шектелуі Рмакс=3.14 дБм0 –ге тең, бұл жағдайда Uшек=0.776 100.05 Рмакс =1.112 В, Uкір=хUшек=1.112x, В кернеу шкаласы, ркір=ршек+20lgx, дБм0 сигнал деңгейі және  шкаласы х шкаласына сәйкес.

 

5 Ақырғы құрылғының шуын есептеу

5.1 Дискретизация периоды кезіндегі номиналды мәнінен рұқсат етілген мөлшерге ауытқуын есептеу

Барлық ЦБЖ уақыт бойынша сигналдың бір қалыпты дискреттелуі қолданылады, яғни тұрақты периодпен Тд дискреттеу, ал бұл периодтан Dtі ауытқуы кездейсоқ сипаттама. Бұл ауытқу қабылданатын сигналдың формасын өзгертеді, сурет 7 көрсетілген, бұл бөгеуіл сияқты қабылданады, осыны шу дискреттелуі деп атайды.

Dtі мәні сызықты генераторлардың дәл жұмыс істемеуінен және беру станцияларының бергіш генераторының тұрақсыздығынан пайда болатын флуктациясымен анықталады.

Егер бергіш генераторының тұрақсыздығынан пайда болатын ауытқу мәнін aд деп белгілесек, ал фазалық флуктацияны bд деп алсақ, екеуінің арасында статистикалық байланыс жоқ деп ескерсек, онда дискреттелу шуының қуаты қайта қабылдағыш бөлігінде

аспайды.


Мұндағы Uс – сигналдың эффективті кернеуі.

тең болғандықтан салыстырмалы период ауытқуын енгіземіз  және  , дискреттелген шу қуатын келесі  формуламен жазуға болады

Бұл жағдайда дискреттелген шуынан сигналдың қорғанысы келесі түрде жазылады

                                                                            (29)

Негізгі цифрлық арнада (НЦА) қайта қабылдаудан қорғаныс 10lg(nққ+1) -ге төмендейді, мұндағы nққ-ҮЖА және цифрлық ағынның қайта қабылдау саны.

ҮЖА-да эксперименталды көрсетілгендей ЖЦА базасында пайда болатын (Тд=125 мкс) Dtі шекті мөлшері 810 нс аспау керек. Бұл ҮЖА –дағы  дискреттеу шуының минималды рұқсат етілген қорғаныс Ад.қор=34 дБ –ге сәйкес. Бірақ НЦА номиналды тізбектің біріншілік желісі 59 қайта қабылдауға дейін бар, бұлардың санына тағы абоненттік бөлісінде екі қайта қабылдауды жатқызуға болады. Осыған байланысты nққ 61 –ге дейін жеткізуі мүмкін, ал НЦА базасында құралған қайта қабылдаусыз Ад.қор арнасы Ақор.қажет.макс=34+10lg(61+1)»52 дБ.

Генераторлық құрылғының тұрақтылығы нормаланған болғандықтан, бізге ТЖ фазалық флуктуацияның шекті мәнін анықтау керек, сонымен дискреттеу шуының қорғанысын да қамтамассыз етеді. Есептеу келесі түрде орындалады:

а) ҮЖ арнадағы НЦА (оның құрылымы жобалау тапсырмасында анықталған) керекті дискреттеу шуынан қорғанысы анықталады

мұндағы nққ – ҮЖА және цифрлық ағынның қайта қабылдау НЦА саны;

ә) Генератор жабдығының салыстырмалы тұрақсыздығы, берілген НЦА бөліктегі квадратты соммасы анықталады (салыстырмалы тұрақсыздықтың мәні  генератор құралының НЦА-ның бірінші, екінші, үшінші және төртіншісіне тең);

б) теңсіздіктің (29) өзгерткіштігінен НЦА жеке бөлігінде ТЖ-гі фазалық флуктациядан (bд) анықталатын жіберілген салыстырмалы мәнінің ауытқуы (bд барлық бөліктерінде бірдей)

в) bд мәнінен импульстің фазалық флуктация Вфф әр бөліктердегі сызықтық жолдың салыстырмалы мәні табылады, әлбетте керекті сызықты тракттегі тактілік жиілік fт , дискреттеу жиілігінен fд bд есе болуы қажет (көбінесе 8 кГц тең);

г) Вфф мәні бойынша дискреттеу периодының мәнінен абсолютті ауытқу мөлшерінен анықталады , мұнда Тд = 125 мкс.

5.2 Кванттау шуымен инструменталды шу арасындағы қатынасты есептеу

Аналогты- цифрлық түрлендіргіш процессінде ақырғы құрылымдарда шулар пайда болатын түрлендіргіш идеалды ауытқу сипаттамасын анықтайды. Сигналдың АИМ – тобын түрлеу және жеке кодер түйінін ақырғы дәлдікте жұмыс істеуі көрсетілген ауытқуы, өтпелі процестермен орындалады. Инструменталды шудың деңгейі беру жылдамдық және кода разрядын арттырғанда өседі.

Бірлік кедергі кезіндегі инструменталды шудың қуаты келесі формуламен анықталады мұндағы e-инструменталды қатені түрлендіргендегі келтірілген ортаќвадраттың мәні; m-кода разряды; s2- кванттау қадамы. Бірқалыпты емес кванттау кезінде DUн0 минималды мәнін қабылдау қажет. Кванттау шу мен инструменталды шу арасындағы қатынас тең болып келеді .

Бұл жағдайда берілген қатынаста табылатын шаманың келтірілген инструменталды қателігі кері есептеу бойынша есептеледі

Қазіргі ЦБЖ апаратурасы үшін П шамасы бірнеше жүзден аспайды.

5.3 Иеленбеген арналарды шудан қорғанысын есептеу

Кодердің кірісінде кіріс телефон сигналдары болмаған кезде әлсіз бөгеуілдер әсер етеді, олар мыналар, мысалы қабылдап–таратқышты басқарудағы меншікті шулар және өтпелі бөгеуілдер, нашар бұқтырылған импульстердің қалдықтары және т.б. Егер кодердің түйіндегі тұрақсыз параметірлері мен қоректендіруші кернеу ығысса, сол кіріс сигнал деңгейі кодер шешімі деңгейімен сәйкес келсе (8-сурет), онда бөгеуіл нолден басқа, яғни кез-келген кіші амплитуданы кодалық комбинацияны тудырады. Бұл жағдайда декодердің кіріс сигналы төрт бұрыш формалы импульстарда DUн0 құлашымен (минималды кванттау қадам шамасы) нолден өтетін кездейсоқ мезеттерімен сипатталады. Осы кезде пайда болатын шулар иеленбеген (“үндемейтін”) арнаның шуы деп аталады.

600 Ом-дық жүктемелік ТНОУ шудың псофометриялық қуаты келесі формуламен анықталады

                                                                  (30)

Ескерте кетсек DUн0 – біркелкі кванттау кезіндегі минималды қадам, ал біркелкі кванттау кезінде бұл шаманы DUБ –ға ауыстырамыз. DUр- біркелкі кванттау кезіндегі қадам шамасы.

 

 


 


8-сурет – Сигналдың кіші деңгейдегі кодер сипаттамасы

Таратылатын сигналдардың “маскировкалауы” болмағандықтан абоненттер үшін иеленбеген арнаның шуы кіші шамасына қарамастан ауыстырылады. ХЭО (ТТХКК) ұсынуы бойынша иеленген каналдың шу қуаты 320 пВт0п кіші болмауы және олардың деңгейі 65 дБм0п – дан аспауы қажет. Бұл мәндер жобаланатын жүйені тексеру үшін қажет.

6 ЦБЖ-нің сенімділігін есептеу

Сенімділік теориясы жағынан беру жүйесі күрделі динамикалық жүйеде сипатталады, яғни техникалық құрылғылар немесе элементтер жиынтығы, белгілі бір функционалды қатынас негізінде орындалатын өндірістік тапсырма кезінде олар өзара әсерлеседі.

Күрделі динамикалық жүйесіндегідей тарату жүйесінің ерекше сипаттамасы мынау, аппаратура мен құрылғының үлкен территорияға алаңқы.

Сенімділік теориясында объект маңызды түсінік ретінде қарастырылады, яғни білгіш мақсатқа тағайындау бұйымы. Біздің жағдайда объект бола алатындар көпарналы беру жүйесі, олардың аппаратурасы мен құрылғысы, жабдығы, түйіндері, блоктары және элементтері.

Абоненттердің уақыт шегі бойынша арналар мен тракттардың параметрлерінің сақталуы және орнатылған нормативті – техникалық құжаттар арасындағы берілген жағдайда информацияны таратуды қамтамассыз ететін қасиеті сенімділік беру жүйесімен түсіндіріледі.

БЖ сенімділігі және оның элементтерінің комлекті қасиеттері мен эксплуатация мен тағайындау шартына тәуелді келесі түрде сипатталуы: мүлтіксіздік, сақталғыштық, ремонтқа жарамды және ұзақ пайдаланғыштығы.

ТЖ жабдығы, арналар мен трактілерді қалпына келтіруге болады, яғни оның эксплуатациясы жұмыс қабілеттілігімен бос тұрып қалу интервалы кезектесіп отыруымен қалпына келіп және тарату жүйесінің құрылғысы қайтадан қабыл алмауға дейін жұмыс істейді.

Қабыл алмау және үлестіру тығыздығы экспонент заңымен уақыт бойынша қабыл алмау, ағын параметрлерінің өзгерісі, осыдан қабыл алмау интенсивтігі тұрақты десек болуы l(t)»1/l, сонда мүлтіксіз жұмыс ықтималдығы

                                                                                                  (31)

Мүлтіксіз жұмыс ықтималдығы дегеніміз 0-t уақыт интервал аралығында қабыл алмау пайда болмайтын ықтималдықты айтамыз.

Қалыпты эксплуатация кезінде мүлтіксіз жұмыстың орташа уақыты қабыл алмаудың интенсивтілігіне кері пропорционал                           (32)

Бірнеше күрделі жүйенің сенімділігін бағалау кезінде әр түрлі элементтердің көпмүшесі пайдаланылады. Мысалы, q1(t), q2(t), … , qN(t) – 0..t уақыт интервалындағы әрбір элементтің мүлтіксіз жұмыс ықтималдығы. N – жүйедегі элеметтер саны. Бөлек элементтердің қабыл алмауы тәуелсіз, ал ең болмағанда бір элементтің қабыл алмауы бүкіл жүйенің қабыл алмауына әкеп соғады. Себебі, беру жүйесінде түйіндер бір-бірімен тізбектеле қосылған. Сондықтан мүлтіксіз жұмыс ықтималдығы толығымен мүлтіксіз жұмыстың әрбір түйіндерінің ықтималдықтарының көбейтіндісіне тең.

,                                                                                     (33)

мұндағы qi- әрбір элементтің қабыл алмау интенсивтігі.

                                                                                     (34)

Мүлтіксіз жұмыстың орташа уақыты, берілген уақыт аралығында t1=24 сағат (тәулік), t2=720 сағат (ай), t3=2160 сағат (3 ай), t4=4320 сағат (6 ай), t5=8760 сағат (1 жыл) үшін анықталады.

Тарату жүйе құрылғысының, арнаның және жобалардың жұмыс қабілеттігі дайындық коэффициентімен сипатталады

Ресей ЦБЖ аппаратурасының сенімділік көрсеткіштері

8-кесте

Жабдық түрі (бір комплект)

САЦК-1

ВВГ

ТВГ

ЧВГ

СДП

ОЛТ

Қабыл алмау арасындағы орташа уақыт

20000

87600

150000

17000

87600

87600

 

Мысал ретінде А және Б станция арасындағы сенімділік көрсеткішін құруды есептеу. Түрлендірудің құрылымдық сұлбасы сурет 9 көрсетілген.


БЦА–біріншілік цифрлық трактіні құру аппаратурасы (ЦААТ-1)-2 таған; ЕУТ–екіншілік уақыттық топ құру аппаратурасы- 2; ҮУТ- таған; үшіншілік уақыттық топ құру аппаратурасы- 2 таған; ТУТ- екіншілік уақыттық топ құру аппаратурасы- 2 таған; АЛТ- ақырғы линиялық тракт аппаратурасы- 2 таған; ДҚТ- дистанциялық қоректену тағаны.

Орналасқан АО1 және АО2 қабыл алмау эффективті қосындысын есептеуде келесі өрнекті қолданамыз.

,                       (35)

мұндағы l және N берілген жабдықтың бір коплектідегі қабыл алмау интенсивтігі мен комплекттер саны.

Қабыл алмау интенсивтігінен тұрып қалу коэффициентін анықтауға болады

                                                                          (36)

ҚКмҚО жабдығы үшін қабыл алмаудың интенсивтік қосындысын анықтауда ҚКмҚО құрылымында екі АлТ-дан тұратынын ескеріп                                                                                                          (37)

Қалпына келудің оңтайлы стратегия кезінде кірме уақыты t1=2 сағат болғанда келесі өрнекті аламыз                  (38)

Дәстүрлі стратегия кезінде (36) және (38) негізінде алынған нәтижеден жүйенің КП қосындысын шығаруға болады.

                                                                                 (39)

Алынған нәтижелерді 9-кесте мәндерімен салыстырып көрсетілген стратегиялардың жобаланатын жүйе талаптарын қамтамассыз ететіне қол жеткіземіз. Қарама-қайшы жағдайда жоғарғы сенімділікті апаратураны пайдалану қажет. Есептеу үшін қажетті параметр мәнін кесте 9 алыңыз.

9-кесте

Элементтердің аталуы

 

БЦТ

ЕУТ

ҮУТ

ТУТ

АЛТ

ДҚҚ

ҚКмҚО

Бір км кабель

l, 1/сағат

2х10-6

3х10-6

3х10-6

4х10-6

2х10-6

10-6

3х10-6

7х10-6

ТВ, сағ

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

2,5

5,0

7 ХЭО (ТТХКК) G.821 ұсынысына сәйкес НЦА бойынша информацияны тарату сапасын нормалау

ЭХО (ТТХКК) G.821 ұсынылуымен НЦА үшін халықаралық қосылыста сапа параметрлеріне келесі талаптар енгізіледі:

А-бір минут интервалында 90% өлшеуден кіші, 4 қатеден артық болмауы қажет;

Б-бір секундтық интервалда 99,8% өлшеуден кіші, 64 қатеден артық болмауы қажет;

В-бір секундтық интервалда 92% өлшеуден кіші кезде қате болмауы тиіс.

Арна жағдайын бағалауда ұсынылатын жалпы уақыты – бір ай.

Осы нормалардан бөлек аймақтағы номинал тізбектердің параметр сапасына (А, Б, В) талаптары келесі өрнекпен есептейміз

,                                                                          (40)

мұндағы К¢С – сапа параметірлеріне сәйкес рұқсат етілген мәні G.821 ұсынысында көрсетілген, %; a-сапа параметірлерінің жалпы норма бөлігі, (магистральді аумақ үшін a=20%, ішкі аймақ үшін a=15%, жергілекті үшін a=7,5%). Сәйкес есептудің нәтижелері кесте 10 көрсетілген. Бөлік аумақтардың номинал тізбектері үшін спа параметірлері.

10-кесте

Тізбектің аталуы

КА,%

КБ,%

КВ,%

Магистральді желі аумағы (12500км)

98

99,96

98,4

Ішкі аймақтық желі аумағы (600км)

98,5

99,97

98,8

Жергілікті желі аумағы (100км)

99,25

99,985

99, 4

 

Lкм- белгілі бір линия ұзындығына сапа параметір мәнін келесі формуламен есептеуге болады

,                                                                        (41)

мұндағы Lайм-сәйкес аймақ желісінің номинал ұзындығы (кесте 10 қара).

8 Қажетті станциялық жабдықты комплектеу

ЦТЖ техникалық мәліметтері, алынған мәндер ДҚ тізбегін есептеу негізінде байланыс организацияның сұлбасы құрылады.

Осы сұлба негізінде керекті жабдықтың (әрбір аймақтық желі үшін) комплектеуі құрылады.

 

 

 

9 Курстық жобаға тапсырма

11, 12-кестелерден студенттер студенттік билеттерінің номері бойынша курстық жобалау үшін бастапқы мәліметтерді таңдайды.

10 Есептік-түсіндірмелі жазбахатты толтыру және орындаудағы талаптар.

10.1 Вариантты таңдау

Варианттың номері сынақ кітапшасының соңғы екі санына сәйкес келеді. Мысалы, егер сынақ кітапшасының номері 910272 болса, онда вариант 72 болады. Жоба төменде көрсетілген талаптарға сәйкес болуы тиіс, болмаса ол рецензияланбайды.

ЦБЖ түрлері мен әр түрлі аймақтың трактілердегі кабелдердің түрлері.

11-кесте

 
Сынақ кітапшасының соңғысынан алдыңғы саны

 

 

 

ЦБЖ түрі

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Кабель типі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
Жергілікті

ИКМ             -30-С          Т-0,5

ИКМ-30-4 ТП-0,7

ИКМ-30       Т-0,6

ИКМ-30-С   Т-0,5

ИКМ-30-С ТП-0,7

ИКМ-30-4 ТП-0,7

АКУ-30       Т-0,5

ИКМ-30-4 ТА-0,5

ИКМ       -30-С КСПП 1Х4Х1,2

ИКМ       -30 КСПП 1Х4Х1,2

Аймақтық

ИКМ             -120-У МКСА 4х4х1

ИКМ-120 МКСА 4х4х1,2

ИКМ-120-А ЗК        1х4х1,2

ИКМ-120-4/5 МКСБ   4х4х1,2

ИКМ-120-А ЗК         1х4х1,2

ИКМ-480 МКТ-4 1,2/4,6

ИКМ-120 МКСБ 4х4х1,2

ИКМ-480 МКТ-4 1,2/4,6

ИКМ-120-У ЗК          1х4х1,2

ИКМ-120-А ЗК      1х4х1,2

Магистралді

ИКМ              -1920     МКТ-4 1,2/4,6

ИКМ-1920 КМ-4 2,6/9,5

ИКМ-480 МКТ-4 1,2/4,6

ИКМ-1920 КМ-4    2,6/9,5

ИКМ-480 МКТ-4 1,2/4,6

ИКМ-1920 КМ-4  2,6/9,5

ИКМ-480 МКТ-4 1,2/4,6

ИКМ-1920 МКТ-4 2,6/9,5

ИКМ-480 МКТ-4 1,2/4,6

ИКМ-480 МКТ-4 1,2/4,6

 

 

12-кесте

 

Сынақ кітапшасының соңғы саны

ЦБЖ аумақ алыстығы, км

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Жергілікті, Lж

60

50

70

45

80

65

75

90

95

85

Ішкі аймақты, Lі.а.

210

240

300

500

400

350

420

550

450

250

Түзетүші күшейткіштің шу коэффициенті, F

1400

2400

8000

6000

4000

2000

4500

5500

7000

6500

Дискреттеу шуынан қорғаныс, АШД, дБ

5

3

2

4

6

3

4

5

7

6

ҚКмҚО-дағы ҚК кернеу түсуі, В

51

50

52

54

56

57

53

55

58

52

Сигнал Пикфакторы QПИК, дБ

5

6

6

7

5

4

7

5

6

7

Сигнал волюмінің ортаквадраттық ауытқуы, sу, дБ

13

15

14

12

13

12

14

15

11

12

Сигналдың орташа мәні у0, дБ

3

2

4

3

5

3

4

6

3

4

Келтірілген инструменталды түрлендіргіштің ортаквадраттық ауытқу қателігі, e

2х10-4

3х10-4

4х10-4

2х10-4

3х10-4

2х10-4

4х10-4

2х10-4

3х10-4

2х10-4

Генератордың бөгеуілге қарсы тұрақтылықтың қоры, DАқор, дБ

9

10

11

12

11

13

12

11

10

9

Шу кванттауынан минимальді қорғаныс, АКВ.МИН, дБ

21

23

22

24

25

27

23

26

27

28

10.2 Түсіндірме жазбахатын хаттаудың жалпы талаптары

Стандарттыњ кµлемі (297х210) парақтың бір жағына жобаның мәтіні анық жазылуы, номерленген және кітапшаланған болуы тиіс. Парақтың келесі жағы жобаны тексеру кезіндегі қосымша және түзетулер енгізу үшін арналған. Мектептік немесе қалың дәптерлерді пайдалануға болмайды. Түсіндірме жазбахат мәтіні бөлімдерге бөліп, тақырыпшалармен толтырамыз. Парақтың төменгі жағында номері көрсетілуі тиіс. Парақтың сол жағынан – 30мм, оң жағынан – 10мм, жоғарыдан – 25мм, төменнен – 20мм қалдырылуы керек.

Жазбахаттың мазмұны түсінікті жазумен немесе ДЕЭМ – да терілуі, қысқартусыз жазылуы тиіс. Парақтың номерлеуі титул парағынан басталады, бірақ титул парағына номер жазылмайды.

Графикалық материалдар миллимитровкада, тор көз қағазда орындалуы мүмкін, бірақ олар мәтіндік бөлімді жауып қалмауы тиіс. Барлық суреттер (сызбалар) және кестелер номерленеді, оларға мәтінде сілтеме болуы қажет. Есепті шығару кезінде есепті шығару жайында қысқаша түсіндіру және пайдаланылған әдебиетке сілтеме көрсетілуі қажет.

Есептеу жүргізілетін формулалар әріптік белгілеулермен көрсетілуі әрі түсіндірілуі тиіс. Сандық мәндері негізгі бірлік жүйесінде (Ампер, метр, Ом, секунд және т.б.) қойылуы тиіс. Есептеу үш сандық дәлдікпен орындалады. (миллиампер, килоОм, километр, сағат және т.б.) беріледі.

Титул парағы курстық жобаны толтыру ережесіне сәйкес толтырылады:

·        Институттың, кафераның, жобаның аталуы (МЕСТ бойынша);

·        Мамандығы, топ номері, студент және пікіршініњ аты-жµні, фамилиясы;

·        Жобаның жазылған жылы.

Курстық жоба құрамы:

·            Титул парағы;

·            Мазмұны;

·            Жобаның бастапқы мәліметтері;

·            Оқү құралынан келтірілген бөлімдер;

·            Пайдаланған әдебиеттер тізімі;

Жоғарыда көрсетілген талаптар орындалмаған жағдайда, жоба толықтырылуға жіберіледі.

 

11 Курстық жобаның шығару алгоритімін әдістемелік нұсқау мысалы

11.1 Қашықтықтан қоректендіру тізбегін есептеуді қоса, регенерация аймағының ұзындығын есептеу

11.1.1 Жергілікті аймақтың желісін есептеу

а) Екі кабелді жүйені қолданғанда регенерация аумағының ұзындығы келесі түрде анықталады: ,

мұндағы аном – аймақтың номиналды өшуі; a(f) – кабельдің өшу коэффициенті f=1024 Гц.

ә) Жергілікті аймақтың желіде қолданылатын регенерация саны: ,

мұндағы lж-жергілікті желінің ұзындығы, км.

б) Қысқартылған аймақтағы ұзындық келесі түрде анықталады:


 


11.1.2 Жергілікті аймақ желісі үшін қашықтықтан қоректендіру тізбегін есептеу

ҚҚ шығыс блогында кернеу кабельдегі және ҚКмҚО-ғы кернеу түсуін есептеу:

Мұндағы lҚҚ –аймақ ұзындығы, км; IҚҚ – қашықтықтан қоректену тогы, А; R0 – тұрақты ток бойынша ҚҚ таратудағы кабель тізбегінің километірлік кедергісі, Ом/км; nҚҚ – бір ҚКмҚО кернеудің түсүі, В.

Алынған нәтижелерді ҚҚ максималды мәнімен салыстырып, керекті қорытындылар жасау керек. Ұқсастық есептеулерді ішкі аумақтың және магистральді байланыс желісіне есептеу керек.

11.1.3 Ішкі аумақтың желісінің аймағын есептеу

Рұқсат етілген қорғаныс мәнін бағалау үшін келтірілген қателер ықтималдығымен қолданып келесі жақындалынған формуласы

,

мұндағы Рқат1 – бір регенерация қате ықтималдығы; mд =3 – цифрлық линиялық трактідегі деңгей коданың саны; DАқорғ =10дБ – регенерация бөгеу тұрақтылығының қоры, оның түйіндерінің идеалды еместігі және түрлі тұрақты емес фақторларды есептейді; Рқат =10-8 – ішкі аймақтық желі үшін.

Өз бөгеуілдерінен қорғану:

,

мұндағы РПЕР=10 – 12дБ – регенератордың кірісіндегі тіктөртбұрыш импульстің абсолютті шаң қуат деңгейі; F-күшейткіштің коррекциялау шу коэффициенті; fT – берілген тарату жүйесінің тактілік жиілігі, fT=34,368 МГц; -регенерация аймағының ұзындығына тең кабель өшуі; lР –регенерация аймағының ұзындығы.

Кабель типінің мәні a(fесеп) кесте 5 алынады.

 , деп алайық.  теңсіздікті есептегенде регенерация аймағының ұзындығын табу керек

ҚКмҚО санын бірдей бөліп ҚҚ секцияларына бірқалыпты орналастыру қажет, бұл үшін қысқартылған аумақты таңдау керек.

Кабель ұзындығының қалдығы ; , ҚКмҚО саны; ;  

Ішкі аймақтың линия құрылымы


 


11.1.4 Магистральды аймақ желісін есептеу

Қорғаныстың рұқсат етілген қателер ықтималдығын қамтамассыз ететін мәнін бағалар үшін келесі формуланы қолдануға болады:

Мұндағы Рқат1 -  бір регенерация қате ықтималдығы; Mд -  цифрлық сызықтық трактегі деңгей кодының саны;

Магистралды аймақтағы беру жүйесінде КВП-3 және скремблирлеу ЧПИ кодтары, яғни үш деңгейлі кодтары қолданылады[5].

DАқ=10 дБ – бөгеу тұрақтылығының регенерация қоры, олардың түйіндерінің идеалды еместігін және түрлі тұрақты емес факторлары ескеріледі.

Рқ= 10-9 – магистралды аймақтық желі үшін;

Өз бөгеулерден қорғану:

;

Келесі есептеулер ішкі аумақтық желісіндей есептеледі

Магистралды аймақтағы желі линиясының құрылымы.


 


11.2 Регенератор  шығысындағы қажетті және күтілетін қорғанысты есептеу.

11.2.1 Регенератор  шығысындағы қажетті қорғанысты есептеу

Қажетті қорғаныс ҚКҚО және ҚкмҚО барлық аймақтағы ықтималды қателер санының қатынасымен анықталады.

Рқат1= Рқат/n мұндағы Рқат= 10-7 толық жергілікті аймақтағы қателер ықтималдығы; n – линиялық аймақтағы ҚКҚО және ҚКмҚО соммасы;

Ақор(Рқат1) графикасын тұрғызып, қажетті қорғанысты табу керек. Ішкі аймақ және магистралді желісінде анықтау керек.

11.2.2 Регенератор шығысындағы күтілетін қорғанысты есептеу

Келесі сұрақтарға жауап беру керек:

1       Осы бөгеуілдердің пайда болуының басты себептері?

2       Бөгеуілдердің пайда болуын жою амалдары?

Регениратор шығысындағы күтілетін қорғаныс  Мұндағы Рс- сигнал қуаты; Рш- шу қуаты; Рш=Рөш+Рса+Ррег, дБ, мұндағы Рөш - өзіндік шулар; Рса – сызықтың ауысудағы бөгеуілдері; Ррег – регенаратор бөгеуілдері;

Регенерация шығысындағы күтілетін қорғаныс:

Мұндағы Ақса – сызықтық ауысудан қорғаныс;

, мұндағы К – 1.38*10-23 Дж/К – Больцман тұрақтылығы; Т=291 К; ΔF=2048000 Гц – тактілі жиілік; Ртар= 10-12 дБ – тарату деңгейі; ааум= 36 дБ – аумақтағы номиналды өшу; nрег= 0,05;

А1 – ақырғы соңындағы өтпелі өшу; α – кабелдің өшу коэффициенті; АLқұ – кабелдің құрылатын ұзындығын ақырғы соңындағы өтпелі өшу; lрег – регенерация аймағының ұзындығы; lқұ – кабелдің құрылыс ұзындығы.

Ақұт қор>Атрет қор орындалған кезде линияның қажетті параметрлерімен қанағаттандырады.

11.3 Қажетті кванттау деңгейінің санын есептеу

11.3.1 Бірқалыпты кванттау

Минималды және максималды сигнал деңгейлері:

        

Мұндағы y0 – сигналдың орташа мәні; δу – волюм сигналдарының ортаквадраттық ауытқуы;

Сигалдық динамикалық диапазоны Дс= Рмах-Рmin мұндағы Рмах= 13 дБ – сигналдық максималды деңгейі; Рmin= -26 дБ;

Кванттау шуының минималды қорғанысы тең: , Дс және Ақорғ.кв.мин мәнін біле отырып бірқалыпты кванттаудың екілік кодасының разрядтар санын табамыз:  

Кванттау деңгейлерінің саны: Nкв= 2 mp;

Бірқалыпты кванттау кезінде кванттау қадамының шамасы

Мұндағы Uшек – шектеу кернеуі;

 Рmax= +3 дБмо – ЦТШ-не ТТЧКК ұсынуы

.Жиілік жолағындығы шу кванттауының қуаты: Ршкв= δ2р/12.

11.3.2 Кванттау сипаттамасын тұрғызу

Компрессирования сипаттамасы – у-тің х-ке қатынасы, мұндағы у=Uшығ/Uшек ; х=Uкір/Uшек; Uшек  (А=87.6) формуласымен анықталады.

 

                                 болғанда  

                                 болғанда  

MathCad бағдарламасымен қолданып у(х) кванттау сипаттамасын саламыз. А-сипаттамасы үшін сигнал/шу анықтап, қатынасын саламыз.

Кванттау деңгейінің саны: ;

Сигнал деңгейі 1/А –дан үлкен болса : ;

   Кіші сигнал 1/А кіші болса:  RКВ.Аmin1(х) және RКВ.Аmin2(х) қатынасын саламыз.

Сигналдың салыстырмалы шамасы 1/А –дан аспайтын кванттау бірқалыпты сипаттамаға ие болады. Сондықтан шу деңгейі тұрақты шама. Егер сигналдың барлық деңгейлері 1/А –дан үлкен болса, онда кванттау логарифмді болады және қуат шуы сигнал қуатына пропорционал болып келеді.

11.4 Ақырғы құрылғының шуын есептеу

11.4.1 Номиналды мәннен дискреттеу периодының ауытқуының рұқсат етілген шамасын есептеу

Дискреттеу шуынан сигналдың қорғанысы  мұндағы а-беруші генератордың тұрақсыздығынан периодтың салыстырмалы ауытқуы; b – төменгі жиілікті импульстің фазалық флуктациясының периодының салыстырмалы ауытқуы.

а=b болғандықтан салыстырмалы ауытқу табылады

  және  - табу қажет. Бұлар беруші генератордың тұрақсыздығы және импульстің фазалық флуктациясының ауытқу шамасы

11.4.2 Инструменталды шу мен кванттау шу арасындағы қатынасты есептеу

Біркелкі кедергі кезіндегі инструменталды шу қуаты:

 мұндағы s-кванттау қадамы (минималды қадам мәні 2Uшек 10-11 –ге тең бірқалыпты емес кванттау).

Бірқалыпты кванттау және бірқалыпты кванттау емес кванттаудың әр қайсысын анықтау қажет.

 

11.4.3 Иеленбеген арнаның шудан қорғауды есептеу

Иеленбеген арнаның псофометриялық коэффициенті (0,75);

 мұндағы Кп - псофометриялық коэффициенті (0,75); s-кванттау қадамы.

Иеленбеген арнаның шудан қарғануы:

ХЭО ұсынысы бойынша иеленбеген арнаның шу қуаты 320 пВт0 немесе деңгейі 65 дБм0п аспауы қажет.

Курстық жобаны қорғау

Жұмысты оқытушы рецензияланғаннан кейін және студент барлық қателер мен есептеулерді түзетуден кейін қорғауға жіберіледі.

Қорғау кезінде студент линиялық тракта ЦБЖ жобалау қағидаларын түсінгенін көрсе жариялық түрде көрсетіп, курстық жобаға қатысты барлық сұрақтарға жауап беруі қажет.

Әдебиеттер тізімі

1.                 Многоканальные системы передачи: Учебник для вузов / Н.Н. Баева, В.Н. Гордиенко, С.А.Курицын и др. Под ред. Н.Н. Баевой и В.Н. Гордиенко – М.:Радио и связь, 1997.

2.                 Проектирование и техническая эксплуатация систем передачи: Учебное пособие для Вузов / В.В. Крухмалев, В.Н. Гордиенко, В.И. Иванов и др. / Под ред. В.Н. Гордиенко и В.В. Крухмалева – М.: Радио и свазь, 1996

3.                 Иванов В.И., Гордиенко В.Н., Попов Г.Н. и др. Цифровые и аналоговые системы передачи. – М.: Радио и связь,1989 – 272с

4.                 Берганов И.Р., Гордиенко В.Н., Крухмалев В.В. Проектирование и техническая эксплуатация систем передачи. М.: Радио и связь, 1989-272с

5.                 Четкин С.В. Методические указания и задания на курсовой проект «Цифровая многоканальная система передачи с ИКМ»-М.:МИС,1991

6.                 Баева Н.Н., Гордиенко В.Н., Тверецкий М.С. Проектирование цифровых каналов передачи. Учебное пособие / МТУСИ.-М.,1996

7.                 Левин Л.С., Плоткин М.А. Цифровые системы передачи информации. –М.:Радио и связь, 1982

2004 ж. жин. жосп., реті 84

 

 

 

Бақтыхан Байбөріқызы Агатаева

 

 

 

КӨПАРНАЛЫ ТЕЛЕКОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕРІ

(380240 – Көпарналы телекоммуникациялық жүйелер мамандығынныњ күндізгі және сырттай оқитын студенттері ‰шін)

 

 

 

Редакторы Ж.А. Байбураева

 

 

Басуға “     “____________ 2004ж.

Тиражы  150  берілген

Көлемі 2,0       есеп-баспа таб

Қалпы 60х84 1/16

 

2004ж. рұқсат етілген

№1 баспаханалық қағаз

Тапсырыс №_________

Бағасы  94  тенге

 

 

АЭжБИ, кµшірмелі-кµбейткіш бюросы

480013 Алматы, Байтұрсын ұлы көш. 126 үй.