АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС ИНСТИТУТЫ

 

 

 

 

 

Өнеркәсіптік жылуэнергетика кафедрасы

 

 

 

 

 

 

  жылу энергетикалық жүйелердегі

сулы-химиялық РЕЖІМДЕР жЄне суды бақылау

 

Курстық жобаны орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар.

(220200-су және отын технологиясы мамандықтарының барлық оқыту түрлерінің студеттері үшін)

 

 

 

 

 

 

 

Алматы 2005

 

 

 

Қ¦РАСТЫРУШЫЛАР: Р. Н. Календарев, Л. Р. Жүнісова, Е. Б. Николаенко. Жылу энергетикалық жүйелердегі химиялық-сулар режімдер және суды бақылау. Курстық жобаны орындауға арналған әдістемелік н±сќаулар (бакалавриат, 220200 – Су және отын технологиясы мамандыќтарының барлық оқыту түрлерінің студенттері үшін). – Алматы: АЭжБИ, 2005. -33 б.

 

 

Бұл әдістемелік н±сќау курстық жұмысты жасайтын негізден, курстық жобанының мақсатынан, курстық жобаның тапсырмаларынан, мазмұнынан және негізгі барлық бөлімдерде көрсетілген жұмыс көлемдері мен оларды орындаудың шарттарынан, сонымен қатар әдебиеттер тізімі мен техникалық-нормадағы құжаттарды таңдау және химиялық-сулар режімі мен су тазарту сұлбаларының есептерінен тұрады.

Бұл әдістемелік нұсқау 220200 – Су және отын технологиясы мамандығы бойынша оқитын барлық оқыту түрлерінің студенттеріне арналған.

Кесте – 7, библиогр. – 7 атау.  

 

 

 

 

 

Пікірші жазушы: ЖАҚ «КазНИПИЭнергопром» жылу механикалық бөлімінің бас конструкторы Р. Н. Тулендинова.

 

 

 

 

 

 

 

Алматы энергетика жєне байланыс институтыныњ 2005ж. жоспары бойынша басылды.

 

 

 

 

 

 

 

 

© Алматы энергетика жєне байланыс институты, 2005ж.
Мазмұны

 

Кіріспе .................................................................................................................. 4

1 Курстық жобаның мақсаты мен тапсырмалары ……………….……………4

2 Курстық жобаның мазмұны және көлемі ………………….………………..4

3 Курстық жобаны орындаудың тапсырмалары …………………….………. 5

4 Курстық жұмысты орындаудың жалпы әдістемелік нұсқаулары …….…...8

4.1 Жылу жүктемесін есептеу …………………………………………........8

4.2 Жылытуға кеткен жылу шығыны ……………………………….....…...9

4.3 Өндіріс орындарындағы желдетуге кеткен жылу шығыны...................9     

4.4 Материалды қыздыруға кеткен жылу шығыны және өндіріс

орындарындағы жылубөлуді есептеу ...……………………………......…..10

4.5 Ыстық сумен қамтамасыз етудегі жылу шығыны …….………….….. 11

5 ЖЭО негізгі жабдықтарын таңдау ………………….………………...… 11

5.1 Турбиналарды таңдау …….…………………………………...……..… 11

5.2 Энергетикалық қазандарды таңдау ………………………………….... 12

5.3 Асқын суқыздырғыш қазандарын таңдау …………………………..... 12

5.4 Тораптық сорғыларды таңдау ………………………………..……….. 13

6 Су дайындайтын қондырғыларды есептеу және таңдау ........................ 13

6.1 Су дайындайтын қондырғылардың өнімділігін анықтау .................... 13

6.2 Жылу тораптары мен жылу электрстанцияларының химиялық-сулар

режімі және су өңдеудің түзеткіші, судайындау. Химиялық бақылау......15

6.3 Су мен будың сапалық нормасы ............................................................ 17

6.4 Бу генераторларына арналған судайындау қондырғыларының ион

алмасу сұлбасы ............................................................................................... 27

6.5 Су дайындау қондырғыларының жұмыс оптимизациясы. ЭЕМ

көмегімен иониттік сүзгілердің жұмыс көрсеткіштерін талдау ................ 29

7 Жылумен қамтамасыз ету немесе айналымды сумен қамтамасыз

ету жүйелері, негізгі циклдің химиялық -сулар режімінің реализациясы

 және таңдалуы..................................................................................................... 30

8 Сулы режімнің рационалды химиялық бақылауын ұйымдастыру ............. 30

9 Судайындау қондырғыларының аппаратурасын жайластырудың

принциптері ...................................................................................................... 31

Әдебиеттер тізімі ................................................................................................ 33

 

 

 

 

Кіріспе

 

Электр энергиясының өсу қарқыны жаңа қуаттарының енгізілуімен ғана емес,  құрылғының сенімділігі мен су-бу трактісінің тоқтаусыз жұмыс істеуі және  жылутасымалдағыштың негізгісі болса, онда 220240 – Су және отын технологиясы мамандығы бойынша оқитын студенттер үшін жылу электростанциялардағы су дайындау технологиясын және химиялық-сулар режімдерін терең оқыту көзделген.

«Жылу энергетикалық жүйелерде химиялық-сулар режімдері және суды бақылау» курсының мақсаты көмекші құралдармен сулы-химиялық режімдерінің негізгілерін оқыту және алдыңғы курстарда оқытылған су дайындау қондырғыларының жобасын жан-жақты білімдерін бекіту болып табылады. Курстық жобаны орындау кезінде студенттерге техникалық эксплуатация ережелерін су дайындау құрылғыларының және химиялық-сулар режімдерін үйрену, электр станция және жылу жүйелерінің торабының бүлінуі және су жылыту жылу энергиясының және торап құрылғылардың ішкі бетіндегі коррозиясы, сонымен қатар жылу бергендегі тот басуы, электростанция мен жылу тораптарын құбырында шламның болуы экономикалық тиімсіздігі жайында үйрену ұсынылады. Сонымен қатар студенттерге химиялық-сулар режімдері үшін химиялық бақылауды ұйымдастырудың жан-жақтылығы ұсынылған.

220240 – Су және отын технологиясы мамандығының студенттері үшін базалық пән болып табылғандықтан, олар су дайындаудың және сулы-химиялық режімдерінен хабардар болып: технологиялық тазартуды, сәкей жабдықтарды таңдай білуі, химиялық-сулар режімдерін оңтайландыру және есептеу, химиялық-сулар режіміне сәйкес тіркеуіштер мөлшерлемесінің сұлбасын жасау және таңдалынған режім арқылы химиялық бақылаудың сұлбасын жасауды білулері тиіс.

 

1 Курстық жобаның мақсаты мен міндеті

 

Бұл курстық жұмыстың мақсаты мамандықтағы оқу жоспарымен және берілген курс бойынша талапқа сай мамандықтың сапалық дәрежесін анықтаудың сипаттамасын ғылыми-техникалық біліктілігін өз бетімен орындауға үйрету.

Осыдан алған білімдерінде студенттердің жауапкершілігін курстық жұмысын орындау кезінде жауапкершілігін арттырып, студенттерді диплом жобасын орындауға дайындайды.

 

2 Курстық жұмыстың көлемі және мазмұны

 

Курстық жоба түсініктеме жазбадан және бір парақ графикалық  материалдан құралуы тиіс.

Түсініктеме жазба жұмыстың берілгенінен, ТЭЦ өндірісіндегі жылу жүктемелерінің есебінен, ТЭЦ сұлбасының принципімен  көмекші және негізгі жабдықтарды таңдау, негізгі циклдік химиялық-сулар режімін таңдау, су дайындау сұлбасының оңтайлығын таңдау, қоспалы және сіңген суды дайындау үшін принципті сұлбаның есебі және таңдау, жылумен жабдықтау немесе қайталама сумен жабдықтау жүйелері, сулы-химиялық режімін таңдау үшін реагенттік есебі, химиялық-сулар режіміне сәйкес реагенттік мөлшермен сұлбасын таңдау, химиялық-сулар режімдері үшін химиялық бақылауды ұйымдастырудың сұлбасы және сипаттаулары жазылуы керек.

А-1 форматындағы курстық жобаның графикалық бөлігінде жылу сұлбасы, су дайындау құрылғысының технологиялық сұлбасы және жобаның жетекшісімен көрсетілген химиялық бақылаулар үшін керекті реагент нүктелеріне байланысты керекті базасы бойынша шарттары орындалады.

Түсініктеме жазбаға ЕСТД сәйкес қолмен жазылуы және төмендегі құрылымдық элементтері кіруі керек:

- титулдық бет;

- тапсырмалары;

- мазмұны;

- негізгі бөлімі (есептелуі, жазылуы);

- қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімі.

 

3 Курстық жобаны орындау тапсырмалары 

 

Курстық жобада ТЭЦ өндірісінің жылу жүктемесінің есептелуі, негізгі және қосымша құрылғылардың таңдалуы, ТЭЦ жылу сұлбасын құрастыру циклдағы шығынын татыру үшін су дайындау құрылғыларының сұлбасын, таңдау, құрастыру және есептеу жағымен ионалмастыру материалдың су дайындау құрылысының жұмысын (тездету оптимизациялық негізгі циклдің керекті химиялық-сулар режімін таңдау) есептеу, химиялық-сулар режімін бақылауының химиялық ұйымдастыру және реагент мөлшерінің сұлбасының түсініктемесін беру шарттарын орындау.

Таңдап алынған су дайындау қондырғыларының режімдерінің стандартты тиімділігі және стандартты сенімділігін қамтамасыз ететін, яғни жұмыс параметрлерінің есебінде жүргізілетін су дайындау жабдықтары таңдалса және негізгі жабдықтардың түрлері, сонымен қатар су дайындау қондырғыларының қалдықтары санитарлық талапқа сай және кірген судың сапасына қарай өңделген судың сапасын анықтаудың талаптары қарастырылуы керек. Су дайындау қондырғыларын (СДҚ) жобалаудың негізгі ережелеріне “Жылу электр станцияларындағы және жылу тораптарындағы технологиялық жобалаудың нормалары” жатады.

Тапсырмалар келесі құрамда құрылуы тиіс:

а) сумен жабдықтау көзі;

ә) өндіріс районында 1 адам басына тұрғын үй ауданының нормасы;

б) аса қызған бу қысымы, Р, МПа;

в) аса қызған бу температурасы t, ⁰С.

Студент сумен жабдықтаудың көзін 1 – кесте бойынша таңдап алады (курстық жобаның тапсырмаларының варианты студент фамилиясының бірінші әріпі бойынша таңдалынып алынады.)

 

1 – кесте.  Сумен жабдықтау көзі

 

Вариант	Фамилияның 1-ші әріпі	Сумен жабдықтау көзі
1	А, Х	Орал ө.
2	Б	Волга ө.
3	В, Ц	Ертіс ө.
4	Г, Ч	Лена ө.
5	Д, Ш	Амудария ө.
6	Е, Щ	Днепр ө.
7	Ж, Э	Амур ө.
8	З, Ю	Балқаш к.
9	И, Я	Волхов ө.
10	К	Ока ө.
11	Л	Обь ө.
12	М	Ангара ө.
13	Н	Каспий т.
14	О	Десна ө.
15	П	Дон ө.
16	Р	Кама ө.
17	С	Москва ө.
18	Т	Тобол ө.
19	У	Енисей ө.
20	Ф	Томь ө.

 

Өндіріс районындағы 1 адам басына шаққандағы тұрғын үй ауданының нормасы 2 – кесте бойынша таңдап алынады (курстық жобаның тапсырмаларының варианты студент фамилиясының бірінші әріпі бойынша  таңдалынып алынады).

 

2 – кесте.  Өндіріс районының 1 адам басына шаққандағы тұрғын үй ауданының  нормасы

 

Вариант	Фамилияның 1-ші әріпі	Е, м2/адам
1	2	3
1	А, Х	7,5
2	Б	8,0
3	В, Ц	8,5
4	Г, Ч	9,0
5	Д, Ш	9,5
6	Е, Щ	10,0
1	2	3
7	Ж, Э	10,5
8	З, Ю	11,0
9	И, Я	11,5
10	К	12,0
11	Л	7,5
12	М	8,0
13	Н	8,5
14	О	9,0
15	П	9,5
16	Р	10,0
17	С	10,5
18	Т	11,0
19	У	11,5
20	Ф	12,0

 

Қалалардың климаттық жағдайы 3 – кесте бойынша алынады (сынақ кітапшасының соңғы саны).

 

3 – кесте.  Қалалардың климаттық жағдайы

 

Вар-иант	Қалалар	, сут	Жылыту кезеңі
			Ауа қысымы, tН, 0С
			Проектілеу үшін есептеу
			tНО, 0С	tНВ, 0С	t, 0С	t, 0С
0	Алматы	166	-25	-10	-2,1	-7,4
1	Ақтөбе	203	-31	-21	-7,3	-15,6
2	Томск	234	-40	-25	-8,8	-19,2
3	Барнаул	219	-39	-23	-8,3	-17,7
4	Иркутск	241	-39	-25	-8,9	-20,9
5	Қарағанды	212	-32	-20	-7,5	-15,1
6	Қостанай	213	-35	-22	-8,7	-17,7
7	Мәскеу	205	-25	-14	-3,2	-9,4
8	Орал	199	-30	-18	-6,5	-14,2
9	Өскемен	202	-39	-21	-8,0	-16,2

 

Өндірістік районының сипаттамасы 4 – кесте бойынша алынған (сынақ кітапшасының соңғы саны бойынша өз варианты таңдалады).

 

4 – кесте.  Өнеркәсіптік районның мінездемесі

 

 

Белгілеулер:

а) М – халықтың жан басына шаққанда, адам;

ә) Е – 1 адам үшін тұрғын ауданының нормасы, м²/ адам;

б) қаланың климаттық жағдайы:

сыртқы ауа температурасы 

1) t_HO – жылыту үшін есептеу, ⁰С;

2) t – ең суық айдың орташа мәні, ⁰С;

3) t – жылыту кезеңіндегі орташа мәні, ⁰С;

4) t_HВ – желдеткіш үшін есептеу, ⁰С;

жылыту кезеңінің ұзақтығы – τ₀, тәулігіне;

в) п – қондырылған қуаттылықты пайдалану сағатының саны, с.

г) Өнеркәсіптік кәсіпорынның сипаттамасы:

1) Р – пештердің қондырылған қуаты, кВт;

2) G_m – өндеуге жіберілетін материалдар саны, кг/с;

3) D_n – бу шығыны, т/сағ;

4) D_ok – қайтарылатын конденсаттың үлесі, %;

5) М – кәсіпорын ішіндегі ауа алмасу тездігі;

6) V_n – өндеркәсіп кәсіпорындарындарының көлемі, м³.

ә) t = 150⁰С – жылу тораптарына баратын температура;

б) t = 70⁰С – қайтару магистралінің температурасы.

 

Әдістемелік нұсқаулар СДҚ жобалау және есептеу нормасын өзгерте алмайды, ол тек әдіс бойынша және есептеуді орындаудың дәйегін және курстық жұмысты безендірудің қағидаларын ұсынады. 

 

4 Курстық жұмысты орындаудың жалпы әдістемелік нұсқаулары

 

         Курстық жобаны орындағанда жылу жүктемесін есептеуден бастаған дұрыс.

 

4.1 Жылу жүктемесін есептеу

 

Жылуландыруға үйлерді жылыту, қоғамдық және кәсіпорын ғимараттарын, ғимараттарды желдету, ыстық сумен жабдықтау шығындары жатады. Шығындарды есептеу 4 режім түрінде жүргізіледі:

- 1 режім ― t_HO – сыртқы ауаның температурасына сәйкес, Q;

- 2 режім ― t – сыртқы температурасына сәйкес, Q′;

- 3 режім ― t – сыртқы температураның температурасына сәйкес, Q″;

- 4 режім ― жазғы жылыту және желдету жүктемесіне қарай.

 

4.2 Жылытуға кеткен жылу шығыны

 

Жүктеменің мұндай түрі ғимаратқа кеткен жылу есебімен анықталады 

 

, кВт,

 

мұнда q₀ – ғимаратқа бөлінген жылу меншігінің сипаттамасы;

V_H – ғимараттың сыртқы көлемі, м³;

T_вр – ішкі температура, ⁰С.

 

Тұрғын және қоғамдық ғимараттардың көлемі мына формулалармен анықталады

 

, м³,

 

мұнда М – тұрғындардың саны, адам;

 Е – 1 адамға шаққандағы  тұрғын үй ауданының нормасы, м³/адам;

 К_ж – тұрғын үйдің сыртқы көлемінің ауданына қатынасы, есептеу кезінде 3 м³/м² деп аламыз.

 

Ғимараттарды табиғи желдету есебімен меншікті жылыту сипаттамасын мына теңдеу арқылы есептеуге болады

 

, кВт/м,

 

мұнда d – құрылыстың түрін ескеретін коэффициент (есептеу үшін 2,10 деп алу керек); 

 – сыртқы температурадан тәуелді коэффициент, .

 

Тұрғын үйлерде ішкі температураны t = 18⁰ деп, ал кәсіпорындарда t = 16⁰ деп алу керек.

Есептеу кезіңде q₀ қабылдаймыз:

кәсіпорын ғимараттары үшін ― q₀ = 0,46 – 0,85 Вт/м³∙К,

тұрғын үй және жалпы ғимараттар үшін ― q₀ = 0,41 – 0,46 Вт/м³∙К.

 

4.3 Өндіріс орындарындағы желдетуге кеткен жылу шығыны

 

Ғимараттарды желдетуге кеткен жылу шығыны мына формуламен анықталады

, кВт ,

 

мұнда  – ғимаратты желдету сипаттамасы, кВт/м³∙К;

 – ғимаратты желдету көлемі;

 – ішкі температура, ⁰С;

 – желдету үшін сыртқы температураның есебі, ⁰С.

        

Желдету сипаттамасын мына формуламен есептеуге болады

 

,

 

мұндағы  – ауаалмастыру еселігі, 1/с;

 – ауаның жылу көлемі, ал 1,25 кДж/м³∙К-ге тең;

 – ғимараттың сыртқы көлемі, м³;

 – қатынасын 0,9-ға тең деп алу керек.

 

4.4 Материалды қыздыруға кеткен жылу шығыны және өндіріс орындарындағы жылубөлуді есептеу

 

Ғимараттарға жылу бөлу өндіріс пештерінен, жарықтандырудан, заттар суыған кезде және т.б. кезде пайда болады. Жұмыс істейін пештерден жылудың бөлінуі формуламен анықталады

 

, кВт,

        

мұнда Р – пештің қуаты, кВт;

Ф – жұмыс істеп тұрған пештен цехқа беретін жылу мөлшері (0,2-0,3);

Н – бірдей жұмыс істейтін пештердің коэффициенті (0,7-0,8).

 

Цехқа әкелінген суық материалдарды жылытуға кеткен шығын

 

, кВт,

        

мұнда  – әкелінген материалдар саны, кг/с;

 С_М – материалдардың жылу сыйымдылығы (0,46-0,53) кДж (кг/К);

  t_M – материалдардың температурасы, ⁰С (сыртқы температураның мәнін алу керек).

 

4.5 Ыстық сумен қамтамасыз етудегі жылу шығыны

 

Ыстық сумен жабдықтаудағы жылу шығыны мына формуламен анықталады

, кВт,

 

мұнда  – тәуліктік бірқалыпсыз коэффициенті 1,7-2,0;

  – апталық бірқалыпсыз коэффициенті 1,2;

                     М – тұрғындар саны;

                     Y – ыстық суды пайдаланудың нормасы, кг/тәулік∙адам;

                     с – судың жылусыйымдылығы 419 кДж/(кг∙К);

                      – ыстық судың температурасы 60⁰С;

                      – суық судың температурасы (жазда 15⁰С, қыста 5⁰С).

         Ыстық суды жылытудағы есептеу үшін шамамен жылу шығынын адам басына шаққанда 0,28 кВт/адам деп аламыз.

 

, кВт.

 

Онда өнеркәсіптік ауданды ыстық сумен жабдықтауға арналған есептеулі жүктеме мынаған тең

 

, кВт.

 

5 ЖЭО негізгі жабдықтарын таңдау

 

5.1 Турбиналарды таңдау

                  

Жылуландыру турбиналары 3 режім арқылы таңдалады, яғни таңдалып алынған турбиналардың жылуландыру таңдамасының қуаты, жылыту кезеңіндегі сыртқы ауаның орташа температурасының жүктемесіне тең болуы керек. Бу технологиясы «ПТ» немесе «Р» түріндегі турбиналардың өндірістік таңдамасынан жіберілуі мүмкін. Алдымен “ПТ” немесе “Р” түріндегі трубиналарды, сосын “Т” түріндегі турбинаны таңдайды. Будың қысымы бірдей болуы керек (бу қазандарының бірдей түрлерінің шарттарымен).

Турбина қондырғыларын таңдап алған уақытта келесі мәліметтерге сүйенген жөн:

а) «ПТ» түріндегі турбинаның саны (өнеркәсіптік және жылуландыру таңдамасымен) D_п технологиясына бу шығынының берілген мәнімен анықталады

 

,

 

 – технологиялық будың шығыны 4-кестеде берілген;

 – «ПТ» түріндегі турбинаның өндірістік таңдамасына бу шығыны.

 

Жабдықтарды таңдау кезінде анықтамалық әдебиеттерді пайдаланған жөн;

б) h-s диаграммада будың ұлғаю процесін салуды және жылуландыруды бөліп алудағы қуатты анықтауда мәліметтерді анықтамалық әдебиеттердерден алу керек

, кВт,

 

мұнда Д_Т – жылуландыруды бөліп алу бу шығыны h_T-P_T таңдалудағы жылуландыруды таңдаудағы будың орташа қысымы. h-s диаграмма бойынша буды дросселдеуді есептемей алуға болады. h_T=2680 кДж/кг деп алуға болады;

h_ok – қайталама конденсаттық, қанығу сызығында Р_Т қысым бойынша суды есепке алмай судың немесе будың термодинамикалық қасиеті кестесінен анықталады. Есептеу кезінде h_ok = 400 кДж/кг.

ПТ – типті турбиналардың қосынды жылу қуаты.

 тең болады.

Егер,  болған жағдайда жетіспейтін жылулық жүктеме Т түріндегі турбиналармен толықтырылады. ПТ – құрылғылары сияқты, жылуландыруды таңдаудағы қуатты есептеу 12 тәуелділікте анықталады.

Егер  болған жағдайда, ПТ турбиналарды азайту керек, ал жетіспеген өндіріс жүктеме Р типті турбиналармен қамтамассыз етеміз.

 

5.2 Энергетикалық қазандарды таңдау

 

Турбиналарды таңдап алғаннан кейін, будың көлемі мен әр турбинаға кеткен бу шығыны белгілі болады. Таңдап алынған қазандар  наминалды режімдегі бу турбогенераторға кеткен шығын сияқты, буды шығару шарт. Егер қазан агрегаты жұмыстан шығып қалса, онда қазан қондырғыларының саны 2 есептеу-бақылау режімін қанағаттандыру керек.

 

5.3 Асқын суқыздырғыш қазандарын таңдау

 

1 және 2 режімдердегі жылулық жүктеме асқын суқыздырғыш қазандармен (АСҚ) жабылады. АСҚ–ң жылулық қуаты мына формуламен анықталады.

 

, МВт,

 

 - қатынасын жылу коэффициенті а_Т деп атайды. ЖЭО –нан техника-экономикалық есептеулеріне байланысты оптималді мәні анықталады. ЖЭО – ң үлкен қуатына байланысты оптималді мәні а_Т = 0,4, осы жұмыста Q_ПК таңдаған кезде а_Т = 0,4-0,6 шартын есте сақтаған жөн.

                  

5.4 Тораптық сорғыларды таңдау

        

Тораптық сорғыштар анықтамалық әдебиеттерден арын бойынша алынып және олардың біреуі істен шыққан қалған жағдайда, қалғандары жұмыс қабілеттілігіне байланысты тораптық су шығынының 70% қамтамасыз етеді. Тораптық сорғылардың саны кем дегенде 2 болуы керек.

         Бұл курстық жобада арын  есептелмейді, бірақ оны шамамен 10-20 бар деп алу керек. Магистралға берілген тораптық судың шығыны (максимум):

          анықтайды.

          - жылытуға және желдетуге кеткен судың жалпы шығыны.

          - ыстық судың шығыны.

                  

6 Су дайындайтын қондырғыларды есептеу және таңдау

 

Су дайындау құрылғының СДҚ сұлбасын есептеуді өндіру қуатын анықтаудан басталады. Сұлба құрылғысының барлық режіміне байланысты толыққанды елестету үшін, сол сұлбасы бар әдебиеттердің тарауларын оқып, түскен және қосалқы құрылғыларды (бактар, сорғылар және т.б.) өз сұлбасына енгізіп,  сұлбаның эскизін жасау керек.

         Әрі қарай, оқулықтармен керекті әдебиеттерді пайдаланып, анықталған реагент шығыны және жүктеме материалдар сыйымдылығы бойынша өнделген су сапасының өзгеруін есептеу керек.

         Су сапалығын анықтауды есептеу әдісінде суды алдын-ала тазарту, оны катиондық алмастыру әдісінің жұмсартқаннан кейінгі, бу генераторының қорегі үшін кремнисіздендіру және тұзсыздандырудың химиялық жеке кезеңінен кейін, сонымен қатар СДҚ әдістемесі оқытылып және студенттермен өткен курстарда және қазіргі әдістемелік нұсқауларда өтілгендіктен жүргізілмейді.

         Тазартудың жекелеген сатысынан кейін су сапасының көрсеткіштерін есептеудің шешімі бойынша студенттер бос кесте құрулары керек. Бос кестеге СДҚ есептеудің шешімдері: тазартудың жеке сатылай өндірілуі, өзіне жұмсалған су шығындарының сатылары, концентраттау  және регенераторлар шығындары көрсетіледі.

         СДҚ есептеуді, сұлбаның аяғындағы құрылғылардан бастайды, өйткені сүзілгенге қосқанға дейін суды өңдеп өздерінің мұқтажына кеткен қосалқы жүктемені есептеу керек.

 

         6.1 Су дайындайтын қондырғылардың өнімділігін анықтау

 

Су дайындайтын қондырғылардың өнімділігінің Q өз мұқтажына жұмсалған су шығынын есептемей су дайындау қондырғыларын келесі формуламен анықтауға болады.

 

6.1.1 ЖЭО немесе ГРЭС (КЭС) өндірістері үшін  ішкі станциялық және сыртқы бу мен конденсатты сонымен бірге үрленген су шығыны химиялық жолмен жұмсартылған немесе тұзсыздандырылған су арқылы толтырылады.

, м³/сағ.

6.1.2 Буды түрлендіру құрылғыларымен жабдықталған, сыртқы пайдаланушылардың екіншілік бумен қамтамасыз ететін және ішкі станциялық екіншілік будың шығынын толықтыратын, ЖЭО-дағы буды түрлендіруге берілетін суды дайындау үшін генератордың жеделдетуді Р толық бутүрлендіргіштерде орындалады.

 

, м³/сағ.

 

6.1.3 Егер, бугенераторы р толық құрғатқыштарда пайдаланса, онда будың және дистелденген конденсаты судың шығыны буланған табиғи суды дайындау үшін толықтырады

 

, м³/сағ,

 

мұнда k – 1,1-1,2 тең коэффициент қорына;

Д_п – бу Мк конденсат шығынын есептемей бугенератордың өндіргіштігі, т/сағ;

n – электр станциялардағы бугенератордың саны;

а′ және а″ – Д_п мөлшердегі ішкі станциялық будың және конденсаттық сыртқы шығыны;

Р – Д_п пайыздағы желдету көлемі (әдебиеттерден алынады);

 – бутүрлендіргіш пен бугенератордың тоқтаусыз желдетудегі, будың түрлендіргіштігі будың мөлшері;

Р′ және Р″ - бутүрлендіруден және құрғатқыштардың пайыздығы өндіргіш көлемі.

Барабансыз бугенераторы бар блоктың бутурбинамыз электростанцияларда құрылғылардың химиялық тұзсыздандыруының өндіргіштігі мына формуламен:

, м³/сағ анықталады, ал тікелей бугенераторлары бар блоктың электр станцияларда

 

, м³/сағ анықталады.

 

Барабандық бугенераторы және тікелей блоктың бугенераторлық электростанциялық үшін тұзсыздандыру құрылғыларды жобалау кезінде, кіші - коммуникацияларды сорғыларды және аралық сыйымдылықтарды толық қуат кезінде құрылғы ұлғайғандығын еске алу керек.

Су дайындау құрылғының өндіргіштігі, осы нұсқауларға байланысты өз мұқтажына кеткен суды ескермейді. Сондықтан есептеу кезінде «соңынан» басталуы тиіс, яғни әрбір кезеңді есептеу кешінде аяғынан бастап суға кеткен өз мұқтажын есептеу керек. Соңғы кезеңде коагуляциялық құрылғыдан өз мұқтажына кеткен шығындарды ескертіп, толық өңделген судың мөлшерін өткіземіз.

Су дайындау сүлбесінің таңдалуы әр түрлі типті қазандарға су мен будың сапалық нормасын, судың сапасын анықтайды.

 

6.2 Жылу тораптары мен жылу электрстанцияларының сулы-химиялық режімі және су өңдеудің түзеткіші, судайындау. Химиялық бақылау

 

6.2.1 Курстық жобаны орындау кезінде студенттер технологиялық эксплуатация ережелерінің су дайындау құрылғылардың және сулы-химиялық режімдерін үйрену, электр станция және жылу торабын бүлінусіз және су жылыту, жылу энергетикалық және торап құрылғылардың ішкі бетіндегі коррозиясы, сонымен қатар жылу беру бетіндегі тот басуы, электр станция мен жылу тораптарынның құбырларындағы экономикалық тиімсіздігі жайында үйрену ұсынады.

6.2.2 Химиялық – сулар режимінің жұмысын, электростанция құрылғының және жылу торабының эксплуатациялау ұйымының, ұйымдастырылуы мен бақылауын, химиялық цехтың персоналы (зертханалар немесе сәйкес бөлімшелермен) қамтамасыз ету керек.

Жобалық сұлба мен құрылғалардың конструкцияның түрлі өзгеруі, су дайындау қондырғылары үшін конденсат пен электр станциялардың сулы-химиялық режімнің тазартылуына әсер етуі мүмкін. Бұл жоғарғы тұрғын энергожүйе ұйымымен немесе арнайы техникалық немесе жобалау ұйымдарын тағайындаған орталық органмен келісуі қажет. Су мен будың сапасын төмендететін қондырғының қосылуы мен химиялық цехпен келісілуі қажет. (зертхана немесе сәйкес бөлімше) технологиялық цехтің персоналына арнайы химиялық цехтың қатысуымен бірге, құрылғылардың ішкі көрінісін, турбалардың үлгі кесіндісін, қадағалау актілерін құрастыру және авариямен жұмыстан шығуын бақылау осыларға жүктелген. (зертхана немесе сәйкес бөлімше).

6.2.3 Судайындау мен химиялық-сулар режімдерінің жаңа әдістемесі қолданылуы энергетика бойынша орталық мемлекет басқару органдарымен келісілуі керек.

6.2.4 Су дайындау құрылғылары барлық реагент складтарын қосқанда, жылуэнергетикалық құрылғылардың қосылуына 2 ай қалғанда жөнделуі тиіс.

Турбина конденсатын және ластанған конденсаттың сонымен бірге суды түзетіп өндеуді қамтамасыз ететін тазарту құрылғылары энергоблокты қосуына 2 ай қалғанда жөнделуі және іске қосқанда жұмыс істеуі тиіс.

Энергоблок (қазан) жұмыс істегенге дейін тұзсыз аз жалпы станциялық бактың құрамы, антикоррозиялық беттерімен жабылуы қажет.

6.2.5 Су дайындаудың технологиялық  процесінің механизация мен автоматизация құрылғысы, конденсатты тазалау, суды коррекциялық өңдеу және химиялық бақылаудың автоматтық құрылғылары, келісілген құрылғылармен агрегетты қысқан кезде жұмысқа оларды қосылуы керек.

6.2.6 Су дайындау құрылғылардың арматура құбыры және конденсатты тазалау құрылғылары және салу конструкциялардың коррозиялық ортамен әрекеттесетін беттері, антикоррозиялық бетімен жабу немесе коррозияға төзімді материалдардан жасалуы керек.

6.2.7 3 жылда 1 рет, су дайындау құрылғылардың және конденсатты тазалау және коррекциялық суды өндеу құрылғылары жөндеуден өткізілуі керек, ал сүзгілеу материалдарына деңгейін өлшеу. 1 жылда 2 рет болуы тиіс.

6.2.8 ГОСТ, ТУ, ИСО талаптарына сай келмейтін реагенттермен сүзгі материалдарды энергоөнеркәсіптерінде қолдану рұқсат етілмейді.

6.2.9 Орталық органымен тағайындалған энергокәсіптің немесе арнайы технологиялық ұйымның реагент дозасының мөлшері мен сақталуы арнайы инструкциялары болуы тиіс.

6.2.10 Критикалық мәннен асатын қысымы энергоблоктарды келесі химиялық-сулар режімді пайдалануы шарт: гидрозді-аммиактың, оттегі нейтралдың, оттегі–аммиактың шарттарды сақтау кезінде гидрозиондық, нормативтік-техникалық документтерімен қарастырылады.

6.2.11 Жай циркуляциясы бар қазандарда, қазанның барабанына, судың фосфатталуы ұйымдастырылуы қажет қазанның РН мәні натрий ерітуімен салыстырылуы тиіс. 10-100кг с/см² (3,9-9,8МПа) қуаты бар қазандарда, орнына қазандық судың тритиондық өнделуінен өткізілген суды пайдалануға болады.

6.2.12 70кгс/см² (7МПа) қуаты қазандарды, керегіне екі термиялық деаграцияға қосып судың құрамынан оттегінің тең алынуы және суды натрий сульфитімен және гидролизімен өндеуге болады.

70 кгс/см² (7МПа) жоғары қуаты бар қазандарды конденсат және берілетін судың өнделуі гидрозинмен іске асуы шарт микробиологиялық өндіретін, фармацевтикалық немесе басқа кәсіпорындарындағы оттегі химиялық-сулар режімі және буды жіберетін қазандардан басқа, будың құрамында гидрозині бар болғанда санитарлық органдар оны рұқсат етпеген жағдайда немесе буды тұрған ұйымдардың келісіуімен қолданған болатын басқа реагенттермен өндеу керек. РН берілетін судың керек мәнін, аммиактың құрамына енгізумен байланысты.

6.2.13 Электр станциялардағы химиялық бақылауды қамтамасыз ету:

- су дайындау, жылу энергетикалық және жылу тораптарының жабдықтарын коррозияға, қақ босуына және шөгуіне әкелетін жұмыс режімдерін уақытында бақылау;

- судың, будың, реагенттердің, консервімен және шаю ерітінділердің, отынның, қожды, күлдің, газдардың, майлардың және кеткен судың сапасын және құрамын анықтау;

- өндіріс ғимарттардың, бактардың, құдықтардың және басқа объектілердің газдалғанын анықтау;

- Атмосферадағы электростанцияның зиянды заттар қалдықтарының мөлшерін анықтау.

6.2.14 Жоғарыда айтылған химиялық бақылауды толық игеру үшін экспресс-лабораторияларды және орталық зертханалар қондырғылары мен аспаптарынан  кейін электр  станцияның эксплуатациясы рұқсат етіледі.

6.2.15 Барлық бақыланған бөлімшелердің су булық трактілерінде су мен будың сынамаларын өңдейтін 20-40⁰С сыныманы суыту үшін тоңазытқыштар орнатылуы тиіс.

Таңдалған сынамалық жүйелер мен суыту тоңазытқыштардың беті тот баспайтын мыстан (болаттан) жасалуы тиіс.

200 МВт қуаты бар энергоблогы бар ТЭС – те және одан жоғары 50МВт қуаты бар ТЭС агрегаттарында желдетуі бар бөлменің экспресс-зертханаға қосылған арнайы ғиматарттары болуы керек.

6.2.16 Ішкі құрылғының көрінісіне қосымша труба қосқанда, үлгісі және су қыздыру турбиналардың су ағатын бөлігінде қалдықтың алынуы ұйымдастырылуы қажет.

Жылу электр станциялардың негізгі құрылғылардың жағдайын бақылау үшін әдістемелік нұсқаулар, қалдықтың химиялық құрамын анықтау атты әдістемелік нұсқаудан құбырлардың кесінді үлгісі анықталуы керек.

Ішкі құрылғыларды көргеннен және қалдықтардың химиялық құрамын анықтағаннан кейін, ішкі құрылғылардың бетінің жағдайын, химиялық тазарту және басқа коррозияға қарсы күресу жөнінде акт құрылуы керек.

 

6.3 Су мен будың сапалық нормасы

 

6.3.1 Тік қазандықтардың бу сапасы мынандай нормаларға сай болуы керек:

Натрий қосылысы, мкг/дм³ .............................................................5

Кремний қосылысы, мкг/дм³ .........................................................15

Меншікті электр өткізгіштік, мк/см  ...........................................0,3

рН, ...................................................................................................7,5

Егер оттегі – нейтралдық сулы-химиялық режім болса РН 6,5-н аспауы керек.

Ескерту - Су мен бу сапалық нормасы құрамы жағынан натрий, температура және жез қоспаларын Na, Fe, Cu деп аммиак және оның қоспалары NH₃, кремний қышқылын - SiO₂, фосфаттар -PO₄, меншікті электр өткізгіштік Н – катиондалған және дегаздалған проба – 25⁰С, РН мәнін – 25⁰С деп алуы керек.

6.3.2 Тік қазандықтарды қоректендіруге арналған су сапасы мынандай нормаларға сай болуы керек:

Жалпы қатаңдық, мкг-экв/дм³ .....................................................0,2

         Натрий қоспасы, мкг/дм³  ................................................................5

         Кремний қышқылы, мкг/дм³ .........................................................15

         Темір қоспасы, мкг-экв/дм³ ...........................................................10

         Оттегі режиміндегі ерітілген оттегі, мкг-/дм³ ......................100-40

         Меншікті электр өткізгіштігі, мк см/см ......................................0,3

         Деаэратор алдында судағы жездің қосылысы мкг/дм³ ................5^*

Деаэратордан кейін судағы оттегінің ерітіндісі мкг/дм Рн-ң режіміндегі мәні:

         гидрозинді аммиакты .............................................................9,1+0,1

         гидрозинді ...............................................................................7,7+0,2

         оттегі-аммиакті .......................................................................8,0+0,5

         нейтралді-оттегілік .................................................................7,0+0,5

Гидрозинді мкг/дм³, режимді:

         гидрозинді -аммиакті ................................................................20-60

         гидрозинді ............................................................................... 80-100

         жіберу мен тоқтатылуы .............................................................3000 дейін.

         Мұнай өнімдерінің құрамы конденсаттазалау алдында 0,1.

         Ескерту – Тот баспайтын немесе басқа коррозияға төзімді материалдың жылу алмастыру құбырын қондырған кезде 2 мкг/дм³-н аспау қажет.

         6.3.3 Конденсаттың тазалуын конденсат құбырынан шығатын тазалау, жобада ескерілмегендіктен, берілетін су мен будың құрамында натрий қосылыстарын 10 мкг/дм³ деп аспауы керек, ал берілетін судың жалпы қатталығы 0,5 мкг-экв/дм³, ал темір қоспасы 20 мкг/дм³ болуы 100 кгс/см² (9,8МПа) және одан жоғары қысымы бар тікелей қазандар жұмыс істеп тұрған кезде берілетін су мен будың сапалық нормасы, өзінің эксплуатациясынан тәжірибесіне сүйеніп жоғары тұрған немесе орталықпен анықталған арнайы техникалық ұйымнан кемімеуі керек.

6.3.4 Тікелей қазаны бар энергоблокты іске қосқанда, энергоблоктың тұруына байланысты, су бу трактатынан ластанудың шығарылуы технологиясы критикалықтан асатын қысымы бар энергоблоктағы химиялық-сулар режімін жүргізу инструкциясымен алынуы тиіс.

100 кгс/см² (9,8МПа) қысымы бар тікелей қазандарды іске қосқанда субутрактінен ластануды шығару технологиясы жоғары тұрған ұйым немесе өзінің эксплуатациялық тәжірибесіне сүйене жоғары тұрған ұйым немесе орталық ұйыммен анықталған, арнайы техникалық ұйыммен келісілуі керек.

6.3.5 Тікелей қазандары бар энергоблокты іске қосқанда диспетчерлік графикпен немесе дубль-блокты екінші қазанды дубль-блокты бірінші 2 тәулікте будың меншікті электр өткізгіштігін 50% дейін көтеруге, сонымен бірге суда – меншікті электр өткізгіштігі, жалпы қаттылық натрий қосылысының болуы, кремний қышқылы, темір және жез болуы рұқсат етіледі.

Оның өзінде бірінші тәулікте темір кремний қышқылының қосындысы 50 мкг/дм³ болуы керек.

6.3.6 Жай циркуляциясы бар қаныққан бу қазандарының барлық нүктелері бойынша сапасы және температураны реттеу үшін құрылғыдан кейін қыздырылған бу сапасы келесі нормаларды қанағаттандыру керек.

Қазандағы номиналды қысымы, кгс/см² (МПа) 40 (3,9), 100 (9,8), 140 (13,8) натрий қосылысының құрамы, мкг/дм³:

ГРЭС үшін ....................................................60            15           5

ТЭҚ үшін ......................................................100          25           2 болуы керек.

70 кгс/см² (7МПа) қысымы бар қазандарды кремний қышқылы ГРЭС – те 15, ал ТЭЦ – те 25 мкг/дм³ аспауы керек.

Барлық қысымды қазандар үшін рН 7,5 болуы керек шарт.

Меншікті электр өткізгіштігі:

- 100 кгс/см³ (9,8 МПа) бар қазандарды 0,5 мк См/см, дегазды сынама үшін немесе 1,5 мк См/см Н-катиондық сынама үшін.

- 140 кгс/см³ (13,8 МПа) бар қазандарды 0,3 мк См/см, дегазды сынама үшін немесе 1 мк См/см Н-катиондық сынама үшін.

6.3.7 Қазандарды қоректендіретін су сапасын табиғи жолмен циркуляциялаудың нормалары  мынандай:

Қазандағы номиналды қысым, кгс/см² (МПа) ..... 40(3,9)   100(9,8)   140(13,8)

Қазандар үшін жалпы қатаңдық, мкг –экв/дм³:

- сұйық отында.........................................................…....5            1               1

- басқа түрлі отындарда ................................................10           3               1

         Қазандағы темір қоспасының құрамы:

- сұйық отында.........................................................…..50          20             20

- басқа түрлі отындарда ..........................................… 100         30             20

Деаэратор алдында мыстың су құрамындағы мөлшері, скг/дм³, қазан үшін:

- сұйық отында ......................................................……10            5               5

- басқа түрлі отындарда ......................................... нормаға

             сай емес       5               5

Суда ертілген оттегінің құрамы:

Деаэратордан кейін, мкг/дм³, ..................................... 20           10             10

Мұнай өнімдері мг/дм³         ............................................... 0,5          0,3            0,3

рН мәні ..................................................................... 8,5-9,5    9,1±0,1     9,1±0,1

 

Қазандағы номиналды қысым, кгс/см (МПа) ............ 70-100 (7,0-9,8)       140 (13,8)

Кремний қышқылының құрамы, мкг/дм³,

ГРЭС және жылыту ТЭЦ үшін  .................................... 80                        30

Бу өндіріс таңдауы бар ТЭЦ үшін .................... жылухимиялық

                                                                                  тәжірибемен                60                                                                                            анықталады

Ескерту:

а) бу мен конденсаттық химиялық таза сумен шығынын толтырған кезде рН мәнін 10,5 дейін көтеруге болады;

б) СХР түзеу үшін жаңа реагенттердің пайдалануы рН мәні органмен бекітілген арнайы техникалық ұйыммен белгіленеді.

 

140 кгс/см² (13,8 МПа) қазандар үшін натрий қосылысы 50 мкг/дм³ болуы керек. Егер өндіріс бу таңлауы бар ТЭЦ берілетін су құрамындағы натрийді түзетуге болады, егер онда экранның жоғары – локалді жүйесі бар және өз конденсатының көмегімен бекітілген арнайы техникалық ұйымның келісімімен жасалуы тиіс.

140 кгс/см² (13,8 МПа) қысымы бар қазандар үшін Н-катиондық пробаы 1,5 мксм/см болуы керек. Жоғары тұрған ұйым немесе орталық ұйыммен бекітілген арнайы техникалық ұйымның келісуімен меншікті электр өткізгіштігінің (берілетін су құрамындағы натрий түзетілсе) түзетілуі мүмкін.

Гидрозиннің құрамы (суды гидрозинмен өңдегенде) 20 дан 60 мкг/дм³ болуы керек. Қазанды қосып өшіргенде гидрозиннің құрамы 3000 мкг/дм³ дейін болуы керек.

Аммиак пен оның қосылысының құрамы 1000 мкг/дм³ аспауы керек. Кейбір жағдайларда энергожүйенің жоғары ұйымы немесе арнайы техникалық орталық орган ұйымымен бекітіледі. Будың рН мәнін сақтау үшін аммиактың көлемін ұлғайтуға болды. Берілген су құрамындағы мыстың көбеюіне әкеліп соқпайтын деңгейіне ғана ұлғайтылуы мүмкін.

Бос сульфит құрамы (сульфиттеу кезінде) 2 мг/дм³-тен аспауы керек.

Қысымы 140 кгс/см³ (13,8 мПа) қазандар үшін нитраттардың құрамы 20 мкг/дм³ болуы керек, ал қысымы 100 кгс/см² (9,8 мПа) және жіберілетін нитраттардың құрамдары және энергосистемасы жоғары тұрақты организация нитраттары болу керек немесе техникалық мамандырылған организация орталық органмен анықталған кезде, эксплуатация тәжірибесі экономикалы және авариялық емес жұмыс құралдары шартты түрде қарастырылады, сондықтан осы қазандардың қысымы 70 кгс/см² (7,0 мПа) және одан да құрамы нитраттармен номірленеді.

6.3.8 Берілген су сапасы қазандар нақты циркуляцияның қысымымен аз дегенде 40 кгс/см² (3,9 мПа) болуы керек және ГОСТ 20995 – 75 пен сәйкестену керек. Осы электростанциялардағы кейбір қазандар бу қысымы стандарттың маңызы ерекшеленеді, осы норма сапасы будың және судың орталық анықталған орган болып табылады.

6.3.9 Қазандық судың сапалық нормасы үзілмейтін және периодтық желдету ортатлығының режімі заводтардың инструкциясы бойынша қайындалған қазандар, химиялық су режімдерін инструкциялау топтары және техникалық организацияның мамандандырылған және электростанциялық өткізгіштері, жылухимиялық тәжірибе нәтижесі, артықталған орталық органы болып табылады. Энергия жүйесінің организациясы қазандардың жылухимиялық қажет тәжірибе екенін анықтайды.

6.3.10 Қазандық судағы фосфаттардың таусылуы мынаны құрауы керек:

- қазандар үшін қысымы 140 кгс/см³ (13,8 мПа) таза отсек арқылы – 0,5-2 мг/дм³, тұзды отсек арқылы – 12 мг/дм³ аспауы керек;

- қазандар үшін қысымы 100 кгс/см³ (9,8 мПа) және төмен таза отсек арқылы – 2-6 мг/дм³, тұзды отсек арқылы – 30 мг/дм³ аспауы керек.

Қазандар үшін фосфаттың таусылуы аспалдақты құрғауы нормаға сай болу керек. Таза отсек үшін қысымы қарай қазан тәуелді болады.

6.3.11 Таза отсектің қазандық суының рН көрсеткіші мынадай болуы керек:

- қысымы 140 кгс/см² (13,8 мПа) – 9,0-9,5 қазандар үшін;

- қысымы 100 кгс/см³ (9,8 мПа) – 9,3 қазандар үшін.

Тұзды отсектің қазандық суының рН көрсеткіші мынадай болуы керек:

- қысымы 140 кгс/см² (13,8 мПА) – мынадай 10,5 қазандар үшін;

- қысымы 100 кгс/см² (9,8 мПа) – 11,2 қазандар үшін;

- қысымы 40 кгс/см² (3,9 мПа) – мынадай көп емес 11,8 қазандары үшін.

Қысымы 100 кгс/м² (9,8 мПа) – химиялық таза сумен, РН суда мынадан да көп емес 11,5 жіберіледі.

Қысымы 140 кгс/см² (13,8 мПа) қазандар үшін қазандық судың қатынасы Щ_фф=(0,2¸0,5)Щ_общ. – таза бөлік ішінде Щ_фф=(0,5¸0,7)Щ_общ. Тұздық бөлік болады.

Қысымы 100 кгс/см² (9,8мПа) және қазандық суда тұзды және таза бөлікте былай болады – Щ_фф ³ 0,5Щ_общ.

Мұндай жағдайда керек белгі рН.

6.3.12 Барабандары бар қазандар үшін, қазандық судағы салыстырмалы сілтілік 20%-тен аспауы керек; сваркіленген барабандармен және вальцовтық трубалар бекітілген немесе 50% вольцовтармен балқытылып бекітілген.

Қазандар үшін, керекті балқытылған барабандар және оларға балқытылған құбырлар үшін нормаланбайды.

6.3.13 Қазанды үздіксіз үрлеу кезінде шы ғынды есептеу және ұстап қалудың су шығынын есептеу былай болады:

- қалыптасқан режим үшін және тұзды судың шығынын толтыру немесе 1 және одан да 0,5% қазан өндірісінден судың химиялық тазалуы шығы толтыруы 3 немесе 0,5%; монтажды қазан қысылуы, жөндеу және үйреншікті емес желдету 2-5%-ке дейін жіберіледі, қазан жұмысының ұзақтығы, химиялық цехпен орнатылған өндірісінің үлкен болуы керек.

Жоғары минералдық қолданатын су, үлкен қайтпайтын конденсат тұтынышу және басқа да нақты үлкею мөлшері 5% - ке дейін желдетеді.

Периодтық желдету қазандарының төменгі нүктесі әрбір пускте және қазан жұмыс тоқтары, жұмыс уақытымен қазандар график бойынша электростанцияларды орындалады.

6.3.14 Судың сапасы, оны шашыратуда және оның регулировкада қолданады, қызған сапасы нормаларына сай болуы керек.

6.3.15 Бу сапасы өзгергенде, қазандар жұмысының қысымы 25,5кгс/см² (25мПа) болады:

- электрлік өтімділік ұлғайғанда 0,5 мксм/см натрия қысымының құрамы 10 мкг/дм³, өзгеріс себептер кем дегенде 72 сағ. – тан кейін шығарылу себептері электрлік өтімділік ұлғайғанда 0,5-тен 1,0 мксм/см, натрий қысымының құрамы 10-нан 15 мкг/дм³, төмендеген кем дегенде 24 сағ. кейін жіберіледі;

- 72 немесе 24 сағ. сай көрсетілген одан жоғары өзгерген;

- жіберілмеген көрсетілген электр өтімділік 0,2 және 24 сағ-қа сәйкес, сондай-ақ 1мксм/см натрий қосылғыштың құрамы 15 мкг/дм³ немесе рН-тың төмендеуі 5,5-ке төмен турбаны 24 сағ. тоқтатылу керек, шешім бойынша техникалық электростанцияның басқа энергожүйесін диспетчердің көмегімен қарастырады.

Мұндай жағдайда қазан буының сапасының табиғи циркуляциясы кезінде нашарлауы:  

а) натрий нормалық қосылысының құрамы жоғарлаған кезде, кремний қышқылы жоғарлаған кезде, кремний қышқылы, электр өтімділігі кем дегенде 2 рет себебі нашарлауы жіберілмейді;

б) натрий нормалды қосындысының құрамы жоғарлаған кезде, кремний қысқалы, электр өтімділігі кем дегенде 2 деп 4 рет себебі нашарлауы 24 сағ. жіберілмейді;

в) жіберілмей көрсетілген 72 және 24 сағ. осыған сәйкес болу керек, сондай-ақ норма құрамының көтерілім натрия қосылуы, кремний қышқыл, электр өтімділігі 4-тен немесе рН төмендеуі 5,5-ке төмендеуі, электростанциясындағы турбина немесе электростанциясындағы қазан көлденең байланысы болу керек. Олар 24 сағаттан кейін тоқталу керек, тек қана энергожүйесінің диспетчерінің рұқсатымен электростанция техникалық жетекшісінің шешімімен ғана болк керек. 

6.3.16 Су қазандарында қорек су сапасының нашарлау кезіндегі табиғи циркуляция:

а) ортақ сұйықтық құрамының нормаларының көтерілуі, кремний қышқылының қосындысы 2 рет натрий, себебі нашарлауының жіберілмеуі 72 сағат;

б) ортақ 2-ден 5 ретке дейін норманың көтерілуінен, кремний қышқылының қоспасының құрамы, кем дегенде Na, қазан 5 рет тоқтатылатын болса, кем дегенде 2 рет, себебі төмендегенде 24 сағ. оны жібермеу керек;

в) 72 немесе 24 сағ. осы уақытты ортақ қатаңдылық құрамы үлкейгенде, қазан 5 реттен кем тоқтатылатын болса 4 сағ. энергияның жетекшінің шешімі бойынша электр энергиясы болуы керек.

Себебін білгенге су өнімділгінің сапасының күші үлкейді үзілісті немесе периодикалық желдету жиі-жиі бу сапасын бақылай, орташа құрамының нормалары жоғарлағанда қазанды суда күшейтілген фосфаттау жүргізіледі. 140 кгс/см² қазандар үшін (13,8 мПа) 12 мг/дм³-ге дейін үлкейтілген фосфат шығындары жіберіледі. Қазанды су төмендегенде рН мәні 7,5-ке дейін үлкеймеуі керек.

6.3.17  Турбина конденсаттық сапалығы конденсаттық насостан кейін 1-ші баспалдағы электростанций тұрақты қазандары қысымы 140-255кгс/см² (13,8-25 мПа) келесы нормаларға жауап беру керек:

- ортақ қатаңдығы 0,5 мкг – экв/дм³, 100% конденсат тазалуы, конденсат турбинадан шығатын, мерзімі 4 күннен нормаға сай уақытшаға жіберіледі шарттары бойынша өнімді су сапалығының нормасы сақталатын керек;

- электр өтімділік 0,5мксм/см;

- оттегі (езгіштігінің) құрамы конденсаттық насостан 20 мкг/дм³ кейін.

6.3.18 Конденсаттық электрстанциялар турбиналары қазандарының сапалығы нақты циркуляцияға сай нормаға жауапты болу керек, кем дегенде номинальді қысым қазаннан кейін кгсм/см (мПа) … 40 (3,9) , 100 (9,8), 140 (13,8).

- сұйық жанармай … 5.1.1; 

- басқа жанармай түрлері 0.3.1. оттегі (езгіштінің) құрамы конденсаттық болмауы насостан кейін 20 мкг/дм³-тен кем болмады.

6.3.19 Сүзде емес су сапалығы түзулік қазандар келесі шарттарды орындау керек, кем болмағанда ортақ, мкг-экв/дм³ … 0,2, кремний қышқылының құрамы, мкг/дм³ … 20, натрий қоспасының құрамы, мкг/дм³ … 15, электр өтімділігі мксм/см … 0,5. Тұзсыздандыру сапалығы қазандар үшін циркуляция қысымы 140 кгс/см² (13,8мПа) мен келесі шарттарды орындау керек, кем болмағанда ортақ жесткость, мкг-экв/дм³ … 1. Кремний қышқылының құрамы, мкг/дм³ … 100, натрий қоспасының құрамы, мкг/дм³ … 80, электр өтімділік, мксм/см … 2,0. Норманың сапалығы басқа түрде тұзы жоқ су энергожүйе мекемесіне жоғарғы құрылған немесе қоршалған ортаға байланысты органмен берілетін судың сапалығы шарттардың орындалу мақсаты.

Жеке оқиғаларда норма сапалығы тұзсыздандыру жоғары тұрақты организация центрлік органмен анықталған, қоршаған ортаға байланысты (су сапалығы, су дайындайтын құрылғылардың сүлбесі) шарт бойынша берілетін судың сапалығы нормаға сай болу мүмкін. Қоспалы су сапалығы борабайдың қазандар үшін осындай. Егер норманың сақталуы берілетін су үшін, лай тұрақтылысына берілген су құралатын, норманың сақталмауы, олар циклге қайтқанына дейін сол бойы тазарту керек.

6.3.20 Судың негізін төмендеткенде НтNa – катиондау немесе қышқыл қосылуының тазарту 0,2–0,8 мг-экв/дм³, осындай болу керек.

6.3.21 Бастапқы су немесе тракте су жылытқыш бактерия құрылғысы, нитраттар құрылуына, периодикалық тазартқыш трубаөткізгіш бастапқы су және фильтрлейтін материалдарды әктас хлор еріткіштерінің жарықтанған фильтрлер болуы керек.

6.3.22 Буланғыш дистилденген сапалығы, конденсатор және бу шығындарының толтыруға арналған келесі нормаларды: натрий қосылуы – ең болмағанда 100 мкг/дм³, көмір қышқылы – ең болмағанда – 2 мг/дм³ қанағаттандыру керек.

Буланғыш дистилді тура түзу қазандар қоректену үшін қолданды, қосымша тазартқыш жоғарғы норма сапалығына дейін тұзсыздандыру су қазандары үшін.

6.3.23 Қоректену су сапалығының булануы, бу және конденсатор шығындарын толтыру үшін арналған, келесі нормаларға сай болуы керек:

- ортақ қатаңдылық, мкг-экв/дм³, ең болмағанда … 30;

- ортақ қатаңдылық үшін тұз құрамдас бастапқы су болмағанда … 2000 мкг/дм³, ең болғанда … 75;

- құрамы бос көмір қышқылы … 0. 

Жеке оқиғаларда су булануы ортақ тұз құрамдас ең болмағанда 2000 мкг/дм³ фосфатированияға жіберіледі.

Норма сапалығы булану конденсаторы немесе желдету режімі тұрғызылған инструкция бойынша завод – құрамы болу керек, химиялық-сулар режімі немесе жылу химиялық тәжірибе шешімі бойынша типтік инструкция, электростанцияда өткізілетін, мамандандырылған ұжыммен, орталық органмен анықталған.

6.3.24 Конденсатор сапалығы, өндірістен қайтымы, келесі нормаларды қанағаттандыру керек:

- ең болмағанда ортақ қатаңдылық, мкг-экв/дм³ … 50;

- құрамы темір қосылысы, мкг/дм³ … 100;

- құрамы мыс қосылысы, мкг/дм³ … 20;

- құрамы кремний қышқылы, мкг/дм³ … 120;

- рН … 8,5-9,5;

- пермаганаттық тотығу, мкг/дм³ … 5;

- құрамы мұнай озықтығы, мкг/дм³ … 0,0.

Қайталанатын конденсат құрамында потенциал қышқылының немесе сілтілі қосылуы болмауы керек, рН таңбалар су қазандары қосылған шарттардан ең болмағанда 0,5 бірлік тиіспеген режімі үшін коррекциондық фосфатпен тазарту немесе нетримен.

         Егер электростанция қайтымдылығының сапалығы конденсат керекті су норма сапалығы қайтандан етпейді, оның тазартқышы қарастырылу керек, егер оның табасы осы нормаға сай болу керек.

6.3.25 Су сапалығы жылуының сеттер үшін келесі жақтарды қанағаттандыру.

- бос көмір құрамы … 0                                                                                                          

рН мәні жылужабдықтары үшін  

         - ашық … 8,3-9,0²

         - жабық … 8,3-9,5²

Ертілген оттегінің құрамы, мкг/дм³, ең болмағанда … 50

Мұнай азықтардың құрамы, мкг/дм³, ең болмағанда .. 0,3

Бәрі өлшенген бұйым мкг/дм³, ең болмағанда … 5.

         Карбонаттың индекс И_к мын мәннен үлкен болмауы керек, таб-5 көрсетілген.

         Ескерту:

а) қайтатын конденсатор потенциалдық қышық немесе сілтілік қосылыс, оны электростанцияда қолдануға болмайды; 

б) үстінгі мөлшері рН мәні судың терең кезінде жіберіледі, ашық системалар үшін жауап береді, жылумен жабдықтау ұжымының энергожүйесі немесе мамандандырылған техникалық ұжымдар, орталық органмен анықталады немесе корректировка алады. Жылумен жабдықтау және трубоөткізгіштік жүйесі құрамдарында коррозия – құбылыс. Жылумен жабдықтау жүйесін табу үшін жоғарғы мөлшер рН мәні ең болмағанда 10,5 жіберілген бір уақытта карбонаттық индекстің төмендері 0,14 (мг-экв/дм³).

Төменгі мөлшерде корректировка жасай алады. Құрылғыларды ішінде және құбырөткізгіштік жылумен жабдықтау жүйесінде.

Корбанадтық индекс И_к – мөлшерлі мағына ортақ сілті және кальцтық су қатаңдылығы (мг-экв/дм³) карбонаттық жоғары өтетін қайнау интенсивтік бойынша ең болмағанда 0,1 (мг/см²).

 

5 – кесте.   И_к нормалдық су мағынасы жылулық құрамдары үшін

 

Құрылғы типі	Сетсіз су жылуына температурасы, 0С	Ик (мг-экв/дм3)2 жылу мен жабдықтау системасы үшін
		ашық	жабық
1	2	3	4
1	2	3	4
Су жылтқыш қазандар, жандыратын қуандар электростанцияларда орнатылған	700-100 101-120 121-130 131-140 141-150	3,2 2,0 1,5 1,2 0,8	3,0 1,8 1,2 1,0 0,5
Сепьтік жылтқыш	70-100 101-120 121-140 141-150 151-200	4,0 3,0 2,5 2,0 1,0	3,5 2,5 2,0 2,0 0,5

 

Жылумен жабдықтау ашық жүйесін су сапалығы ГОСТ 2874-82 «Қоректік су. Гигиеналдық сұраныс және сапалық үшін бақылау», СапПин РК №3:01.067.97 қоректік су. Гигиеналық сұраныс және сапалық үшін бақылау центрлік су сапалығы сумен қайталмас см/м «Сапа бақылау» талаптарын қанағаттандыру керек.

Силикаттық өңдеу кезінде суды кальцимен концентраты жалпы концентрация түгендеуі мен анықталуы керек, тек қана сульфатпен берілген қыздыру t⁰ – септік су түгендеуі оның көтерілуі 10⁰С қазанда трубасы немесе комплекстік су өңдеуінің қолдануы, су өңдеуі нормаға сай жүргізілу керек, жоғарғы ұжымның жетекшісімен бекітілуі керек. Гидразин және т.б. токсикозды заттар жылуының сеттерде суына немесе септік суға болмайды.

6.3.26 Сеттік су сапалығы мына нормаларды қанағаттандыру керек:

- құрамы бос көмірқышқылы … 0

- ашық … 8,3-9,0

- жабық … 8,3-9,5

- құрамы темір қосылысы, мг/дм³, кем дегенде … 20 ішкі заттардың мөлшері, мг/дм³, не более … 5.

Мұнай құрамы, мг/дм³, кем дегенде, жылумен жабдықтау:

- ашық … 0,1

- жабық … 1.

Ескерту 1. Жоғарғы мөлшері терең жұмсартылған су немесе сүлбе үшін жіберіледі ашық жылумен жабдықтау жүйе дистилденген қамтамасыз етеді. Жабық жылумен жабдықтау өз жүйесінің жоғарғы мөлшері мәні кем дегенде 10,5 тек беріледі. Бір уақытта корбанаттық индекстің мөлшері. Коррозияның тұрақтылады құрылғыларды және трубоөткізгіш жылумен жабдықтау жүйесі.

Ескерту бойынша 0,5 мг/дм³ санитарлық органмен жіберіледі.

Жылкмен жабдықтау мерзімінің басында және ремонттан кейінгі кезеңде норма көтерілуі 4 апта болады. Жылумен жабдықтау жабық жүйесін жіберіледі. Және 2 апта ашық жүйесі темір қосылысының құрамына қарайды.

- 1,0 мг/дм³-ге оттегі ерітіндісіне дейін;

- 30мкг/дм³-ке дейін өлшенген зат – 15 мг/дм³-ге дейін.

Карбонатный индекс И_к мәнінен жоғары болмауы керек, 6-кестеде көрсетілген

6 – кесте   И_к сеттік су нормасының мәні

 

Құрал-жабдық	Сеттік су қыздыруының t0-сы, 0С	Ик (мг-экв (дм3)2)
Су жылтқыш қазандар электростанцияда және жылытатын қазандар құрылғыларында орнатылағн	70-100 101-120 121-130 131-140 141-150	3,3 8,0 1,5 1,2 0,8
Сеттік жылытқыштар	70-100 101-120 121-140 141-150 151-200	4,0 3,0 2,5 2,0 1,0

        

Ескерту: Жылу сетті сумен натрий катионының И_к мәні 0,5 (мг-экв/дм³)² деп аспауы керек, сеттік судың жылығандағы t⁰-сы 121-150⁰С және 1,0 (мг-экв/дм³)² 70-120⁰ t⁰-р үшін кезде немесе сутылтқыш қазандары тоқтаған.

Жылумен жабдықтау мерзімінің аяғында немесе су жылытқыш қазандар тоқтағанда немесе жылусептік тоқтатып қою керек.

6.3.27 Электростанцияларда аз мөлшерде істейтін ішкістанциялық бу жасалатын және конденсаттық форсундар желдету және жел соғу қазандары, сумен жуу, конденсат тазарту үшін құрылғанды қанағаттандыратын жылулықсетке су қосу, жұмыс істейтін қазандардың номинальдық өнімділігі қоректенетін судың жалпы шығыны %-н жоғары болмауы керек:

- конденсациондық электростанцияларға ............................. 1,0

- жылумен жабдықтау кезіндегі ТЭЦ күшіне ....................... 1,2

- ТЭЦ өндірілетін жылумен жабдықтау кезінде ................... 1,6

Қоректенетін шығынның, номинальдан төмен ішкі станциялардың жоғалту нормасына сәйкес көбеюі, кем дегенде 1,5 реттен кем болмауы керек. Ортақ сушығынның жоғалуын немесе бу есеп бойынша технологиялық керектігіне нормаға сай қолданады, екінші қолдануға сай электр станциядағы циклдегі судың қолдануы әрбір электростанцияға ортақ бу немесе көлденең саттық жоғалуы әр жыл сайын энергожүйе ұжымы немесе мамандырылған техникалық организация, орталық органмен анықталған, келтірілген жоғарғы мәні немесе әдістемелік нұсқау бу шығынын немесе конденсаттығымен есептеу.

               

6.4 Бу генераторларына арналған судайындау қондырғыларының ион алмасу сұлбасы

 

Бастапқы судың сапасы мен 6.3 бөлімінде келтірілген бу мен судың сапасының нормасы негізінде ионалмасу судайындау қондырғылардың төменде келтірілген схемаларының біреуі таңдалады. Иониттік сүзгілерге тазартудан өткен түссіз грунттық су, болмаса беттік су берілуі керек.

6.4.1 Натрий катиондарының табиғи сулармен карбонаттық қатаңдылығы (сілті) үшін қолданады. Әртүрлі бу және конденсат жоғалу ТЭС-та барабандық бугенераторлар мен сондай-ақ табиғи сумен жоғарлаған карбонаттық қатаңдылық үшін аздаған бу және конденсат жоғалуы ТЭС-та барабандық бугенератормен орташа және төменгі қысым үшін натрий қолдану – шектелген катиондау желдету көлемі сілтілікпен және үлкендей сілтілі судың қатыстылық берілетін. Осы келесі қатыстылықпен сипатталады:

 

,

 

мұнда Ж_к – карбонаттық су қатаңдылық (сілті), мг-экв/кг;

            – желдету дережесі;

            – жұмсартылған су конденсатқа қосу;

           Щ_к.в – қазандас су сілтісі, мг-экв/кг;

            – берілетін су кебу қалдылығы.

6.4.2 Декарбонизатор ішіндегі Na катиондау судың сілтілігінің төмендеуі қышқылдану жолымен су тазарту жоғарлаған карбонаттың қатаңдылығы тазартудан кейін (Ж_к=2:5 мг-экв/кг) үлкен емес бу және конденсаттық шығынын ТЭС-та барабандық бугенератормен орташа және төменгі қысым үшін.

6.4.3 Н – катиондау «али» регенерация мен декарбонизация және Na – катиондық су тазарту үшін қолданады. Жоғарлаған карбонаттау қатаңдылық таралаудан кейін аз құрамында Na – тұздарын қарастырады әртүрлі бу және конденсат шығындарының толтыру.

6.4.4 Қатар H-Na катиондау су тазартудан кейінгі Ж_к>0,5 Ж₀ болады, күшті аниондарды концентрацияның қышқылы < 7 мг-экв/кг және жұмсартылған суды алу қажетті берілген қалдық сілтілігі 0,35 мг-экв/кг-тан аспауы керек.

Параллель болады H-Na катиондау жуумен сартылған тазартылған су екі параллельдік ағыммен бағытталады Н – катиондау немесе Na – катиондық фильтр, осындай кейін сілтілі Na – катиондық және қышқылды – Н – катиондық су ортақ трубоөткізгішке кіреді, қайда олар ауысады және олардың азғантай нейтрализациясы жүреді, коррозиялық бос көмірқышқыл құрылуды. Коррозияландырудан болдырмау. Химиялық тазарту жылтқыштардың тазартқан су және трубоөткізгіш суық H – Na – катиондық су декарбонизаторларда жібереді бос көмірқышқылдың өшуі үшін.

Параллель H – Na – катионировандық сүлбесі, дренаждық жүйені қорғауды қажет етеді, қышқылдың коррозия немесе нейтральданған қышқыл судың қолдануы, дренанға жіберудің алдында.

6.4.5 H – Na катиондық жүйелі, күшті минералданған су үшін қолданады, құрамды 1000 мг/кг – нан жоғары болады. Ж_к<0,5 Ж₀ және концентрация күшті аниондар қышқыл мөлшері < 7 мг-экв/кг үшін. Су тазарту үшін мына сүлбе бойынша сілтілік қоспа катиондалған және бастапқы су декарбонатталған алдында мөлшері мынаған тең, 0,7-1,0 мг-экв/кг болуы керек.

Тізбек бойынша H-Na – катиондық өткізгіш қарастырамыз жұмсатылған таза су Н топқа катиондық фильтрден өтеді. Қышқыл Н – катиондық су қалған мөлшермен араласады бастапқы тазартылған су арадағыдан жұмсатылған су басқа, көмірқышқылдан босатылған, Na – катиондық фильтр топқа насоспен беріледі. Бос көмірқышқылдың өшілуі көп емес сілті қатысты алу үшін. H-Na – катиондық терең жұмсатылған су, жоғарғы некарбонаттықпен қатаңдылық және Na-лық тұздар мөлшері, сондай-ақ Н – катиондық фильтрлер жақсы жұтылу қолданады.

6.4.6 Бірге H-Na катиондау, аниондар суммасы күшті қышқыл берілетін фильтр суда 3,5-5 мг-экв/кг-дан аспауы керек. H-Na катиондық бірге катион анықтауын қышқыл мөлшерімен, содан кейін оның анықталған қайнатылған тұз мөлшері. Фильтрденген су H-Na катион арқылы өтеді, сутегі – натрий катиондық процесс қамтамас етеді, оның тастаған қышқылдың және сілтілік 1-1,3 мг-экв/кг мөлшерін қуаттайды.

6.4.7 Жарым-жарты тұзсыздандырылған су Н – катиондық жолмен декарбонизация, әлсіз дәлел антировандық немесе натрий – катиондаудан фильтрлық кедергі суды жұмсартуға және сульфатты жою, хлоридтердің үлкен шығын толтыру және үлкен бу шығыны, конденсаттық ТЭС барабандық бу-генераторы орташа параметрлі болады. Бұл сүлбенің жоғарғы қысымды бу-генераторлар үшін кремниден тазарту қажетті емес екі сатылы.

6.4.8 Екі сатылы катиондардың немесе декарбонаттардың түссізделген су ТЭС-та барабандық бугенератормен қолданады су тазарту үшін карбонаттың тұзды 1-2 мг-экв/кг-ға дейін нитраттарды қосқанда.

6.4.9 Екі Н – катиондау және декарбонаттық, әлсіз және күшті аниондарда қолданады су тазарту үшін концентрациялық карбонатталмаған тұзды 8 мг-экв/кг-ға дейін, нитратты қосқанда ТЭС-та барабандық бугенератормен жоғарғы қысымды.

6.4.10 Үш сатылы Н-катиондар және декарбонизациялау үш сатылы аниондай ТЭС-та тура нүктелі бугенератормен әртүрлі параметрмен қолданады, тұзсызданған суды тазарту үшін сульфат концентрация мен хлорофил нитраттарды 8 мг-экв/кг-ға дейін.

        

6.5 Су дайындау қондырғыларының жұмыс оптимизациясы. ЭЕМ көмегімен иониттік сүзгілердің жұмыс көрсеткіштерін талдау

        

Курстық жұмыста көрсетілген мақсатпен ионалмастыру құрылғыларымен студентке салтты түрде қолданатын, ионалмастыру материал алу көрсетіледі. Материал Rohm and Haas. Негізгі технологиялық мінездеме 7-кестеде көрсетіледі.

Өз мөлшеріндегі генератордың шығыны генерациялау үшін көрсетілген иониттер үшін 10-20%-тен жоғарғы мөлшердегі шығын дегенерациялауға салтты түрдегі материалдар, сондықтан жоғарғы алмастыру тәулік барлығы қысқарады. Дегенерациялау немесе тәулік дегенерациялау шығынын есептей отырып, су шығынының төмендеуі өз керектісін немесе нейтрализация қажет етеді. Берілген иониттерді қолданғанда, мүмкін 10-20%-ке фильтрлік жылдамдылықтын көтерілуі мүмкін. Жылудың ионит шығынының төмендеуі 1%-ке дейін төмендеуі ортақ иониттің көлеміне байланысты.

Ионалмастыру құрылғылардың есептеуі жаңа материалдық қолданумен сандартқа сай әдістемелік есептеу жүргізіледі. Есептеу результаттың кестеге енгізіледі. Есептеу жүргізілгеннен анализ орындалады иониттің фильтрлердің жұмысы көрсетіледі. Бұл үшін Excel программасының көмегімен график тұрғызылады. Технологиялық көрсеткіштің иониттің фильтрлердің жұмысы өзгереді.

 

7 – кесте   Иониттердің технологиялық мінездемесі

 

Смола	Түрі	Толық көлемі мг-экв/л	Қолдануы
Амберджет 1200Na	Күшті қышқылды катионит	2000	Қысылған тұзды жұмсарту үшін.
Амберджет 1200Н	Күшті қышқылды катионит	1800	Бірқабатты фильтрлардан және ФСД-ды жұмсарту үшін, жоғарғы алмастыру көлемі.
Амберджет 1500Н	Күшті қышқылды катионит	2000	Көпқабатты фильтрларда және ФСД-да тұзсыздандыру үшін, жоғарғы алмастыру көлемі конденсатты тазарту үшін қолданамыз.
Амберджет 4200Cl	Жоғарғы негізгі анионит	1300	Бірқабатты фильтрлі және ФСД-да жұмсарту үшін, жоғарғы алмастыру көлемі. Төменгі кремнийлық қышқылдың қалдықтары.
Амберджет 4400Cl	Жоғарғы негізгі анионит	1400	Көпқабатты фильтрлардан және ФСД-да тұссыздандыру үшін жоғарғы алмастыру көлемі төменгі краннилік қышқылдың қандығы бар. Конденсаттық үшін қолданамыз.
Амберджет 4400 ОН	Жоғарғы негізгі анионит	1100	ФСД-да тұзсыздандыру үшін жоғарғы алмастыру көлемі.
Амберджет IRA 96	Төменгі  негізгі анионит	1250	Стандарттық төменгі негізгі анионит жоғарғы тұрақтылық.
Амберджет IRA 67	Төменгі  негізгі анионит	1600	Стандарттық төменгі негізгі анионит жоғарғы алмастыру көлемі.
Амберджет IRС 86	Әлсіз қышқылдың катионит	4100	Өндірістік тұзсыздандыру үшін.

 

7 Жылумен қамтамасыз ету немесе айналымды сумен қамтамасыз ету жүйелері, негізгі циклдің химиялық-сулар режімінің реализациясы және таңдалуы

 

Су қазандардың булану процесінде бөлінетін бу концентрация өтеді. Қазанға қоректі су барады. Қазанды су бөлек бөлімшелердегі металға ауыр еріткіштерге қосылатын пайда бойынша. Химиялық-сулар режімінің рационалды есебі келесі шарттарға сай пайда болады, крибалдану процесі минималдық жылдамдықта болады. Бұл есеп шығарылуы су коррекция режімі жолынын пайдаланады. Коррекциялық тазарту үшін қазандар су көлеміне сай лайлануының төмендеуіне қоректі суды эффективтік тазарту, жүргізеді қосылатын су, пайда болғанда конденсатты керекті мөлшерді қарданады, су төмендегенеде конденсаторлық немесе қыздырғыштарда булану циклі. Нормаға сай бу немесе су сапалығы, сондай-ақ реагенторлар концентрация коррекциондық тазарту 6.2 бөлімінде көрсетілген.

Жұмыстың ерітіндіні дайындайтын сүлбесі реагенттарды бак үшін қосады, концентратты ерітіндіні дайындайды бак үшін ерітіндінің жұмысы насос дозаторы немесе насостар, бак – мерник.

 

8 Сулы режімнің рационалды химиялық бақылауын ұйымдастыру

 

Ортақ есеп химиялық бақылау ТЭС-та су режімінің шарты бойынша қанағат етеді. Өзінің шарты бойынша химиялық бақылау оперитивтік және зерттеулік болып 2-ге бөлінеді.

Оперативтік бақылау көлемі осындай көрсететініне қосады, технология сужылытумен және коррекциондық тазартқыш қоректі су, сонымен-ақ газдар мен суды трактет конденсатқа жою.

Қажетті есептеу химиялық бақылау үлгіні алу үшін бақылайтын орта. Таңдау үлгі төмендеу қате ағынның жылдамдығы құрылғылардың материалының сандары немесе суыту қауіпсіздігі қатенің төмендеу үшін су режімінің бақылау процесте қажетті шарттарды орындау керек ОСТ 108.030.04-890 қазандар стационарлық булы: құрылғылар су мен будың үлгілерін таңдау үшін қажетті шарттарға сай ОСТ таңбау линиясы тазартудан кейін, екі клапанмен тоңазытқыш, вентель. Клапанда параметр бойынша тазалайды. Тоңазытқыш үлгі бу және су болу керек. Екі нүкте таңдау суыту t⁰-ты 40⁰-ден жоғарғы болу керек 30-50 кг/с-тан шығын аспау керек. Керекті және қажетті стабилизация t⁰-сы тоңазытқыш группаларының құрылғылары тұрақты t⁰ – на сай болу керек. Тоңазытқыш үшін басты сатысы су суытуды қолданады, 25⁰С-тан t⁰-сы жоғары болу керек, өлшенген заттың құрамы кем дегенде 5мг/кг қатаңдылық карбонаттықтың 3,0 мг-экв/кг-дан аспау керек, кебу қалдығы үшін 1000мг/кг. Химиялық бақылаудың көлемі химиялық-сулар режіміне сай болуы керек. Химиялық сүлбе бақылау су режімінің көрсеткіші анықталатын қанағат етеді. Осы шарттарға сай үлгі таңдау сулы бу трактіден энергоблоктан таңдалады. Нүктелер бақылауы минимал болу керек және қажетті.

Әр капиталдың жөңдеу контрольдық үлгілерінің құйылу бақылау жылумен қамтамас қазанның жылытуы, экономайзер бу жылутумен жоғарғы және төменгі қысымды. Приборлардың бақылауы жылуалмастыру аппараттар: ПНД№ ПВД және конденсатор? Бақылау үлгілері бағаланады отты және жергілікті – коррозиялық бұзылу жоғары жағынан. Химиялық құрамын, бақылау үлгіден түсірілгенімен анықталады.

 

9 Судайындау қондырғыларының аппаратурасын жайластырудың принциптері

 

Сужылытқыштардың құрылысына компоновтік ірі ТЭС аппаратурасының принципі судайындатқыш құрылғылардың бөлек ғимаратқа алып шығарылады. Басқа ғимарат су дайындатқыш құрылғылар тұрақты жағынан орцеттік керегесі басты гимараттың ТЭС, үлкеуі бір жағына, қарама-қарсы басты станцияның ғимаратының үлкеуі.

Ғимараттың жартысы су жылытумен үш немесе төрт қабатты башня сияқты орындалады, құрылғыға байланысты тазарту бастар, химиялық зертханалық көмек.

Сужылытқыш құрылғылар бөлек ғимаратқа қолданады: 1) құрылғылардың үлкеюі; 2) реагенттің қолдануының сұрауы, ғимараттарда сужылытқыш теміржолдарда қанағат етеді; 3) жеңіл шарттар құрылады.

Сужылытқыш құрылғылардың қосылған көмекші корпуста немесе қосымша салғаш ТЭС-ң ғимаратында арнайы ғимараттар қысқарып қосатын трубалардың ұзындығы. Басқа жаққа қарағанда құрылғылардың рұқсаты және реагенттің әкелуі сужылытқыштардың складтары теміржолмен көтеріледі. Сужылытқыш ғимараттардың құрылғылары бірқабатты.

Құрылғылардың негізгі құрал жабдықтарына байланысты. Ортақ құрылғылардың кеуеюі аппараттардың қамтамассыз етеді. Құрал жабдықтар технологиялық су тазарту сүлбесіне сәйкес келу керек. Филоттрдеу залында керегемен фильтрдің арасынан өтетін жол 500мм-ден жоғары болады, ал бос өтетін жол фильтрмен қосылады. Монтаждан кейін фронттық трубоөткізгіш – 700мм-ден аспауы керек. Фильтрлердің жатуы бір-біріне фронтты орналасқан. Бактра ішкі жақта орналасқан және шет жақта орналасқан.

Қорды сақтау үшін тұзсыздалған суды және лайланған конденсат немесе сондай-ақ жиналған су, құрылғыларға ГРЭС мынандай агрегаттар 150, 200 және 300МВт-дай қолданады. Акка көлемі 1000м³ және ТЭЦ-та 50 және 100МВт турбиналарға үш бака көлемінің 500м³ коррозияға қарсы ішкі қорғауға сәйкес болу керек. Үш бактың біреуі лайланған конденсатты тазартуға арналған.

Реагенттік шаруалық бір ғимараттарда жылу дайындайтын мен орналасады. Механизацияланған көлемі негізгі реагенттермен және фильтрлейтін материалдар, сондай-ақ гидравликалық тұз еріткіштер.

Реагенттер склады темір жолмен кең жай көлікпен реагенттер склады жағалауында орналасады, жылумен жабдықтау ғимараттарына арнайы емес бар металлдарды түсіреміз. Реагенттік складтар әр уақытта сумен жабдықтау ғимараттың бойымен орналасады. Ұзақ, әр реагент қоймасының сыйымдылығы бір вагоннан кем емес. Барлық жағдайда қойманың сыйымдылығы барлық реагенттердің айлық қажеттерінің әдісін қамтамасыз етеді.

Фосфаттарды сумен қамтамас ететін қоймаларда сақтау айтылады немесе сол жерде араластырғашпен және қоспа дайындау шағын бактарға берілуі керек. Узілмейтін желдету аппаратура әр уақытта электростанцияның орталық ғимараттардан орналасуы керек.

Үлкейтулер қазандар бар бөлмеде орындалады, ол жылуалмастырушылардан қазандар бар бөлмеде орналасады. Немесе насосты коридорда. Кейде жылуалмастырушылар су желдетулер қайнамаған суда тұрғызылады. Оларды дайындайтын ғимараттарда орналастырады, қайда үрленген су әкеледі.

 

 

 

Әдебиеттер тізімі

 

1. Копылов А.С. , Лавыгин В.М., Очков В.Ф. Водоподготовка в энергетике: Учебник для вузов. – Издательство МЭИ, 2003.

2. Методические указания по надзору за водно-химическим режимом паровых и водогрейных котлов. РД 10-165-97. – Изд-во ПИО ОБТ, 2001.

3. Фрог Б.Н. ,Левченко А.П. Водоподготовка: Учебн. пособ. для вузов. – М.: Издательство МГУ, 1996.

4. Громогласов А.А. и др. Водоподготовка. Процессы и аппараты: Учеб. пособ. для вузов. – Энергоатомиздат, 1990.

5. Стерман Л.С., Покровский В.Н. Физические и химические методы обработки воды на ТЭС: Учебник для вузов. – Москва: Энергоатомиздат, 1991.

6. Маргулова Т.Х., Мартынова О.И. Водные режимы: тепловых и атомных электростанций. – М.: Высшая школа, 1981.

7. Мещерский Н.А. Эксплуатация водоподготовительных установок электростанций высокого давления. – М.: Энергорпомиздат, 1984.

 

 

 

 

 

                                                                     Негізгі жоспар 2005ж., реті. 17

 

 

 

 

Рахим Никатович Календарев

Жүнісова Ляззат Рысхановна

Елена Борисовна Николаенко

 

 

 

жылу энергетикалық жүйелердегі

сулы-химиялық РЕЖІМДЕР және суды бақылау

 

Курстыќ жобаны орындауға арналѓан әдістемелік нұсқаулар

(бакалавриат, 220200 – Су және отын технологиясы мамандығы бойынша оқитын студенттер үшін)

 

 

 

 

Редакторы Ж.А. Байбураева

 

 

 

 

Басуға қол қойылды ___.___.___.                        Қалпы    60×84   1/16

Таралымы                 50                экз.                   Баспаханалық қағаз  №1

Көлемі      2,1    оқу есепті баспа табақ.              Тапсырма ___. Бағасы  210   тг.

 

 

 

 

 

Алматы энергетика және байланыс институтының

көшірмелі-көбейткіш бюросы

050013 Алматы қаласы, Байтұрсынұлы көшесі, 126 үй