АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС ИНСТИТУТЫ

Экономика, өндірісті ұйымдастыру және басқару кафедрасы

 

 

 

КӘСІПКЕРЛІК ЖӘНЕ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ

5В0719 – Радиотехника, электроника және телекоммуникация мамандығының студенттер үшін курстық жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқау.

      

 

       Алматы 2010

ҚҰРАСТЫРУШЫЛАР: Бекишева А.И., Валиева Г.Б., Нұрмағамбетова С. С. Кәсіпкерлік және салық жүйесі.  5В0719 – Радиотехника, электроника және телекоммуникация мамандығының барлық оқу бөлімінде оқитын студенттері үшін курстық жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқау.  – Алматы: АИЭС; 2010. –24 б. 

Әдістемелік нұсқау «Кәсіпкерлік және салық жүйесі» пәнінен курстық жұмысты орындауға арналған негізгі жағдайлар мен ұсыныстардан тұрады. Курстық жұмыс екі бөлімнен тұрады – біріншісі «Кәсіпкерлік» блоктан теориялық сұрақтар, екіншісі негізгі салық түрлерін есептеуден тұрады. Осы әдістемелік материал студенттерге кәсіпкерлік саласынан теориялық білімін бекітіп, салық есептеуді тәжірибе жүзінде шығаруға және орындауға мүмкіндік береді.

 

 

Мазмұны

 

1 Курстық жұмысты орындаудағы жалпы жағдай	3
1.1 Курстық жұмыстың құрлымы	4
2 «Кәсіпкерлік» блогынан жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқау	5
2.1 Курсық жұмысты орындау тәртібі	5
2.2 Жұмыстың рәсімделуі	6
2.3 «Кәсіпкерлік» блогынданың курстық жұмыстардың тақырыптары.	6
2.4 «Кәсіпкерлік» блогын орындау бойынша ұсыныс	8
3. «Қаржылық жүйе» блогы бойынша курстық  жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқау.	9
3.1 Жалпы жағдай	9
3.2 Әлеуметтік және жеке қосымша құн салығын есептеу	10
3.3 Корпоративті табыс салығын есептеу	12
3.4 Белгіленген активтер алымдары	16
3.5 Транспорттық құралдарға салынатын салықты есептеу	16
3.6 Мүлік салығын есептеу	17
Әдебиеттер тізімі	19

 

 

                                                                                                   

1 Курстық жұмысты орындаудағы жалпы жағдай

Нарықтық экономика жағдайында халық үшін игілікті және табыс алу мақсатында факторлар мен ресурстарды қолдана алатын «кәсіпкер» - мамандарды даярлау өзекті мәселе болып келеді. «Кәсіпкерлік» блогы студенттерге қазіргі әлемдегі кәсіпкерлікті ұйымдастыру әдістері туралы білім кешеніне және жеке кәсіпкерліктен белсенділікті дамыту бойынша дағдыларды қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Салық мәселесі күрделі және қайшы мәселелердің бірі болып табылады. Салық – бұл нарықтық қарым-қатынастар жағдайындағы қоғамның ажырамас элементі. «Салық жүйесі» блогы студенттерді салық салу жүйесіне: заң шығарушы және нормативтік базамен, салықтарды құру әдістерімен, сонымен қатар салықтардың негізгі түрлерін есептеп шығаруды үйретеді.

Курстық жұмысты орындау әр студентің өзіндік жұмыс ретінде маңызды формасы болып табылады.

Біріншіден, ол студенттерді экономикалық әдебиетпен өз бетінше жұмыс істеуге, белгілі бір материалды таңдауға, өңдеуге және талдауға, кестелерді және диограммаларды құрастыруға және олардың негізінде дұрыс қорытынды жасауға үйретеді;

    Екіншіден, студент теориялық мәселелерді талдау кезінде өз ойын нақты, тізбекті және экономика саласынан сауатты баяндауға үйренеді және алынған білімдерін шығармашылық тұрғыда қолданып, оларды тәжірибе жүзінде іске асыруға үйренеді;

Үшіншіден, бұл жұмыс студенттердің өндірісті жобалау және ұйымдастыру, байланыс саласындағы менеджмент және маркетинг бойынша білімдерін тереңдетіп бекітеді;

Төртіншіден, компьютерде жұмыс істеу дағдыларын жоғарлатады.

Курстық жұмыс студентті ғылыми-зерттеу жұмысына үйретеді және оны орындау бойынша тәжірибе және дағдыларды алуға көмектеседі. Сонымен қатар курстық жұмыс студенттің өз бетінше пәннің ең маңызды мәселелерінің бірін зерттеуінің қорытындысы болып табылады.

Қойылған талаптарға сәйкес курстық жұмысты дайындау үшін студент пән бойынша алынған теориялық білімді пайдалану ғана емес, сонымен қатар нақты өндірісті сипаттайтын деректі ақпараттарды қолдану қажет.

Студенттер курстық жұмысты оқытушының жетекшілігімен орындалады. Орындалған жұмыс тексеруге өткізіледі. Оқытушы жұмысты тексергеннен кейін жұмыс қорғалуы тиіс.

Егер орындалған жұмыс қойылған талаптарға сәйкес келсе, оқытушы оны бағалап, студентке хабарлай ды. Дұрыс орындалмаған жұмыс оқытушының ескертулеріне сәйкес қайта өңделуі тиіс.

Қайта орындалған жұмыс курстық жұмыстың бірінші нұсқасымен бірге қайта тапсырылады.

Курстық жұмыстан тек жақсы баға алған студент «Кәсіпкерлік және салық жүйесі» пәнінен емтиханға жіберіледі.

Нарықтық экономикаға көшуде халықаралық тәжірибені ескеру керек.

Курстық жұмыс студентке қайтарылмайды және кафедрада сақталады.

 

1.1 Курстық жұмыстың құрылымы.

Курстық жұмыс келесі бөлімдерден тұрады: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және әдебиеттер тізімі. Курстық жұмыстың құрлымы тақырыбына және күрделілігіне байланысты өзгеруі мүмкін.

Кіріспе бөлімінде автор таңдалған мәселенің өзектілігін, оның өндірістік деңгейін көрсету керек және жұмыста шешілетін мәселелерді тұжырымдау керек. Кіріспе қысқа болу қажет (1-2 бет).

Екінші бөлімде тақырыптың мазмұны көрсетіледі. Бұл бөлімді мәселенің мәнін ашатын 3-4 сұраққа бөлу ұсынылады. Сұрақтардың санын арттырудың қажеті жоқ, себебі бұл олардың терең қарастырылмағандықтан курстық жұмыс көлемі ұлғаяды. Сұрақтардың түсіндірілуінің басы мен аяғын көру үшін әрбір сұрақтың баяндалуын нақты шектеу керек. Жұмыстың негізгі бөлімі стандартты 15-20 беттен аспауы тиіс.

Қорытынды үшінші бөлімге жатады, қорытынды курстық жұмыстың жиналған материалдардың нәтижесі болып табылады және негізделген ұсыныстардан құралады. Қорытынды қысқа болу керек, 2-3 бет аралығында.

Курстық жұмыстың  соңында тізбек бойынша құрастырылған әдебиеттер тізімі қосылу керек.

Жұмысты орындайтын әрбір студент жұмысқа қойылатын талаптарды білуі тиіс.

Студент жалпы оқылатын мәселенің және оның әрбір бөлігінің жан-жақты және терең теориялық түсіндіруі керек.

Мазмұнын ашатын, нақты дәлелдер көрсету қажет, яғни деклоративті емес, ғылыми тұрғыда дәлелденген, түсіндірілген болуы керек. Теориялық  ережелер және қорытындылар шынайы болмыстың белгілі бір маттериалдарына негізделуі керек. Таңдалған тақырыптың мазмұнын толық және дұрыс алу үшін студент:

бұл мәселе бойынша Қазақстандық және шетелдік танымал ғылымдар мен экономистердің ғылыми жұмыстарын оқуға;

экономикалық мәселелер бойынша Үкімет қаулыларын, Парламент сессияларының шешімдерін және Қазақстан Республикасының Президентінің жарлығын білуге;

мерзімді баспасөзге және статистикалық жинақтарда жарияланатын статистикалық мәліметтермен танысуға міндетті.

Тәжірибеде жүзінде көптеген қайшылықтар мен сұрақтар туады, осыдан экономиканың көптген сұрақтарына мамандар әртүрлі көз-қараста, олар сәйкес әдебиеттерде көрсетілген. Курстық жұмыста студент қарастырылған әдебиет негізінде қайшы сұрақтарға өз көз қарасын қөрсетіп, талдау қажет. Қарастырылатын пікірге қысқаша сипаттама беру керек.

 

 

2 «Кәсіпкерлік» блогынан  жұмыстың орындауға арналған әдістемелік нұсқау

 

2.1 Курстық жұмысты орындау тәртібі.

Берілген курстық  жұмысты   орындау 6 сатыдан тұрады:

-       тақырыпты таңдау;

-        әдебиетті таңдау және оқу;

-        жұмысқа жоспар құру;

-        фактілік және статистикалық материалдар жинау  және оларды өңдеу;

-        жұмысты жазу;

-        жұмысты қорғау;

Әрбір студент өз бетінше кафедра ұсынған тақырыптардан бір тақырыпты таңдауы тиіс. Тақырыптың дұрыс таңдалуы  студенттердің жұмысты орындап бітіруіне және оның сапасына тікелей байланысты. Кафедраның ұсынған тақырыптар студенттерді көптеген сұрақтардан арылтады.

Студент өзінің болашақтағы мамандығына немесе өндіріске  байланысты тақырыпты таңдауы тиіс. Орындалатын жазбаша жұмыс студенттің тәжірибелік жұмысымен байланысты болса, орындаған жұмысынан мол әсер алады. Студент қазіргі уақытта жұмыс орнынандағы фактілік материалдарды өзінің жұмысына қолдану арқылы жұмысты орындауды жеңілдетеді, сонымен бірге курстық жұмыстың сапасын арттырады. Сонымен қатар студент тапқан мәліметтердің түсінігінен көптеген қажетті шешімдер жасай алады, тапсырмаларды өзгерте алады, бұл оның экономикалық көрсеткіштерін жоғарылатады және де маркетингтік ұйымдастыру жұмысында үлкен әсер етеді.

Тақырыпты таңдап болған соң өз бетінше  тізім бойынша қажетті әдебиеттер тізімін құрып, оларды талдап оқу қажет. Әдебиет тізімін құруда кітапханадағы каталогтар, тізімдер мен мақалалар, экономикалық  жарияланған журналдарды қолдануға болады. Сондықтан студенттің басты мақсаты -  көптеген экономикалық  әдебиеттерден тек қана таңдалған тақырып сұрағына байланысты мақалалар, журналдар  таңдау қажет.

Әдебиеттерді іріктеп және оқып болған соң,  студент курстық жұмыстың негізгі мәселелерін толықтай ашатын, мұқият ойластырылған жоспарды құрастыруы қажет.  Жоспар -  жұмыстың  негізі болып саналады, оны орындалуы жазбаша жұмыстың барлық деңгейіне әсер етеді. Жұмыс жоспары оның құрылымымен тығыз байланысты. Студенттің  негізгі мақсаты - бөлімнің ең басты 3-4 сұрағын талдауы қажет және де олардың өзара байланысы мен баяндау жүйелігін сақтауы тиіс. Нақты материалдарды ықылас  қойып жинаған дұрыс. Жұмысты орындағанда тек қана маңыздысын, сұраққа  тікелей қатыстысын жазу керек.  Нақты материалдарды қолданғанда  керекті ережелерді сақтау қажет, атап айтқанда:

-  мәліметтерді міндетті түрде абсолюттілерге  (млн, тенге, шт.) немесе салыстырмалы (%) көрсеткіштерге және салыстырғанда  оларды  бірдей өлшемдерде жіктеу керек.

- тенденциялармен, заңдылықтардың айқын дәлелі көбірек болып,  экономикалық процестің  маңызын ашуы тиіс;

Цифрлық мәліметтер көрнекі болу үшін  арнайы  кестелермен, диаграммалармен  және графиктермен, бейнеленген жөн.

 

 2.2 Жұмыстың рәсімделуі

Жұмыс тиісті лайықты формамен орындалғаны жөн. Дайындауға келесі талаптар көрсетілген:

Жұмыс мәтінін мақсатқа лайықты жазу керек. Жұмысты жазғанда стандартты қағаз бетіне орындау қажет және де сол жағына оқытушы- рецензиялаушының ескертуіне арналған орын қалдыру керек.

Жұмыстың алғашқы жазылған түрін мұқият компьютерде редакциялау қажет. Грамматикалық және стилистикалық қателерді жібермеу, курстық жұмыс  нөмірленуі  керек. Әр бөлім жаңа беттен басталуы тиіс.

Жұмыс толығымен орындалған соң кафедраға өткізілуі тиіс .

 

2.3 «Кәсіпкерлік» блогынның курстық жұмыстардың тақырыптары.

Тақырып №1 Кәсіпкерліктің мазмұны және түсінігі.

1.1 Кәсіпкерліктің пайда болу тарихы  мен  маңызы.

1.2 Кәсіпкерлік қызметтің экономикалық, әлеуметтік және құқықтық шарттың қажеттіліктері.

1.3 Кәсіпкерліктің формасы  және түрлері.

1.4 Қазақстандағы  кәсіпкерліктің қазіргі формалары.

Тақырып  №2. Кәсіпкерлік қызметінің түрлері.

2.1 Өндірістік кәсіпкерлік.

2.2 Коммерциялық кәсіпкерлік.

2.3 Қаржылық кәсіпкерлік.

2.4 Кеңестік кәсіпкерлік

Тақырып № 3. Нарықтық жағдайдағы кәсіпкерлік.

3.1 Кәсіпорын формалары.

3.2 Кәсіпорынның қызмет ету механизмі.

3.3 Бағаның  реттушілік рөлі.

3.4 Өнім сапасын реттеу рөлі.

3.5 Кәсіпорын пайдасы - қолдану мақсаты.

3.6 Бағалы қағаз нарығындағы кәсіпорын.

3.7 Кәсіпорынның дәрменсіздігі.

Тақырып №4. Өндіріс және өнім  тұтыну.

4.1 Қоғамды толық қанағаттандыратын өнім өндірудің анықтаушы рөлі.

4.2 Техника, технология және өндірісті ұйымдастыру – тиімділігін жоғарлатудың  негізгі факторлары.

4.3 Өнімді өндіру және өнім тұтынулар арасындағы байланыс.

4.4 Өнім сертификациясы.

Тақырып №5 Ұйым және меншікті ісінің дамуы.

5.1 Жаңа кәсіпорынның құрылу реті.

5.2 Техника - экономикалық негіздер мен кәсіпкерлік жоспарларды өңдеу.

5.3 Жаңа кәсіпорынды басқару.

Тақырып №6 Кәсіпорынды жүйелеу механизмі.

6.1 Заңды тұлғалардың  жіктелуі, түрлері мен түсінігі.

6.2 Шаруашылық ұйымын ұйымдастыру құқықтық-шаруашылық формасының маңызы және негізі.

6.3  Заңды тұлғалардың бірігуі.

Тақырып №7 Шағын кәсіпорынның кәсіпкерлік қызметі.

7.1 Шағын кәсіпорынның  мақсаты мен мағынасы.

7.2 Шағын кәсіпорынның ҚР-да дамуы.

7.3 Шағын кәсіпорынның экономикалық қызметінің сипаттамасы.

7.4 Шағын бизнестің мемлекеттен алатын көмегі.

7.5 ҚР-да шағын кәсіпорынның қайшы сұрақтары және оны шешу жолдары.

Тақырып №8 Кәсіпорынның қаржысын басқару.

8.1 Кәсіпорынның қаржысы және комерциялық ұйымдар.

8.2 Қаржылық жоспарлау және болжау.

Тақырып №9 Электробайланыс кәсіпорынның  бағасы мен нарықтық саясаты.

9.1 Баға құраушы факторларды саралау.

9.2 Баға түрлері. Баға жайлы ақпарат көзі.

9.3 Фирма өнімінің бағасын орнату этаптары және әдістері.

9.4 Экспортталатын және импорталатын өнімнің бағасын орнату.

9.5 Сауда келісім шарттарын жүргізу реті

Тақырып №10 ТК саласында кәсіпкерлік тәуекелдер.

10.1 Кәсіпорындағы тәуекел. Тәуекелдің түрлері.

10.2 Жобаны қаржыландыру кезіндегі тәуекел.

10.3 Тәуекелді сақтандыру.

10.4 Бизнес-жоспар және кәсіпкерлік тәуекелдің төмендеуі.

10.5 Кәсіпкер және нәтижелі шешім.

Тақырып №11 Кәсіпкерлердің бәсекесі.

11.1 Бәсекелестіктің түрлері.

11.2 Қазіргі жағдайдағы бәсекелестіктің дамуы.

11.3 ҚР нарығының дамудағы бәсекелестік  рөлі.

11.4 Мемлекеттік монополияға қарсы жүйені басқарылуы.

Тақырып №12 Электробайланыс кәсіпорындарының маркетингі.

12.1 Маркетингтің әлеуметтік - экономикалық маңызы мен мазмұны.

12.2 ТК маркетингтің негізгі принциптері.

12.3 Кәсіпорын мүмкіншіліктерін зерттеу.

12.4 Тұтынушыларды зерттеу.

12.5 Нарықты сегменттеу.

Тақырып №13 ТК саласының инновациялық кәсіпкерлік.

13.1 Инновациялық кәсіпкерлік. Жалпы  жағдайы.

13.2 Нарық жаңалықтарының функциясы мен механизмі.

13.3 Экономикалық және әлеуметтік инновациялық бағаны алу әдістері.

13.4  Инвестицияның негізі және инновацияны ұйымдастыру.

Тақырып №14 Кәсіпкерлердің шаруашылықпен байланысы.

14.1 Нарықтық экономикаға көшудегі шаруашылық байланыс.

14.2 Биржалық келісімдер және тауарды жеткізу.

14.3 Қазіргі экономика-құқықтық кәсіпкерліктің формасы.

14.4 Несиелік ұйымдарға көрсетілетін қызметтер.

14.5 Сақтандыру фирмаларына көрсетілетін қызметтер.

Тақырып №15 ТК  саласындағы кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік басқару.

15.1 Ел экономикасын  мемлекет басқарудың  қажеттілігі.

15.2 Мемлекеттің шарты және алғы шарттары араласуы.

15.3 Кәсіпкерлік қызметке мемлекеттің әсер етуші механизмі.

Тақырып №16 Кәсіпкерлердің жауапкершілігі.

16.1 Мемлекттік басқару органдарының алдындағы жауапкершілігі.

16.2 Шаруашылық келісімдерінің әріптестеріне жауапты болу.

16.3 Шаруа жұмысшылардың жұмыс тәртібін бұзу жауапкершілгі.

16.4 Кәсіпорын мүліктері меншік иесінің алдындағы жауапкершілік.

16.5.Кәсіпкерлердің дау-дамайларын қарайтын органдар.

Тақырып №17 Сыртқы экономикалық кәсіпкерлік қызметтің құрылымы.

17.1 ҚР сыртқы экономикалық қызметінің  құқықтық негізі.

17.2 ТК нарық субъектілерінің сыртқы нарыққа қатысу спецификасы.

17.3 Серіктер кәсібінің негізі – сыртқы нарықтық контракт. Олардың құрылымы мен дайындық жүйесі.

17.4 ҚР  сыртқы экономикалық аумақтық қайшылықтар және оларды шешу жолдары.

    

2.4 «Кәсіпкерлік» блогын орындау бойынша ұсыныс.

Блок бойынша жұмысты орындағанда тақырыптың негізгі бағытына және келесі талаптарға көңіл бөліну қажет.

Кәсіпкерлік – басқарушы мен ұйым мамандарының шаруашылық қызметтерінің ажырамас бір бөлігі. Экономикалық басқарудың бұл маңызды жүйесі  біздің отанымызда  және шетелде жеткілісіз зерттелген. Сонымен қатар, жаңа бизнес немесе фирма құру мүмкіншіліктерінің шарттары әлсіз жарықтандырылып жатыр. ҚР кәсіпкерліктің құқықтық базасында қатысты жеке меншік іс құру реті,  шаруашылық қызметін мемлекеттік тіркеу қарастырылған. Бұл ақпаратты келесі курстық жұмыс тақырып мазмұнына қосу керек  № 1, 2, 3, 5, 6, 7, 15 (№ 1, 3, 8, 9 – әдебиеттен алыңыз).  

Кәсіпкерліктің өндіріс саласында негізгі мазмұны ретінде өнімге сұраныс орнату және оны қанағаттандыру болып саналады.  Кәсіпкерлердің негізгі мақсаты  кірісі мен шығысының айырмасы арқылы пайда табу. Кәсіпкер  өндірістің тез дамуының, пайда түсірудің және  жұмыс сапасының артуының жолын іздейді және табады. Осыныны  мына - №2, 6, 7, 16 (әдебиет №3, 4, 8, 16) тақырыптарда  белгілеу өте маңызды. №10 «Кәсіпкерлік  тәуекел»  және  №13 «Инновациялық кәсіпкерлік» курстық тақырыптарын орындағанда  мынаған көңіл бөлу керек:  өндірістің дамуы жаңа технолгияның көмегімен іске асыру, әрине,  оған көп ақша керек. Жобаланған іс көп жағдайларда  орындалмайды, өйткені кәсіпкерлік іске тәуекелділік  үлкен әсер етеді (әдебиет - № 1, 2, 3, 6, 8, 15).

Сонымен қатар № 5, 7, 11  курстық жұмыстарда  шағын кәсіпкерліктің артықшылықтарын қарастыру қажет, бәсекелестік мүмкіншілігі, үлкен фирмалармен қарым-қатынасы, шағын кәсіпкерліктін қиыншылықтары,  мемлекеттің сол мекеме қызметіне көрсететін көмегі, ШК кәсіпорындарына жататын белгілері және олар құру түрлері ескеру керек. Шағын бизнесті құру үлкен фирмаларды құруға көмектеседі, ол сонымен қатар кәсіпкерліктің дамуына үлкен ықпал етеді (әдебиет - № 3, 4, 5, 7, 8, 9).  №4, 6, 13, 17  курстық  жұмыстарында  қаржылық және адам қорын зерттеу қарастырылады, капиталдың диверсификациясы, НТП жетістіктерін қолдану, ҚР - да және шетелдерде біріккен кәсіпорындардың түрлеріне, монополизм қайшылықтары, сыртқы экономикалық байланысқа  үлкен фирмалардың араласуы сипатталады.

Кез келген экономикалық субъектің тағдыры оның мазмұнына, мақсатына және мемлекеттің экономиканы басқаруына тәуелді,  мемлекеттік ұйымдар қазіргі уақыттағы экономиканың қойған шартына тәуелді. Осы мәселелерді № 3, 6, 14, 15, 16  жұмыстарда қарастыру қажет.

 

 3 «Қаржылық жүйе» блогы бойынша курстық  жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқау.

 

3.1 Жалпы жағдай

Курстық жұмысты орындағанда студент мынаған көңіл бөлуі керек:

-   пәннің сәйкес бөлімдерін меңгеруге және қайталауға;

-    тақырыптың негізгі сұрақтарын анықтау және есеп шығаруда мұқият орындауға;

-    қазіргі «ҚР салық кодексінің» негізінде салықты есептеуге;

-    барлық есептелінеген көрсеткіштерді кестеге толтырылуға;

-    әр есептеуде түсіндірме және қорытынды шешім жасауға;

«Салық жүйесі» блогы бойынша курстық жұмыста келесі салық түрлері есептелінеді:

-   жеке қосымша құн салығы және әлеуметтік салық;

-   көлік және мүлік құралдарына салық;

-   корпоративті қосымша құн салығы;

 

 

 

3.2 Әлеуметтік және жеке қосымша құн салығын есептеу

 

3.2.1 Жеке табыс салығы

 

ҚР салық кодексіне сәйкес (СК 6 бөлім) жеке табыс салығын (ЖТС) төлеушілерге салық жылына сәйкес табысқа салынатын салық төлемдерін төлейтін жеке тұлғалар жатады.

Жеке табыс салығы әр жұмысшыдан ҚР салық кодексіне бекітілген мөлшерде және тәртіпте алынып отырады.

Жұмысшының табысын анықтағаннан кейін, салық жылының әр айына сәйкес салыққа жататындар:

-        Қазақстан Республикасы заңнамасымен бекітілген жинақтаушы зейнетақы қоры төлемдерінен (табыс сомасынан 10%);

-        Қазақстан Республикасы заңнама акті бекітілген кезеңге сәйкес табыстан алынатын төлем минималды еңбекақы төлем  мөлшерінің сомасынан;

-        өз еркімен төленетін зейнетақы төлемдері;

ЖТС келесі формуламен есептелінеді:

                                    ЖТС = (Т-МЗаТ-МЕА)*Ст/100                                    (1)

мұндағы, Т – аударылған табыс, теңге;

МЗаТ – міндетті зейнетақы төлем сомасы, теңге;

МЕА – минималды еңбекақы, теңге;

Ст – ЖТС ставкасы, %.

 

3.2.2 Әлеуметтік салық

Әлеуметтік салық төлеушілерге жататындар (СК 12 бөлім):

а) жеке кәсіпкерлер;

б) жеке нотариустар, адвокаттар;

в) заңды тұлғалар ҚР резиденттері, егер осы бап пункті бойынша бекітілген болса;

г) Қазақстан Республикасында тұрақты мекемелер арқылы қызмет атқаратын резидент емес тұлға;

Салық салынатын объект төлемшілері жұмыс берушінің шығыны болып саналады, резидент – жұмысшы төлемдері, төлем пайда ретінде болады.

Әлеуметтік салық СК сәйкес есептелінеді.

Әлеуметтік салық (ӘС) зейнетақы қоры ұстауларынан кейін салынатын салық.

          Әлеуметтік салық келесі формуламен есептелінеді:

                                          ӘН=(Т-МЗаТ)*Ст/100,                                            (2)

мұндағы Т – табыс ретінде болатын резидент жұмысшы төлемі, жұмыс берушінің шығыны;

МЗаТ – міндетті зейнетақы төлем сомасы;

Ст – ӘС ставкасы ( %).

 

Есеп 1. Ағымдағы жылдың қаңтар айында қызметкердің ЖТС және әлеуметтік салықтарын есептеңіз.

 

1 Кесте  – 1 есепті орындау үшін бастапқы мәндер

	Варианттар (мың тг.)
Атаулар	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Жалақы	47	75	55	58	62	48	45	43,3	41	57,5
Сыйақы (жалақының %)	20	10	25	15	20	25	30	30	25	20
Квалификацияны жоғарлату курстары		45			35		40
Ауруханалық (больничные)		5,6			8		11	18		10
Алименттер	20		15	10			7,3			7,7
Іс сапар шығындары	100	40	25*	45	36*	15*	60	5*	35	10*
Санаторияға жолдама	70			35			85		100
Медициналық қызмет төлемдері	100 **	20		35		65		30
Ескерту * Арнайы құжаттармен расталмаған іс сапар шығындары ** косметология қызметінің төлемдері.

 

Жеке қосымша құн және әлеуметтік салық нәтижелерін 2 кестесіне толтыру керек.

 

2 Кесте  – ЖҚҚС және ӘС  есептеулер нәтижесі                        теңге

Табыс аударым	Міндетті зейнетақы жарна сомасы	ЖТС бойын-ша алынған сома	ЖТС мен салынған табыс сомасы	ЖТС сомасы	ӘС  мен салынған табыс сомасы	ӘС сомасы

 

3.3 Корпоративті табыс салығын есептеу.

 

3.3.1 Корпоративті табыс салығын салудың жалпы ережелері.

Заңды тұлғаларлардан алынатын маңызды тікелей салық корпоративтік табыс салығы болып саналады. Төлеушілерге – ҚР заңнамасы бойынша Қазақстанда кәсіпорындар мен ұйымдар сонымен қатар шетел компанияларда  кәсіпкерлік қызметпен айналысатын заңды тұлға жатады. Корпоративті табыс салығы салу объектілеріне:

1) салық салынатын табыс;

2) төлем көздерінетін түсетін табыс;

3) Ќазаќстан Республикасында ќызметiн тұраќты мекеме арќылы жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғаның таза табысы корпорациялыќ табыс салығы салынатын объектiлер болып табылады.

СК 99 және 100 бабына сәйкес салық салынатын табыс (ССТ) табу үшін жылдық жиынтық табыстың (ЖЖТ) және  түзетулермен (Т) бірге алымдар айырмасымен анықталады (А)

                                     ССТ=ЖЖТ±Т-А                                                (3)

Салық кезеңіне Заңды резидент тұлғаның жылдық жиынтық табысы Қазақстан Республикасы және де басқа шет елдерде алынатын (алынған) табыстар жатады. Жылдық жиынтық табыс салық төлеушілердің барлық табыс көздері жатады.

ЖЖТ салық салынатын табысты анықтауға жататындарға (СК 100-122 бап § 2, 3):

а) салық төлеуші тұлғаның табыс табу мақсатында қызметтегі шығыны, табыс салық салымын анықталғаннан кейін алынады, СК сәйкес шығындар алымдарға жатпайды;

б) егер, СК қарастырылған шығын, алымдар көлемі тағайындалған нормадан аспауы тиіс жағдайда;

в) салық төлеуші тұлғаның табыс табу мақсатында қызметке байланысты шығыны арнайы құжат бар болғанда алымдар алынады;

Алымдарға белгіленген активтерден нормаға сәйкес амортизациялық аударымдар жатады. БА бойынша амортизациялық аударымдар амортизациялық топқа бөлінеді.

 

3 Кесте  – Белгіленген активтер тобы

II	Машиналар және құрылғылар. Мұнай – газ алу құрылғылары және машиналары, ақпаратты өңдеу құрылғылары	25
III	Компьютерлер және ақпаратты өңдеу құрылғылары	40
IV	Басқа топтарға қосылмаған белгіленген активтер	15

       3 к е с т е н і ң –  жалғасы

 

Әр топтың салық салынатын кезеңінің басы мен аяғында қорытынды сомасы анықталады, оны топтың құндық балансы (ТҚБ) деп атайды№

Алдыңғы салық кезеңінің аяғындағы топтың құндық балансы белгіленген активтердің қалдықтық құны боп саналады, алдыңғы салық кезеңінде төленген амортизация аударым сомасынан азаяды, сонымен қатар СК 121 және 122 бапқа сәйкес түзетулер кіреді.

БА кірістері болса ТҚБ БА құнына жоғарлайды, ал егер БА шыққан жағдайда ол төмендейді.

                                             ТҚБ_б = ТҚБ_с-А±Т1,                                             (5)

                                       ТҚБ_с = ТҚБ_б + БА-БА±Т2,                                       (6)

мұндағы ТҚБ_б – салық период басындағы топтың баланстық құны;

ТҚБ_а - салық период соңындағы топтың баланстық құны;

А- алдыңғы салық периодында төленген амортизация аударым сомасы;

Т1- СК Кодексінің 121 бапқа сәйкес түзетулер;

+БА- салық периодында кіретін белгіленген активтер;

-БА- салық кезеңінде шығатын белгіленген активтер;

Т2- СК 122 бапқа сәйкес түзетулер

Белгіленген шығындарға жататын ремонт шығынының алымдары сол салық кезеңінде болған шығынға жатады және де салық кезеңінің соңында топтың құндық балансы өседі.

 

2 Есеп. Есеп жылы бойынша компанияның көрсеткіштері 4 және 5 кестелерінде көрсетілген. Көрсеткіштерді негізге алып, көлік құралдар салығы, мүлік салығын және корпоративті мүлік салығын есептеңіз.

 

4 Кесте – 2 есепті орындауға арналған бастапқы мәндер        

№ бет	Компанияның көрсеткіштерінің атаулары
	Кәсіпорынның белгіленген активтері жыл басында құн балансымен келесі негізгі қаражат түрлерімен ұсынылған:
1.	әкімшіліктік ғимарат
2.	қойма ғимараты
3.	өндірістік көлік  (жүк көтерімділігі 1 т дейін)
4.	жеңіл автокөлік  (қозғалтқыш көлемі 2000 куб.см)

 

4 к е с т е н і ң – жалғасы

5.	компьютерлер
6.	алдыңғы салық периодында ғимаратты сатқаннан қалған шығын
	салық периодында болған шаруашылық операциялар:
7.	өндірістік көлік алынды (жүк көтерімділігі 1 т дейін)
8.	кеңсеге жиһаз сатып алынды
9.	жеңіл авто көлік жөндеуден өтті
10.	сот шешімі бойынша несиелік қарыздардың шегерілуі
11.	кеңсенің жиһазы сатылды
12.	мүлікті жалға бергеннен түскен пайда
13.	шілде айында мектепке компьютерлер қайтарымсыз берілді
14.	материалдар алынды
15.	тауарлар мен қызметтерден түскен табыс
16.	10 ақпан айында номиналды бағаға 1000 дана акция алынды
17.	4 ақпан айында резидент емес өкілден тауар алынды ($) (курс $ -120,5)
18.	4 ақпан айында алынған тауарға 8 наурызда төлем жүргізілді, келесі сомма ($)(курс $ -120,1)
19.	компания дивидент алды, төлем көзінен ұсталынған салық құжаты бар
20.	асхана қызметінен түскен пайда
21.	15 наурызда 200 дана бұрын алынған акция келесі бағаға сатылды
22.	программалық қамтамасыз ету сомасы
23.	әкімшілік ғимаратқа жөндеу жүргізілді
24.	алдыңғы жылы желтоқсан айында сатылған тауарды қайтару, қайтарылған тауар партиясының өзіндік құны
25.	бюджетке салынған штраф
26.	қайырымдылық қорына аударымдар
27.	еңбек ақы төлеу шығындары жүргізілді
28.	асхана шығыны
29.	нормаға сәйкес іс сапар шығындары (құжатпен расталмаған командировка шығыны)
30.	алдынғы жылы ЖШС «Вымпел» банкрот болды, бухгалтерлік есепке сәйкес дебиторлық қарызы
31.	период бойынша басқа да шығындар
32.	жалға алған қойма шығыны
33.	жарнамаға кеткен шығын
34.	электроэнергия шығыны
35.	компания сату келісім шарты бойынша тауарды жеткізу кестесін бұзғаны үшін сатып алушыға штраф төленді
36.	Ағымдағы кезеңде бюджетке корпоративтік салық бойынша аванстық төлемдердің есептелген сомасы

 

5 Кесте – Компанияның көрсеткіштік мәндері нұсқа бойынша алынады мың тг

	Нұсқалар
№ бет	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1.	1230	2500	6000				3000			1200
2.	900	1100	650	780	698	876	986	972	1020	860
3.		1212		580	1018	860		760	824	852
4.	560	740	840	620		360	740		863
5.	670	520	862	320	460	280	652	540	510	370
6.	380	220	310			60		90	88
7.	312		235	129	250	140	360	160	250	178
8.		780		920			790	650		489
9.	120	130	126	90		76	260		150
10.			460	160	250	780
11.		850		924			700	800		500
12.	1211		1122	1111	1123			1412	1518	145
13.		150			180	182	152	112	220	123
14.	1230	4500	5200	3840	1890	3890	3700	4250	3010	1896
15.	9786	8965	9256	9893	8895	9987	9145	9256	9568	8723
16.	1	2	2,5	0,9	1,1	2,0	1,5	3	4	2,5
17.	125	300	86	45	100	96	74	38	120	89
18.	105	250	80	45	100	96	70	38	110	85
19.	360	255	860	300	180		600		260
20.	485	790	810	1200	369	1482	980	367	675	850
21.	1,1	1,9	2,7	1,2	1,3	2,0	1,6	2,8	4,1	2,8
22.	455		860		398		756
23.	120	300	850				500			170
24.	130	80		260	103		230		90
25.	20	12	6	45	37	28	42	16	18	19
26.	50		40	20		90		46		35
27.	406	505	580	620	650	430	930	1100	890	480
28.	236	800	980	1300	520	1500	1000	650	680	900
29.	40 (12)	50	83 (15)	90	68	120 (30)	75 (40)	180 (16)	310	150 (28)
30.	62	100	111	260	45	286	75	290	260	140
31.	136	289	186	369	160	258	180	262	189	250
32.		256					350	260		110
33.		53						210	45
34.	100	89	99	29	101	121	230	212	90	88
35.			63		70		69	15
36.	320	380	360	250	330	250	300	270	200	310

 

 

3.4 Белгіленген активтердің алымдары

Белгіленген активтерді (БА) алымдарын анықтау нәтижелерін (СК 4 бөлім § 3) 6 кестеге толтырылу қажет.

 

6 Кесте - БА салық салуға арналған салық есептеу ведомосты                     мың тг.

БА Атаулар	№  кес	аморт. норма   %	СБГн1	БА алынған баға	БА шық баға	Ремонт шығ	СБГк	жыл аморти зация сома	СБГн2
Барлығы

 

мұндағы СБГн1- салық салынатын жаңа периодындағы топтаманың құндық балансы, ол осы салық салынатын алдыңғы периодтын соңында топтаманың құндық балансына тең.

СБГ2 – жаңа салық салынатын периодтын топтаманың құндық балансы.

 

3.5  Транспорттық құралдарға салынатын салықты есептеу

Көлік құралдарының салық төлеушілеріне (СК 13 бөлім) жекеменшік салық салу нысандары бар жеке тұлғалар және жекеменшік шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығына ие салық салу нысандары бар заңды тұлғалар жатады.

Салықты есептеу үшін есеп жылының тағайындалған айлық есептік көрсеткіш (АЕК) ставкасына сәйкес (кесте 7 кара).

 

7 Кесте – Транспорттық құралдарға салынатын салық ставкасы